Nizip ilçesinde bulunan ve 2000 yýlýnda kurtarma kazýlarý yapýlan Zeugma Antik Kenti ile Kahramanmaraþ'ta tarihi Direkli Maðarasý ve Kilis'te Ravanda Kalesi, bölgenin önemli eserleri arasýnda yer alýyor.
Zeugma Antik Kenti, MÖ 300'de Büyük Ýskender tarafýndan ''Selevkia Euphrates'' adýyla kuruldu. Romalý Komutan Pompeius MÖ 64'te kendisine yaptýðý yardýmlar karþýlýðýnda, kenti 1. Antiachos'a verdi.
Kommagene Krallýðý'nýn 4 büyük þehrinden biri olan kent, MÖ 31'den itibaren tamamýyla Roma Ýmparatorluðu'na baðlandý ve ''köprü'', ''geçit'' anlamýna gelen ''Zeugma'' adýný aldý.
Roma döneminde büyük bir zenginlik ve ihtiþam yaþayan Zeugma, MS 256'da Sasani Kralý 1. Þapur tarafýndan ele geçirilerek yýkýldý ve yakýldý. Zeugma, daha sonra depremden büyük zarar gördü.
Zeugma'da ilk kazý, bir kaçak kazý ihbarý üzerine Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürlüðü tarafýndan 1987'de yapýldý. Kazýda oda biçimli aile kaya mezarý, mezarýn sahiplerine ait heykeller bulundu. Antik kentte ikinci kazý 1992'de yine bir kaçak kazý ihbarý üzerine Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürü Rýfat Ergeç tarafýndan yaptýrýldý. Bu kazýda taban mozaiði ve ilk villa gün ýþýðýna çýkartýldý.
Antik kentin önemli bir bölümünün GAP kapsamýnda inþa edilen Birecik Barajý'nýn göl sularý altýnda kalacak olmasý nedeniyle 1993'ten itibaren yerli ve yabancý bilim adamlarýndan oluþan çok sayýda ekip Zeugma Antik Kenti'nde kurtarma kazýlarý yürüttü.
Kurtarma kazýlarýnda gün ýþýðýna çýkarýlan eserlerin en önemlileri olan mozaikler, Mark heykeli, duvar resimleri ve kil mühür baský koleksiyonu halen Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor. Zeugma, bölgede keþfedilmeyi bekleyen önemli turizm merkezlerinin baþýnda yer alýyor