ZEUGMA

[kimya]

ARKADASLAR ZEUGMA NEDIR ? KIM NE BILIYOR ZEUGMA DENINCE

[ibrahim]

Arkadaþlar sizlerden yaklaþýk 8 ay önceki konuyu gündeme getirdiðim için özür diliyorum...
Kimya arkadaþýmýz zeugma nedir demiþ ? aslýnda yeni bir konu açacaktým ama baktým ki zeugma ile ilgili açýlan konular pek sarmýyor gibi üyelerimizi... sonuna kadar okuyun lütfen
Ýþte dünden bugüne zeugma...

Belkýs / Zeugma bu günkü konumuyla, Gaziantep Ýli'nin Nizip ilçesinin 10 km. doðusunda, Birecik Baraj gölünün kýyýsýnda, yeni Belkýs köyünün yakýnýnda yedi tepe üzerine kurulmuþ bir kenttir.

Zeugma'nýn geçmiþi oldukça eskidir. Büyük Ýskender'in generallerinden Selevkos Nikator I, M.Ö. 300'de, Ýskender'in Fýrat'ý geçtiði bu yerde, kendi adýyla Fýrat'ýn adini birleþtirerek Selevkeia Euphrates ismiyle bir kent kurmuþ. Bu kentin karþýsýna da eþi Apameia'nin adýyla ikinci bir kent kurarak, bu ikiz kenti bir köprüyle birbirine baðlamýþ. Kommagane krali Mitridates I. Kallinikos'un, Selevkos kralýnýn kýzý Leodike ile evlenmesiyle kent, çeyiz olarak Kommagane krallýðýna verilmiþ. Leodike'nin oðlu Antiokos I, bu kentin geliriyle Nemrut daðýndaki heykelleri yaptýrmýþ. Yaklaþýk 40 yýl Kommagene'nin dört büyük þehrinden biri olan kent, M.Ö. 64 de Roma Ýmparatorluðu'nun topraklarýna katýlarak, ismi geçit ve köprü anlamýna gelen Zeugma olarak deðiþtirilmiþtir. Roma döneminde kent en zengin dönemini yaþamýþ. M.S. 256 yýlýnda Sasani kralý Þapur I, Zeugma'yý ele geçirerek yakýp yýkmýþ. Zeugma daha sonra bir depremle alt üst olmuþ. Bu tarihten sonra artýk Zeugma bir daha kendini toparlayamamýþ ve eski ihtiþamýna ulaþamamýþ. Zeugma 5 ve 6 yüzyýllarda Bizans hakimiyetine girmiþ. 7. yüzyýlda ise Arap akýnlarý neticesinde terk edilmiþ. Daha sonralarý 9 -12. yüzyýllar arasýnda Ýslami yerleþimi olarak varlýðýný sürdürmüþ. 17. yüzyýlda ise yaný baþýna Belkýs köyü kurulmuþ.

Antakya'dan Çine uzanan "ipek yolu" ticaret yolunun Zeugma'dan geçmesi bu kentin ekonomisinde büyük rol oynamýþtýr. Uzak doðudan getirilen ipek, baharat ve deðerli taþlar Zeugma gümrüðünden geçerek Zeugma agorasýnda (pazar yeri) tüccarlara pazarlanmýþ. Arþiv odasýnda ele geçen ve dünya rekorlarý kiran, 100.000 (yüz bin)'in üstündeki mühür baskýlarý Zeugma kentinin haberleþme ve ticaretteki öneminin en büyük kanýtýdýr. Mühür baskýlarý mektuplarda, noter belgelerinde, para torbalarýnýn ve gümrük balyalarýnýn v.b. mühürlenmesinde kullanýlmaktaydý. Zeugma bu bölgede ticaretin merkezi konumundaymýþ.

Zeugma'nýn, Roma'nýn doðu sýnýrýnda en son kentlerden biri olmasý sebebiyle, stratejik açýdan da önemi vardý. Bu nedenle burada önce Anadolulu askerlerden oluþan ve "Sikitia (Ýskit) Lejyonu" adý verilen askeri birlik, sonralarý ise 6 bin askerden oluþan "IV. Lejyon" konuþlandýrýlmýþ. Ticaretin yoðunluðu, askeri lejyonun ekonomiye katkýsýyla Zeugma kenti oldukça zenginleþmiþ.

Zeugma kenti parasal zenginliðinin yaný sýra oldukça fazla kültürel ve sanatsal zenginliðe de sahipti. Özellikle mitolojik simgelerin iþlendiði mozaikler Fýrat'tan toplanan taþlarla ve camlarla bir çok evin duvarlarýna yapýlmýþ o dönemlerde.

Belkýs - Zeugma'da ilk kazý, kaçak kazý ihbarýna istinaden güney nekropolünde Gaziantep Müze Müdürlüðü tarafýndan 1987 yýlýnda gerçekleþtirilmiþtir. Burada oda biçimli aile kaya mezarýnýn ön terasýna dizilmiþ halde mezar sahiplerine ait heykeller bulunmuþtur. Diðer kazý 1992 yýlýnda yine bir ihbar sonucunda yapýlmýþ ve þarap tanrýsý Dionysos ve eþi Ariadne'nin düðününün resimlendiði bir taban mozaiði ve villa gün ýþýðýna çýkarýlmýþtýr. Bu alan seyir yeri yapýlarak küçük bir müze olarak düzenlenmiþtir. 1998 yýlýnda bu mozaiðin büyük kýsmý çalýnmýþtýr.

Birecik Barajý sebebiyle Zeugma'da kurtarma kazýlarýnýn yapýlmasý için bütün üniversitelere çaðrý yapýlmýþtýr.1993 yýlýnda West Avustralya Üniversitesi ve 1995 de Nantes Üniversitesi bu çaðrýya cevap vermiþ ve Gaziantep Müzesiyle birlikte katýlýmlý kazýlara baþlanmýþtýr.

Gaziantep Valiliðinin desteðiyle, Ýl Özel Ýdaresi, SANKO Holding ve Birecik Barajý konsorsiyumun maddi katkýlarýyla ve Müze sorumluluðunda kazý çalýþmalarýna hýz verilerek 1999 ve 2000 yýllarýnda A bölgesinde hiç ara vermeden çalýþýlmýþtýr. Sular yükselirken yapýlan kazýlarýnda ele geçen mozaikler, freskler, mimari parçalar vb. tüm buluntularýn çizimleri yapýlýp belgelendikten sonra, su altýnda kalmaktan kurtarýlarak Gaziantep Müzesine taþýnmýþtýr.

Zeugma A bölgesi su altýnda kaldýðýnda, B bölgesinde Kültür Bakanlýðý'nýn izniyle, GAP (Güney Doðu Anadolu Projesi)'in organizasyonunda, PHI (Packard Humanities Institutes)'nün maddi katkýlarýyla, Oxford Unit ve Gaziantep Müzesinin þemsiyesi altýnda çok uluslu bir arkeoloji ekibiyle Temmuz 2000 de kurtarma kazýlarýna baþlanýlmýþtýr. Bu çalýþmalarda Zeugma kentinin evleri, kilisesi, arþivi ve stoasi hakkýnda yeni bilgilere ulaþýlmýþtýr. Birecik baraj gölü sularýnýn B bölgesine ulaþmasý sebebiyle kurtarma kazý çalýþmalarýna 4 Ekim 2000 de son verilmiþtir. Son durum itibariyle Zeugma'nin 3/1'i su altýnda kalmýþtýr.

Kurtarma kazýlarý sonucunda ele geçen sanat þaheserleri Zeugma'nin önemli bir sanat merkezi olduðunu tüm dünyaya göstermiþtir. Zeugma'nýn su altýnda kalmayan büyük bölümünde de villalar, tiyatro, sütunlu caddeler, hamam, agora ve tapýnak 3-4 m. topraðýn altýnda uyumaktadýr. Önümüzdeki yýllarda burada yapýlacak kazýlar neticesinde düzenlenecek bir açýk hava ve ören yeri müzesi Zeugma kentiyle birlikte bölgenin de talihini deðiþtirecektir.