yýlancýk hastalýðýna bakýlýr

[davut erdogan]

YILANCIK
Eýizipel olarak da bilinen yýlancýk 30 yýl Öncesine deðin özellikle hastane-lerift cerrahi, doðum ve çocuk hastalýklarý servislerinde salgýnlara yol açan yaygýn ve bulaþýcý bir hastalýktý. Hastalýk etkeni ya doðrudan hastane personeli ve hastalar aracýlýðýyla ya da ortak kullanýlan eþyalar yoluyla çevreye yayýlýrdý. Temizliðe Özen gösterildikçe hastalýðýn sýklýðý azalmakla birlikte, son yýllarda yýlancýk olgularýnda sýnýrlý da olsa bir artýþ gözlenmektedir.
NEDENLERÝ
Bir enfeksiyon hastalýðý olan yýlancýðýn etkeni Strepîococcus pyegenes’\xt. Bu mikrop deri Ýçine, çýplak gözle görülemeyecek kadar küçük bir sýyrýktan ya da kaza sonucu oluþan bir yaradan girer. Bacaklarda ve yüzde daha sýk görülür. Genellikle önce bir yanakta baþlayýp daha sonra yüzün öteki bölümlerine yayýlýr.Alkolizm, vücudun bütününü etkileyen hastalýklar, yetersiz beslenme vb vücut direncini zayýflatan koþullar yýlancýðý kolaylaþtýran hazýrlayýcý etkenlerdir BELÝRTÝLERÝ
Hastalýðýn ilk belirtisi titremeyle birlikte gelen ateþ yükselmesidir. Ateþ birkaç saat içinde hýzla 39°C-40°C’ye kadar çýkar. Bu aþamada hastanýn genel durumu bozulur, eklem aðrýlarý, baþ aðrýsý, bulantý ve kusma gibi genel belirtiler ortaya çýkar. Bununla birlikte bazý olgularda baþlangýç aþamasýnda çok yüksek ateþ görülmeyebilir.Birkaç saat ya da en çok bir gün sonra belirgin ve kýrmýzý bir leke görülür. Leke olgularýn yüzde 70-90′ýnýnda burun kökü, kulaklar, saçlý deri, dudak kenarlarý ya da gözkapaklan gibi yüzün herhangi bir bölgesinde ve her zaman eski bir lezyonun yerinde ortaya çýkar. Daha ender olarak da cinsel organlara, el ve ayaklardaki yaralarýn ve sýyrýklarýn üzerine yerleþebilir. Yenidoðanlarda ise çoðunlukla duyarlý bir bölge olan göbek yarasý çevresinde görülür. Kesin sýnýrlarý olan, canlý kýrmizý renkteki bu lekeler ödemli ve saðlam deriye göre daha kabarýktýr. Üzerleri parlak ve düzdür. Týpký bir yað lekesi gibi çevreye hýzla yayýlýrlar.
Lezyon gözkapaklan, dudaklar ya da cinsel organlar gibi yumuþak dokulu organlara ulaþtýðýnda ödem ve þiþlik daha da artarak önemli biçim bozukluklarýna yol açabilir. Leke gergin ve sýcaktýr. Üzerine elle bastýrýldýðýnda orta þiddette bir aðrý duyulur. Hastalýk yorgunluk, baþ aðrýsý, bazen de deliriuma. (bilinçsiz saldýrgan hareketler) kadar gidebilen bilinç bozukluklarý gibi belirtilerle ortaya çýkar. Aynca yüksek ateþe baðlý olarak kalp atým hýzýnda artma ve kan basýncýnda düþme görülür.
gidiþiHastalýk antibiyotiklerle zamanýnda ve doðru olarak tedavi edildiðinde, genellikle 3-7 gün içinde ateþ düþer, kýrmýzý lekenin rengi yavaþ yavaþ açýlýr ve genel rahatsýzlýklar hýzla ortadan kalkar.
Yýlancýðýn ender görülen bazý tipleri de vardýr. Hafif gidiþli yýlancýkta hastalýk aðýr geçmez ve lezyonlann yayýlýmý sýnýrlýdýr. Gezici yýlancýkta ise deri lez-yonlan birbirini izleyen dalgalanmalar biçiminde ilerler ve bazý alanlarda birbirlerine kanþabilir. Her yeni lezyonda ateþ yükselir. Hastalýk haftalar, hatta aylarca sürebilir. Yineleyen yýlancýkta hastalýðýn iyileþmesinden günler ya da haftalar sonra birbirini izleyen yeni deri lezyonlan ortaya çýkar.
KOMPLÝKASYONLAR
Etkili antibiyotiklerin kullanýlmasýndan beri yýlancýk komplikasyonlanna çok az rastlanmaktadýr. Antibiyotik tedavisi enfeksiyonu daha yerleþmeden engeller. Ama gene de lenf yollan iltihabý (lenfanjit), toplardamar iltihabý (flebit), enfeksiyonun kalp gibi iç organlara yayýlmasý (endokardit ya da miyokardit), böbrek iltihabý (glomerülonefrit) ve bronþ-akciðer iltihabý (bronkopnömoni) gibi komplikasyonlar görülebilir. Yýlancýðýn özellikle korkulmasý gereken komplikasyonlan göz ve kulak iltihaplandýr. Enfeksiyon buralardan beyin içine yayýlarak menenjite neden olabilir.
TANI
Yýlancýk tanýsý deri lezyonlannýn görülmesi ile konur. Taný açýsýndan önem taþýyan belirtiler þunlardýr:
• Leke kýrmýzý renkli, sýcak, þiþkin ve kabanktýr; çevresindeki saðlam deriden kesin sýnýrlarla aynlýr.
• Leke her zaman eski bir lezyonun yerinde ortaya çýkar.
• Genel hastalýk belirtileri deri lezyo-nunun görülmesinden önce ortaya çýkar ve-hastalýk boyunca sürer.BEKLENEN GÝDÝÞÎ (PROGNOZ)
Eskiden yýlancýða baðlý ölüm oraný yaklaþýk olarak yüzde 10 dolayýndaydý. Antibiyotiklerin kullanýlmaya baþlanmasýyla birlikte hastalýðýn gidiþinde belirgin bir düzelme görülmüþtür. Aynca kanser, þeker ya da herhangi bir enfeksiyon hastalýðý sonucunda genel durumu bozumuþ hastalara ya da yenido-ðanlara yýlancýk tedavisi için antibiyotik verildiðinde sepsis (mikrobun kana karýþmasý sonucunda þok durumunun geliþmesi) ya da baþka büyük kompli-kasyonlann ortaya çýkmadýðý gözlenmiþtir.
Yýlancýk yumuþak dokulu bölgeleri tuttuðunda biçim bozukluklarýna yol açabilen geniþ ve uzun süreli bir þiþlik oluþturur. Hastalýðýn eski bir deri lezyo-nunun olduðu yerde çýkmasý ender deðildir. Yýlancýk baðýþýklýk yaratmayan bir enfeksiyon hastalýðýdýr.
TEDAVÝ
Penisilin yýlancýk tedavisinde kullanýlan en etkili antibiyotiktir. Hastalýða taný konar konmaz hemen yüksek dozda penisiline baþlanmalýdýr. Böylece hem hastalýðýn daha da aðýrlaþmasý, hem de mikrobun böbrek, kalp gibi organlara yayýlmasý önlenmiþ olur. Penisilin tedavisi en az 10 gün sürdürülmelidir. Penisiline karþý alerjisi olanlara baþta eritro-misin olmak üzere öteki antibiyotikler ya da sulfamitler verilebilir
.
...
Soru
Yýlancýk bulaþýcý bir hastalýk mýdýr?
Cevap

Yýlancýk hastalardan saðlam kiþilere doðrudan ya da kirlenmiþ eþyalarýn kullanýlmasýyla dolaylý olarak bulaþabilen bir hastalýktýr. Hastalar eskiden bulaþýcý hastalýklar bölümünde karantina allýna alýnýp tedavi edilirdi. Günümüzde, antibiyotiklerin kullanýlmasýyla, hasta evinde tedavi edilmektedir. Ama hastanýn bakýcýsýnýn ya da hastayla yalan iliþkideki kiþilerin koruyucu temizlik kurallanna titizlikle uymasý gerekir.
Soru
Yýlancýk zona ile karýþabilir mi?
Cevap
Zona Özellikle gözlerin çevresinde, gözkapaklannda ya da genel olarak yüzde oluþtuðunda, hastalýðýn ilk döneminde yýlancýk benzeri bir kýrmýzýlýk ortaya çýkar. Ama zonaya çok þiddetli bir aðn eþlik eder ve lezyonlar dikkatle incelendiðinde üzerlerinde küçük keseciklerin bulunduðu görülür. Ateþ yoktur ya da çok hafiftir. bende bu taþlardan var ve tedavisini yapýyorum