ÝNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESÝ

[ibrahimher]

ÝNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESÝBÝRLEÞMIÞ MÝLLETLER GENEL KURULU, 10 ARALIK 1948’DE TOPLANARAK, ÝNSAN HAKLARI EVRENSEL BÝLDÝRGESÝ’NÝ YAYINLAMIÞTIR.

MADDE 1 :Tüm insanlar özgur, deðer ve hak bakýmýndan eþit olarak doðarlar. Akýl ve vicdana sahiptirler. Birbirlerine karþý kardeþlik düþünceleriyle davranmalýdýrlar.

MADDE 2 : Herkes; ýrk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da baska inançlarýna bakýlmaksýzýn eþit haklara sahiptir. Ýnsanlar ulusal ve toplumsal kokenleri, zenginlikleri, doðuþ farklýlýklarý ya da herhangý baþka býr ayrým gozetýlmeksizin bu bildirgede belirtilen tüm haklardan ve özgürlüklerden yararlanabilirler.

MADDE 3 : Yaþamak, özgürlük ve kýþý güvenligi herkesýn hakkýdýr.

MADDE 4 : Hiç kimse kölelik ya da kulluk altýnda bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü biçimiyle yasaktýr.

MADDE 5 : Hiç kimseye iskence yapýlamaz; kýyýcý, insanlýk dýsý, onur kýrýcý ceza ve davranýslar uygulanamaz.

MADDE 6 : Herkes nerede olursa olsun, yasal haklarýnýn tanýnmasý hakkýna sahiptir.

MADDE 7 : Herkes yasalar karsýsýnda eþittir ve ayrýmsýz olarak yasalarýn koruyuculugundan eþit olarak yararlanma hakkýna sahiptir. Herkesin, bu bildirgeyle belirtilen haklarýna ters düþen ayýrt edici davranýþlar için yapýlacak kýskýrtmalara karþý eþit korunma hakký vardýr.

MADDE 8 : Herkesin, kendisine anayasa ya da yasalalarla tanýnan temel haklarýnýn yok edilmesi ya da zedelenmesi girisimine karsý ulusal mahkemelere basvuru hakký vardýr.

MADDE 9 : Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alýkonamaz ya da sürülemez.

MADDE 10 : Herkes, haklarýnýn, gorevlerinin ya da kendisine cezai sorumluluk yükleyecek herhangi bir suçlamanýn belirlenmesinde tam bir eþitlikle, davasýnýn bagýmsýz ve tarafsýz býr mahkeme tarafýndan adilane ve acýk olarak gorulmesi hakkýna sahiptýr.

MADDE 11 : a) Bir suç iþlemekten sanýk herkes, savunmasý ýçýn kendýsýne gerekli tüm koþullarýn saðlandýðý açýk bir yargýlanma sonucunda yasalarca suçlu olduðu saptanmadýkca suçsuz sayýlýr.

b) Hiç kimse, iþlendikleri sýrada ulusal ya da uluslararasý hukuka göre suç oluþturmayan eylemlerden ya da ihmallerden dolayý mahkum edilemez. Bunun için, suçun iþlendigi sýrada uygulanan cezadan daha siddetli bir ceza verilemez.

MADDE 12 : Hiç kimsenin özel yasamýna, aýlesýne konut dokunulmazlýðýna ya da yazýþma özgürlügüne keyfi olarak karýþýlamaz; kimsenin onur ve ününe karþý kötü davranýþlarda bulunulamaz. Herkesin bu karýþma ve kötü davranýþlara karþý yasalarla korunma hakký vardýr.

MADDE 13 : a) Herkesin, herhangi bir devletin topraklarý uzerýnde serbestce yolculuk yapma ve yasama hakký vardýr.

b) Herkes, kendi ulkesi icinde olmak uzere, herhangi bir ulkeden ayrýlmak ve ulkesine yine dönmek hakkýna sahiptir.

MADDE 14 : a) Herkesin, baský ve kýyýcýlýk karsýsýnda baska ülkelere sýðýnma ve bu ülkeler tarafýndan sýðýnýk olarak kabul edilmesi hakký vardýr.

b) Bu hak, adi bir suçun iþlenmesi ya da Birleþmis Milletler’in ilke ve amaçlarýna ters duþen etkinliklere dayanan kovuþturmalar durumunda ileri sürülemez.

MADDE 15 : a) Herkesin bir vatandaþlýða hakký vardýr.

b) Hiç kimse keyfi olarak vatandaþlýðýndan ya da vatandaþlýðýný deðistirmek hakkýndan yoksun býrakýlamaz.

MADDE 16 : a) Evlilik caðýna varan her erkek ve kadýn, ýrk, vatandaslýk ya da din bakýmlarýndan hicbir sýnýrlamaya baglý olmaksýzýn evlenmek ve aile kurmak hakkýna sahiptir. Evlilik bakýmýndan, kadýn ve erkek evliliðin sürdürülmesinde, bozulmasýnda eþit haklara sahiptir.

b) Evlenme baðýtý ancak evlenecek kiþilerin özgür ve tam isteðiyle yapýlýr.

c) Aile, toplumun dogal ve temel ögesidir; toplum ve devlet tarafýndan korunma hakkýna sahiptir.

MADDE 17 : a) Herkes tek basýna ya da baskalarýyla birlikte mal ve mulk edinme hakkýna sahiptir.

b) Hiçkimse keyfi olarak mal ve mülkünden yoksun býrakýlamaz.

MADDE 18 : Herkes düsünce, vicdan ve din özgürlügü hakkýna sahiptir. Buna gore, herkes din ya da inanç deðiþtirmekte özgürdür. Ayrýca dinini ya da inancýný tek baþýna ya da toplulukla birlikte açýk olarak ya da özel olarak ögretim, uygulama, ibadet ve ayinlerle açýklama özgürlügüne sahiptir.

MADDE 19 : Herkesin düsünme ve anlatma özgürlügü vardýr. Buna göre, hiç kimse düsüncelerinden dolayý rahatsýz edilemez. Ayrýca ülke sýnýrlarý söz konusu olmaksýzýn bilgi ve düsünceleri her türlu araçla aramak, saðlamak ve yaymak hakkýna sahiptir.

MADDE 20: a) Herkes barýþcýl yollarla toplantý yapmak, dernek kurmak ve derneðe katýlmak hakkýna ve özgürlügüne sahiptir.

b) Hiç kimse bir derneðe üye olmaya zorlanamaz.

MADDE 21 : a) Herkes, doðrudan doðruya ya da serbestçe seçilmiþ temsilciler aracýlýðýyla, ülkesinin devlet iþleri yonetimine katýlma hakkýna sahiptir.

b) Herkesin, ülkesindeki devlet hizmetinden eþitlikle yararlanma hakký vardýr.

c) Hükümet yetkisinin temeli halkýn iradesidir; halk bu iradesini gizli ya da açýk bir þekilde özgürce oy vermelerinin saglandýðý devreli ve dürüst seçimlerle belirtir.

MADDE 22 : Herkesin, toplumun bir uyesi olmasý nedeniyle sosyal guvenliðe hakký vardýr. Insanlarýn onur ve kiþiliklerinin ozgürce geliþmesi için zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kültürel haklarýn, ulusal çabalar ve uluslararasý iþbirliði yoluyla her devletin örgutleri ve kaynaklarýyla orantýlý olarak gerçeklestýrmesine haklarý vardýr.

MADDE 23 : a) Herkes, çalýþma, iþini ozgürce seçme, adil ve uygun calýþma þartlarýnýn saðlanmasý ve iþsizlikten korunma haklarýna sahiptir.

b) Herkesin, hiçbir ayrým gozetilmeksizin, eþit calýþma karþýlýðýnda eþit ücret almaya hakký vardýr.

c) Çalýsan herkesin, kendisine ve ailesine insanlýk onuruna uygun bir yaþam saðlayan ve gerekirse her türlü toplumsal koruma araçlarýyla da tamamlanan adil ve uygun bir ücrete hakký vardýr.

d) Herkesin, çýkarlarýný korumak için sendikalar kurmaya ve bunlara katýlmaya hakký vardýr.

MADDE 24 : Herkesin dinlenmeye, eðlenmeye, özellikle çalýþma suresinin uygun biçimde sýnýrlanmasýna ve belirli devrelerde ucretli tatillere hakký vardýr.

MADDE 25 : a) Herkesin gerek kendisine gerekse ailesi icin, beslenme, giyim, barýnma, saðlýk ve öteki sosyal hizmetler de icinde olmak üzere; saðlýgýný ve güvencini saðlayacak, uygun bir yaþam düzeyine hakký vardýr. Iþsizlik, hastalýk, dulluk, yaþlýlýk ya da geçim olanaklarýndan kendi isteði ve iradesi dýþýnda yoksun kalma gibi durumlarda sosyal güvenlik hakkýna sahiptir.

b) Analýk ve çocukluk, özel koruma ve yardým görme hakkýna sahiptir. Bütün çocuklar, evlilik içinde ya da dýsýnda doðsunlar ayný sosyal korunmadan yararlanýrlar.

MADDE 26 : a) Herkes eðitim görme hakkýna sahiptir. Eðitim parasýzdýr; hiç deðilse ilk ve temel eðitim aþamalarýnda böyle olmalýdýr. Ýlk oðrenim ve eðitim zorunludur. Teknik ve mesleki oðretimden herkes yararlanabilmelidir. Yüksek ögretim, diðerlerine göre herkese tam eþitlikle açýk olmalýdýr.

b) Eðitimin amacý, insan kiþiliðinin tam ve özgürce geliþmesi, insan hak ve özgürlüklerine saygýnýn güçlenmesi olmalýdýr. Bütün milletler, ýrk ve din gruplarý arasýndaki anlayýþ, hoþgörü ve dostluðu özendirmeli ve Birleþmiþ Milletlerin barýþýn sürdürülmesi yolundaki çalýþmalarýný geliþtirmelidir.

MADDE 27 : a) Herkes, toplumdaki kültürel çalýþmalara serbestce katýlmak, güzel sanatlarla ilgilenmek, bilimsel ilerlemenin getirdiði yararlara ortak olmak ve bundan yararlanma hakkýna sahiptir.

b) Herkesin, sahibi bulundugu her türlü bilim, edebiyat ya da sanat yapýtlarýndan doðan moral ve maddi çýkarlarýn korunmasý hakký vardýr.

MADDE 28 : Herkesin, bu bildirgede öngörülen hak ve özgürluklerin tam uygulanmasýný saðlayacak bir toplumsal ve uluslararasý düzene hakký vardýr.

MADDE 29 : a) Herkesin kiþiliðinin tam ve özgür geliþmesi, içinde yaþadýðý topluma karþý gorevlerini yerine getirmesiyle olanaklýdýr.

b) Herkes, haklarýný kullanmak ve ozgurluklerinden yararlanmak konusunda; ancak yasalarla sýrf baskalarýnýn hak ve özgürlüklerinin tanýnmasýný ve bunlara saygý gosterilmesini saglamak amacýyla ve toplumun ahlak, duzen ve genel gönencinin gereklerini karsýlamak icin belirlenmis kurallara baðlýdýr.

c) Bu hak ve özgürlükler hiçbir þekilde Birleþmiþ Milletlerin amaç ve ilkelerine ters düþecek biçimde kullanýlamaz.

MADDE 30 : Bu bildirgenin hiçbir yargýsi, içinde yayýnlanan hak ve özgürlüklerin bir devlet, sýnýf ya da kiþi tarafýndan yok edilmesini güden bir calýþmaya giriþmeye ya da eylemli olarak bunu islemeye herhangi bir hak getirir nitelikte yorumlanamaz.

[kýlýçbalýðý]

KATKI ÝÇÝN TEÞEKKÜR HOCAM.