Nizip Karacaoðlan'a Sahip Çýkmalý

[Ramazan Tarhan]

Vara vara vardým ol kara taþa
Hasret ettin beni kavim kardaþa
Sebep ne gözden akan kanlý yaþa

Bir ayrýlýk bir yoksulluk bir ölüm

Karac'oðlan der ki kondum göçülmez
Acýdýr ecel þerbeti içilmez
Üç derdim var birbirinden seçilmez

Bir ayrýlýk bir yoksulluk bir ölüm

Köroðlu ve Karacaoðlan gibi halk edebiyatýmýzýn tarihe nam salmýþ efsane isimleri Anadolunun hemen hemen tüm yörelerinde mevcuttur.Hatta bazý araþtýrmacýlara göre Köroðlu ve Karacaoðlan ismini kullanan birden fazla halk ozaný vardýr.Ancak,gerek söylemleri ve gerekse eserleri incelendiðinde Anadoluyu karýþ karýþ gezen bu efsane ozanlarýmýzýn benzer isimleri kullanan diðer ozanlar ile kýyaslanmayacak derecede usta olduklarý görülmektedir.Nizip bölgesinde de 17.Yüzyýlda yaþamýþ bir Karacaoðlan karekteri bulunmaktadýr.Halk edebiyatýmýzýn efsane ismi Karacaoðlan’nýn da 1679 veya 1689 yýllarda yaþadýðý sanýlmaktadýr.Nizip bölgesinde yaþadýðý belirtilen Karacaoðlan ile Efsane karacaoðlan’nýn ayný kiþiler olduðu çok büyük olasýlýktýr.

Yaþamý üstüne kesin bilgi bulunmayan bu kýymeyli ozanýmýzýn bugüne deðin yapýlan inceleme ve araþtýrmalara göre 17.yy'da yaþadýðý kesinleþmiþ tek bilgidir.Doðum yeri ile ilgili bir çok söylentiler ortaya atýlmýþtýr.Özellikle halk tarafýndan sözlü edebiyatýn nakil yolu ile nesilden nesile geçen yapýtlarýn baþ mimarlarýnýn doðum yerleri ve ölüm yerleri ile ilgili net bir bilgiye ulaþmak çok zordur.Karacaoðlan da bu baþyapýt mimarlarýndan birisidir.Kendisine ait söylem tarzlarýnýn dil ve bölge açýsýndan incelenmesi ile Karacaoðlan’ýn Gaziantep Nizip Bölgesinde doðduðu,yaþadýðý ve öldügü sanýlmaktadýr.Bu tezin en büyük savunucularýndan olan Dr.Cemil Cahit Güzelbey bu hususla ilgili oldukça kapsamlý bir araþtýrma yapmýþtýr.Güzelbey’in tezleri gerçekten kayda deger somut iddialardan oluþmaktadýr.


Uzun yýllar Halk edebiyatýna gönül veren bir araþtýrmacý olarak Güzelbey’in genel yaklaþýmý Karacaoðlan söylemlerinin Gaziantep yöresine ait olduðu yönündedir.Halk edebiyatý araþtýrmacýlarýnýn bir çoðunun da Karacaoðlan’ýn doðum yeri ile ilgili Gaziantep bölgesi göstermesi bu alandaki bir baþka somut delili oluþturmaktadýr.Genel olarak Gaziantep yöresinin doðum yeri olduðu varsayýlýrken hangi köyde doðduðu ile ilgili bir çok fikir ortaya atýlmýþtýr.Bunlar arasýnda Gaziantep Çarpýn köyü,Kilis Zobular köyü,Nizip Keklikçe köyü ve Gaziantep Akpýnar köyü en yoðunlukla dile getirilen yerlerdir.Yine ölüm yeri ile ilgili iddialar ortaya atýlýrken en yaygýn kanýnýn Kahramanmaraþ olduðu ama araþtýrmacýlarýn bir kýsmýnýn Karcaoðlan’ýn ölüm yerinin de yine Nizip’in Keklikçe köyü olduðunu savunmuþlardýr.Araþtýrmacý Dr.Cemil Cahit Güzelbey Karacaoðlan’ýn Nizip bölgesinde yaþayan bir ozan olduðunu o’nun deyiþ ve söylemlerindeki kelimelerden çýkartmaktadýr.Fiil çekimleri ve Karacaoðlan deyiþlerindeki þiveninde etkisini kelimelere taþýyan Güzelbey Karacaoðlan’ýn Nizip insaný olduðunu adeta kanýtlamýþtýr.Karacaoðlan ile ilgili anlatýlan öykülerin de bu iddiada önemli bir payý vardýr.Zira Nizip Bölgesinde Karacaoðlan ile ilgili dilden dile dolaþan birçok halk hikayesi mevcuttur.Deyiþler ve þive ile ilgili Güzelbeyin iddialarýný çürütecek hiçbir çalýþma yapýlmamýþtýr.Çünkü zurna ve baðlama eþliginde söylenen uzun havalarýn seri dörtlükler þeklinde tiz bir sesle okunmasý Tüm anadoluyu karýþ karýþ gezseniz Gaziantep bölgesi dýþýnda görmeniz mümkün degildir.Bu varsayýmdan yola çýkan Barak’lýlar Karacaoðlan’ýn kendi bölgelerinde yaþadýðýný ýsrarla savunmuþlardýr.Barak havalarýnýn genel çýkýþ kaynaðýnýn Karacaoðlan olduðunu savunanlarda mevcuttur.


Yine Karacaoðlan ile ilgili önemli araþtýrmalar yapan Gaziantep Lisesi Emekli Müzik ögretmeni Ferit Ginol’un tespitlerine göre Karacaoðlan Nizip Barak bölgesi Keklikçe köyünde doðmuþtur.Ginol’un araþtýrmalarýna göre bu köyde Karacaoðlan’ýn Sefil Yakup adýnda bir de azadý varmýþ.Omuzunda sazý ile bölge bölge dolaþan Karacaoðlan günün birinde köyüne dönünce azadý Sefil Yakup’un yemeden içmeden kesildigini ve cýlýz kaldýðýný görür.Bunun nedeninin aþk olduðunu hemen anlayan Karacaoðlan kýzýn kim olduðunu kýsa zamanda ögrenir.Sefil Yakup’un yanýp tutuþtuðu aþký Akpýnar köyünde yaþayan Telli Durna adýnda bir kýzdýr.Kýz köydeki bir pýnar yakýnýnda bir çadýrda oturmaktadýr.Karacaoðlan sazýný alýr omuzuna ve bir abdal gibi çadýrýn yanýna gelip Sefil Yakup’u da pýnarýn baþýna yollar.Ve sazýný çalýp þu deyiþi söyler:

Bittimola Þam elinin hurmasý
Gittimola ala gözün sürmesi
Hama’ným Hamýs’ýn Telli Durnasý
Durma,yarýn selam söyledi gel deye

Bittimola Þam elinin gülleri
Aþtýmola siecinden dallarý
Þu Sefil Yakup’un þirin dilleri
Durma,yarýn selam söyledi gel deye

Bir aðaçta biter kýrk yanal elma.
Birinden gayri elini salma
Yakýn deyip eglenip kalma
Durma,yarýn selam saldý gel deye

Aþýna da Karacaoðlaný aþma
Yeni girmiþ onuç ondört yaþýna
Irak degil þurasý Akpýnar’ýn baþýna
Durma Yarýn selam söyledi gel deye

Yine Ferit Ginol’un Karacoðlan’ýn ölümü ile ilgili araþtýrma sonucu da ilginçtir.Yýllar sonra köyü olan Nizip Keklikçe köyüne dönen Karacoðlan ömrünün geri kalan kýsmýný tarýmla geçirmiþtir.Burada yýllarca söyledigi deyiþleri köylülerine de okumuþ ve dilden dile dolaþmýþtýr.Keleþ Hasan’ýn da araþtýrmalarýndan örnekler veren Ferit Ginol Karacaoðlanýn ölüm þeklini þu þekilde aktarmaktadýr:Harman zamanýnda bir aðacýn gölgesinde yanýndakilerle beraber yemek yedikten sonra sazýný almýþ eline ve aþaðýdaki dörtlügü okumuþtur:

Sultan Süleyman’a kalmayan dünya
Bu daðlar da yerinden ayrýlýr
Nice Yüzbin yýldýr çürüyen tenler
Hakkýn emriyle dirilir bir gün

Ne güzel yapýdýr cennet yapýsý
Çok aradým görülmüyor kapýsý
Benim korktuðum sýrat köprüsü
Cehennem üstüne kurulur bir gün

Þu fani dünyada konar göçersin
Ecel Þerbetinden bir gün içersin
Sýrat köprüsünden nasýl geçersin
Amelin eline de verilir bir gün

Karacaoðlan derki mesken ötede
Beni elvada çaðýrýr gözler ötede
Ana ile ata keramette beni çaðýrýr
Mahþer halký orada dirilir bir gün

Karacaoðlan bu deyiþeri okuduktan sonra sazýný aðaca asar ve kendisi de aðaca yaslanýr.Harman yerine giden etrafýndaki yakýnlarý Karcaoðlanýn gelmedigini görünce merak ederler aðacýn altýna gelirler.Karacoðlan’ýn öldügünü burada görürler.Yýllarca saz çürüyene kadar hiçkimse aðaçta asýlý olan saza iliþmemiþtir.Nizip Keklikçe köyündeki bu ölüm hikayesi bir çok araþtýrmacý tarafýndan kabul görmesine raðmen Karacaoðlan mezarýnýn nerede olduðu hususunda net bir bilgiye sahip degildir.Bazý rivayetlere göre de Karacoðlan Çarpýn köyüne defnedilmiþtir.

Sonuç olarak þunu söylemek mümkündür:

1.Þiirlerinde kullandýðý dil ve þive
2.Þiirlerinde kullandýðý bölge adlarý
3.Hakkýnda anlatýlan hikayeler
4.Ve Gazinatep yöresinin genel kültürü ile uyuþumu nedeni ile büyük halk ozaný Karcaoðlan bu bölgede doðduðu,yaþadýðý ve yine bu bölgede öldügü sanýlmaktadýr.

Tarihin seyri içinde çok önemli bazý þahsiyetleri yaþadýklarý bölge ile tanýmak turizmin en önemli tanýtým þeklidir.Daha önce Belkýs ile ilgili bir araþtýrmamda da yazmýþtým.Bugün Diyarbakýr Çermik Ýlçesi,Antalya Belkýs Beldesi Belkýs kültürüne sahip çýkarak çok önemli kazançlar saðlamaktadýrlar.Nizip gibi Belkýs’ýn birebir yaþadýðý kesin olan bir bölgede Belkýs adýný bile zor duyuyoruz.Karacaoðlan gibi büyük bir halk ozaný ustasýnýn Nizip bölgesinde yaþama ihtimali çok güçlüyken bu isme de yeteri kadar sahip çýkmadýðý hatta hiç çýkýlmadýðý görülmektedir.Bu tip sahiplenmeler küçük bir iddia olsa bile bir çok bölge profesyonelce reklamlarýný yapabilmektedirler.Nizip’in gerek ülke tarihindeki en eski kilisesi ve gerekse bu tür halka mal olmuþ þahsiyetleri neden iyi tanýtamadýklarýný da anlayabilmiþ deðilim..Bence Karacaoðlan gibi bir ismin anýsýna bazý etkinlikler düzenlenebilir.Nizip bölgesi halk ozanlarýnýn katýldýðý bir etkinlik,folklor yarýþmasý veya deðiþik bir þenlik gibi etkinlikler düzenlenerek bu isme sahip çýkýlabilir..Hadi biri çýkýpta Cahit Güzelbey’in iddialarýný çürütsün bakalým?

[müslüm akpek]

Çok þaþýrdým Karacaoðlanýn Nizipli olmasý gerçekten çok güzel, ancak mezarýnýn yeri ile ilgili bir araþtýrma yapýlmamýþmý, belkide mezarý burnumuzun dibinde bir yerdedir.

[mehmet karakaþ]

Karacaoðlan'ýn Gaziantep bölgesinde yaþadýðýný ilk defa duyuyorum.Þayet gerçekse bu konuda ciddi çalýþmalar yapýlmasý gerekiyor.