NÝZÝP ve NÝZÝPLÝLER’E DAÝR

[Kemal Cengiz]

Hiç düþündünüz mü, yakýn çevremizdeki (ülke, il, ilçe) insanlar, biz Nizipliler ve Nizip’imiz hakkýnda (geçmiþte ve de þimdi) neler düþünmüþler, neler düþünüyorlar; bizi nasýl tanýmýþlar, tanýyorlar, tavýr ve davranýþlarýmýzý hangi kýstaslara dayandýrarak betimliyorlar?...
Doðamýz, yaþam tarzýmýz ve sosyo-kültürel özelliklerimiz hakkýndaki olumlu ya da olumsuz manada ki tespitleri nelerdir?...


***


‘Kiþi (el, iþ), kiþinin aynasýdýr’ özdeyiþinden hareketle bu konuya biraz deðinmek ve Nizip ve Nizipliler hakkýndaki eloðlunun görüþlerini, birebir sahiplerinin aðzýndan duymuþ (rahmetli olmuþ veya elan yaþayan) hemþerilerimizin anlattýklarýný (ki yaþý ellinin üstünde olanlarýn genelde bildikleri deyiþleri) hatýrlatmak ve genç kuþak Nizipliler ile paylaþmak istiyorum.
Bazý aynalar(özellikle de sýrrý dökülmüþ olanlar) tabii ki gerçekleri doðru yansýtamazlar. Yani. Abartýlý ya da yergili bir þekilde yansýtýrlar. Ben, bu tür olasýlýklar içeren deyiþ ve ifadeleri eleyerek, sýrrý saðlam aynalardan yansýyan görüntüleri (tespit ve anlatýlanlarý) sizlere nakletmeye çalýþacaðým.


***


Kilis’in kýzý
Nizip’in tozu…
Gaziantep’in yerli halkýnca bilinen bu sözü, ben ilk kez 1970’li yýllarda rahmetli Fýndýk Mehmet’ten (Ali, Avni ve Mustafa Fýndýk’ýn babalarýndan) duydum.
Ellili yýllarda Ýstanbullu bir iþadamý alýþ-veriþ yaptýðý Gaziantepli müþterisine: ‘’Kilis ile Nizip iki büyük ilçeniz. Oralara da gitsem iþ çýkarabilir miyim? Esnaflarý nasýldýr, ilçelerin neleri meþhurdur?’’ sorusuna, Antepli: ‘’Esnaflarýnýn huyuna-husuna bir þey diyemem, ama benim bildiðim Kilis’in kýzý, Nizip’in tozu meþhurdur’’ der.




***


Nizip’te ne var ki!...
Anlatan Osman Akdoðdu (Nizip’in ilk tenekeci esnaflarýndan rahmetli Tenekeci Ökkeþ’in büyük oðlu): Kamil Çavuþ’un (Þilte Kamil’in) oðlu Kel Ahmet (Yýlmaz) 1960’lý yýllarda gittiði Ýzmir’de ikamet edip, aþçýlýk yaparken, 80’li yýllarda kendisini ziyaret eden bir grup Nizipli (ki eski samimi arkadaþlarý): ‘’Ahmet usta uzunca bir zaman Ýzmir’desin. Nizip’i özlemedin mi? Artýk gelmeye niyetin yok mu?’’ diye, sormuþlar. Ahmet Yýlmaz: ‘’Nizip’in nesi var ki özleyeceðim, ölü salasýndan, motor gürültüsünden baþka?’’ demiþ.




***


Yeriiiii Nizip harcý…
Nakleden Osman Akdoðdu.
Kör Ýsmet’in babasý eþekçi Mustafa (Okþar), 1948’de Gaziantep’in üzümcü hanýnda gezerken bir esnafýn, müþterisine ‘yeri de get Nizip harcý!’ dediðini duyar.
Mustafa Okþar, Antep’li esnafýn ‘Nizip harcý’ ifadesini merak eder. Esnafýn dükkanýna girer ve arkadaþ, kýzmayacaksan sana bir þey soracaðým, der. Antepli esnaf ‘iki tene sor aaam’ der. Mustafa Okþar. ‘’Biraz önce birine ‘de yeri get Nizip harcý’ dediniz. Ben bunun manasýný çözemedim. Ne anlama geldiðini, ne demek istediðinizi anlamadým, rica etsem izah eder misin?’’ der.
Antepli esnaf, önce ‘nerelisin aaam?’ der.
Mustafa Okþar, Nizipli olduðunu söyler.
Antepli esnaf: ‘’Bak Nizipli kardaþ!’’ der: ‘’Bir dünyaya sýðmayan Nizip’e sýðar… Bir dünyanýn kabul etmediðini Nizipli kabul eder… Ben o müþterinin alýþ-veriþ tavrýný beðenmediðim için Nizip’e saldým!...’’




***


Ýnsaný muzip…
Anlatan ve han duvarýna yazýlan yazýyý 50’li yýllarda okuyan, rahmetli Çarkçý (býçak, makas bileyicisi) Kasým Özberk:
1918-20 yýllarý arasýnda, Arap bir seyyah Mahlinin Haný’nda (þimdiki Yýldýz Hamamý’nýn olduðu yerde) birkaç gece konaklamýþ. Yattýðý odanýn duvarýna, son gece, Osmanlý harfleriyle þu mýsralarý yazmýþ:
‘’Gezdim daðý, sahrayý
Önüme bir Nizip çýktý
Daðý hoþ, bahçesi hoþ
Ýnsaný muzip çýktý’’




***

Fýrsat buldukça, daha anlamlý ve deðiþik anekdotlarla, el gözüyle (aynasýyla) Nizip ve Nizipliler hakkýndaki düþünceleri (yorum ve deðerlendirmelerini sizlere býrakarak) sizlere ulaþtýrmaya çalýþacaðým…
Vay neymiþiz de neymiþiz; el gözüyle nasýl biliniyormuþuz, türünden…

10 Þubat 2009

[fsoyarik]

Ellerine saglýk kemal abi çok hoþ bir çalýþma olmuþ.Selamlar

[þükrü çiftçi]

slm KEMAL ABÝ güzel bi konuya deðinmiþsin elerine saðlýk
BAÞARIDA HAKEDÝP EMEK HARCAYANINDIR

[M.KÜÇÜK]

Çok beðendim, gerçeklerin ta kendisi saðolun.

[mehmet karakaþ]

Eline saðlýk abi güzel olmuþ.

[Kasým Böler]

Aslýnda yapmamýz gereken ama hep gözardý ettiðimiz bir konu el'in aynasýndaki görüntümüz, bu tespitleri önümüze koyup sýk sýk neyin doðru neyin yanlýþ yapýldýðýný yanlýþlarýn hangi ölçüde ve düzeltilebilir nitelikte olduðunu ancak bu görüntüyü alýr ve kulak asarsak görebiliriz...

mesela bu aþaðýdaki tespit çok doðru ama belki de hiç dile getirilip kaleme alýnmamýþtý..!

Antepli esnaf: ‘’Bak Nizipli kardaþ!’’ der: ‘’Bir dünyaya sýðmayan Nizip’e sýðar… Bir dünyanýn kabul etmediðini Nizipli kabul eder… Ben o müþterinin alýþ-veriþ tavrýný beðenmediðim için Nizip’e saldým!...’’

[doganesmeray]

bazý barak köylerinde misafir olmuþ insanlarla sohbet ettiðimde bana ordaki sýcaklýðýn çok içten olduðunu ve aþýrý derece misafirperver karþýlandýklarýný anlattýlar.
özellikle köy odasýnda oturuken odaya yeni gelen herkesin içerdekilerle teker teker marabalaþmasý ve herkese sýrayla siðara ikram etmeleri çok dikkatlerini çekmiþ...
ve yine dikkatlarini çeken bir diðer nokta ise yöre halkýnýn aþýrý derecede patlýcan tüketmesi olmuþ..

[admin]

özellikle ’Bir dünyaya sýðmayan Nizip’e sýðar… Bir dünyanýn kabul etmediðini Nizipli kabul eder… kýsmýna katýlýyorum.

Nizip'i baþkalarýnýn gözüyle bize tanýtýðýnýz için teþekkür ederim.
Kalemine yüreðine saðlýk abi.

[nizip27700]

Nihayet Usta yazarýmýz Kemal Cengiz abimizin yazýsýný burada okumak nasip oldu. Nizip tarihini ve Nizipliler ile ilgili tüm detaylarý artýk burada kendi kalemiyle yazacak olursa bizler okur olarak çok memnun oluruz. Çok güzel Tesbitlerinizi burada okumak inanýn bana büyük keyif verdi. Ellerinize saðlýk Kemal abi....

[Ramazan Tarhan]

Ne zaman beþ harfli "Gazaintep'in bir ilçesi" bulmacasý çýksa elinde kalemi alan hemen KÝLÝS yazardý.Kilis il olmadan önce de çok duyulan bir isimdi.Bazen çoðumuzun yaþadýðý "Ben Nizip'te oturuyorum" söylemine karþý "Nizip mi? O da neresi?" gibi çok sýk rastlanan cevaplar alýnýrdý.Koskaca EFES HARABELERÝ benzeri bir Zeugma varken bile Nizip adý bununla bile telafuz edilemiyor.Aslýnda bölgesel olarak iyi bir nama sahip.Ancak ulusal manada kimsenin pek bildigi yok.Ne zeytin yaðýnda ne sabunda ne fýstýkta..Bir Gemlik kadar bile tanýnmýyor..Sanýrým sadece yýllar önce hafýzalarda kalan Sayýnlar Grubunun TURNA yaðlarýný TV lerde yansýttýðý "Nizip'ten" ibaresi dýþýnda güçlü bir tanýtým eksikligi var..Ama biz bize kýsmýnda Kemal beyin derin bilgisi gerçekten de bizleri tebbesüm ettirmeye yetiyor..

[benbaskan]

çok güzel br yazý ve bilgi olmuþ kemal abinin kalemine ve yüreðine saðlýk...

[ziya_eren27]

güzel bir yazý paylaþým icin tþk

[m altay]

kemal abi güzel bir yazý hazýrlamýþsýn ve çok güzel örnekler vermiþsin en son yazdýðýn csatýrla son noktatý koymuþ tabi inþallah nice güzel yazýlar yazarsýnda bizde bilgilerden faydalanýrýz

[peerless]

abi yüreðine saðlýk.... görüþmek üere

[mhanifi]

býr memleket gördüm baðý bahçesi çok idi.adý hizip idi.emmevelakin halký çok muzip idi.ayrýca eþekci mustafa deðil esas adý eþekci karadýr.