Kur'an sýrrý 1300 yýllýk yazýda
21 Kasým 2008 Cuma 13:35
Kur'an imlasý tartýþmalarýna Arabistan'ýn kuzeyinde bulunan 1300 yýllýk bir yazý birçok soruya ýþýk tutuyor.

Suudi Arabistan’da bulunan 1300 yýllýk bir duvar yazýsý, Kuran-ý Kerim hakkýnda yüzyýllardýr akýllarda olan bir soruyu cevaplandýrabilir:

Kuran’a sonradan eklenen ve bazen anlam konusunda da tartýþmalara neden olan aksan iþaretleri, Ýslam’ýn ilk çaðlarýnda da kullanýlýyor muydu?

Suudi Arabistan Turizm Yüksek Komisyonu’nda yer alan Arap araþtýrmacýlardan Ali ibn Ýbrahim Gabban, ülkenin kuzeybatýsýnda eþiyle birlikte yaptýðý gezide, tarihi bir keþfe imza attý.

Gabban söz konusu gezide, üzerinde þu ifadenin kazýlý olduðu bir kayayla karþýlaþtý: "Allah’ýn adýyla; ben, Züheyr, bunu Ömer’in öldüðü zamanda, dördüncü yýlýn 20’sinde yazdým."

Kýzýl kumtaþý üstünde yer alan ve silik bir halde bulunan yazýnýn, 1300 yýllýk olduðu yapýlan inceleme sonucu ortaya çýktý. Yazýda geçen tarih, miladi olarak 644 yýlýna rastlýyor. Bu durumda, bahsedilen Ömer’in, 644 yýlýnda þehit edilen Hz. Ömer olduðu tahmin ediliyor. Yazýyý yazan Züheyr adlý þahsýn ise, muhtemelen Suriye-Mekke arasýnda yol alýrken mola veren bir hacý adayý olduðu sanýlýyor.

Kuran’ýn yazýlý hale getirilmesinden önceki döneme rastlayan ve Arapça’nýn eldeki en eski ikinci yazýlý metni olan duvar yazýsýnýn "son derece önemli bir buluþ" olduðunu belirten Ali ibn Ýbrahim Gabban, tarihi bulgularý, "Arap Arkeolojisi ve Epigrafisi" adlý dergide yayýnladý.

Ünlü belgesel kanalý Discovery Channel’ýn haber sitesi de, "Ýslam’ýn en eski yazýtý, Kuran ile ilgili bir sýrrý çözebilir" ifadesini kullandý.

Ýlk sahabeler kaldýrdý

Tarihçiler, yüzyýllardýr, Kuran’ýn ilk örneklerinin neden imla iþaretlerini içermediðini tartýþýyordu. Kelimelerin vurgusunu, hatta bazen anlamýný bile deðiþtiren inceltme ve kesme iþaretleri gibi ayýrt edici imler, Hz. Muhammed’in vefatýndan çok sonra Kuran’a eklenmiþti.

Ali ibn Ýbrahim Gabban, keþfinin, 1300 yýl önce de Ýslam’ýn kuruluþ coðrafyasýnda "tam teþekkülü bir imla sistemi" olduðunu kanýtladýðýný öne sürüyor. Keþfedilen duvar yazýsýnda noktalama iþaretleri ve harekeler yer almasa da, þekilleri birbirine benzeyen sessiz harfleri ayýrt edecek aksan iþaretleri var.

Gabban, "ilk sahabelerin Kuran’ý aksan iþaretlerinden arýndýrdýðýný" belirterek, "Böylece Müslümanlarýn, Peygamber’e indirilen Kuran’ý, farklý Arap lehçelerinde de okuyabilmesine cevaz verilmiþ ve ayrýca, kelimelerin iskeletlerinin, içerdikleri tüm anlamlarý taþýmasýna imkan saðlamýþtý" diyor.

Batýlýlarýn mazereti kalmadý

Discovery News’a konuþan Ýskoçya’daki St. Andrews Üniversitesi Arapça ve Ortadoðu Araþtýrmalarý Profesörü Robert Hoyland da, keþfin önemini doðruluyor. En eski Kuran mushaflarýnýn 652-680 yýllarýndan kaldýðýný belirten Hoyland, Batýlý akademisyenler, Kuran vahyinin aksan iþaretlerini de içerecek biçimde kaðýda aktarýldýðýný kabul etmediðini, "madem ilahi deðil, o halde imla iþaretlerini deðiþtirebiliriz" diye düþündüklerini hatýrlatýyor. Ayetlerin anlamýný da deðiþtirebilen bu yaklaþýmýn Ýslam alimlerinin hoþuna gitmediðini ifade eden Hoyland, "Artýk elimizde olan Kuran metnini deðiþtirmek isteyen Batýlý bilimadamlarýnýn daha az mazereti var" diye konuþuyor.

Hz. Ömer suikastý

Öte yandan 1300 yýllýk duvar yazýsý, Hz. Ömer’in ne zaman öldürüldüðü konusundaki soru iþaretlerini de büyük ölçüde ortadan kaldýrýyor. Hz. Ömer’i, 7 Kasým 644’de, Ýranlý bir askerin camide býçakladýðý ve Ýslam’ýn ikinci halifesinin iki gün sonra þehit olduðu kabul ediliyordu. Yazýnýn altýna 644 yýlýný iþaret eden hicri tarihi not düþen Züheyr’in, muhtemelen bu *******e bizzat þahit olduðu belirtiliyor.

Uzman görüþü

Ana mushaflar iþaretsizdi

Mehmet Nuri Yýlmaz (Eski Diyanet Ýþleri Baþkaný): Kuran-ý Kerim, Hz. Ebubekir döneminde kitaplaþtýrýldý. Onu teþvik eden ise Hz. Ömer’di. Hz. Ömer, "Peygamber kendi döneminde vahiy sürdüðü için Kuran’ý kitaplaþtýrmadý. Vahiy sona erdiðine göre, artýk bu iþte hayýr vardýr" demiþti. "Ana mushaf" dediðimiz ilk Kuran örnekleri Hz. Osman döneminde Kureyþ lehçesine göre yazýldý, çoðaltýldý ve Ýslam coðrafyasýna daðýtýldý. Bunlara "ana mushaf" diyoruz.

O dönemden kalan iki ana mushaftan biri Özbekistan’dadýr. Onu yerinde görmüþtüm. Gerçekten de yazýmýnda noktalama iþareti, hareke, vs. bulunmaz. Ýmla iþaretleri Peygamber’den çok sonralarý kondu. Zaten bunlar anlamý pek deðiþtirmez. Keþfedilen duvar yazýsýný incelemek gerek. Fakat orada bahsedilen kiþi, Hz. Ömer’in torunu, Emevi halifesi Ömer bin Abdülaziz de olabilir. Tarihlendirmeyi nasýl yaptýlar, bilmiyorum.

Yazý stili uyuyor ama yargýya varmak zor

Nihat Hatipoðlu (Ýlahiyatçý, Hürriyet yazarý): Ýslam’ýn ilk döneminde Arapça yazý Kûfi tarzdaydý. Sülüs ve diðer yazý stilleri sonradan çýktý. Keþfedilen taþtadakiler de ilk dönem yazý karakterlerine benziyor. Yazýda, "Ben Züheyr, Ömer 4’te vefat etti" ifadesi geçiyor. Aradaki bir kelimeyi okumak zor. Yazýdaki Züheyr, sahabelerden Kab bin Züheyr’e iþaret ediyor olabilir. Ama tek bir buluntudan yola çýkarak, Kuran-ý Kerim ve Arap alfabesiyle ilgili tarihi detaylarý bir anda yok sayamayýz. Tarihi bir levha olarak kýymet ifade eder, ama buradan bir yargýya varmak zor. Öyle ki, yazýnýn hicri 70 yýlýndan sonra yazýlmýþ olma ihtimali de var. Nitekim Ebu Esved ilk harekelemeyi 69 yýlýnda yapmýþ, Haccac döneminde de imla düzenlemeleri tamamlanmýþtý.

Emre Kýzýlkaya/Hürriyet