Gaziantep tahrir defteri

[felsefefe]

Gidin yorum gidin.
Nizip nasýl Bireciðe baðlansýn
halat kopar çekemez.
Cahallar.

[müslüm akpek]

Birecikle her zaman bir kan baðýmýz olmuþtur, ben þahsen Bireciði çok severim, her seferinde de ziyaret ederim.

[fsoyarik]

Can bey elinizde bilgi ve belge varsa atarsanýz sevinizriz Selamlar

[müslüm bozkurt]

Emeðine saðlýk

[fsoyarik]

seni,nde yüregine saglýk kardeþim

[Canbey]

Elimde belge bilgi var ama iþinize yarar mý bilmem?
Mesela yüzüncü yýl üniversitesinden halil eker'in 2006'da hazýrladýðý Nizip'te Mimari Eserler adlý yüksek lisans tezi var. Belki bu uygun olabilir.

[hasan tekçe]

ben bir arkadaþýmýn dedesinin diplomasýný görmüþtüm,birecik kazasý,nizip kariyesi yazýyodu.

[fsoyarik]

aslýnda tapu ve nufus kayýtlarýna ulaþma þansýnýz olsa çok hoþ olacak amma malesef

[Canbey]

Sayýn Müslüm Akpek;
Akçakent adýndaki "akça" kelimesindeki "ke" harfi "ðayn" harfi ile yazýlmaktadýr. Bu durumda köyün adý Aðcakend olmaktadýr. Arapça "ke" sesi veren iki harf vardýr; biri "kaf" diðeri "kef". Akçakent ismin yazýlýþýndaki "ke" harflerinin "kef" harfi ile yazýldýðý belgeler olabilir. Ayrýca Osmanlýcada "kef" harfi kelimeye göre "ke", "ne", "ge", "ðe" sesleri verebilmektedir. Yani köyün adý "kef" harfleri ile yazýldýðýnda Ançakend diye okunabilir; ama son dönem belgelerinde bu isim Aðcakend þeklindedir.

[müslüm akpek]

Can bey bu bilgi çok önemliydi, teþekkür ederiz.

[M.KÜÇÜK]

Can bey bu bilgi çok önemliydi, teþekkür ederiz.

Ýþine geldimi nasýl anlýyorsun arapçayý

[müslüm akpek]

Ýþine geldimi nasýl anlýyorsun arapçayý

Osmanlýcayýda anlarým, seni daha iyi anlarým, kanka açlýktan baþým dönüyor benle uðraþma.

[M.KÜÇÜK]

Bir tek aç senmisin..

[Canbey]

Rica ederim.

Belki bu bilgiler biraz aydýnalýtýcý olabilir.
Halil Eker'in Nizip'te Mimari Eserler adlý tezinden.


NÝZÝP ADININ KAYNAÐI, COÐRAFÝDURUMU VE TARÝHÇESÝ

2.1. Nizip Adýnýn Kaynaðý

Nizip’in adý ile ilgili olarak Bilge Umur, Türkiye’deki Tarihi Adlar adlý kitabýnýn

604. sayfasýnda su bilgileri vermektedir:

“… Mardin’in ilçe merkezi Nusaybin’in adý Asur kaynaklarýnda Nasibina,
Nasibena, Nasipina olarak geçiyor. Diger bir ilçe merkezi kasabamýzýn, Nizip’in adý da

anlasýlýyor ki, ayný kökten gelmektedir. Ernest Honigmann’ýn (RE, Nisybin mad.)
kaydettigine göre; Arap cografyacýsý Yakub’a göre, “Nizip, Fýrat kýyýsýndaki Nisibin ar-
Rum” diye anýlýyor. Ar-Rum (Roma ülkesindeki) eklemesi o kenti slam yurdundaki
Nisibin (Helen ve Roma agzýnda Nisibis, simdi Nusaybin) kentinden ayýrt etmek

içindir.”1

Bu bilgiler ýsýgýnda Nizip isminin Helen ve Roma agzýndaki Nisibis’ten geldigi düsünülmektedir.

2.2. Nizip’in Coðrafi Konumu

Güneydogu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fýrat Bölümü’nde ve Gaziantep’in
dogusunda yer almaktadýr.2 Nizip, yörenin en büyük ilçesidir. Ýlçenin deniz seviyesinden

yüksekligi kimi yerlerde 500 m., kimi yerlerde de 600- 650 m.’dir.3
Ýlçe dogusunda Fýrat nehri, batýsýnda Gaziantep ve Oguzeli ilçesi, kuzeyinde
Gaziantep’in ilçesi Yavuzeli, güneyinde ise yine Gaziantep’in ilçesi Karkamýs ile çevrilidir.4

Ýlçenin tarihi “Ýpek Yolu” üzerinde olmasý, yörenin tarih boyu önemli bir

yerlesim alaný ve ticaret merkezi olmasýný saglamýstýr. Bu özelliginden dolayý birçok
tarih ve kültür katmanýný içinde barýndýrýr.

2.3. Nizip’in Tarihçesi

Nizip ve çevresinin yerlesme tarihi çok eski çaglara uzanmaktadýr. Ýlk

yerlesmelerin ne kadar erkene uzandýgý hakkýnda kesin bir bilgi olmamakla birlikte, tarih
öncesi çaglara ait arkeolojik kazýlar ve elde edilen tarihi eserler bu bölgenin, tarihin çok
eski zamanlarýndan beri yerlesim yeri oldugunu ve bir çok kavimlerin hakimiyetine
geçtigini, bu kavimlerin kültür ve medeniyetine sahne oldugunu göstermektedir.

1 Bilge Umar, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, stanbul, 1993, 604
2 MEB. slam Ansiklopedisi, “Nizip”mad. C.IX, stanbul, 1979, 335.
3 Kazým Yýlmaz, Nizip ve Sosyo Ekonomik Geliþme, stanbul, 1990, 9.
4 Yýlmaz, a.g.e., 9.

[Canbey]

4
Bölgenin kültür ve tarihi devirlerini Paleolitik, Kalkolitik, Demir, Hitit (Eti),
Mitanni, Asur, Ýran, Helen, Roma, Bizans, Ýslam-Arap ve Türk-Ýslam devirleri olarak
sýralayabiliriz.5 Nizip’te tarihi devrin, Hititler’le basladýgý kabul edilmektedir. Ancak
1961 yýlýnda Nizip-Gaziantep karayolu üzerinde ve Nizip Çayý kenarýnda bulunan

Sehzade “Turlu” höyügünde yapýlan kazýda Mezopotamya’da dogup gelisen Telhalef
uygarlýgýnýn izlerine rastlanmýstýr.6 Buna göre, Nizip çevresindeki eski yerlesme

alanlarýnda yapýlacak olan kazý ve arastýrmalarla bu çevrenin tarihi çagýný daha eski

zamanlara götürecek belgeler ortaya çýkabilir.
Tarihçiler, bu bölgeyi, Eski Hitit Devleti zamanýnda (M.Ö. 18. yy.’da) I. Mursili;
Ýmparatorluk Hititleri zamanýnda (M.Ö. 13. yy.’da) ise Suppilulliuma tarafýndan Hitit
Devleti’ne baglandýgýný belirtmislerdir. Son Hititler zamanýnda (M.Ö. 12.yy.’da) bölge
Hititler’in merkezi haline gelmistir.7
Nizip ve çevresi Hititler’den sonra Asurlular’a geçti.

8 Ancak Asur-Hitit çekismesinde bu iki devletin zayýfladýgý sýrada bölgeye Mitanniler hakim olmus, fakat

egemenlikleri fazla sürmemistir. Bölgeye Asurlular M.Ö. 717’den, M.Ö. 612’ye kadar


hakim olmuslardýr. Bölge daha sonra sýrasý ile Medler’in, Büyük Ýskender’in,

Romalýlar’ýn ve Bizanslýlar’ýn idaresinde kalmýstýr.9
Yöre, Roma Ýmparatoru Pompais tarafýndan Roma Ýmparatorlugu’na katýlmýstýr.

Roma Ýmparatorlugu Dogu ve Batý olarak ikiye bölününce bölge, Dogu Roma (Bizans)

topraklarýnda kalmýstýr.10

Bölge Bizanslýlar zamanýnda askeri yönden önem kazanmýstýr. Bizanslýlar burada daimi garnizonlar bulundurmuslardýr.11

Bu dönemde Nizip sýnýrlarý içinde yer alan ve Helenistik dönemde önemli bir ticaret merkezi olan antik Zeugma (Belkýs) kentinin

önemi artmýstýr. IV. Garnizonun burada konuslandýrýlmasý sonucunda, tüccarlarýn kente

yerlestigi ve Fýrat manzaralý teraslarla villalarýný yapmýs olduklarý anlasýlmaktadýr.
Büyük Ýskender’in generallerinden Seleukeia I. Nikator M.Ö. 300’de
Zeugma’nýn ilk yerlesimi olan, Fýrat’ýn batý yakasýna kendi isminden esinlenerek
Seleukeia adýný, dogu yakasýna da karýsý Apama’nýn isminden esinlenerek Apameia adýný
verdigi kenti kurar. M.S. 256’da Sasani Kralý Sapur, Zeugma’yý ele geçirir, kentte
önemli tahribat olur. Bu tarihten itibaren Zeugma bir daha kendini toparlayamaz. Roma
dönemindeki görkemine ulasamaz. Bölge ile birlikte kentte, M.S. 4. yüzyýlda Geç Roma,
M.S. 5-6. yüzyýllarda ise Erken Bizans egemenligi görülür. 7. yüzyýldaki Arap akýnlarý
sonucunda Zeugma terk edilir. 10-12. yüzyýllar arasýnda küçük bir Abbasi yerlesimi

5 Ana Britannica, “Gaziantep”, IX, stanbul, 1988, 324.

6 Yýlmaz, a.g.e., 9.

7 Yýlmaz, a.g.e., 10.

8 Yurt Ansiklopedisi, “Gaziantep”, IV, stanbul, 1982, 2959.

9 Rehber Ansiklopedisi, “Gaziantep”, VI, stanbul, 1990, 146.

10 Metin Tuncel, “Gaziantep”, DA, XIII, stanbul, 1996, 466.

11 Türk Ansiklopedisi, “Gaziantep”, XVII, Ankara, 1969, 191.