Akaid Ile Ilgili Sorularýmýz Ve Cevaplarý

[Hasan Hoca]

Kitaplara Ýman

Kitap, sözlükte "yazmak ve yazýlý belge" anlamýna gelir. Terim olarak ise, Allah Teâlâ'nýn kullarýna yol göstermek ve aydýnlatmak üzere peygamberine vahyettiði sözlere ve bunun yazýya geçirilmiþ þekline denilir. Çoðulu "kütüb"dür. Hýristiyan ve yahudilere ilâhî kitap olarak Ýncil ve Tevrat verildiðinden onlara "Ehl-i kitap" denilmiþtir. Ýlâhî kitaplara Allah katýndan indirilmiþ olmasý sebebiyle "kütüb-i münzele" veya "semavî kitaplar" da denilir.

Her ilâhî kitap bir peygamber aracýlýðýyla gönderilmiþtir. Kendisine kitap indirilen peygamber de, ondaki emir ve yasaklarýn uygulanmasýný göstermiþ ve bunlarýn yaþanabilir olduðunu ortaya koymuþtur.

Ýlâhî kitaplar konusu Allah'ýn kelâm sýfatý ile ilgilidir, bu sýfatýn eseridir. Peygamberlerine vahiy yoluyla bildirildiði mesajýnýn ortaya çýkmýþ þeklidir. Peygambere indirilen kitaplara ilâhî kitap denilmesinin sebebi, bu kitaplarýn Allah tarafýndan gönderilmesi, söz ve içerik olarak onlarda hiçbir beþer katkýsýnýn bulunmamasýdýr.

Ýlâhî kitaplar Allah kelâmý olmak bakýmýndan aralarýnda farklýlýk bulunmamasýna raðmen, hacimleri ve hitap ettikleri kitlenin büyüklüðüne göre, suhuf ve kitap olmak üzere ikiye ayrýlýrlar.

Suhuf:Sahife kelimesinin çoðulu olan suhuf, dar bir çevrede, küçük topluluklara, ihtiyaçlarýna cevap verebilecek þekilde indirilen birkaç sayfadan oluþmuþ küçük kitap ve risâlelere denilir.
sayfalarýn sayýsý 100 olup þu peygamberlere indirilmiþtir: Hz. Âdem'e 10 sayfa, Hz. Þît'e 50 sayfa, Hz. Ýdrîs'e 30 sayfa, Hz. Ýbrâhim'e 10 sayfa (bk. Süyûtî, ed-Dürrü'l-mensûr, VIII, 489; Âlûsî, Rûhu'l-meânî, XV, 141-142). Bugün bu sayfalardan elimizde hiçbir þey yoktur.

Suhufa göre daha hacimli ve kitap þeklinde olan ve evrensel mesajlar içeren ilâhî kitaplar ise Tevrat, Zebur, Ýncil ve Kur'an olmak üzere dört tanedir.

Tevrat

Tevrat Ýbrânîce bir kelime olup "kanun, þeriat ve öðreti" anlamlarýna gelir. Hz. Mûsâ'ya indirilmiþtir. Tevrat'a Ahd-i Atîk ve Ahd-i Kadîm de (Eski Ahit) denilir. Tevrat'ýn aslýnýn Allah kelâmý ve peygamberine indirdiði kutsal bir kitabý olduðuna inanmak her müslümana farz olup, bunu inkâr etmek kiþiyi küfre düþürür. Çünkü Kur'ân-ý Kerîm'de Tevrat'ýn Allah'ýn kutsal kitaplarýndan biri olduðu açýklanmýþtýr: "Biz, içinde doðruya rehberlik ve nur olduðu halde Tevrat'ý indirdik..." (el-Mâide 5/44).

Tevrat Hz. Mûsâ aracýlýðýyla Ýsrâiloðullarý'na gönderilmiþtir. Ancak onlar tarihte yaþadýklarý sürgün ve esirlik dönemlerinde Tevrat'ýn Allah'tan gelen þeklini koruyamamýþlardýr. Tevrat'ýn asýl nüshasý kaybolunca, yahudi din bilginleri tarafýndan kaleme alýnan Tevrat nüshalarý ortaya çýkmýþtýr. Bugün elde mevcut olan Tevrat tahrif edilmiþ, bütünüyle ilâhî kitap olma özelliðini yitirmiþtir.

Zebur

Kelime olarak "yazýlý þey ve kitap" anlamýna gelen Zebur, Hz. Dâvûd'a indirilmiþ olan ilâhî kitabýn adýdýr. Bu konuda Kur'an'da þöyle buyurulur: "...Gerçekten biz, peygamberlerin kimini kiminden üstün kýldýk. Dâvûd'a da Zebur'u verdik" (el-Ýsrâ 17/55).

Zebur, ilâhî kitaplarýn en küçüðü olup, yeni dinî hükümler getirmemiþtir. Bugün elde mevcut olan Zebur nüshalarý, lirik söyleyiþ ve ilâhîlerden, Allah'a övgü ve hikmetli sözlerden ve birtakým nasihatlardan meydana gelmiþtir. Mezmûrlar adýyla Eski Ahid'de yer almaktadýr.

Ýncil

Ýncil kelime olarak "müjde, tâlim ve öðretici" anlamýna gelir. Hz. Îsâ aracýlýðýyla Ýsrâiloðullarý'na indirilmiþtir: "Kendinden önce gelen Tevrat'ý doðrulayýcý olarak peygamberlerin izleri üzerinde, Meryem oðlu Îsâ'yý arkalarýndan gönderdik. Ve ona, içinde doðruya rehberlik ve nur bulunmak, önündeki Tevrat'ý tasdik etmek, sakýnanlara bir hidayet ve öðüt olmak üzere Ýncil'i verdik" (el-Mâide 5/46).

Ýncil'e, Allah'tan Hz. Îsâ'ya indirildiði þekliyle inanmak imanýn gereklerindendir. Fakat bugün Ýncil'in orijinal metni de diðer bozulmuþ kitaplar gibi elde yoktur. Bozulmuþ ve insanlar tarafýndan müdahaleye mâruz kalmýþ þekli vardýr. Ýncil'e Ahd-i Cedîd de (Yeni Ahit) denilir.

Kur'an-ý kerim

Allah tarafýndan gönderilen ilâhî kitaplarýn sonuncusu olan Kur'ân-ý Kerîm, son peygamber Hz. Muhammed' s.a.v 'e indirilmiþtir. Sözlükte "toplamak, okumak, bir araya getirmek" anlamýna gelen Kur'an terim olarak þöyle tarif edilir:

"Hz. Peygamber'e indirilen, mushaflarda yazýlý, Peygamberimiz'den bize kadar tevâtür yoluyla nakledilmiþ, okunmasýyla ibadet edilen, insanlýðýn benzerini getirmekten âciz kaldýðý ilâhî kelâmdýr". Bu tarifte bazý hususlar göze çarpmaktadýr: "Peygambere indirilen" derken Hz. Muhammed s.a.v kastedilmektedir. "Tevâtür yoluyla nakledilmiþ olan" derken, her devirde yalan üzerine birleþmelerini aklýn imkânsýz gördüðü bir topluluk tarafýndan nakledildiði ve nesilden nesile böyle geçtiði için onun, Allah'a ait oluþunun kesinliði ifade edilmektedir. "Okunmasýyla ibadet edilen" derken de, okumanýn ibadet olduðuna, namaz ibadetinde vahyedilen metnin okunmasý gerektiðine ve Kur'an tercümelerinin namazda okunmasýnýn câiz ve geçerli olmadýðýna iþaret edilmektedir.

Kur'an'ýn Muhtevasý

Ýnsanlarý hem bu dünyada hem de âhirette mutluluða kavuþturmak için gönderilmiþ bulunan Kur'ân-ý Kerîm baþlýca þu konularý kapsamaktadýr:

1. Ýtikad. Baþta Allah'a iman olmak üzere peygamberlere, meleklere, kitaplara, kazâ ve kadere, âhirete ait önemli konular ve inançla ilgili çeþitli meseleler, Kur'an'ýn kapsadýðý konularýn baþýnda gelir.

2. Ýbadetler. Kur'an'da müslümanlarýn yapmakla yükümlü bulunduklarý namaz, oruç, hac, zekât vb. ibadetlere dair âyetler vardýr.

3. Muâmelât. Kur'an bir toplumun devamýný saðlayan ve toplum fertlerinin aralarýndaki iliþkileri düzenleyen birtakým hükümleri kapsar. Kur'an'da alýþveriþ, emanet, baðýþ, vasiyet, miras, aile hayatý, nikâh ve boþanma gibi kiþiyi ve toplumu ilgilendiren konulara dair açýklamalar ve hükümler vardýr.

4. Ukubat. Ýslâm toplumunun mutluluða eriþebilmesi, bu toplum fertlerinin, Ýslâm'ýn koyduðu kurallara aynen uymasýyla mümkün olur. Toplumun düzenini bozan, insan haklarýný ve yasaklarý çiðneyen kimseler cezayý hak edecekleri için Kur'an bunlarla ilgili hükümleri de kapsamaktadýr.

5. Ahlâk. Kur'an, kiþilerin dünya ve âhiret mutluluðunun saðlamasýna yardýmcý olmak üzere, ana babaya hürmet, insanlarla iyi geçinme, iyiliði emretme, kötülükten sakýndýrma, adalet, doðruluk, alçak gönüllülük, merhamet, sevgi... gibi ahlâkî hükümleri de kapsamýna almaktadýr.

6. Nasihat ve Tavsiyeler. Ýnsanlara emir ve yasaklar konusunda duyarlý olmalarýný, nefislerine esir düþmemelerini, dünyayý âhirete tercih etmemelerini, dünyada imtihana çekildiklerini hatýrlatan, çeþitli tehlikelerden koruyan nasihat ve tavsiyeler de Kur'an'ýn içerdiði konular arasýndadýr.

7. Va‘d ve Vaîd. Allah'ýn emirlerine boyun eðip yasaklarýndan kaçýnanlarýn cennetle mükâfatlandýrýlacaklarýna, buyruklarýný terkedip yasaklarýný çiðneyenlerin cehennemle cezalandýrýlacaklarýna dair Kur'an'da pek çok âyet bulunmaktadýr.

8. Ýlmî Gerçekler. Kur'an, insanlýða gerekli olan ilmî gerçeklerin ve tabiat kanunlarýnýn ilham kaynaðýný teþkil eden âyetleri de kapsamaktadýr. Kur'an, bu ilmî gerçeklerden bir pozitif bilim kitabý gibi bahsetmek yerine insanlarý, âlemin yaratýcýsýnýn kudret ve büyüklüðünü düþünmeye, Allah'ýn nimetlerini anarak O'nu yüceltmeye teþvik eder.

9. Kýssalar. Kur'ân-ý Kerîm önceki ümmetlerle, peygamberlerin hayatýndan da söz eder. Ancak bunlarý bir tarih kitabý gibi deðil, insanlarýn ibret alacaklarý bir üslûp ile anlatýr.

10. Dualar. Ýnsan yapacaðý iþlerde sürekli Allah'ýn yardýmýna muhtaç olduðu için Kur'an'da çeþitli dualar da yer almýþtýr.

[Hasan Hoca]

Fatih abi,konuyu açtýðýnýz için size teþekkür ederim...Allah razý olsun...
Hasan hocam,yazýlarýnýzý ilgiyle takip ediyorum...sayenizde bilmediðim bir çok konuyu öðrendim,sizden Allah razý olsun...

Rabbim sizden de razý olsun.Saðolun.

[fsoyarik]

Hocam elleriniz dert görmesin çok çok teþekür eder devamýný dört gözle bekliyoruz.Hürmet ve selamlar

[Hasan Hoca]

Peygamber Kavramý ve Peygamberlere Ýman

"Allah'ýn kullarý arasýndan seçtiði ve vahiyle þereflendirerek emir ve yasaklarýný insanlara ulaþtýrmak üzere görevlendirdiði elçi"ye peygamber denir.
Peygamberlere iman, imanýn altý esasýndan biridir. Peygamberlere iman demek, insanlara doðru yolu göstermek için, Allah tarafýndan seçkin kimselerin gönderildiðine, bu kimselerin Allah'tan getirdiði bütün bilgilerin gerçek ve doðru olduðuna inanmak demektir. Yüce Allah her müslümana, aralarýnda herhangi bir ayýrým yapmadan bütün peygamberlere inanmayý farz kýlmýþtýr: "Peygamber de kendisine Rabbi tarafýndan indirilene iman etti, müminler de. Her biri Allah'a, meleklerine, kitaplarýna, peygamberlerine iman ettiler. Allah'ýn peygamberlerinden hiçbiri arasýnda ayýrým yapmayýz..." (el-Bakara 2/285). Bu sebeple peygamberlerin bir kýsmýna inanýp, diðerlerini tasdik etmemek küfür sayýlmýþtýr: "Allah'ý ve peygamberlerini inkâr edenler ve Allah ile peygamberlerini birbirinden ayýrmak isteyip bir kýsmýna iman ederiz, ama bir kýsmýna inanmayýz diyenler ve bunlar arasýnda bir yol tutmak isteyenler yok mu? Ýþte gerçekten kâfirler bunlardýr..." (en-Nisâ 4/150-151).

Peygamberlik Dereceleri

Ýslâm inancýna göre bütün peygamberler, peygamber olmak açýsýndan eþittirler. Allah, her müslümana aralarýnda herhangi bir ayýrým yapmadan bütün peygamberlere inanmayý farz kýlmýþtýr. Hal böyle olmakla birlikte, onlarýn peygamberliklerini tasdik ettikten sonra aralarýnda derece farklýlýðýnýn bulunabileceði de kabul edilir. Bu konuda Kur'an'da þöyle buyrulur: "Ýþte bu peygamberlerden bir kýsmýný diðerlerinden üstün kýldýk. Allah onlardan bir kýsmý ile konuþmuþ, bazýlarýný da derecelerle yükseltmiþtir..." (el-Bakara 2/253). Âyetteki "Allah'ýn derecelerle yükselttiði kiþi"den kasýt, peygamberimiz Hz. Muhammed'dir. Onun diðer peygamberler arasýnda üstün ve eþsiz bir yeri vardýr.

Hz. Peygamber'den sonra derece itibariyle Hz. Nûh, Ýbrâhim, Mûsâ ve Îsâ'nýn içinde yer aldýðý ülü'l-azm peygamberler, daha sonra resuller, daha sonra da diðer nebiler gelir.

Ülü'l-azm peygamberler, aldýklarý aðýr görev ve yüklendikleri sorumluluk karþýsýnda herhangi bir yýlgýnlýk göstermeden dini insanlara teblið görevini yerine getiren, bütün zorluklara göðüs germede azim ve sebat gösteren peygamberler demektir. Ülü'l-azm peygamberlerin isminin geçtiði bir âyette þöyle buyurulur: "O, dini ayakta tutun, onda ayrýlýða düþmeyin diye dinden Nûh'a tavsiye ettiðini, sana vahyeylediðimizi, Ýbrâhim'e, Mûsâ'ya ve Îsâ'ya tavsiye ettiðimizi Allah size de din kýldý..." (eþ-Þûrâ 42/13; ayrýca bk. el-Ahzâb 33/7).

Peygamberlerin Sýfatlarý
Her peygamberde insan olmanýn da ötesinde birtakým sýfatlarýn bulunmasý gerekli ve zorunludur. Bunlara vâcip sýfatlar denir. Bu sýfatlar þunlardýr:

1. Sýdk. "Doðru olmak" demektir. Her peygamber doðru sözlü ve dürüst bir insandýr. Onlar asla yalan söylemezler
2. Emanet. "Güvenilir olmak" demektir. Peygamberlerin hepsi emin ve güvenilir kiþilerdir. Emanete asla hainlik etmezler.
3. Ýsmet. "Günah iþlememek, günahtan korunmuþ olmak" demektir. Peygamberler hayatlarýnýn hiçbir döneminde þirk ve küfür sayýlan bir günahý iþlemedikleri gibi özellikle peygamberlikten sonra kasten günah iþlememiþlerdir.
4. Fetânet. "Peygamberlerin akýllý, zeki ve uyanýk olmalarý" demektir
5. Teblið. "Peygamberlerin Allah'tan aldýklarý buyruklarý ve yasaklarý ümmetlerine eksiksiz iletmeleri" demektir. Tebliðin karþýtý olan gizlemek (kitmân) peygamberler hakkýnda düþünülemez. "Ey peygamber, Rabbinden sana indirileni teblið et. Eðer yapmazsan Allah'ýn elçiliðini teblið etmemiþ olursun" (el-Mâide 5/67) meâlindeki âyet, bu sýfattan söz etmektedir.
Kur'an'da adý geçen peygamberler þunlardýr: Âdem, Ýdrîs, Nûh, Hûd, Sâlih, Lût, Ýbrâhim, Ýsmâil, Ýshâk, Ya‘kub, Yûsuf, Þuayb, Hârûn, Mûsâ, Dâvûd, Süleymân, Eyyûb, Zülkifl, Yûnus, Ýlyâs, Elyesa‘, Zekeriyyâ, Yahyâ, Îsâ, Muhammed.

Peygamberliðin Ýspatý
Mûcize
Sözlükte "insaný âciz býrakan, karþý konulmaz, olaðan üstü, garip ve tuhaf þey" anlamlarýna gelen mûcize, terim olarak "yüce Allah'ýn, peygamberlik iddiasýnda bulunan peygamberini doðrulamak ve desteklemek için yarattýðý, insanlarýn benzerini getirmekten âciz kaldýðý olaðanüstü olay" diye tanýmlanýr. Tabiat kanunlarýnýn geçerliliðini ve etkilerini kýsa ve geçici bir süre durduran mûcizenin mahiyeti, pozitif bilimlerle açýklanamaz. Aksi halde bu mûcize olmaktan çýkar ve olaðan bir þey olurdu. O halde mûcize, peygamber olan kiþinin, akýllarýn alamayacaðý bir olayý Allah'ýn kudreti ile göstermeyi baþarmasýdýr. Kur'an'da mûcize terimi yerine âyet, beyyine ve burhan kavramlarý kullanýlýr.

[fsoyarik]

Hocam teþekkürler,peygamberlerin sayýsý hususu nasýldýr Selamlar

[Hasan Hoca]

Evet abi onu da þöyle izah edebiliriz:
Ýlk peygamber Hz. Âdem a.s dan son peygamber Hz. Muhammed s.a.v'e kadar pek çok peygamber gelip geçmiþtir. Gönderilen peygamberlerin sayýsý konusunda Kuran'da herhangi bir bilgi bulunmamaktadýr. Bir hadiste peygamberlerin sayýsýnýn 124.000 olduðu, bunlardan 315'ini resullerin teþkil ettiði haber verilmektedir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 266). Fakat bir âyette "Andolsun, senden önce de peygamberler gönderdik. Onlardan sana kýssalarýný anlattýðýmýz kimseler de var. Sana kýssalarýný bildirmediðimiz kimseler de var..." (el-Mü'min 40/78) buyurulmasý göz önünde bulundurulursa peygamberlerin sayýsý ile ilgili bir rakam belirlemeksizin "Hz. Âdem'den Hz. Muhammed'e kadar gönderilmiþ olan peygamberlerin hepsine inandým, hepsinin hak ve gerçek olduklarýný kabul ettim" demek daha uygundur.

[Hasan Hoca]

Âhiret Günü ve Âhirete Ýman

Âhiret, sözlükte "son, sonra olan ve son gün" anlamlarýna gelir.

Terim olarak âhiret, Ýsrâfil'in (a.s.) Allah'ýn emriyle, kýyametin kopmasý için sûra ilk defa üflemesiyle baþlayacak olan ebedî hayata denilir. Ýsrâfil (a.s.) sûra ikinci defa üfleyince insanlar diriltilip hesaba çekilecek, sonra dünyadaki iman ve amellerine göre ceza ve mükâfat görecek, cennetlikler cennete, cehennemlikler cehenneme girecek ve orada kalacaklardýr.

Âhirete inanmayan kimse Kur'an âyetlerini inkâr ettiði için kâfir olur: "...Kim Allah'ý, meleklerini, kitaplarýný, peygamberlerini ve âhiret gününü inkâr ederse o tam mânasýyla sapýtmýþtýr" (en-Nisâ 4/136) meâlindeki âyet bunu açýkça belirtmektedir.

Kur'an'da âhiret ve âhiret hayatý ile ilgili verilmiþ olan pek çok isim vardýr. Bu isimlerden bazýlarý þunlardýr: el-yevmü'l-âhir (son gün, âhiret günü), yevmü'l-ba‘s (diriliþ günü), yevmü'l-kýyâme (kýyamet günü), yevmü'd-dîn (ceza ve mükâfat günü), yevmü'l-hisâb (hesap günü), yevmü't-telâk (kavuþma günü), yevmü'l-hasre (hasret ve piþmanlýk günü).

Peygamber Efendimiz'in de âhiret ve halleri ile ilgili pek çok hadisi vardýr. Özellikle kýyamet alâmetleri, kabir hayatý, mahþer, hesap, mîzan, sýrat, þefaat, cennet ve cehennemle ilgili çok sayýda hadis bulunmaktadýr.

Âhiretin Varlýðýnýn Ýspatý

Âhiret hayatýnýn mahiyeti ve âhiretteki durumlar, duyular ötesi ve gayba ait konular olduðu için, gözlem ve deneye dayanan pozitif bilimlerle ve akýlla açýklanamaz. Bu konuda tek bilgi kaynaðý vahiydir. Kur'an'da ve sahih hadislerde ne haber verilmiþse onunla yetinilir. Bunun ötesinde aklî bir yoruma gidilemez. Çünkü âhiretteki durumlar dünyadakine benzemez. Aralarýnda isim benzerliðinden baþka bir benzerlik yoktur. Meselâ "Ýsrâfil sûra üfürecek, insanlarýn amelleri tartýlacak, herkesin defteri ortaya çýkacak" denildiði zaman, hatýra dünyada bilinen bir alet, bir terazi, kâðýttan yapýlmýþ bir defter gelmemelidir. Bunlarýn gerçek þeklini ve iç yüzünü ancak Allah bilir. Onlarýn varlýðýna inanýlmalý, mahiyetleri konusunda ise yorum yapýlmamalýdýr.

Ýslâm dini ve kutsal kitabý, âhiret inancýna büyük önem vermiþtir. Bu sebeple Kur'an'da, hem Mekkî hem de Medenî sûrelerde, 100'den fazla terim veya deyim kullanýlarak, âhiret inancý pekiþtirilmiþtir. Kur'an'da âhiret gününden bahsetmeyen hemen hiçbir sûre yoktur. Kur'an, âhiret fikrini, insanýn düþünce ve kalbine bazan apaçýk delillerle, bazan da örnekler vermek suretiyle yerleþtirmeyi amaçlamýþtýr. Âhiret hayatýndan söz eden çok sayýdaki mânasý apaçýk âyetler ile sahih hadisler âhiretin varlýðýný ispat eden, bu konuda þüpheye asla yer vermeyen naklî delillerdir.

Saðlýklý düþünebilen insan; aklý, kendisinde bulunan adalet, sorumluluk, ebedîlik ve sonsuzluk duygusu ile, insanýn baþý boþ ve amaçsýz yaratýlmadýðý fikrinden hareketle, âhiret hayatýnýn varlýðýný tabii bir þekilde kabul eder.
Âhiret Hayatýnýn Devreleri

Ýnsanýn ölümüyle âhiret hayatý baþlar. Bu durumda âhiret, kabir (berzah) hayatý, kýyamet, ba‘s (yeniden dirilme), haþir ve mahþer, defterlerin daðýtýlmasý, hesap, mîzan, sýrat, þefaat, cennet ve cehennem gibi devreleri kapsamaktadýr.

Kýyamet
Sözlükte "kalkmak, dikilmek, ayaklanmak" anlamlarýna gelen kýyamet bir terim olarak, evrenin düzeninin bozulmasý, her þeyin alt üst edilerek yok olmasý, yok olan ve ölen þeylerin yeniden yaratýlýp diriltilerek ayaða kalkmasý ve mahþere doðru yönelmesi demektir. Bu durumda kýyamet genel bir ölümden sonra genel bir diriliþi kapsamaktadýr.

Kýyametin kopmasý, aklýn imkânsýz göreceði bir olay deðildir. Çünkü evrenin yaratýcýsý ve yöneticisi olan Allah'ýn, evrendeki düzeni bozmasý, dolayýsýyla bugün tabiatý düzenleyen kanunlarýn alt üst olmasý akýl açýsýndan mümkündür.

Kur'ân-ý Kerîm'de kýyametin geleceðinden kuþku duyulmamasý gerektiðini belirten ve kýyamet ile ilgili durumlarý açýklayan pek çok âyet vardýr:

"Ýnsan kýyamet günü ne zamanmýþ? diye sorar. Ýþte göz kamaþtýðý, ay tutulduðu, güneþle ay bir araya getirildiði zaman! O gün insan ‘kaçacak yer neresi?' diyecektir. Hayýr, hayýr! (Kaçýp) sýðýnacak yer yoktur. O gün varýp durulacak yer, sadece Rabbinin huzurudur" (el-Kýyâme 75/6-12).

"Gökyüzü yarýldýðý, yýldýzlar döküldüðü, denizler birbirine katýldýðý, kabirlerin içindekiler dýþarý çýkarýldýðý zaman, insanoðlu (yapýp) gönderdiklerini ve (yapamayýp) geride býraktýklarýný bir bir anlar" (el-Ýnfitâr 82/1-5).

Kýyametin Kopacaðý Zaman
"Kýyamet vakti hakkýndaki bilgi ancak Allah katýndadýr..." (Lokmân 31/34).

"Sana kýyameti, ne zaman gelip çatacaðýný soruyorlar. De ki: Onun ilmi ancak Rabbimin katýndadýr. Onun vaktini O'ndan baþkasý açýklayamaz. O, göklere de yerlere de aðýr gelmiþtir. O size ansýzýn gelecektir. Sanki sen onu biliyormuþsun gibi sana soruyorlar. De ki: Onun bilgisi ancak Allah katýndadýr. Ama insanlarýn çoðu bilmezler" (el-A‘râf 7/187).

Cibrîl hadisi diye bilinen hadiste de Cebrâil (a.s.) iman, Ýslâm ve ihsan kavramlarýnýn ne ifade ettiðini Hz. Peygamber'e sorduktan sonra kýyametin ne zaman kopacaðýný sormuþ ve þu cevabý almýþtýr: "Bu meselede kendisine soru sorulan, sorandan daha bilgili deðildir" (Buhârî, "Îmân", 37; Müslim, "Îmân", 1; Ebû Dâvûd, "Sünnet", 15).

Müslüman için önemli olan, kýyametin ne zaman kopacaðýný bilmek deðil, onun kopmasýyla baþlayacak olan ebedî hayata gerektiði þekilde hazýrlanabilmektir. Kýyametin ne zaman kopacaðýný bilmek mümkün deðildir. Ancak Hz. Peygamber bazý hadisleriyle onun yaklaþtýðýný gösteren alâmetlerden insanlarý haberdar etmiþtir.

Kýyamet Alâmetleri
a) Duman. Müminleri nezleye tutulmuþ gibi bir duruma getiren ve kâfirleri sarhoþ eden bir dumanýn çýkýþý ve bütün yeryüzünü kaplamasý.

b) Deccâl. Bu isimde bir þahýs çýkacak ve Tanrýlýk iddiasýnda bulunacak, istidrâc denilen bazý olaðan üstülükler gösterecek ve Hz. Îsâ tarafýndan öldürülecektir.

c) Dâbbetü'l-arz. Bu isimde bir canlý çýkacak, yanýnda Hz. Mûsâ'nýn asâsý ve Hz. Süleyman'ýn mührü bulunacak, asâ ile müminin yüzünü aydýnlatacak, mühür ile kâfirin burnunu kýracak, böylelikle müminlerin ve kâfirlerin tanýnmalarý saðlanacaktýr.

d) Güneþin Batýdan Doðmasý. Evrenin tek hâkimi Allah'ýn emriyle güneþ batýdan doðacak, bu olaydan sonra iman edenlerin imaný, kendilerine hiçbir fayda vermeyecektir.

e) Ye'cûc ve Me'cûc'ün Çýkmasý. Bu isimde iki topluluðun yeryüzüne daðýlarak bir süre bozgunculuk yapmalarý da kýyametin bir baþka büyük alâmetidir.

f) Hz. Îsâ'nýn Gökten Ýnmesi. Hz. Îsâ kýyametin kopmasýna yakýn gökten inecek, insanlar arasýnda adaletle hükmedecek, Hz. Peygamber'in dini üzere amel edecek, deccâli öldürecek, sonra da ölecektir.

g) Yer Çöküntüsü. Biri doðuda, biri batýda, biri de Arap yarýmadasýnda olmak üzere üç yer çöküntüsü meydana gelecektir.

h) Ateþ Çýkmasý. Hicaz taraflarýnda büyük bir ateþ çýkacak ve her tarafý aydýnlatacaktýr.

Kýyamet alâmetleriyle ilgili olarak hadis kitaplarýmýzda pek çok rivayet ve bilgi bulunmaktadýr. Âhiretle ilgili diðer konularda olduðu gibi kýyamet alâmetlerinin mahiyeti konusunda da gerçek bilgi sahibi yüce Allah'týr. Onlarýn gerçek yüzü bilinemez. Ancak bazý yorumlar yapýlabilir, mahiyeti ise Allah'a havale edilir.

[Hasan Hoca]

Sûr ve Sûra Üfürüþ
"kýyametin kopuþunu belirtmek ve kýyamet koptuktan sonra bütün insanlarýn mahþer yerinde toplanmak üzere dirilmelerini saðlamak için Ýsrâfil (a.s.) tarafýndan üfürülecek olan boru"ya sûr denilir. Hz. Peygamber bir hadislerinde sûrun, kendisine üflenen bir boru ve boynuz olduðunu haber vermiþlerdir (Tirmizî, "Kýyâmet", 8). Fakat bu borunun mahiyeti insanlar tarafýndan bilinemez. Sûr da bütün âhiret hallerinde olduðu gibi dünyadaki borulara benzetilemez.

Kur'an âyetlerinden anlaþýldýðýna göre, Ýsrâfil (a.s.) sûra iki defa üfürecektir. Ýlkinde Allah'ýn diledikleri hariç, göklerde ve yerde olan her þey dehþetinden sarsýlacak (nefha-i feza‘=korku üfürüþü) ve her þey yýkýlýp ölecek ve kýyamet kopacak (nefha-i sâik=ölüm üfürüþü), ikincisinde de insanlar dirilecek ve mahþer yerinde toplanmak üzere Rablerine koþacaklardýr (nefha-i kýyâm=kalkýþ üfürüþü) (en-Neml 27/87; Yâsîn 36/51; ez-Zümer 39/68; el-Hâkka 69/13-16).

Ýsrâfil'in sûra iki defa üfürmesi arasýnda geçecek zaman ise kesin olarak bilinmemektedir.

Ba‘s(yeniden dirilme)
"Öldükten sonra tekrar dirilmek" anlamýna gelen ba‘s, âhiret hayatýnýn en önemli devrelerinden biridir. Kýyametin kopmasýndan sonra Ýsrâfil (a.s.) sûra ikinci defa üfürecek ve bütün canlý yaratýklar tekrar diriltileceklerdir.

Ehl-i sünnet inancýna göre tekrar diriliþ, hem beden hem de ruh ile olacaktýr. Buna göre insan, öldükten ve çürüdükten sonra, Allah, onun bedenine ait aslî parçalarý bir araya getirecek (veya benzerini yaratacak) ve ruhu buna iade edecektir. Kur'ân-ý Kerîm'deki "Þüphesiz âyetlerimizi inkâr edenleri gün gelecek bir ateþe sokacaðýz. Onlarýn derileri piþip acý duymaz hale geldikçe derilerini baþka derilerle deðiþtiririz ki, acýyý duysunlar..." (en-Nisâ 4/56) meâlindeki âyet ile hesap sýrasýnda insanýn dil, el ve ayaklarýnýn þahitlik yapacaðýný bildiren âyetler (en-Nûr 24/24-25), yeniden diriliþin, ruh-beden birlikteliði ile olacaðýnýn delilleridir.

Haþir ve Mahþer

Sözlükte "toplanmak, bir araya gelmek" demek olan haþir, terim olarak yüce Allah'ýn insanlarý hesaba çekmek üzere tekrar diriliþten sonra bir araya toplamasýdýr. Ýnsanlarýn toplandýklarý yere mahþer veya arasât denilir. Kur'ân-ý Kerîm'de mahþerden ve bu sýrada yaþanacak olaylardan bahseden pek çok âyet vardýr. Bu âyetlerden birinde þöyle buyurulur: "Allah, onlarý sanki günün ancak bir saati kadar kaldýklarýný sandýklarý bir durumda yeniden diriltip toplayacaðý gün aralarýnda birbirleriyle tanýþýrlar. Allah'ýn huzuruna varmayý yalanlayanlar elbette zarara uðramýþlardýr. Çünkü onlar doðru yola gitmemiþlerdi" (Yûnus 10/45).

Haþir günü insanlar kendi dertlerini, hesaptan yüz akýyla çýkýp çýkmayacaklarýný düþüneceklerinden yakýnlarýyla bile ilgilenmeyeceklerdir. O gün müminlerin yüzleri parlayacak, kâfirlerin ise kararacaktýr. Hz. Peygamber her kulun öldüðü durum üzere, iyilik üzere ölmüþse iyi, kötülük üzere ölmüþse kötü olarak diriltileceðini, yalýn ayak ve ilk yaratýlýþlarý gibi haþredileceklerini bildirmiþtir (Buhârî, "Rikak", 45; Müslim, "Cennet", 14, 19; Tirmizî, "Tefsîr", 18).
Amel Defterlerinin Daðýtýlmasý
Ýnsanlar hesaplarýnýn görülmesi için toplandýktan sonra, kendilerine dünyada iken yaptýklarý iþlerin yazýlý bulunduðu amel defterleri daðýtýlýr. Bu defterlerin mahiyeti bilinmemektedir. Onlar dünyadaki defterlere benzetilemez. Kirâmen Kâtibîn adý verilen melekler tarafýndan yazýlan bu defterler hakkýnda Kur'an'da þöyle buyurulur: "Kitap ortaya konmuþtur. Suçlularýn onda yazýlý olanlardan korkmuþ olduklarýný görürsün. Vay halimize derler, bu nasýl kitapmýþ. Küçük büyük hiçbir þey býrakmaksýzýn hepsini sayýp dökmüþ. Böylece yaptýklarýný karþýlarýnda bulmuþlardýr. Senin Rabbin hiç kimseye zulmetmez" (el-Kehf 18/49).

Amel defterleri cennetliklere saðdan, cehennemliklere soldan veya arkadan verilir. Defteri saðdan verilenlere "ashâb-ý yemîn", soldan veya arkadan verilenlere "ashâb-ý þimâl" adý verilir. Defterin saðdan verilmesi bir müjde, soldan verilmesi ise azabýn habercisidir
Hesap ve Sual
Ýnsanlar amel defterlerini ellerine aldýktan ve yaptýklarýnýn en ince detayýna kadar yazýldýðýný gördükten sonra Allah Teâlâ tarafýndan hesaba çekileceklerdir. Hesap ve sorgulama sýrasýnda amel defterlerinden baþka, insanýn organlarý ve yeryüzündeki mevcûdat da insanýn yaptýklarýna þahitlik edecektir.

Zerre ölçüsü hayýr iþleyenin mükâfatýný, kötülük iþleyenin cezasýný göreceði ve hiçbir adaletsizliðin söz konusu olmayacaðý sorgu ve hesap sýrasýnda insanlara þu beþ þey sorulacaktýr: Ömrünü nerede tükettiði, gençliðini nasýl geçirdiði, malýný nerede kazandýðý, nereye harcadýðý, bildiklerini uygulayýp uygulamadýðý (Tirmizî, "Kýyâmet", 1).
Mîzan

Sözlükte "terazi" anlamýna gelen mîzan, âhirette hesaptan sonra herkesin amellerinin tartýldýðý ilâhî adalet ölçüsüdür. Ýç yüzü bizce bilinemeyen mîzan, dünyadaki ölçü aletlerinin hiçbirine benzemez. Tartýda iyilikleri kötülüklerinden aðýr gelenler kurtuluþa erecek, hafif gelenler ise cehenneme gideceklerdir. Cehenneme gidenlerden mümin olanlar, iþlediði suçun karþýlýðý olan cezayý çektikten sonra oradan çýkarýlýp cennete girdirileceklerdir. Mîzan hakkýnda Kur'an'da þöyle buyurulur: "Biz kýyamet günü için adalet terazileri kurarýz. Artýk kimseye, hiçbir þekilde haksýzlýk edilmez. (Yapýlan iþ) bir hardal tanesi kadar dahi olsa, onu (adalet terazisine) getiririz. Hesap gören olarak (herkese) yeteriz" (el-Enbiyâ 21/47).

Sýrat

Sýrat cehennemin üzerine uzatýlmýþ bir yoldur. Herkes buradan geçecektir. Müminler yaptýklarý amellerine göre kimi süratli, kimi daha yavaþ olarak bu yoldan geçecek, kâfirler ve günahkârlar ise ayaklarý sürçerek cehenneme düþeceklerdir. Sýratýn nasýl bir þey olduðuna dair sahih hadislere rastlamak mümkün deðildir. Peygamberimiz bir hadislerinde, cehennemin üzerine kurulacak sýrattan ilk geçenin kendisi ve ümmeti olacaðýný, insanlarýn iyi amelleri sayesinde oradan süratle geçeceklerini bildirmiþtir (Buhârî, "Ezân", 129; "Rikak", 48-52; Müslim, "Îmân", 81; Ýbn Mâce, "Zühd", 33).

Havuz

Kýyamet gününde peygamberlere ihsan edilecek havuzlar bulunacaktýr. Müminler bunlarýn tatlý ve berrak suyundan içerek susuzluklarýný gidereceklerdir. Kur'an'daki "Kuþkusuz biz sana kevseri verdik" (el-Kevser 108/1) âyetinde geçen kevser, genellikle havuz olarak anlaþýlmýþtýr. Bu sebeple Hz. Peygamber'in kýyametteki havuzu için "havz-ý kevser" denilmiþtir.

Hadislerde bildirildiðine göre kýyamet günü her peygamberin bir havuzu olacaktýr. Bu havuzdan o peygamberin kendisi ve ümmeti içecektir. Hz. Peygamber'in havuzu çok geniþ, suyu sütten daha beyaz, kokusu miskten daha güzel, kadehlerinin sayýsý da gökteki yýldýzlardan daha çoktur. Ondan bir kere içen bir daha ebediyen susamayacaktýr (Buhârî, "Rikak", 53; "Fiten", 1; Müslim, "Fezâil", 9; Tirmizî, "Kýyâmet", 14, 15).

Þefaat

Âhirette bütün peygamberlerin Allah'ýn izniyle þefaat etmeleri haktýr ve gerçektir. Þefaat demek, günahý olan müminlerin günahlarýnýn baðýþlanmasý, olmayanlarýn daha yüksek derecelere eriþmeleri için peygamberlerin ve Allah katýndaki dereceleri yüksek olanlarýn Allah'a yalvarmalarý ve dua etmeleri demektir.

Kâfir ve münafýklar için þefaatin hiçbir þekilde söz konusu olmadýðý o günde, baþta Peygamberimiz olmak üzere diðer peygamberler ve Allah'ýn has kullarý, "...Ýzni olmadan onun katýnda kim þefaat edebilir?..." (el-Bakara 2/255), "...Onlar Allah rýzâsýna ulaþmýþ olanlardan baþkasýna þefaat etmezler..." (el-Enbiyâ 21/28) meâlindeki âyetler þefaatin varlýðýný ortaya koyarlar. Peygamberimiz de "Þefaatim, ümmetimden büyük günah iþleyenler içindir" (Ebû Dâvûd, "Sünnet", 21; Tirmizî, "Kýyâmet", 11; Ýbn Mâce, "Zühd", 37) buyurmuþtur.

Hz. Peygamber'in bundan baþka bir de genel ve kapsamlý bir þefaati vardýr. Mahþerde bütün yaratýklar ýstýrap ve heyecan içinde hesaplarýnýn görülmesi için bekleþirlerken, o Allah'a dua ederek hesap ve sorgunun bir an önce yapýlmasýný ister. Buna "þefâat-i uzmâ" (en büyük þefaat) denilir. Peygamberimiz'in bu þefaati, Kur'an'da "makam-ý mahmûd" (övülen makam) adýyla anýlýr (el-Ýsrâ 17/79); þefâat-i uzmâ konusunda bk. Buhârî, "Zekât", 52).

Müslümanlara düþen görev, þefaate güvenip dinin gereklerini terketmek deðil, þefaate lâyýk olmak için çalýþýp çabalamaktýr.

A‘râf

"Dað ve tepenin yüksek kýsýmlarý" anlamýna gelen a‘râf, cennetle cehennemin arasýnda bulunan sûrun ve yüksek kýsmýn adýdýr. Bilginler, a‘râf ve a‘râflýklarýn kimler olacaðý konusunda farklý iki görüþe sahip olmuþlardýr:

1. Herhangi bir peygamberin tebliðini duymamýþ olarak ölen insanlarla, küçükken ölen müþrik çocuklarý a‘râfta kalacaklardýr.

2. A‘râflýklar, iyi ve kötü amelleri eþit olan müminlerdir. Bunlar cennete girmeden önce cennetle cehennem arasýnda bir süre bekletilecekler, sonra Allah'ýn lutfuyla cennete gireceklerdir.

Kur'an'da a‘râfta bulunanlarla ilgili olarak þöyle buyurulur: "Ýki taraf (cennetliklerle cehennemlikler) arasýnda bir perde ve a‘râf üzerinde herkesi simalarýndan tanýyan adamlar vardýr ki, bunlar henüz cennete giremedikleri halde (girmeyi) umarak, cennet ehline selâm size diye seslenirler. Gözleri cehennem ehli tarafýna döndürülünce: Ey Rabbimiz, bizi zalimler topluluðu ile beraber bulundurma, derler" (el-A‘râf 7/46-47).

[Hasan Hoca]

Cehennem

Kelime olarak "derin kuyu" anlamýna gelen cehennem, âhirette kâfirlerin sürekli olarak, günahkâr müminlerin de günahlarý ölçüsünde cezalandýrýlmak üzere kalacaklarý azap yeridir. Kur'an'da cehennem için yedi isim kullanýlmýþtýr: Cehennem (derin kuyu), nâr (ateþ), cahîm (son derece büyük, alevleri kat kat yükselen ateþ), hâviye (düþenlerin çoðunun geri dönmediði uçurum), saîr (çýlgýn ateþ ve alev), lezâ (dumansýz ve katýksýz alev), sakar (ateþ), hutame (obur ve kýzgýn ateþ). Bazý bilginler bu yedi ismin, cehennemin yedi tabakasý olduðunu ileri sürmüþlerdir.

Cehennem ve oradaki hayat, Kur'ân-ý Kerîm'de þu þekilde tasvir edilir: Suçlular cehenneme vardýklarýnda, cehennem onlara büyük kývýlcýmlar saçar (el-Mürselât 77/32-33), uzaktan gözüktüðünde onun kaynamasý ve uðultusu iþitilir (el-Furkan 25/12). Ýnkârcýlar için bir zindan olan cehennem (el-Ýsrâ 17/8), ateþten örtü ve yataklarýyla (el-A‘râf 7/40-41), cehennemlikleri her taraftan kuþatan (el-Kehf 18/29), yüzleri daðlayan ve yakan (Ýbrâhim 14/50; el-Mü'minûn 23/104), deriyi soyup kavuran (el-Meâric 70/16), yüreklere çöken (el-Hümeze 104/7), kýzgýn ateþ dolu bir çukurdur (el-Karia 101/9-11). Yakýtý insanlarla taþlar olan cehennem (et-Tahrîm 66/6), kendisine atýlanlardan býkmayacaktýr (Kaf 50/33). Ýnsanýn içine iþleyen bir sýcaklýk ve kaynar su içinde, serin ve hoþ olmayan bir kara dumanýn gölgesinde bulunacak cehennemliklerin (el-Vâkýa 56/42-44) derileri, her yanýþýnda, azabý tatmalarý için baþka deriler ile deðiþtirilecektir (en-Nisâ 4/56). Onlarýn yiyeceði zakkum aðacý (es-Sâffât 37/64-66), içecekleri kaynar su ve irindir (el-Vâkýa 56/53-55; en-Nebe' 78/25). Orada serinlik bulamadýklarý gibi içecek güzel bir þey de bulamayacaklardýr (en-Nebe' 78/24).

Allah'ý görmekten mahrum kalacak inkârcýlara (el-Mutaffifîn 83/15) Allah rahmet etmeyecek (en-Nisâ 4/137, 168), cehennem azabý ise onlarý ebedî olarak kuþatacaktýr. Günahkâr müminler ise cehennemde ebedî kalmayacaklar, Peygamberimiz'in hadislerinde de bildirildiði gibi, cezalarýný çektikten sonra cennete konulacaklardýr (Buhârî, "Rikak", 51; "Tevhîd", 19; Tirmizî, "Birr", 61; Ýbn Mâce, "Mukaddime", 9).

Âhiret hayatýnýn her devresinde olduðu gibi cehennem azabýný ruh, beden ile birlikte çekecektir. Ancak cehennem hayatýnda sözü edilen, acý, ýstýrap, azap, ateþ vb. þeyler bu dünyadakilere benzetilemez. Bunlarýn iç yüzünü insanlarýn bilmesi mümkün deðildir. Ancak Allah bilir.


Cennet

Sözlükte "bahçe, bitki ve sýk aðaçlarla örtülü yer" anlamýna gelen cennet, terim olarak "çeþitli nimetlerle bezenmiþ olan ve müminlerin içinde ebedî olarak kalacaklarý âhiret yurdu"na denir. Cennet ve oradaki hayat sonsuzdur.

Kur'an'da cennet için çeþitli isimler kullanýlmýþtýr. Cennetin tabakalarý olmasý ihtimali de bulunan bu isimleri þöyle sýralayabiliriz: Cennetü'l-me'vâ (þehid ve müminlerin barýnaðý ve konaðý olan cennet), cennet-i adn (ikamet ve ebedîlik cenneti), dârü'l-huld (ebedîlik yurdu), firdevs (her þeyi kapsayan cennet bahçesi), dârü's-selâm (esenlik yurdu), dârü'l-mukame (ebedî kalýnacak yer), cennâtü'n-naîm (nimetlerle dolu cennetler), el-makamü'l-emîn (güvenli makam).

Kur'ân-ý Kerîm'i incelediðimiz zaman onun cenneti ve cennetlikleri þu þekilde tasvir ettiðini görürüz: Cennet, geniþliði göklerle yer kadar olan (Âl-i Ýmrân 3/133), yakýcý sýcaðýn da dondurucu soðuðun da görülmeyeceði bir yerdir (el-Ýnsân 76/13). Temiz su, tadý bozulmayan süt ve süzme bal ýrmaklarýnýn yer aldýðý cennette (Muhammed 47/15), suyu zencefille kokulandýrýlmýþ tatlý su pýnarý (selsebîl) (el-Ýnsân 76/18) ve sonunda misk kokusu býrakan bir içecek de vardýr (el-Mutaffifîn 83/25-26). Cennet içeceði baþ aðrýtmayan, sarhoþ etmeyen, içenlere zevk bahþeden ve bembeyaz bir kaynaktan çýkan (es-Sâffât 37/45-47) bir içecektir. Ýçildiði zaman sarhoþ etmediði gibi ne baþ dönmesi yapar (el-Vâkýa 56/19), ne günah iþlemeye iter, ne de saçmalatýr (et-Tûr 52/23). Cennette türlü meyveler, hurmalýklar, nar aðaçlarý (er-Rahmân 55/68), baðlar (en-Nebe' 78/32), dikensiz sedir aðaçlarý, salkýmlarý sarkmýþ muz aðaçlarý (el-Vâkýa 56/28-29), çeþit çeþit kuþ etleri (el-Vâkýa 56/21) bulunur.

Cennetliklerin elbiseleri ince ve kalýn halis ipektendir (el-Kehf 18/31; el-Ýnsân 76/21), süsleri altýndandýr (el-Kehf 18/21; el-Hac 22/23; el-Fâtýr 35/33), evleri güzeldir (et-Tevbe 9/72). Cennettekilere hizmet etmek için ölümsüz gençler (vildan) dolaþýr, onlar -güzelliklerinden dolayý- saçýlmýþ birer inci sanýlýrlar (el-Ýnsân 76/19). Bunlar altýn kadeh ve tepsiler dolaþtýrýrlar, cennetliklerin canlarýnýn istediði ve gözlerinin gördüðü her þey orada hazýr bulunur (ez-Zuhruf 43/71). Cennettekilere altlarýndan ýrmaklar akan, üst üste bina edilmiþ köþkler vardýr (ez-Zümer 39/20), cennetlikler için pek çok güzelliklerle nitelenmiþ tertemiz eþler bulunacaktýr (el-Bakara 2/25; el-Vâkýa 56/35-38; es-Sâffât 37/48-49; en-Nebe' 78/33). Cennetliklerin hem kendileri hem de eþleri cennetin gölgelerinde tahtlarý üzerine kurulup yaslanýrlar (Yâsîn 36/56). Allah tarafýndan kalplerinden kin sökülüp atýlmýþ olan cennetlikler, kardeþler halinde, karþý karþýya tahtlarý üzerinde otururlar. Orada bunlara hiçbir yorgunluk ve zahmet yoktur (el-Hicr 15/47-48). Cennette boþ ve yalan söz de iþitilmez (en-Nebe' 78/35).

Cennet nimetlerinin insan akýl ve hayalinin alamayacaðý güzellikte olduðunu Hz. Peygamber bir kutsî hadiste þöyle açýklamýþtýr: "Cenâb-ý Hak buyuruyor ki: Sâlih kullarým için ben, cennette hiçbir gözün görmediði, hiçbir kulaðýn iþitmediði ve insanýn kalbinden bile geçmeyen nice nimetler hazýrladým" (Buhârî, "Tefsîr", sûre 32; Müslim, "Cennet", 1; Tirmizî, "Tefsîr", sûre 32).

Þüphesiz cennetteki nimetlerin en büyüðü Allah'ýn hoþnutluðunu kazanmak ve Allah'ý görmektir. Bu konuda Kur'an'da þöyle buyurulmuþtur: "... Allah'ýn rýzâsý ise hepsinden (bütün cennet nimetlerinden) daha büyüktür. Ýþte büyük kurtuluþ ta budur" (et-Tevbe 9/72).

Allah'ýn Âhirette Görülmesi (Rü'yetullah). Müminler, âhirette, cennete girdikten sonra Allah'ý göreceklerdir. Bu görmenin mahiyeti hakkýnda kesin bilgi yoktur. Ancak bilginler Allah'ý görme olayýnda, bu dünyada varlýklarýn görülmesi için zorunlu olan þartlarýn gerekmediðini ileri sürmüþlerdir.

Kur'ân-ý Kerîm'de "Yüzler vardýr ki, o gün ýþýl ýþýl parlayacaktýr. Rablerine bakacaklardýr" (el-Kýyâme 75/22-23) buyurularak, âhirette müminlerin Allah'ý görecekleri haber verilmektedir. Peygamber Efendimiz de bir hadislerinde þöyle buyurmaktadýr: "Muhakkak ki siz þu ayý görüþünüz gibi, Rabbinizi de göreceksiniz. Ve o sýrada izdihamdan ötürü birbirinize zarar vermiþ de olamayacaksýnýz" (Buhârî, "Mevâkýt", 16; "Tevhîd", 24; Müslim, "Îmân", 81; Tirmizî, "Cennet", 15).

Bir baþka hadiste de, müminler cennete girdikten sonra, Allah'ýn müminlere "Daha vermemi istediðiniz bir þey var mý?" diye soracaðý haber verilmektedir. Onlarýn bu soruya "Daha ne isteyelim?" diye cevap vermeleri üzerine, Allah'ýn kendisini müminlere göstereceði, artýk müminler için Allah'a bakmaktan daha hoþ gelecek bir þeyin bulunmayacaðý ayný hadiste bildirilmiþtir (bk. Müslim, "Îmân", 80; Tirmizî, "Cennet", 16).

[fsoyarik]

Ellerin dert görmesin kýymetli hocam.Selamlar

[Hasan Hoca]

Kazâ ve Kadere Ýman

Kader ve kazâya iman yüce Allah'ýn ilim, irade, kudret ve tekvîn sýfatlarýna inanmak demektir. Bir baþka deyiþle bu sýfatlara inanan kimse, kader ve kazâya da inanmýþ olur. Bu durumda kader ve kazâya inanmak demek, hayýr ve þer, iyi ve kötü, acý ve tatlý, canlý ve cansýz, faydalý ve faydasýz her ne varsa hepsinin Allah'ýn bilmesi, dilemesi, kudreti, takdiri ve yaratmasý ile olduðuna, Allah'tan baþka yaratýcý bulunmadýðýna inanmak demektir.

Dünyada meydana gelmiþ ve gelecek olan her þey, Allah'ýn ilmi, dilemesi, takdiri ve yaratmasý ile olur. Her þeyin bir kaderi vardýr. Bunun anlamý ise þudur: Yüce Allah, insanlarý hür iradeleriyle seçecekleri þeylerin nerede ve ne þekilde seçileceðini ezelî yani zamanla sýnýrlý olmayan mutlak ilmiyle bilir ve bu bilgisine göre diler, yine Allah bu dilemesine göre takdir buyurup zamaný gelince kulun seçimi doðrultusunda yaratýr. Bu durumda Allah'ýn ilmi, kulun seçimine baðlý olup, Allah'ýn ezelî mânada bir þeyi bilmesinin, kulun irade ve seçimi üzerinde zorlayýcý bir etkisi yoktur. Aslýnda insanlar, Allah'ýn kendileri hakkýnda sahip olduðu bilgiden habersizdirler ve pratik hayatta bu bilginin etkisi altýnda kalmaksýzýn kendi iradeleriyle davranmaktadýrlar. Bir baþka ifadeyle söylersek biz, yüce Allah bildiði için belli iþleri yapmýyoruz. Bizim bu iþleri yapacaðýmýz, O'nun tarafýndan ezelî ve mutlak anlamda bilinmektedir. Allah, kulu seçen ve seçtiklerinden sorumlu olan bir varlýk olarak yaratmýþ, onu emir ve yasaklarla sorumlu ve yükümlü tutmuþtur. Ayrýca Allah Teâlâ, kulun seçimine göre fiilin yaratýlacaðý noktasýnda bir ilâhî kanun da belirlemiþtir.

Kader konusunda bilinmesi gereken bir baþka husus da þudur: Kader iç yüzünü ancak Allah'ýn bilebileceði, mutlak ve kesin bir biçimde çözümlenmesi mümkün olmayan bir ilâhî sýrdýr. Zaman ve mekân kavramlarýyla yoðrulmuþ bulunan insan aklý, zaman ve mekân boyutlarýnýn söz konusu olmadýðý bir ilâhî ilmi, irade ve kudreti kavrayabilme güç ve yeteneðinde deðildir. Kader konusunu kesin biçimde çözmeye giriþmek, insanýn kapasitesini zorlamasý ve imkânsýza tâlip olmasý demektir.

Kader ve kazâya inanmak iman esaslarýndandýr. Ancak insanlar kaderi bahane ederek, kendilerini sorumluluktan kurtaramazlar. Bir insan "Allah böyle yazmýþ, alýn yazým buymuþ, bu þekilde takdir etmiþ, ben ne yapayým?" diyerek günah iþleyemeyeceði gibi, günah iþledikten sonra da kendisini suçsuz gösteremez, kaderi mazeret olarak ileri süremez. Çünkü bu fiiller, insanlar böyle tercih ettikleri için, bu seçime uygun olarak Allah tarafýndan yaratýlmýþlardýr. Ayrýca sýr olan kaderin iç yüzü Allah'tan baþkasý tarafýndan bilinemez. O halde kader ve kazâya güvenip çalýþmayý býrakmak, olumlu sonucun saðlanmasý ya da olumsuz sonuçlarýn önlenmesi için gerekli sebeplere sarýlmamak ve tedbirleri almamak, Ýslâm'ýn kader anlayýþý ile baðdaþmaz. Allah her þeyi birtakým sebeplere baðlamýþtýr. Ýnsan bu sebepleri yerine getirirse Allah da o sebeplerin sonucunu yaratacaktýr. Bu da bir ilâhî kanundur ve bir kaderdir.

Kader ve Kazâ ile Ýlgili Âyet ve Hadisler
Kader ve kazâya iman, her þeyin Allah'ýn takdirine baðlý bulunduðuna iþaret eden âyetlerin yaný sýra ilâhî ilmin, olmuþ ve olacak tüm varlýk ve olaylarý kuþattýðýný belirten âyetlerde ýsrarla vurgulanmýþtýr. Hz. Peygamber de bazý meþhur hadislerinde kadere imaný bir iman esasý olarak açýklamýþtýr. Kader konusu ile ilgili bazý âyetlerin meâli þöyledir:

"...O'nun katýnda her þey bir ölçü (miktar) iledir" (er-Ra‘d 13/8).

"...Her þeyi yaratýp ona bir nizam veren ve mukadderatýný tayin eden Allah, yüceler yücesidir" (el-Furkan 25/2).

"De ki: Allah'ýn bizim için yazdýðýndan baþkasý bize asla eriþmez..." (et-Tevbe 9/51).

Bu âyetlerden baþka Allah'ýn her þeyin yaratýcýsý olduðunu, dilediðini sapýklýða sevkedip, dilediðini hidayete erdirdiðini, insanlar arasýnda ölümü O'nun takdir ettiðini bildiren âyetler de (bk. ez-Zümer 39/62; es-Sâffât 37/96; el-A‘râf 7/178; el-Vâkýa 56/60 vb.) kapsam açýsýndan kâinatta her þeyin belli bir kadere baðlý bulunduðu, bunun da Allah Teâlâ tarafýndan belirlendiði sonucunu ortaya çýkarmaktadýr.

Hz. Peygamber de Cibrîl hadisi diye bilinen hadiste açýklandýðý gibi, kadere imaný iman esaslarý arasýnda saymýþtýr. Bu hadiste geçtiðine göre Cebrâil (a.s.) Peygamberimiz’e:

– “Ýman nedir?” diye sormuþ, o da:

– “Allah'a, meleklerine, kitaplarýna, peygamberlerine, âhiret gününe, hayýr ve þerriyle kadere inanmandýr” cevabýný vermiþtir (bk. Müslim, “Îmân”, 1; Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 15; Ýbn Mâce, “Mukaddime”, 9).

Kaderin bir ilâhî sýr oluþunu ve insanlar tarafýndan gerçek anlamda çözülmesinin imkânsýzlýðýný göz önünde bulunduran Hz. Peygamber kader konusunu tartýþan ashabýný uyararak þöyle buyurmuþtur: "Siz bununla mý emrolundunuz? Veya ben bunun için mi peygamber olarak gönderildim? Þunu biliniz ki sizden önceki ümmetler bu tür tartýþmalara baþladýklarý zaman helâk olmuþlardýr. Böyle tartýþmalara girmemelisiniz" (Tirmizî, “Kader”, 1

[Hasan Hoca]

Ýnsanýn Ýradeli Fiilleri ve Fiillerinin Yaratýlmasý

Allah'ýn ve Ýnsanýn Ýradesi

Sözlükte "seçmek, istemek, yönelmek, tercih etmek ve karar vermek" anlamlarýna gelen irade terim olarak, “Allah'ýn veya insanýn ilgili seçeneklerden birini seçip belirlemesi, tayin ve tahsis etmesi” diye tanýmlanýr.

Allah'ýn iradesi ezelîdir, sonsuzdur, sýnýrsýzdýr, herhangi bir þeyle baðlantýlý deðildir ve mutlaktýr. Ýnsanýn iradesi ise sonlu, sýnýrlý, zaman, mekân vb. þeylerle baðlantýlýdýr. Evrende meydana gelen her olay ve varlýk, Allah'ýn tekvînî (oluþumla ilgili) iradesi ile meydana gelir. Kul da Allah'ýn kendisine tanýdýðý sýnýrlar içinde fiilini seçer. Kulun fiilinde hür olmasý demek, hürriyetine inanmasý, fiili yaparken herhangi bir baský altýnda olmadýðýný kabullenmesi demektir.

Ehl-i sünnet'in önemli iki kolu olan Eþ‘arîler ve Mâtürîdîler, insanýn iradesi ve bu iradenin fiildeki rolü konusunda temelde görüþ birliði içinde olmuþlardýr. Ancak Eþ‘arîler, Allah'ýn iradesinin her þeyi kuþattýðýný dikkate alarak, bu iradeye küllî (genel) irade adýný vermiþler ve böyle bir nitelendirme ile onu, kulun iradesinden ayýrt etmek istemiþlerdir. Mâtürîdîler ise, Allah'ýn iradesine ilâhî ve ezelî irade demiþler, küllî ve cüz'î irade terimlerini kulun iradesinin iki yönünü belirtmekte kullanmýþlardýr. Küllî irade, Allah tarafýndan kula verilmiþ olan, yapma veya yapmamayý tercihte aracý kabul edilen seçme yeteneðidir. Cüz'î irade ise küllî iradenin, iki taraftan birine aktif biçimde yönelmesinden ibarettir. Mâtürîdîler bu sebeple cüz'î iradeye, azm-i musammem (kesinleþmiþ karar), ihtiyâr (seçim) ve kasýt (yönelme) adýný da verirler.


Ýnsan Ýradesi ve Fiildeki Rolü

Ýnsanlar fiillerde gerçek bir irade hürriyetine sahiptirler. Çünkü insan bu gerçeði kendi içinde her an duymakta, yaptýðý iþlerde hür olduðunu hissetmektedir.

Yüce Allah, insanlarýn irade sahibi, dilediðini yapabilir bir varlýk olmasýný irade ve takdir buyurmuþ ve onlarý bu güç ve kudrette yaratmýþtýr. Bu sebeple insanlar kendi istek ve iradeleriyle bir þey yapýp yapmamak gücündedirler, iki yönden birini tercih edip seçebilirler. Ýnsanýn sevabý ve cezayý hak etmesi, belli iþlerden sorumlu olmasý bu hür iradesi sebebiyledir. Fiilin meydana geliþinde kulun hür iradesinin etkisi vardýr. Fakat fiillerin yaratýcýsý Allah Teâlâ'dýr. Allah kullarýn iradeli fiillerini, onlarýn iradeleri doðrultusunda yaratýr. Bu, Allah'ýn buna mecbur ve zorunlu olmasýndan deðil, âdetullah ve sünnetullah adý verilen ilâhî kanununu yani kaderi bu þekilde düzenlemesindendir. Bu durumda fiili tercih ve seçmek (kesb) kuldan, yaratmak (halk) Allah'tandýr. Kul iyi veya kötü yönden hangisini seçer ve iradesini hangisine yöneltirse Allah onu yaratýr. Fiilde seçme serbestisi olduðu için de kul sorumludur. Hayýr iþlemiþse mükâfatýný, þer iþlemiþse cezasýný görecektir.

Ýnsanýn hür bir iradeye sahip olduðunu ve bu iradesinden dolayý sorumlu ve yükümlü bulunduðunu gösteren âyetler vardýr:

"Nefse ve ona birtakým kabiliyetler verip de iyilik ve kötülüklerini ilham edene yemin ederim" (eþ-Þems 91/7-8).

"Þüphesiz biz ona doðru yolu gösterdik. Ýster þükredici olsun, ister nankör" (el-Ýnsân 76/3).

"Kim iyi bir iþ yaparsa lehine, kim de kötülük yaparsa aleyhinedir. Rabbin kullara asla zulmedici deðildir" (Fussilet 41/46).

O halde insanlar, Allah'ýn kullarý olarak sorumluluklarýný bilip doðru, iyi, güzel, hayýrlý þeyler iþleyip, yanlýþ, kötü, çirkin ve þer davranýþlardan uzaklaþmalýlar, böylelikle âhirette güzel karþýlýklara ve mükâfatlara ulaþmaya çalýþmalýdýrlar.

Ýnsanýn Fiillerinin Yaratýlmasý

Ýnsanýn fiilleri, zorunlu (ýztýrarî) fiiller ve ihtiyarî (iradeli) fiiller olmak üzere ikiye ayrýlýr. Nefes alýþýmýz, kalp atýþýmýz, midemizin sindirimi gibi zorunlu ve refleks hareketlerimizin oluþturduðu fiillere ýztýrarî fiiller adý verilir. Bunlarýn oluþumunda insan iradesinin herhangi bir rolü yoktur. Dolayýsýyla da insan bu fiillerden sorumlu deðildir.

Yazý yazmak, oturup kalkmak, namaz kýlmak veya kýlmamak, hayýr veya þer, iyi veya kötü bir þey iþlemek gibi hür irademizle seçerek yaptýðýmýz fiiller ise iradeli fiillerimizdir. Ýradeli fiillerimizin oluþumunda herhangi bir baský ve zorlama altýnda deðilizdir. Her ne þekilde olursa olsun bizi ve yaptýklarýmýzý yaratan Allah Teâlâ olduðu için, bizim her iki çeþit fiilimizi yaratan da Allah Teâlâ'dýr.

Ehl-i sünnet'e göre kullarýn fiillerini onlarýn iradeleri doðrultusunda yaratan Allah olduðu için, yaratma sýfatý Allah'tan baþka bir varlýða verilemez. Bu sebeple kulun, fiilini kendisinin yarattýðý ileri sürülemez. Çünkü bir âyette "Allah her þeyin yaratýcýsýdýr..." (ez-Zümer 39/62) buyurulmuþtur. Ýnsanýn fiili de þey kapsamýndadýr. Þey somut varlýðý olan demektir. O halde insan fiilinin yaratýcýsý da Allah Teâlâ'dýr.

Buna göre insan, hür iradesi ile fiili seçer, gerekli gücü sarfeder, Allah da onun neyi seçeceðini ezelî ilmi ile bilir, bu ilmine göre irade ve takdir buyurur ve bu iradesi doðrultusunda yaratýr.

[ottomanempire]

Allah razi olsum hocam benimde þöyle bi sorum olcak iman dedik bide amel dedik ..
Ýman olurda amel olursa tehlikelidir.
Ýman olurda amelde olursa birbirini tamamlamýþ oluyor deðilmi ? Bu konu ile biraz daha ayrýntý alabilirmiyiz ?

[Hasan Hoca]

Öncelikle Sorunuz için teþekkürler Allah razý olsun.
Amel", kiþinin Ýslâm'ýn hükümlerini hayatýnda uygulamasý demektir. Ýslâm'a göre iman, sadece felsefî bir inanç ve kanaatten ibaret deðildir. Ýman eden insan, inancýnýn gereði olarak, Allah'ýn emir ve yasaklarýna, helal, haram, öðüt ve tavsiyelerine uymak ve Kur'ân ahlakýna sahip olmak zorundadýr. Ýman, ibadet etmeyi, ibadet de ahlaklý ve dürüst olmayý gerektirir. Nitekim Yüce Allâh Kur'ân'da; "(Ey Muhammed) Kitaptan sana vahyolunaný oku, namazý da dosdoðru kýl. Çünkü namaz insaný hayasýzlýktan ve kötülükten alýkoyar. Allah’ý anmak (olan namaz) elbette en büyük ibadettir. Allah yaptýklarýnýzý bilir." (Ankebût, 29/45); "Ey iman edenler! Allah’a karþý gelmekten sakýnmanýz için oruç, sizden öncekilere farz kýlýndýðý gibi, size de farz kýlýndý.” (Bakara, 2/183) buyurulmuþtur.

Mümin, imanýnýn gereði günde beþ vakit namaz kýlmak ve ramazan orucunu tutmak zorundadýr. Kýldýðý namaz ve tuttuðu orucun da onu her türlü haram ve kötülükten uzaklaþtýrmasý gerekir.
Peygamberimiz (a.s.); “Biriniz oruçlu iken çirkin, kötü ve kaba söz söylemesin, baðýrýp çaðýrmasýn, kavga etmesin. Birisi kendisine sataþýrsa ona ‘ben oruçluyum’ desin,” “Kim yalan sözü ve yalan ile iþ yapmayý býrakmazsa Allah’ýn onun yemesini ve içmesini terk etmesine ihtiyacý yoktur” buyurmuþ; ey Allah'ýn elçisi! Ýslam hakkýnda bana öyle bir söz söyle ki senden sonra onu kimseye sormayayým diyen sahâbîye Peygamberimiz (a.s.) "Allah'a iman ettim de, sonra da dosdoðru ol" cevabýný vermiþtir.
Dolayýsýyla imanýn gereði olarak oruç tutan ve namaz kýlan mümin; yalan, yalancý þahitlik, gýybet, iftira, hile, aldatma, hýrsýzlýk, kumar ve benzeri kötü söz, fiil ve davranýþlardan uzak, söz ve eylemlerinde dürüst ve dosdoðru olmak zorundadýr. Nitekim Kur'an'da, "(Ey Peygamberim!) Emrolunduðun gibi dosdoðru ol, seninle birlikte tövbe eden müminler de dosdoðru olsunlar" buyurulmaktadýr (Hûd, 11/112).
Kur'ân'da bir çok âyette "îman edin" (Nisa, 4/136 Teðabün, 65/8) emrinin yanýnda; "konuþtuðunuzda doðruyu söyleyin" (Ahzâb, 33/70), “Yalandan kaçýnýn” (Hac, 22/30); “Tartýyý adaletle tam yapýn, teraziyi eksik tutmayýn” (Rahmân, 55/9); “Allah için adaletle þahitlik edenler olun” (Mâide, 5/8); “Yaptýðýnýz sözleþmeleri yerine getirin” (5/1Mide, 5/1); “Zinaya yaklaþmayýn” (Ýsrâ, 17/32), “Yetim malý yemeyin” (Ýsrâ, 17/34), “Allah’ýn haram kýldýðý cana haksýz yere kýymayýn” (Ýsrâ, 17/33), "Birbirinizin gizli hallerini ve kusurlarýný araþtýrmayýn, birbirinizin gýybetini yapmayýn" (Hucûrât, 49/12), "Ýsraf etmeyin" (A'râf, 7/31), “Mallarýnýzý aranýzda batýl yollarla yemeyin” (Nisa, 4/29), "Sakýn anne-babana öf bile deme, onlarý azarlama, onlara tatlý ve güzel söz söyle" (Ýsrâ, 17/23), "Cimri olma" (Ýsrâ, 17/29) … buyurulmasý, imanýn etkisinin, kiþinin bütün hayatýnda görülmesi gerektiðine iþaret etmektedir.
Ýmanýn gereði olarak yapýlmasý gerekenleri yapmayan, emir ve yasaklara riayet etmeyen mümin, Ýslâm'dan çýkmamakla birlikte, günahkâr ve isyankâr olur. Ahiretteki hesabý Allâh'a kalmýþtýr; Allâh dilerse onu affeder, dilerse cezalandýrýr.

[ottomanempire]

Allah razý olsun hocam bu güzel bilgiler için...