ARKADASLAR ZEUGMA NEDIR ? KIM NE BILIYOR ZEUGMA DENINCE
ARKADASLAR ZEUGMA NEDIR ? KIM NE BILIYOR ZEUGMA DENINCE
Arkadaşlar sizlerden yaklaşık 8 ay önceki konuyu gündeme getirdiğim için özür diliyorum...
Kimya arkadaşımız zeugma nedir demiş ? aslında yeni bir konu açacaktım ama baktım ki zeugma ile ilgili açılan konular pek sarmıyor gibi üyelerimizi... sonuna kadar okuyun lütfen
İşte dünden bugüne zeugma...
Belkıs / Zeugma bu günkü konumuyla, Gaziantep İli'nin Nizip ilçesinin 10 km. doğusunda, Birecik Baraj gölünün kıyısında, yeni Belkıs köyünün yakınında yedi tepe üzerine kurulmuş bir kenttir.
Zeugma'nın geçmişi oldukça eskidir. Büyük İskender'in generallerinden Selevkos Nikator I, M.Ö. 300'de, İskender'in Fırat'ı geçtiği bu yerde, kendi adıyla Fırat'ın adini birleştirerek Selevkeia Euphrates ismiyle bir kent kurmuş. Bu kentin karşısına da eşi Apameia'nin adıyla ikinci bir kent kurarak, bu ikiz kenti bir köprüyle birbirine bağlamış. Kommagane krali Mitridates I. Kallinikos'un, Selevkos kralının kızı Leodike ile evlenmesiyle kent, çeyiz olarak Kommagane krallığına verilmiş. Leodike'nin oğlu Antiokos I, bu kentin geliriyle Nemrut dağındaki heykelleri yaptırmış. Yaklaşık 40 yıl Kommagene'nin dört büyük şehrinden biri olan kent, M.Ö. 64 de Roma İmparatorluğu'nun topraklarına katılarak, ismi geçit ve köprü anlamına gelen Zeugma olarak değiştirilmiştir. Roma döneminde kent en zengin dönemini yaşamış. M.S. 256 yılında Sasani kralı Şapur I, Zeugma'yı ele geçirerek yakıp yıkmış. Zeugma daha sonra bir depremle alt üst olmuş. Bu tarihten sonra artık Zeugma bir daha kendini toparlayamamış ve eski ihtişamına ulaşamamış. Zeugma 5 ve 6 yüzyıllarda Bizans hakimiyetine girmiş. 7. yüzyılda ise Arap akınları neticesinde terk edilmiş. Daha sonraları 9 -12. yüzyıllar arasında İslami yerleşimi olarak varlığını sürdürmüş. 17. yüzyılda ise yanı başına Belkıs köyü kurulmuş.
Antakya'dan Çine uzanan "ipek yolu" ticaret yolunun Zeugma'dan geçmesi bu kentin ekonomisinde büyük rol oynamıştır. Uzak doğudan getirilen ipek, baharat ve değerli taşlar Zeugma gümrüğünden geçerek Zeugma agorasında (pazar yeri) tüccarlara pazarlanmış. Arşiv odasında ele geçen ve dünya rekorları kiran, 100.000 (yüz bin)'in üstündeki mühür baskıları Zeugma kentinin haberleşme ve ticaretteki öneminin en büyük kanıtıdır. Mühür baskıları mektuplarda, noter belgelerinde, para torbalarının ve gümrük balyalarının v.b. mühürlenmesinde kullanılmaktaydı. Zeugma bu bölgede ticaretin merkezi konumundaymış.
Zeugma'nın, Roma'nın doğu sınırında en son kentlerden biri olması sebebiyle, stratejik açıdan da önemi vardı. Bu nedenle burada önce Anadolulu askerlerden oluşan ve "Sikitia (İskit) Lejyonu" adı verilen askeri birlik, sonraları ise 6 bin askerden oluşan "IV. Lejyon" konuşlandırılmış. Ticaretin yoğunluğu, askeri lejyonun ekonomiye katkısıyla Zeugma kenti oldukça zenginleşmiş.
Zeugma kenti parasal zenginliğinin yanı sıra oldukça fazla kültürel ve sanatsal zenginliğe de sahipti. Özellikle mitolojik simgelerin işlendiği mozaikler Fırat'tan toplanan taşlarla ve camlarla bir çok evin duvarlarına yapılmış o dönemlerde.
Belkıs - Zeugma'da ilk kazı, kaçak kazı ihbarına istinaden güney nekropolünde Gaziantep Müze Müdürlüğü tarafından 1987 yılında gerçekleştirilmiştir. Burada oda biçimli aile kaya mezarının ön terasına dizilmiş halde mezar sahiplerine ait heykeller bulunmuştur. Diğer kazı 1992 yılında yine bir ihbar sonucunda yapılmış ve şarap tanrısı Dionysos ve eşi Ariadne'nin düğününün resimlendiği bir taban mozaiği ve villa gün ışığına çıkarılmıştır. Bu alan seyir yeri yapılarak küçük bir müze olarak düzenlenmiştir. 1998 yılında bu mozaiğin büyük kısmı çalınmıştır.
Birecik Barajı sebebiyle Zeugma'da kurtarma kazılarının yapılması için bütün üniversitelere çağrı yapılmıştır.1993 yılında West Avustralya Üniversitesi ve 1995 de Nantes Üniversitesi bu çağrıya cevap vermiş ve Gaziantep Müzesiyle birlikte katılımlı kazılara başlanmıştır.
Gaziantep Valiliğinin desteğiyle, İl Özel İdaresi, SANKO Holding ve Birecik Barajı konsorsiyumun maddi katkılarıyla ve Müze sorumluluğunda kazı çalışmalarına hız verilerek 1999 ve 2000 yıllarında A bölgesinde hiç ara vermeden çalışılmıştır. Sular yükselirken yapılan kazılarında ele geçen mozaikler, freskler, mimari parçalar vb. tüm buluntuların çizimleri yapılıp belgelendikten sonra, su altında kalmaktan kurtarılarak Gaziantep Müzesine taşınmıştır.
Zeugma A bölgesi su altında kaldığında, B bölgesinde Kültür Bakanlığı'nın izniyle, GAP (Güney Doğu Anadolu Projesi)'in organizasyonunda, PHI (Packard Humanities Institutes)'nün maddi katkılarıyla, Oxford Unit ve Gaziantep Müzesinin şemsiyesi altında çok uluslu bir arkeoloji ekibiyle Temmuz 2000 de kurtarma kazılarına başlanılmıştır. Bu çalışmalarda Zeugma kentinin evleri, kilisesi, arşivi ve stoasi hakkında yeni bilgilere ulaşılmıştır. Birecik baraj gölü sularının B bölgesine ulaşması sebebiyle kurtarma kazı çalışmalarına 4 Ekim 2000 de son verilmiştir. Son durum itibariyle Zeugma'nin 3/1'i su altında kalmıştır.
Kurtarma kazıları sonucunda ele geçen sanat şaheserleri Zeugma'nin önemli bir sanat merkezi olduğunu tüm dünyaya göstermiştir. Zeugma'nın su altında kalmayan büyük bölümünde de villalar, tiyatro, sütunlu caddeler, hamam, agora ve tapınak 3-4 m. toprağın altında uyumaktadır. Önümüzdeki yıllarda burada yapılacak kazılar neticesinde düzenlenecek bir açık hava ve ören yeri müzesi Zeugma kentiyle birlikte bölgenin de talihini değiştirecektir.
Ya Olduğun Gibi Görün...
Ya da Göründüğün Gibi Ol...