Konu: Kelaynak kuþlarý

Nuh Peygamberin bereket sembolü olarak “Tufan”da gemisine aldýðý Kelaynaklar (Geronticus eremita) geçmiþte Türkiye’den Kuzey Afrika’ya, Arap Yarýmadasý’ndan Fas’a kadar çok geniþ bir bölgede ürerlermiþ. Fakat avcýlýk, üreme alanlarýnda rahatsýz edilmeleri, yaþam alanlarýnýn deðiþmesi ve beslenme alanlarýnda kullanýlan zirai ilaçlardan zehirlenmeleri sonucunda sayýlarýnda ciddi azalma ve daðýlým gösterdikleri alanlarda daralma meydana gelmiþtir. Bugün, kelaynaklar nesli tükenmekle karþý karþýya olan kuþ türlerinden birisidir. Kelaynaklar dünyada sadece Nil Vadisi’nde ve Birecik’te bulunmaktadýrlar.


NEDEN BÝRECÝK ?
Kelaynaklarýn (Geronticus eremita’larýn) üreme için, çok deðil, daha elli küsur yýl önce Birecik’in “Kayalar altý”ný seçmesi boþuna deðildir. Bu seçimde Aþaðý Fýrat Havzasýnýn, Güneydoðu platolarýna göre ýlýmlý ikliminin, tarlalardaki haþaratýn bu kuþlarýn besinleri oluþunun, ilçenin jeolojik yapýsýna dahil kayalarýn alkalik, yani ak ve yumuþak olduðundan dolayý kolay iþlenir olmasýnýn, en mühimi de halkýn, “Allah’ýn bir bereket müjdesi” olduðu bilinci ve inancýyla bu kuþlara ve yumurtalarýna zarar vermemesi önemli olmuþtur.
Þimdiki deyimiyle “Sevgililer Günü” olan 14 Þubat tarihinde, Kelaynaklarýn Birecik’e göç etmesi dikkat çekicidir. Daha 50 yýl öncesine kadar üremek için geldikleri Birecik’te gökyüzünün bu kuþlarla kaplandýðý bilinir. Þubat’ýn ilk haftasýnda Birecik’e gelen kelaynaklar için etkinlikler yapýlýr, esnaflar ve Fýrat kýyýsýndaki kayýkçýlar baþta olmak üzere o gün ilçede yöre halký bayram havasý yaþardý.

YAÞAM ÖZELLÝKLERÝ VE DAVRANIÞLARI
Kelaynaklarýn baþýnda tüy olmamasý, isminin ‘Kelaynak’ olmasýna nedendir. Boðazý ve gagasý eriþkinlerde koyu kýrmýzýdýr. Ýlk yumurtadan çýktýklarýnda yavrularýn kafalarý ve boðazlarý tüylüdür ve yaþlarý ilerledikçe bu tüyler yok olur. Siyah tüyleri güneþ ýþýðýnýn farklý açýlarýnda parlak yeþil, kavuniçi ve mor renklerini yansýtýr, uçuþlarý ise hayrete düþürecek kadar nadir ve zariftir. Göçmen bir kuþ olan Kelaynaklar Üreme Dönemleri olan Þubat-Temmuz aylarýný Birecik’te(6 ay), Kýþ Dönemini de Aðustos-Ocak aylarýný Eritre, Etiyopya, Yemen ve Suudi Arabistan’da geçirirler (6 ay) .

Ortalama ömürleri 25-30 yýl olan Kelaynaklar 3-4 yaþlarýnda erginleþir, 1.0- 1.5 kg . aðýrlýða ulaþýr ve Kertenkele, Küçük memeliler, Çekirge, Akrep, Örümcek, Danaburnu ve benzeri canlýlarla beslenir. Yýlda bir defa ve 1-3 yumurta yapar, kuluçka süreleri 4 hafta kadardýr. Erkek ve diþilerin belirgin özellikleri bulunmamakta ve ayný davranýþlarý göstermektedirler. Bu kuþlarýn en önemli bir özelliði de “tek eþli” olmalarý, eþlerine çok sadýk olmalarýdýr. Öyle ki eþi ölen bazý Kelaynak kuþlarýnýn yemeyi içmeyi terk edip, yada kendini kayalardan aþaðý býrakarak intiharý seçtikleri çok görülmüþtür.

Kelaynaklar çok sosyaldirler. Sabahýn erken saatlerinde grup halinde geceledikleri alandan ayrýlýp 10- 15 km uzaktaki beslenme alanlarýna doðru yola çýkarlar. Uzun ve kavisli olan gagalarýný kullanarak topraðý veya çalýlarý didikleyip yem ararlar. Kelaynaklar etçillerdir ve böcek, kertenkele, çekirge, yýlan, karýnca, akrep gibi kurak alanlarda bulunan canlýlarla beslenirler.

Geçmiþte koloni halinde üreyen kelaynaklarýn sayýsý binlerce bireyi buluyordu. Yýlýn ilk aylarýnda üremeye baþlayan kelaynaklar Þubat, Mart aylarýnda yuvalarýný yaparlar. Ortalama yumurta sayýsý 3-4 adettir. Bilimsel çalýþmalar sonucunda bu 3-4 yumurtadan genellikle 1 veya 2’si yaþamayý baþarýyorlar. Yuvalama alanlarýný dik kayalýklarýn dar çýkýntýlarýný seçerek yuvalarýný birçok yýrtýcý hayvan ve insandan korurlar.

Yavrular koyu gri renkli olurlar. Yavrular yuvada dolanýrken düþme tehlikesi yaþarlar. Yumurtadan çýktýktan 2 ay sonra yavrular palazlanýr ve eriþkin kuþlarla beraber beslenme alanlarýna doðru uçmaya baþlarlar. Kendi baþlarýna beslenene kadar 2-3 ay kadar yavrularý beslenme alanlarýnda ebeveynleri beslemeye devam ederler. Birecik’teki kelaynaklar, Fas’ta göç etmeyen kelaynaklarýn tersine, güneye doðru göç ederler

TEHDÝTLER
Kelaynaklarýn yok olmasýnýn birçok nedeni vardýr. Avcýlýk eskiden bazý kuþlarýn yok olmasýna neden oldu. Bozkýrlarýn ve geleneksel tarým yapýlan arazilerin kaybý beslenme alanlarýnýn yok olmasýna, üreme alanlarýndaki insan baskýsý ise üreme baþarýsýný azalttý. 1950’lerde çekirge salgýnýna karþý yapýlan yoðun zirai ilaç (DDT) uygulamasý Birecik’teki kelaynaklarýn çok hýzlý bir þekilde yok olmasýna neden oldu. Kurtulmayý baþaranlar ise birçok sene yumurta çýkaramadý.

1990 yýlýndan bu yana, Birecik’teki yarý-yabani kuþlar üreme dönemine hazýrlýk için Þubat-Mart aylarýnda kafeslerden çýkarýlýyorlar ve göç zamanýna doðru Temmuz-Aðustos aylarýnda tekrar kafeslere alýnýyorlar. Bu dönem içerisinde kuþlar doðal ortamlarýnda serbestçe uçabiliyorlar ve ürüyorlar. Üretme istasyonunun içindeki kayalýklar ve tahta yuvalarda üreyen kelaynaklara günde iki kere yem veriliyor. Kuþlar ayný zamanda Fýrat’ýn kenarýndaki alanlara da gidip besleniyorlar.

Birecik’te 110 adet, Fas’ta iki koloni halinde 350 adet ve Avrupa ile Amerika’daki hayvanat bahçelerinde Fas orijinli 1000 adet Kelaynak kuþu bulunmaktadýr. Fas orijinli Kelaynaklar yerleþik olup, sadece Birecik Kelaynaklarý göçmen kuþ özelliðine sahiptir.

birecikteki kelaynaklar göç etmiþ olsaydý 12 gün sonra burada olacaklardý

Güzel bilgiler bu kadar detaylý bilmiyordum.

ben kelaynak resimlerine baktým korktum

Sevgili þahin bir hadis okumuþtum.Allah resülü MÝRACA çýktýgýmda görmüþtüm diyor Sidrei Müntehanýn altýndan iki nehir dogup dünyaya akýyordu diyor
Bunun biri NÝL digeri FIRAT idi buyurmuþ

Kel aynak kuþunun her iki yerde yaþamasý aklýma bu hadisi getirdi paylaþmak istedim.Selamlar

benim bir öðretmenim var anlatýrdý kelaaynak kuþlarýnýn neslinin tükenmesinin tek nedeniz 60 lý yýllardaki çekirge istilasýymýþ belediye çekirgelere karþý savaþ açmýþ zirai ilaçlama yaparak çekirgeleri öldürmüþ tabi ölen çekirgeleride bu sevimli kuþlar yiyince bunlarda ölmeye baþlamýþ

fotoðraftaki erkek kuþ

secretgarden Nickli Üyeden Alýntý

ben kelaynak resimlerine baktým korktum

onlarda kesin senden korkmuþlardýr

mavi_þahin Nickli Üyeden Alýntý

onlarda kesin senden korkmuþlardýr

seni elime gecirmeyeyim

zararlýmý peki bu kuslarinsana yani zarar verirmi

secretgarden Nickli Üyeden Alýntý

zararlýmý peki bu kuslarinsana yani zarar verirmi

hiç bir zararý yok ama sana karþý bir zararlarý olabilir
herhangi bir zararý yok