Efendim, hepimiz oruç tutmaktayýz. Ama hangi oruç?.. Diyeceksiniz ki, hangi oruç ne demek? Orucun da hangisi olur mu, oruç iþte.
Haklýsýnýz. Öylesine tek tip oruç tutmuþ, öylesine tek noktada sabit kalmýþýz ki orucun çeþitlerini dahi hatýrlamaz olmuþuz. Isterseniz kaç tip oruç olduðundan söz edeyim bugün size de, görün oruç çeþitlerini ve tespit edin tuttuðunuz orucun hangisinden olduðunu.
Üç türlü oruç tutulur.
Avam orucu.
Havas orucu.
Havassýn da havassýnýn orucu.
Gördünüz mü oruç çeþitlerini? Önce avam orucuna bakalým. Aslýnda avam orucunu tarife hacet yoktur. Çünkü bizim tuttuðumuz oruç, avam orucunun ta kendisidir.
Nedir avam orucu?
Orucu bozucu hallerden uzak kalmak. Yemek yemeyip su içmemek. Yani sadece midesine tutturmak.
Demek ki avam orucunda korunan ve kollanan þey, sadece boðazýndan aþaðýya bir þey geçirmemek, sadece mideyi muhafaza etmekten ibarettir.
Peki havas orucu?
Havassýn orucu, mide ile beraber, diðer organlarýna da oruç tutturmak. Aðzýna, gözüne, kulaðýna, ayaðýna.
Aðzýndan günah olabilecek bir cümle çýkarmamak, dilinden gýybet, dedikodu gibi sözler sarf etmemek, ayaðýyla haram olan yola yürümemek, kulaðýyla haram olan sözler dinlememek, mânâsýz, faydasýz þeyler duymamaya gayret etmek... Gözüyle de harama bakmamak, kötülük seyretmemek, müstehcen olan manzaralara nazar etmemek. Ben oruçluyum demek.
Evet, bu da havassýn orucudur. Demek havas, mideden baþka diðer organlarýna da orucu tutturuyor, harama baktýrmýyor, harama yürütmüyor, haramý seyrettirmiyor, haramý dinletmiyor... Bunlar orucunu bozar, biliyor.
Gelelim havassýn da havassýnýn orucuna. Onlar bunlara ilave olarak kalblerine, gönüllerine, hayallerine de oruç tutturuyorlar... Meselâ, kalbine günah olan þeyleri getirmiyor, hayaline haram olan þeyleri aksettirmiyor... Yani hayaline de oruç tutturuyor, maddî organlarýnda býrakmýyor orucu, manevî organlarýna da götürüyor, kalbine, gönlüne kadar vardýrýyor, tam bir melek haline yüceliyor...
Þimdi sualimizi tekrar sorabilir miyiz:
- Kaç çeþit oruç varmýþ anladýk mý?
* * *
Adamýn biri veryansýn ediyor konu komþusunun aleyhine. Yaklaþýp sitem ediyorlar:
- Amca bey böyle dedikodu yapma. Bak mübarek günlerdeyiz!
Gayet rahat cevap veriyor:
- Ne yapacaksýn evlat, oruç kafayla durulmuyor ki!
Iþte sana tam bir avam orucu. Bol gýybetli, dedikodulu...
Böylelerinden birini gören Efendimiz (sas) Hazretleri buyurmuþ ki:
- Hayýr, siz oruç tutmuyorsunuz! Isterseniz tükürün bakayým.
Tükürmüþler ki, kanla dolu. Buyurmuþ ki: Bakýn siz oruçlu deðilsiniz, dedikodu yaparak konu komþunun etini yemiþsiniz, iþte kaný...