Genç hayallerin önüne ‘Çin Seddi’ gibi bir duvar ören Öðrenci Seçme Sýnavý’ný (ÖSS) kazasýz belasýz atlatabilen öðrenciler, üniversiteye adým atmanýn sevinci içindeler. Ýstanbul’dan Burdur’a, Siirt’ten Ankara’ya doðru eðitim yolculuðuna çýkan genç beyinler, yeni memleketlerinin farklý kültürüne ayak uydurabilmenin planlarýný yapýyor. ‘Deðiþen yüzlere, kafelere, kuaföre, bakkal amcaya, bölgesel þiveye, hatta öðrenci evinin bulunduðu hemen her sokakta gövdesinin yarýsýný camdan sarkýtarak yaþamýný sürdüren meraklý teyzeye alýþabilir miyim?’ ‘Burada âdetler nasýl?’ ve en önemlisi de ‘Burada nasýl yaþayacaðým, nerede yaþayacaðým?..’ Bu sorularýn beþ þýklý testlerden daha zor olduðunu düþünen gençlere sesleniyoruz. Enseyi karartmayýn, araþtýrmaktan yýlmayýn.
Kalýplara dayalý lise yaþamýndan özgür üniversite ortamýna geçiþ yapan gençlerin yaþamýný alt üst eden sayýsýz engel geride kaldý. Artýk testler, motivasyon problemleri, okunmuþ pirinçler yok. Lise yýllarý boyunca gezip tozmayý, eðlenmeyi bir kenara itmek zorunda kalan ÖSS gazileri, en mutlu günlerini yaþýyor olsa gerek. Kendi memleketinde üniversite kazananlar için her þey yolunda. Fakat farklý þehirlerdeki üniversitelere yerleþenler açýsýndan ayný ifadeleri kullanmak hiç de kolay deðil. Çünkü artýk aileden, arkadaþlardan, büyüdüðü sokaklardan, memleketinden ayrýlma zamaný geldi çattý. Gençler, artýk her uyanýþlarýnda annelerine deðil yeni arkadaþlarýna, yeni þehirlerine ‘günaydýn' diyecek. Kýsaca genç yaþamlarý zorlu bir deðiþim süreci bekliyor.
‘Ben ki nice engelleri aþarak üniversiteyi kazanmýþým; bu deðiþime mi ayak uyduramayacaðým?’ diye güven dolu bir düþünce hâsýl olsa da yeni memlekette üniversiteliyi dört gözle bekleyen bir sýkýntý daha var. ‘Yaþasýn! Artýk özgürüm’ veya ‘Ailem olmadan nasýl yaþarým?’ fikirleriyle ana kucaðýndan ayrýlan taze üniversitelilerin öncelikle baþlarýný sokacak bir çatý bulmasý gerekiyor. Yani eðitim yaþamlarýný sýnavlar, testler ve motivasyon problemleriyle boðuþarak geçiren öðrencilerin bitmeyen dertleri arasýna bütçeye uygun barýnma mekaný bulma zorunluluðu da girdi. Yükseköðrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu’na (Yurtkur) baðlý yurtlar, genç yaþta gurbet hayatýný tatmaya hazýrlanan ÖSS gazilerinin önündeki ilk seçenek. Uygun fiyatlarý ve kampüslere yakýnlýðýyla raðbet gören 220 devlet yurdunun en büyük dezavantajý ise kontenjanlarýn sýnýrlý olmasý. Bu yurtlar yaklaþýk 200 bin yatak kapasitesine sahip. Fakat sadece bu yýl yurtiçindeki üniversitelere yerleþen öðrenci sayýsý 390 bin. Üniversite okuyan öðrencilerin yüzde 65’inin memleketlerinden farklý þehirlerde eðitim gördüðü de göz önüne alýnýrsa, bu yurtlarýn ihtiyacý karþýlamadýðý ortaya çýkýyor. Bu durumda özel yurtlar ve arkadaþlarla tutulan evler devreye giriyor.
Gençleri ev tutmaya yönelten sebeplerin baþýnda daha çok 50-100 kiþiyle ayný binada yaþamama isteði yatýyor. Ailelerinden ayrý olsa da ev ortamýndan uzaklaþmak istemeyen öðrenciler için güvenilir arkadaþ bulmak, kiralýk ev ayarlamak ve burayý dayayýp döþemek baþlý baþýna bir dert. Konut yetersizliði ve ev sahiplerinin öðrenciye güvensiz yaklaþýmý nedeniyle küçük yerleþim birimlerinde sýkýntý yaþanabiliyor. Ýstanbul, Ýzmir gibi büyük þehirlerde ise öðrenciler fiyat noktasýnda ev sahipleri ve emlakçýlarýn vicdanýna teslim oluyor. Birçok ev sahibi, ailelerden talep ettiði rakamýn çok üstünde bir fiyatý öðrencilerden istiyor. Özellikle kampüslere yakýn semtlerdeki kiralar diðer semtlere göre çok daha yüksek þekilleniyor. Dolayýsýyla ucuz ve okula yakýn bir ev bulmak oldukça zor. Ev kiralarken emlakçý yerine bire bir ev sahibiyle pazarlýk yapmak, komisyon parasýnýn cepte kalmasýný saðlar. Bunun için de sokak sokak dolaþýp boyun kaslarý aðrýyana kadar perdesiz pencerelere bakmak veya gazete ilanlarýný takip etmek gerekiyor. Bin bir zorlukla ev tutan öðrenciler, bu aþamadan sonra ikinci el maðazalarýndan kullanýlabilecek eþya bulma peþine düþüyor. Neyse ki hemen her þehrin ucuz ve ikinci el eþya satan çarþý, pazarlarý var. Örneðin Ýstanbul’da ikinci el kitap için Beyazýt ve Kadýköy’e, ev eþyasý için de Topkapý’ya uðramak gerekiyor. Üsküdar’daki Bitpazarý’na da bir göz atýlabilir. Buralarda 50-100 YTL’ye elbise dolabý, 20-50 YTL’ye koltuk, 5-25 YTL’ye sandalye, 100-250 YTL’ye oturma grubu, 150-300 YTL’ye buzdolabý ve çamaþýr makinesi alýnabilir.
Yemek, temizlik, fatura, aidat gibi sýkýntýlara katlanmak istemeyenlerin duraðý ise özel yurtlar ve pansiyonlar oluyor. Binlerce öðrencinin açýkta kalmasý bu yurtlarýn sayýlarýnýn her geçen yýl artmasýný da beraberinde getiriyor. Pasta büyüdükçe özel yurtlar arasýndaki rekabet de kýzýþýyor. Öyle ki Ýstanbul, Ankara, Ýzmir gibi þehirlerde bulunan bazý yurtlar, üç yýldýzlý otel rahatlýðýnda barýnma imkaný sunuyor. Kayýt dönemlerinde üniversite önlerine stant kurarak el ilanlarý daðýtan yurtlar ve pansiyonlar, öðrencilere tek kiþilikten 8 kiþiliðe kadar farklý oda seçenekleri sunuyor. Spor salonu, internet odasý, doktor, televizyonlu ve klimalý oda, okul servisi ile gezi, sinema gibi sosyal aktiviteler de bu yurtlarýn öðrencileri ikna etmek için verdiði hizmetler arasýnda yer alýyor. Yine de öðrencilerin yurt seçerken fiyatlar ve kampüse ulaþým kolaylýðý açýsýndan dikkatli olmasý gerekiyor. Çünkü birkaç semt ötedeki yurt ayný koþullarý daha ucuza saðlayabiliyor. Öðrencinin kendisiyle ayný üniversite veya fakültede okuyanlarýn kaldýðý bir yurdu tercih etmesinde de fayda var. Çünkü ortak bir noktanýn bulunmasý çevreyle kaynaþmayý hýzlandýrýyor. Hatta yýl içerisinde zorlanýlan dersler için yardýmlaþma yanýnda sýnav dönemlerinde sýkça yaþanan not alýþveriþide saðladýðý kolaylýklar arasýnda.
Denizli’den Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’ne yerleþme hakký kazanan Osman Ulukava da barýnma sorununu çözmeye çalýþanlardan. Sivas’ta herhangi bir tanýdýðý veya arkadaþý bulunmadýðý için ev kiralamak yerine özel yurtta kalmayý tercih etmiþ. Bugünlerde kayýt için Sivas’a gideceðini söyleyen Ulukava, ayný zamanda bütçesine uygun özel yurt arayacak. Kýsa sürede istediði koþullarda bir yurt bulmayý isteyen Ulukava, þöyle konuþuyor: “Ailemden ayrýlarak memleketime oldukça uzak bir þehre gideceðim. Zor olsa da kýsa sürede alýþýrým inþallah.” Ýstanbullu Cumali Aka da binlerce rakibini geride býrakarak üniversiteli olmayý baþarmýþ. Aka, Tekirdað Namýk Kemal Üniversitesi Çorlu Mühendislik Fakültesi’ne yerleþmiþ. Ýnþaat mühendisi olma yolunda beklentilerini sýrt çantasýna yükleyerek yaþamýný Çorlu’ya taþýyan Aka, kalabalýk yurt ortamý yerine eskiden tanýdýðý arkadaþlarýnýn kaldýðý bir eve yerleþmeyi tercih etmiþ. Hazýr ev bulduðu için çok þanslý olduðunu dile getiren Aka ve iki arkadaþýnýn vereceði aylýk kira miktarý ise 600 YTL. Ailesinden ayrýlacaðý için üzgün olduðunu söyleyen Aka, þöyle konuþuyor: “Yine de Çorlu, Ýstanbul’a yakýn. Sýk sýk gidip gelme imkaný var. Babam ve annem kalacaðým yeri görüp beðendi. Onlarýn akýllarýnda soru iþaretinin kalmamasý beni de rahatlattý. Þimdi mutluyum. Tabii ilerleyen yýllarda ailem bir araba alýrsa ayrýlýk da ortadan kalkar.”
YURT-EKSÝLER-EV
Kalabalýða alýþmak zorundasýn. Dayayýp döþemek zorundasýn.
Aþçýnýn belirlediði yemeði yersin. Fatura ödemek zorundasýn.
Kalabalýk etüt salonlarýnda ders çalýþýrsýn. Komþularla iyi geçinmen gerekiyor.
Giriþ-çýkýþ saatlerin belli. Temizlik ve bakým yaparsýn.
Kurallar, kurallar, kurallar... Ev arkadaþlarýnla anlaþmak zorundasýn.
Ýstediðin anda televizyon izleyemezsin.
Ortak banyo-tuvalet kullanýrsýn.
YURT-ARTILAR-EV
Barýnmak için hazýr bir ortam. Samimi arkadaþlarýnla yaþarsýn.
Aramak kaydýyla uygun fiyat. Yapmayý öðrenirsen istediðin yemeði yersin.
Ev tutabileceðin arkadaþlarý tanýyabilirsin. Banyo-tuvaleti onlarca kiþiyle paylaþmazsýn.
Temizlik ve yemek yapmazsýn. Ayaklarýný uzatarak televizyonun keyfini çýkarabilirsin.
Yurtkur:
Türkiye geneli 78 il, 79 ilçede bulunan bu yurtlarýn talep ettiði aylýk yatak ücreti 66 YTL. Fiyatlar saðlanan imkanlara göre 75 ile 210 YTL arasýnda deðiþiyor. Genelde 4 ile 8 kiþilik odalardan oluþan bu yurtlarda fiyatlar öðrenci sayýsý, yataklarýn karyola ya da ranza olmasý, odanýn halý kaplý olup olmamasý ve mobilyalarýn cinsine göre deðiþiyor. Ayrýca 175 ile 420 YTL arasýnda depozito ücreti alýnýyor. Yurtkur, öðrencilere günlük 3 YTL beslenme yardýmý da yapýyor.
Özel yurtlar:
Türkiye çapýnda Milli Eðitim Bakanlýðý’na baðlý 2 bin 953 özel yurt bulunuyor. Yaklaþýk 240 bin yatak kapasitesine sahip bu yurt ve pansiyonlarýn ücret tarifeleri, bulunduklarý þehirlere ve sunduklarý hizmetin çeþidine göre deðiþiklik gösteriyor. Bazý þehirlerde uygulanan yýllýk fiyat tarifeleri ise þöyle:
Ýstanbul: 4 bin-10 bin
Ankara: 3 bin-7 bin
Adana: 2 bin-3 bin
Ýzmir: 3 bin-7 bin
Kýrþehir: Bin-3 bin
Erzurum: 2 bin-4 bin
Malatya: 2 bin-4 bin
Kiralýk evler:
Öðrencilerin raðbet ettiði 2+1 türündeki evler için bazý þehirlerde istenen aylýk kira bedelleri þöyle:
Ýstanbul
Avcýlar: 400-700
Bakýrköy: 750-1.500
Beþiktaþ: 850-2.000
Fatih: 600-1.100
Þiþli: 800-1.750
Kadýköy: 600-1.500
Ümraniye: 400-1.200
Ankara
Çankaya: 300-1000
Yenimahalle: 350-650
Mamak: 300-550
Keçiören: 275-450
Ýzmir
Bornova: 400-1.000
Buca: 350-650
Karþýyaka: 500-950
Merkez: 500-700
Balýkesir: 300-500
Malatya: 200-300
Samsun: 250-400
* Zaman Genclik Eki'nden alinmisitir.