Bu da Bizim Yalnýz Aðacýmýz (Yaðmur Aðaç)

[Ramazan Tarhan]

Dünya üzerinde yalnýz aðaçlarýn sembolü olan Tenere akasyasýnýn hazinli öyküsünü bilmeyenimiz yoktur.Belki de tüm belgesel dizilerin baþrol oyuncusu olan Afirka kýtasýndaki büyük sahra çölünde bulunan Tenere bölgesindeki akasya aðacýnýn hüzünlü öyküsünü okuduðunuzda sizler de çevrenizde bulunan yalnýz aðaçlara bir baþka gözle bakacaksýnýz.Tenere Bölgesi,Büyük Sahra Çölü’nün orta güneyinde yer alan dünyanýn en yoksul ülkelerinden Nijer’dedir.Tenere vadisi Nijer’deki “çöl içinde çöl”, ya da “çöllerin çölü”dür. Tenere’de esen sert rüzgarlar, yükseklikleri dört yüz metreye ulaþan kumllar, kum tepeleri oluþturmaktadýr.Ýþte yýllara meydan okumuþ dünya üzerindeki en meþhur yalnýz aðaç, Tenere’de bu çetin þartlarda yüzyýllarca dimdik ayakta durabilmiþtir.Tenere Aðacý (L’Arbre du Ténéré), “dünyanýn en yalnýz aðacý” adý ile kendini tanýttý.Kendisine en yakýn aðaç, tam dört yüz kilometre çaplý bir dairenin de dýþýnda kalmaktaydý. Yani 1:4,000,000 ölçekli bir haritada görülebilen tek aðaçtý.

Radyoaktif karbonla (karbon-14) tarihleme yapýlarak yaþý belirlenmemiþti ama belki de artýk çöl olmuþ, kumlar altýnda kalmýþ çok eski bir ormanýn son aðacýydý. Acýmasýz kum fýrtýnalarý arasýnda tek baþýna yaþam savaþý vermiþ, her gün yeni bir þekil alan kum tepeleri arasýnda ayakta kalabilmiþti.Bomboþluk içerisinde çok uzaklardan görülebiliyordu. Yüzyýllar boyu batý – doðu ekseninde, Agadez – Bilma arasýnda gidip gelen kervanlar için adeta canlý bir deniz feneri olmuþtu.Büyük kervanlar kýþýn, küçük kervanlar ilkbaharda Tenere’yi katederlerdi. Bazen büyük kervanlarda deve sayýsý on bine kadar çýkardý. Kervanlar bin kilometrelik yollarýnda Agadez’den darý götürüp, Bilma’dan tuz getirirlerken mutlaka Tenere Aðacý’nýn dibinde konaklarlardý.Ýþte bu yalnýz akasya aðacýný hayata baðlayan tek þey belki de bu tür kervanlarýn ona gösterdikleri deger ve ilgiydi.Bu ilgi bazen su gibi bazen de güneþ gibi içine sinerdi.Gölgesine uðrayan her canlý için bir baþka mutluluk duyardý.Tenere akasyasý kensini nasýl yalnýz hissetsin ki?..Hatta birçok yerli insan onu kutsallaþtýrmýþtý.Yani bir baþka deyiþle Tenere Aðacý; çölün yerlisi, çölün “mavi adamlarý”, göçebe Touaregler için kutsal kabul edilirdi. Dallarýna dokunmazlar, kýrýp ateþ yakmazlar; nedense develeri de tek yapraðýný yemezlerdi.Paris-Dakar Rallisi’nin güzergahý da bir ara Tenere’nin kuzey-batýsýndan geçerdi.Fransýz etyolojist ve kaþif Henri Lhote bu izole aðacý ilk kez 1934’de, çölün Gadoufaoua gibi, Nigersaurus gibi dinozor kemiklerinin bulunduðu bölgenin yakýnlarýnda, Djanet ve Agadez arasýndaki ilk otomobil seferi için Tenere’ye gittiðinde görmüþtü.Dünyanýn en yalnýz aðacý bir akasyaydý.Uçsuz bucaksýz bir çölün tam ortasýndaydý. Üç metre boyunda, iki gövdesi, çok güzel yeþil yapraklarý ve sarý çiçekleri vardý.Henri Lhote, Tenere Aðacý’ný yirmi beþ sene sonra Berliet-Tenere misyonunda yeniden gördüðünde aðacý tanýmakta zorlanacaktý. Aðaç saðdý ama çýrýlçýplaktý. Aðacýn iki ana gövdesinden teki yerden bir metre yükseklikten sonra yoktu – çünkü Bilma’ya giden bir kamyon, büyük çölün tek aðacýna çarpmýþ; kutsal bilinip hiçbir insan elinin sürülmediði gövdelerinden tekini kýrmýþ, daha da eskilerde üç gövdesi olduðu söylenen bu yapayalnýz aðacýn mutsuzluðuna mutsuzluk katmýþtý.Derken 1973 yýlýnda bu sefer de Libyalý bir kamyon sürücüsü koca çölde Tenere Aðacý’na çarpacak ve dibinden kýrýp dünyanýn en yalnýz aðacýný öldürecekti.Yüzyýllarýn rüzgarlarýna direnmiþ akasyanýn gövdesi bir vefa olarak 8 Kasým 1973’te Tenere’nin üzgün kumlarýn arasýndan alýnýp baþkent Niamey’deki Nijer Ulusal Müzesi’ne konacaktý.Yýllarca yalnýz yaþamaya alýþýk ama yalnýz olmayan bu aðaç ile ilgili bilim adamlarý araþtýrma yaptýklarýnda hayrete düþmüþlerdi.Yok olan aðacýn tekrar yeþerebilecegini ümit ederek aðacýn dikili olduðu yerde sondaj yapan bilimadamlarý Tenere Aðacýnýn köklerinin topraðýn otuz üç ile otuz altý metre aþaðýlara kadar ulaþtýðýna tanýk oldular.Kökleri bu kadar derine inebilen yeryüzünde baþka bir aðaç varmýydý acaba.?Bu kuraklýk ve bu çölün ortasýnda bu aðacý 40 metre yerin altýna kök saldýran neden neydi acaba..?Ýþte bu gücün yalnýzlýðýn vermiþ olduðu güçlü sevgi baðý olduðunu düþünmekten baþka yol kalmýyor.

Bu da Bizim Yalnýz Aðacýmýz

Ýþte bizim de buna benzer bir aðacýmýz var.Gaziantep-Þanlýurfa Karayolu üzerinde Nizip’in Bahçeli köyü tepesinde bulunan tarihi meþe aðacý yüzyýllardýr yalnýz yaþýyor.Etrafýnda hiçbir aðaç yokken tüm Nizip ve Barak ovasýný tepeden süzen bu yaþlý yalnýz aðaç anýt aðaç olabilecek bir özellige sahiptir.

Yaz-kýþ yemyeþil olarak tüm Nizip ovasýna tepeden bakan bu aðacýn 1000 yaþýnda olduðu tahmin ediliyor.Baþta Nizip savaþý olmak üzere bu bölgede yaþanmýþ tüm tarihi olaylarýn en canlý tanýðý olarak hala hayatta durmanýn mutluluðunu yaþýyor.Aslýnda bir nevi anýt aðaç da diyebiliriz bu meþe aðacýna.Yýllardýr bölge halkýnýn bazen de umut baðladýðý batýl inançlarýn sembolü bile olmuþ.Çocuðu olmayan,hastalýðýna þifa arayan,kayýp eþyasýnýn bulunmasýný arzulayan ve iyi dileklerde bulunmak isteyen kim varsa bez baðlamýþ bu yalnýz aðaca.Ama maalesef bu tip aðaçlar yavaþ yavaþ yok oluyor artýk.Kimisi kuraklýk,kimisi insanlarýn acýmasýz davranýþlarýna kurban gidiyor.

Milyonlarca aðacýn yan yana durduklarý dev ormanlarlardaki aðaçlar bile bazen kendilerini yalnýz hissederler.Zira yanyana olmak, yalnýz olmamak anlamýna gelmez;Yalnýzlýk ilgisizligin,kayýtsýzlýðýn ve degersizligin bir baþka adýdýr.Bazen yan yana dursalar bile yanlarý da uzaklarý da boþtur.Týpký bazý insanlar gibi.

Dört bir yanýnda yaklaþýk 30 kilometrekare alandaki tek numune aðaç olan Bahçeli köyü Meþesi belki de yüzyýllardýr buradaki hayatýn tek neþesi olmuþtur.Çevremizde uçsuz bucaksýz doða güzelliklerini seyrederken çok uzaklardan bile rahatça fark edilen bu aðacý yerinde ziyaret ettik.Kýþýn yaðan kar ve yaðmur sularýnýn gölet oluþturduðu volkanik bir tepenin çukurunda damarlarýný yerin derine salan bu aðacýn tüm gýdasý yer altýnda biriken bu sulardýr.Sert gövdesi ve saðlam dallarý ile daha nice yüzyýllar buralarda var olacaðýnýn iþaretlerini veriyordu.Kimi zaman bir kuþun yuvasý,kimi zaman yeni doðan bir sincabýn týrmanma yeri ve kimi zaman da nice yorgun düþmüþ bedenlere gölge olmuþtur.Yalnýzlýklarýný paylaþan o kadar çok canlý varki..Kimbilir belki de onu ayakta tutan tek sebep de budur....Lütfen bu aðacýn kýymetini bilelim.Bunun kaderi de Tenere akasyasýna benzemesin.(Fotograflar:Kasým Böler)

Ramazan Tarhan
tarhan@istanbul-ulasim.com.tr
tarhan@nizip.com

[miksam1988]

ilk defa bu kadar yakýndan görüyorum o aðacý paylasým için teþekkürler

[dervisdörtbudak]

Vardýr bir hikmeti!..

[Kasým Böler]

Bu gün edindiðim üzücü bir haberi sizlerle paylaþma gereði duydum;

Aðacýn bulunduðu tepenin bir bölümü köy merasý bir bölümü ise hazine araziymiþ ve bu tepenin Nizip'e göre batý tarafýnda faaliyet gösteren bir mýcýr iþleme tesisi tepenin tamamýnda çalýþma için izin almýþ yani sondajla açýlan derin çukurlara yerleþtirilen dinamitler patlatýlarak elde edilen kaya kütleleri iþlenerek mýcýr haline getiriliyor... maalesef yaþýnýn 1000 olduðu tahmin edilen bu aðacýn bulunduðu tepenin zirve noktasý da bu firmanýn çalýþma alaný içerisinde, bu da demek oluyorki 1000 yýldýr çeþitli badireler atlatan ve dimdik ayakta durarak sanki "gelin tarihinizi benden öðrenin" diyen bu aðacýn artýk günleri sayýlý... ne üzücü ki her türlü olumsuz þartlara karþý yüzyýllar boyunca dayanan ve bu zaman içerisinde çelik gibi saðlamlaþan bu aðaç insan eliyle yok edilmek üzere.

Doðru ya... Ýnsanoðlunun kurallarý böyle, ne zaman adil oldu ki..? Bir tepede yanlýz baþýna duran bu aðaca karþý mý adil olacak, kimlerin yaþam alanýna tecavüz etmedi ki..? Bu aðacýda dinamitle patlatmýþlar çok mu?

Bu arada biz bu aðacý fotoðraf karelerine kaydederken bize de bir uyarý geldi... "bu alanda dinamit çalýþmasý yapýlýyor lütfen terkedin" diye, peki tahmini 1000 yaþýnda olan bu aðaca da "1000 yýllýk topraklarýndan çýkýp git yoksa baþýna taþ yaðdýrýrýz" dediler mi yada onu düþünen oldu mu acaba..?

[nizipli_mehmet]

boyle býr agacta halfetýde býr dag uzerýnde var tekne gezýsý esnasýnda gormustuk

[ayranli63]

guzel bir yazý tebrik ediyorum hemserim aslýnda bu agacýmýzýnda buyuk býr onemý var bunu anlatmýs abeyim

[igo_ibrahim]

nizip adý eskiden yeþil nizip miþ galiba ama o yeþillik þimdi kalmadý bu yazý çok güzel olmuþ tebrikler

[fsoyarik]

Sevgili arkadaþlar Rahmetli Habeþ Böler ve çetelerinin bu bölðeyi kullandýðý ve Fransýz güçlerine karþý burayý toplanma bölgesi yaptýðýný duymuþtum.Selamlar

[Yunus]

Hep merak etmiþimdir bu aðacý. Yakýndan görme imkâný sunduðunuz için teþþekür ederim.

[mehmet gül]

gerçekten harika rabbim herþeyde oldugu gibi bir agaçtada büyüklügünü göstermiþ

[kýlýçbalýðý]

yalnýz aðaçlar yalnýz deðil aslýnda .çünki yanlarýnda agaçseverler var. bizler gibi. güzel doða yazýsý için teþekkürler. benzeri çalýþmalar olursa sevinirim.

[admin]

Konuya duyarlý olmak güzel. Takip edince olumlu sonuçlar alýnabiliyor. Jandarma karakol komutanýna bu konuyu bahsettiðimde çok ilgilendi ve kendisininde takip edeceðini belirtti.
Bugün Hail eker beye bu konuyu açtýðýmda, bir tarih sever olarak duyarsýz kalmadý. Kendisi, kardeþi ben ve derviþ yanýmýza bir köylüyü alarak aðacý ziyaret ettik. Köy halkýna konuyu açtýðýmýzda, heyecanla yardýmda yarýþtýlar. Yanýmýza köylü bir vatandaþý alarak aðacýn olduðu yere doðru gittik. Çok dik ve patika bir yoldan Keldað denilen tepeye ulaþýp aðacý izlemeye baþladýk. Yýlarýn vermiþ olduðu yorgunluk ve yýpranmýþlýk her halinden belliydi. Mevsim itibariylemidir, yoksa býir kýrgýnlýðýmý var yapraklarýný çoktan dökmüþ, hatta bedenine giren kurtlar dallarýnýda çürüterek kýrýlmasýna sebep olmuþ. Halil hocam bu konularda daha tecrübeli olduðu için gerekli makamlarý arayarak ne yapmasý gerektiðini sordu. Aðacýn çeþitli açýlardan fotoðraflarýný aldýk, boyutlarýný ölçüp kayda geçirdik. Köy muhtarý ile görüþüp bir dilekçe istedik. P.tesi hazýrladýðýmýz dosya Valilik makamýna sunulacak ve Anýtlar kuruluna sevk edilmesi temenni edilecek. Sanýyorum hafta içerisinde bu aðaç "Anýt Aðaç" statüsüne alýnarak korumaya alýnýr.

Sevindirici geliþmelerden biride, civardaki mucur iþletmesinin bir görevlisinin hemen yanýmýza gelip aðacý sahiplenmesi ve "bizde bu aðacýn korunmasýný istiyoruz, hatta etrafýný düzenleyip mesire alaný hailne bile getireceðiz" demesiydi.
Köy halký bu aðacý yaðmur duasýna çýkarken ziyaret ediyor.
Ne diyelim hayýrlýsý olsun...

[Kasým Böler]

Geliþmeler sevindirici özellikle mýcýr tesisi yetkililerinin aðaça sahip çýkmak istemesi daha da güzel bir geliþme, aðaç kurtlarý nedeniyle bazý dallarýnýn kýrýldýðýný belirtmiþsiniz... bu kýrýk dallar aðaç kurtlarýnýn iþi deðil bence; son halini görmedim ama dinamit çalýþmasý esnasýnda fýrlayan taþlardan dolayý kýrýlmýþ olmasýn bu dallar!!!

Öyle yüzlerce yýldan beri dimdik ayakta duran bu aðaç, aðaç kurtlarýna da belki ev sahipliði yapýyordur ama ne yazýk ki baþýna yaðan taþlara karþý kendini savunabilecek bir sistemi yok..!

[fevzi çilkýz]

sayýn adminimizin atmýþ olduðu uydudan resmi bi yerde daha görmüþtümmm

nizip'in ayrýcalýklarýndan bi görüntü die düþünüyorum

[acun27]

Harika bir paylaþým emeði geçenler tþkler