Umreye gidene veya kabeyi görene hac farz olur mu?

[ibrahimher]

SORU:
Umre daha ucuza malolduðu için fakir kimseler Umre'ye gidiyor ve memleketine dönüyorlar. Bunlar Kâbe'yi görmüþ olduklarýna göre kendilerine hacc farz olmuyor mu? Halbuki mâlî durumlarý ne orada hacc mevsimini bekleyerek haccetmelerine ve ne de memleketlerine döndükten sonra tekrar gidip hacc farîzasýný yerine getirmelerine müsâit deðildir.
Cevap:
"...Oraya yol bulabilen insana, Allah için Kâbe'yi haccetmesi gereklidir." âyetine göre haccýn farz olmasýnýn þartlarýndan birisi de mâlî güçtür; oraya gidip gelmeye ve bu esnâda geride býraktýðý ve bakmaya mecbur bulunduðu kimselere yetecek mâlî güce sahip olmaktýr. Bu güce sahip olmayanlar hacc farîzasý bakýmýndan fakir sayýlýrlar ve onunla mükellef deðildirler. Ancak böyle bir kimse hacc mevsimi dýþýnda bir yolunu bulup Mekke'ye giderse veya hacc mevsiminde bir baþkasý namýna haccetmek üzere -onun parasý ile- oraya gitme imkânýný bulursa, Kâbe'yi gördüðü için kendisine hacc farz olur mu? Bu suâlin cevabýnda önemli olan Kâbe'yi görmek deðil, oraya gidebilme imkân ve gücünü bulabilmiþ olmaktýr. Ancak hacc mevsimi gelinceye kadar orada bekleme gücü yoksa veya geride býraktýklarýnýn onun dönüp nafaka temin etmesine ihtiyaçlarý varsa, ortada bir güçsüzlük ve güçlük var demektir. Kezâ baþkasý nâmýna ve onun parasý ile hacca giden kimse de -her ne kadar Kâbe'ye gitme imkânýný bulmuþ ise de- bu imkâný baþkasýnýn parasý ile bulmuþtur; üzerinde onun hakký vardýr, onun namýna haccetmekle mükelleftir. "Hacdan sonra dönüp sonraki yýlda gitsin" denirse buna da þahsî imkâný mevcut deðildir. Ýþte bu mevzûu fukahâmýz tarafýndan tartýþýlmýþtýr. Ebussuûd merhum bu durumda olan kimseye hacc farz olur diye fetvâ vermiþ, Seyyid Ahmed Padiþah da bir risâle kaleme alarak ayný görüþü müdâfaa etmiþtir. Bu görüþün mesnedi, nasýl olursa olsun oraya gitme imkânýnýn bulunmuþ olmasýdýr. Buna karþý Abdulganî en-Nablusî de yazdýðý risâlede, gerek orada bekleme ve gerekse avdet edip sonra yine gitme þýklarýnda güçlük bulunduðunu, fakirin buna imkâný olmadýðýný gözönüne alarak böyle kimselere haccýn farz olmayacaðý hükmünü benimsemiþ, Ýbn Âbidin de bu görüþe temâyül etmiþtir; doðrusu da bu olsa gerekir.

Hayrettin KARAMAN

[oktay.cankesen]

“Umre Yapana Hac Vacip Olur” ne demek?
Hasretti Medine’ye…”Hacca gücüm yetmese dahi hiç olmazsa bir umre yapabilsem” diye iç geçirir, bir de hayat þartlarýný düþününce, güzelim kanatlarýný açýp tam uçacakken ayaklarýný görüp kapanan tavus kuþu gibi hüzne dalardý. Sonra þöyle bir söz okudu: SEN KULLUÐUNUN HAKKINI VER, ÖTESÝNÝ ALLAH’A BIRAK!.. Öyle yapacaktý. Dua edecek, isteyecek, yönelecek ama bu özlemle kendini harap etmeksizin kulluðuna devam edecekti.

Þartlar oluþtu, tek baþýna bile gitme ümidi yokken ailece kanatlandýlar Medine’ye. Ramazanýn son on gününü ve bayramý Rasülullah’la birlikte geçireceklerdi. Medine baþkaydý. Akþam Mescid-i Nebevi’ye yaygýlar açýlýyor, zemzem-hurma-simit-yoðurt ve adýna dukka denen baharat karýþýmý ile iftarlar ediliyordu. Peþine Arap kahvesi Mýrra içmek de ayrý bir zevkti…Ev sahibi Rasülullah, ümmetine iftar veriyordu…3 00.000 can, 300.000 Rasül aþýðý Mescid-i Nebevi çatýsý altýnda iftar ediyordu.

Ýftar sofrasýna oturan görmüþ geçirmiþ biri yaklaþtý,sohbet etmek istedi. Tanýþtýlar. Türkiye’den Medine’ye yýllar önce yerleþen bu zat þöyle dedi:
-Umre yaptýnýz, mübarek olsun. Ama bilin ki hac size vacip oldu. Hacca da geleceksiniz.

Bu ifade bir hadise baðlanýyor, dilden dile dolaþýyor fakat anlamakta güçlük çekiyordu.
Biraz hüzünle:
-Bilmiyorum ama herhalde ben hac yapamam. O imkaným yok, dedi.

O zat mütevekkil insanlara özgü bir tebessümle:
-“Umre yapana hac vacip olur” sözünü siz kuru bir ifade mi sandýnýz?.. Düþünün bakalým.
Deðiþik yönlerden bakýn, belki fark edersiniz!..
Düþündü.
-Neyi fark edeceðim ki, þartlarým belli. Nasýl gelebilirim?...

Rasülullah’ýn komþusu zat devam etti:
-“Umre yapana hac vacip olur” demek; imkaný olmasa bile yaptýðý umrenin feyzi ve bereketi ile hem madden hem manen zenginleþir ve hacca gücü yeter hale gelir demektir. Böyle baksanýz olmaz mý?..

…….

Müezzin akþam namazý için kamet ederken, þemsiyeli kýsýmdan görülen Ravza-i Mutahhara’nýn yeþil kubbesine daldý gözü…Pýrýl pýrýl kubbede sanki Rasülullah gülümsüyor, umre yapana hac vacip olur hadisine getirilen yorumu tasdik ediyordu.Tekbir almak üzere iken o zat kulaðýna eðilip tekrar fýsýldadý:

-Hac size vacip oldu!... Hac size vacip oldu!.. Mübarek Olsun!..

Ýki damla yaþ yanaklarýndan süzülürken namaza durdular. Aldýðý müjde ile sanki Asr-ý Saadete kanatlanmýþ, kuþ gibi hafiflemiþ, tarifi kelimelere sýðmayan bir eminlik ve huzur kaplamýþtý gönlünü.

***

Yýllardýr bildiðiniz ayet-hadis ve güzel sözleri bir kere daha okuyun. Deðiþik açýlardan bakarak düþünün. Göreceðiniz manalar hem imanýnýzý, hem de hayretinizi artýracak!..