Onkoloji - hematoloji hastalarý kan ve kan ürünleri tranfüzyonu

[admin]

T. C.
DÝCLE ÜNÝVERSÝTESÝ
TIP FAKÜLTESÝ
Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý


SIK KAN VE KAN URUNLERI ALAN
PEDiATRiK HEMATOLOJi-ONKOLOJi
HASTALARINDA HBV, HCV, HAV VE HEV SEROPOZÝTÝFLÝÐÝ


(UZMANLIK TEZÝ)


Dr. Ýdris YILDIRIM


DÝYARBAKIR - 1997


ÖNSÖZ


Uzmanlýk eðitimim süresince her konuda desteðini ve anlayýþýný esirgemeyen, yetiþmemde büyük katkýlarý olan Anabilim Dalý Baþkanýmýz Saygýdeðer Hocam Prof. Dr.
M.Ali TAÞ' a; tezimi hazýrlamamda deðerli bilgi ve yardýmlarýný esirgemeyen Saygýdeðer Hocam Doç. Dr. Celal DEVECÝOGLU'na; her zaman bilgi ve tecrübelerinden
yararlandýðým Saygýdeðer hocalarým Prof. Dr. Kenan HASPOLAT'a, Prof. Dr. Sacit GÜNBEY'e, Doç. Dr. Murat ELEVLÝ' ye, Doç. Dr. Metin KILINÇ'a, Doç. Dr. Zeynep KARAKAÞ'a ve Yrd. Doç. Dr. Zelal BÝRCAN'a içten teþekkürü bir borç bilirim.


Çalýþmamda emeði geçen Yrd. Doç. Dr. Murat SÖKER'e, Uz. Dr. Ahmet YARAMIÞ'a ve ayrýca tüm doktor arkadaþlarýma, sekreterimiz Fatma EMEKÇÝ'ye, klinik hemþirelerine ve personeline de içten teþekkür ederim.


..


ÖZET


Dicle Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Onkoloji­Hematoloji kontrol polikliniðinde 1990-1997 yýllarý arasýnda takip edilen ve multipl kan ve kan ürünleri transfüzyonu yapýlan 72 hastanýn 46'sý (% 63.8)erkek, 26'sý (% 36.3) kýz idi.


Çalýþma grubuna alýnan hastalarýn 36'sý ( % 50) talasemi major, 14'ü (% 19.4) ALL, 10'u (% 13.8) talasemi minor, 6'sý (% 8.3) ÝTP, 3'ü (% 4.16) SSA, l'i KML, l'i lenfoma ve l'i de hemotili idi.


Çalýþmamýzda elde ettiðimiz ortalama hepatit markederi seropozitifliði;


i

Çalýþma
Kontrol

P

HBs Ag

28,5%
8,8%

P<0,05

Anti HBs

37,5%
29,4%

P 0,05

Anti HBc T

30,5%
17,6%

P 0,95

Anti HBe

5,6%
11,8%

P 0,05

Hbe Ag

5,6%
0,0%

P 0,05

Anti HCV

23,6%
2,9%

P<0,05

Anti HEV

2,8%
5,9%

P O, 05

Anti HAV T

72,2%
76,5%

P O, 05

HBsAg ve anti-HCV seropozitifliðinin (P<0.05) anlamlý olarak arttýðý, anti-HBs, anri-HBc(total),anti-HBeAg, HBeAg, anti-HA V \'c anti-HEV seropozitifliðinin kontrol grubuna göre deðiþmemiþ (P 0.05) olduðu görüldü.


Sonuç olarak baþlýca yollarý parentern: olan HBV ve HCV seropozitifliðinin arttýðý baþhca bulaþma yollarý oral-fekal olan HA V ve HEV'in seropozitifliðinin deðiþmemiþ olduðu görüldü.

[admin]

GÝRÝÞ VE AMAÇ


Onkoloji-hematoloji hastalarý kan ve kan ürünleri tranfüzyonu sýk yapýldýðý hastalýk grubunu oluþturmaktadýr. Bu transfüzyon ile hepatit-B, hepatit-C, CMV, HIV, malarya, sifilis, salmonella, toksoplazmozis, babesiozis ve nadir olarakta HA V, HEV


enfeksiyonlarý bulaþýr(1,2,68,97). Posttranfüzyon hepatiti(pT). genellikle hepatit-C tarafýndan oluþturulur(non-A, non-B)(97). PT hepatitinde hepatit-C oraný % 90 olarak bildirilmektedir( 1,68).


ilk olarak Babil TaImud'larýnda ve Hipokrat yazýlarýnda sarýlýktan söz edilmektedir. Ancak bulaþýcý sarýlýða dair ilk gözlemler Çinliler tarafýndan birkaç bin yýl


önce bildirilmiþtir. Pope Zacharias Vili. yüzyýlda enfeksiyöz sarýlýða dikkat çekmiþ ise de onsekiz ve ondokuzuncu yüzyýllarda GöttÝngen' de Herlitz ve Londra' da Sydenham,


. sarýlýk epidemilerinden söz etmiþtir. Ancak 1908'lere kadar bütün sarýlýklarýn obstrüktif orjinli olduðu fikri kabul görmüþtür. 1908'de Mc DonaId enfeksiyöz sarýlýðýn


bakterilerden daha küçük ajanlar tarafýndan oluþturulduðuna dikkat çekmiþ ve bu ajanýn virüs olduðunu ileri sürmüþtür. 1923'de Blumer, ABD'de 110 yýl boyunca görülen 63 hepatit epidemisini gözden geçirmiþ ve bugün viral hepatit tip A olarak bilinen viral hepatitlerin bazý belirgin epidemiyolojik özelliklerini tanýmlayarak, hastalýk insdansýnýn,


genç eriþkin ve çocuklarda, sonbahar ve kýþ aylarýnda en yüksek olduðuna ve infeksiyonun esas olarak sarýlýklý hasta ile yakýn temas sonucu bulaþtýðýna dikkat


çekmiþtir(60). 1940'lý yýllarda gönüllüler üzerinde yapýlan denemelerin bir sonucu olarak, iki tip hepatit tanýmlanmýþtýr: Epidemiler yapan veya sporadik olarak görülen ve esas olarak fekal-oral yolla, nadiren parenteral yolla bulaþan hepatit-A; ve sadece inokülasyon


yolu ile bulaþabilen ve taþýyýcý dönemi bulunan hepatit tip B. 1960'lý yýllarýn baþýnda Krugman'ýn çalýþmalarýyla desteklenmiþ ancak bu tarihlere kadar virüsün görülmesi ve


doku kültürlerinde üretilmesi mümkün olmamýþtýr. Bu zamana kadar hepatit-A virüsü (HAV), hepatit-B virüsü (HBV) ve bunlarla ilgili infeksiyonlar, epidemiyolojik


özelliklere, inkübasyon periyotlarý, antijenik özellikleri, infekte hastalarýn dýþkýlarýnda bulunup bulurýmama. özellikleri ve kronik taþýyýcý dönemlerinin olup olmamaIarý ile birbirlerinden ayýrt edilebiliyorlardý.
Kan ve kan ürünleri transfüzyonu yararlarý yanýnda, birçok risk taþýrlar. Bunlardan biri de infekte kan ile hastalýk bulaþImýdýr. Ýnfeksiyon dediðimiz zaman en önemli


_problemin transfüzyonlarla geçen viral infeksiyonlar olduðunu görmekteyiz. Bunlardan en önemlileri lffiV, HCV, CMV, HDV ve nadirde olsa HA V ve HEV'dir(54,60,79). 1940'lý


yýllarda Mac Collum viral hepatideri infeksiyöz ve serum hepatiti olarak ayýrýmýný yaptý.
1967'de Willow Brooke State School'da Krugman ve arkadaþlarý ise Ýnfeksiyöz ve serum hepatitinin kesin ayýnýnýný yaptýlar(66). 1974 yýllarýnda Prince ve ark. NANBV kavramýný geliþtirdiler. 1987' de Alter ve ark. tarafýndan NANBV karekteristiklendirildi. 1989' da Choo ve ark. HCV'nin klonlanmasýný yaptýlar. 1973'te Feinstone tarafýndan HAV gösteriIdi. HEV'in klonlanmasý ise Reyes ve ark. tarafýndan 1990 yýlýnda yapýldý.


PT hepatiti tanýsý hepatit geliþmeden önceki 2 hafta ile 6 ay içinde transfüzyon anemnezi olan kiþilerde geliþen akut hepatit tablosunu belirtir(60). PT hepatiti ilk kez 1970'li yýllarda tanýmlandý. 1970'li yýllarda hepatit-B virüsü (HBV) ve hepatit-A vÝrüsünün (HA V) serolojik tanýsýnýn mümkün olmasý, bu ajanlara ait serolojik testlerin


negatif olduðu hepatitli hastalarýn NANB hepatiti olarak tanýmlanmasýna yol açtý. Bü dönemde PT hepatitlerin % 90'a varan sýklýkla NANB hepatiti olduðu bildirilmiþtir(2,60). 1986 yýlýndan itibaren kan bankalarýnda HBsAg, 1990 yýlýnda Anti-HCV bakýlmasýyla birlikte PT hepatitinde belirgin bir azalma(% 50 oranýnda) söz konusudur (35,60). HIV enfeksiyonu da kan transfüzyonu ile yakýn iliþkili olduðundan donörlerde Anti-HIV IIlI taranmalýdýr(35,60).


Hipokrat'dan bu güne kadar çek çe:þÝw geliþmeler gösteren hepatider günümüzde halen önemli morbidite ve mortalite ned_ olmaktadýr. Özellikle hepatit B ve hepatit C gibi baþlýca bulaþma yolu parenun: CE lýepatitlerin; kronik hepatit, siroz ve karaciðer


kanseri gibi ciddi hastalýklarýn _ c:!!'.2cý.adýr. Bu nedenle kan donörleri HBV, HCV, CMV, HIV, ve diðer infeksiyonbr- :. _:mden araþtýrmalýdýr. Bölgemizde PT hepatiti


konusunda kýsýtlý sayýda çalýþma O_ :1edeniyle kliniðimizde sýk kan ve kan ürünleri transfüzyonu yapýlan talasemi ma;_. :alasemi minür, sickle cell anemi(SSA), hemofili,


idiopatik trombositopenik purpma. ÜP i, alnýt lenfoblastik lösemi(ALL),kronik miyeloid lösemieKML) ve lenfomalý hastalarýmýzda HBV, HCV, HA V, HEV virüslerinin


seropozitifliðini araþtýrdýk.

[admin]

SONUÇ


Çalýþma grubuna dahil edilen 46'sý (% 63.8) erkek, 26'sý (% 36.3) kýz, toplam 72 hastanýn yaþlarý 6 ay - 18 yýlortalama 6.88 :t 3.78 yýl idi. Çalýþma grubuna alýnan


hastalarýn 36'sý ( % 50) talasemi major, 14'ü (% 19.4) ALL, ýo'u (% 13.8) ta1asemi minor, 6'sý (% 8.3) ÝTP, 3'ü (% 4.16) SSA, l'i KML, l'i lenfoma ve l'i de hemotili idi.


Çalýþma gnibundaki hastalar en az 2, en fazla 400 kez. transfüzyon almýþ olup, ortalama tranruzyon sayýsý 47.78 :t 67.45 idi.


Çalýþma grubundaki hastalarýn; HBsAg pozitfliði % 28.57(P<0.05) idi. HbsAg pozitifliði ALL'de % 50, talasemi major'de % 13.8, talasemi minor'de % 30, SSA'da %


66.6 iken ÝTP'de % 33.3 idi. Anti-HBs % 37.5 (P 0.05) idi. Anti-HBs pozitifliði talasemi major'de % 44.4, talasemi minor'de % 60, ALL'de % 21.4 iken SSA'da üç hastanýn


birinde ve biri de ÝTP idi. Anti-HBc (total) pozitifliði % 30.5 (P 0.05) idi. Anti-HBc (total) pozitifliði talasemi major'de % 36.1 1, ALL'de % 21.4, talasemi minor'de % 20, ÝTP % 16.6 iken bir lenfomalý hastada þeklinde idi. Anti-HBeAg pozitifliði % 5.5 ve HBeAg pozitiflið % 5.5(P 0.05) idi. Anti-HBe pozitifliði ALL'de % 14.28, ÝTP'de % 16.6, talasemi major'de % 2.7 idi. HBeAg, ALL'de % 7.1, ÝTP'de % 16.6 talasemi major' de % 2.7 ve ta1asemi major' de % 10 idi.


Çalýþma grubunda anti-HCV pozitifliði % 23.7 (P<0.05) idi. Anti-HCV pozitiflið talasemi major'de % 25, ALL'de % 28.57, talasemi minor'de % 20, ÝTP'de % 16 ve bir


lenfomalý hasta idi.


HBsAg ve anti-HCV pozitifliði kontrol' grubuna göre anlamlý yüksek olduðu(P<0.05), anti-HBs, anti-HBc, anti-HBeAg ve HBeAg anlamlý bir yüksekliðin olmadýðý tespit edildi (P 0.05). Bu çalýþmada anti-HAY ve anti-HEY pozitifliðinin' anlamlý bir artýþ göstermediði (P 0.05) görüldü.


Sonuç olarak sýk kan ve kan ürünü alan has-l31arda, hastalýðýn süresi, aldýðý kan ürünü miktarý, hastalýðý ve yaþadýðý bölgedeki hepatit prevalansý, özellikle hepatit-B ve C seropozitifliðine etkileri büyüktür. HCV enfeksiyonlarý %60'ýn üzerinde kronikleþmektedir. Kronikleþen vakalarýn %30-60'ý asemptomatik taþýyýcý, %20-40 kronik hepatit ve/veya siroz ile sonuçlanmaktadýr. Bunlarýn %10-80'inde hepatosellüler karsinom geliþmekedir. HBV infeksiyonlarý eriþkinlerde %5-15 oranýnda, yenidoðanda ise %95-98 oranýnda kronikleþmektedir. Akut HBV enfeksiyonunun %20-40 oranýnda kronik hepatitle sonlanmaktadýr, kranik hepatit de karaciðer sirozu, hepatosellüler karsinoma neden olmaktadýr. Bölgemizde Türkiyenin diðer bölgelerinde HBV seropozitif1iði hemen hemen en yüksek iken HCV infeksiyonu yönüyle diðer bölgelerden faklý deðildir.


Bu bulgular kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu Ýle özellikle hepatit-B ve C'nin bulaþýmýnda ne kadar önemli olduðunu göstermektedir. Bu nedenle kan ve kan ürünlerini


verme endikasyonu iyi düþünülmeli ve kan ve kan ürünleri verilecekse de en az riske sahip olan ürün kullanýlmalýdýr. ÝVÝG verilirken endikasyonlar tekrar gözden geçirilmelidir.