Zeugma Bereketin Köprüsü

[nizip.com]

ZEUGMA
BEREKETÝN KÖPRÜSÜ



[/U][/SIZE]

ÝLKMOZAÝK ÖYKÜ KAPAK[/CENTER]
foto1
MOZAÝKLER KENTÝ
foto1 MOZAÝK: Zeugma’nýn asýl önemi, kazýlarla ancak küçük bir bölümü ortaya çýkarýlabilen Roma Villalarý ve bu villalarýn tabanlarýný süsleyen mozaiklerdir. Benzerleri Türkiye sýnýrlarý içerisinde sadece Ephesus (Efes) Antik kentinde görülen bu yamaç villalarý arkeolojik açýdan büyük önem taþýmaktadýr. Sadece A bölgesi kazýlarýnda gün ýþýðýna çýkarýlan mozaiklerin alanýnýn 1000 metrekareyi bulmasý Zeugma’nýn tam anlamýyla bir mozaik kenti olduðunu ortaya çýkarýyor. Yapýlan araþtýrmalar sonucunda uzmanlar Zeugma’daki kazýlarýn tamamlanmasýyla Gaziantep Müzesi’nin dünyanýn en büyük mozaik müzesi haline dönüþeceðini söylüyor. Yollarýn kesiþme noktasýnda bulunmasý ve ticaret ve garnizon kenti olmasý Zeugma’yý sanatçýlarýn gözünde çekici yapmýþ. Emekli olan subaylar bile kente yerleþmeye baþlamýþlar. Güvenli ve zengin bir kent olan Zeugma’ya dönemin en iyi sanatçýlarý akýn etmeye baþlamýþlar. Böylelikle sanatçýlar , kentte, günümüzde olaylar yaratan mozaikler, freskler ve heykeller býrakmýþlardýr. Zeugma çaðýmýz yöneticilerinin nedenini bilmedikleri biçimde zenginleþirken, kültür ve güzel sanatlarda da geliþimini sürdürmüþtür. Kentin hemen tam karþý kýyýsýnda bulunan ve þimdi çoktan sular altýnda kalan Apameia kenti ise Helenistik çaðdan sonra Zeugma’nýn her alandaki rekabetine dayanamayýnca terkedilmiþtir. M.S.2.yüzyýlda Zeugma’yý Apameia’ya baðlayan , aðaç kütüklerinden yapýlmýþ sallarýn oluþturduðu ahþap bir köprü bulunuyormuþ. Zeugma’daki villa tipi yerleþimler , bu köprünün Fýrat kýyýsýndan baþlayarak , batý yönünde yaklaþýk 300- 350 metre yüksekliðindeki Belkýs Tepesi’nin üstündeki Akropolis’in eteklerine kadar ulaþmýþtýr. Yamaçlarýn güney ve batý bölgesi nekropol (mezarlýk) , doðu ve kuzeydoðu tarafý mahalleler, kuzey kesimi ise yönetsel bölümler ve lejyon bölgesiydi. Akropolis’in üzerinde ise Zeugma sikkelerinde sýkça rastlanan Tykhe (talih ve kader tanrýçasý ) Tapýnaðý bulunmaktaydý. Zeugma’nýn genel topoðrafik yapýsý , tam bir yamaç kenti görünümündeydi. Helenistik dönemde baþlayan villa geleneðine göre , yüksek ve manzaralý alanlar seçiliyordu. Roma dönemine gelince , yüksek yerlerde oturmak, asillere özgü bir tercih ve ayrýcalýk olarak kabul edilmekteydi. nedenle kent ve villalarý , arkasýndaki tepelere doðru açýlmýþ taraçalar üzerinde konumlandýrýlmýþtý.
Bir mozaik panosunda çok deðiþik malzemenin kullanýlmasý gerekiyor. Ancak geliþim süreci içinde ele alýndýðýnda yüzeydeki süsleme malzemesinin köklü deðiþiklikler geçirdiðini görüyoruz. Mozaikte ilkin süsleme unsuru olarak farklý renklerde ve çoðunlukla da siyah-beyaz çakýl taþlarý kullanýlmýþtýr. Zaman içerisinde çakýl taþlarýnýn çeþitli renklerde boyandýðýna tanýk oluyoruz. Bu dönemde çakýllarýn traþlanmýþ örneklerine de rastlanmýþtýr. Ancak taþlarýn gerçek traþlanmasý “ Tesserae “ denilen teknik önce eski Yunan , sonralarý da Roma mozaiklerinde kendini göstermiþtir. Bu teknikte taþlar kübik, dörtgen ve üçgen prizmalar biçiminde önceden kesilip, hazýrlanýr. Ardýndan mozaik panosuna iþlenirdi. Tesserae’nin keþfi mozaiði resimsel tarzda yapma arzusundan doðduðu sanýlmaktadýr. Antik çaðýn en önemli mozaikleri çakýl ve camdan yapýlmýþ, Tesserae’lerden üretilmiþtir. Taþtan sonra en önemli mozaik süsleme malzemesi camdýr. Ýlk kez M.Ö.3. ve 1.yy.’lar arasýnda Helenistik çaðda görülmüþ ve sanatçýlara sýnýrsýz bir renk kullanma olanaðý vermiþtir. Bu iki ana maddenin dýþýnda mermer , kiremit parçalarý , seramik Tesserae’ler ve nihayet altýn ile gümüþ kullanýlmýþtýr. Bu son ikisi ilkin Romalýlar tarafýndan uygulanmýþtýr. Altýn Tesserae’lerin roma dönemine ait ilk örneklerine Antakya döþeme mozaiklerinde M.Ö. 300’lerden sonra görmekteyiz. Genç Hýristiyan ve Bizans mozaikleri döneminde altýn Tesserae’lerin Tanrý ve Ýsa tasvirlerinde gümüþ ise 2.derecede önemli kiþilerde kullanýlmýþtýr. Teknik ve malzemenin yaný sýra kullanýlan harcýn kendisi de büyük önem taþýyordu. Roma döneminde harç yüzeye iki üç kat oluþturacak þekilde ve Tesserae yüzeyi taþýyacak þekilde seriliyordu. Birinci kat harcýn dibe çökmemesi için harç hamuru sýk döþenmiþ taþlarýn üzerine çatlamalarý önlemek amacýyla yerleþtirilirdi. Yer mozaiklerinden baþka duvar mozaikleri için de ayný uygulama dikkatle hazýrlanýr ve her durumda su geçirmeyen bir reçine ye da katran tabakasý harçtan önce uygulanýrdý. Ardýndan iki sýra kaba pürüzlü ve duvarýn eklem yerlerinde çivilerle kuvvetlendirilmiþ ikinci harç tabakasý gelirdi. Üçüncü kat ise , oldukça koyu hazýrlanmýþtýr. Ve yapýþtýrýcý olarak bileþiminde mermer tozu ve dövülmüþ tuðla içermekteydi. Roma mozaikleri yapýlýþ olarak ikiye ayrýlabiliyor. Birincisi küçük küplerin yan yana konmasýndan meydana gelmiþ Opustesselatum denilen tarz. Dörtgen ve prizmatik küplerden yapýlmýþ olan desen çalýþma bittiðinde deðiþik renklere boyanýrdý. Ýkinci tekniðe ise Opusvermicilatum ya da minyatür mozaik deniyordu. Bu teknikte taþlarýn doðal renkleri korunur ve küçük mozaik parçalarý resmin gidiþine göre dizilirdi. Ancak bu dizilme nedeni ile taþlar adeta bir solucan gibi uzayýp giderdi. Opusvermicilatum da zaten bu anlama gelmektedir.

[nizip.com]

FIRAT NEHRÝ’NÝN KRALI AKHELOOS

Fýrat’ýn bolluk ve bereketini simgelemiþtir. Fýrat Nehri’nin kralý olan Akheloos’un baþý yemiþler ve meyveler saçan bereket boynuzuyla birlikte betimlenmiþtir. Akheloos kanat biçiminde býyýklýdýr. Saçýna çiçekler takýlmýþ. Alýn üstü çift bereket boynuzuyla taçlandýrýlmýþ. Fýrat çevresinde yetiþen üzüm, armut, incir, nar, yenidünya, ayçiçeði gibi meyvelerin resimleri bu mozaikte bereket boynuzu ve dallarla çevrilerek resmedilmiþtir.
Akheloos Helen teogonisinde yer alan en eski çiftlerden olan Okeanos ile Tethys’in her biri ýrmak tanrýsý olan 3 bin oðlunun en büyüðüydü.Akheloos ile ilgili deðiþik efsaneler mevcuttur. Bu efsanelerden birine göre ; Aitolia’da Kalydon Kralý Oineus’un komþusu olan Akheloos , kralýn kýzý Deianeria’ya evlenme teklifi eder. Ancak ýrmak tanrýsý olarak Akheloos’un metamorfoz yeteneði vardý; istediði þekle girebilmekteydi.Kimi zaman boða, kimi zaman ejderha vs. olabiliyordu. Bu yetenek, böylesine rahatsýz edici bir kocayla evlenmeyi düþünmeyen Deianeria’yý korkuttu. Herakles, Oineus’un sarayýna kendini takdim edip kýzý Deineria’ya evlenme teklif edince güzel kýz da bu teklifi hemen kabul etti. Bununla birlikte Herakles, yerinin alýnmasýna kolay kolay razý olmayan Akheloos yüzünden kýzý elde etmek için zorluk çekti. Ýki talip arasýnda kýyasýya bir çatýþma oldu. Akheloos bütün yeteneklerini, Herakles de bütün gücünü kullandý.Mücadele sýrasýnda Akheloos boðaya dönüþtü.Herakles O’nun boynuzlarýndan birini kopardý.Bunun üzerine Akheloos kendini yenik sayarak teslim oldu.Deineria’yla evlenme hakkýný Herakles’e býraktý ama kýrýlan boynuzunu geri istedi. Herakles bu boynuza karþýlýtk, Zeus’un sütannesi keçi Amaltheia’nýn bol çiçekler ve meyvalar saçan, bir boynuzunu ona hediye etti. Bazý yazarlar bu harika boynuzun Akheloos’un kendi boynuzu olduðunu da ileri sürerler. Günümüzde Akheloos Irmaðý Astropotamo adýný taþýmaktadýr ve Patras Körfezi’nin giriþinde Yunan Denizi’ne dökülür.

POSEIDON, OCEANOS ve TETHYS MOZAÝÐÝ

[IMG]http://tbn0.google.com/images?q=tbn:Tbe2KlOhmSEyHM:

Havuz zemini veya yemek odasý tabaný olduðu tahmin edilen bu mozaikte denizlerin en önemli tanrýlarý tasvir edilmiþtir. En üstte Hippocam adý verilen ön tarafý at, arkasý balýk olan yaratýðýn üzerinde Posseidon görülmektedir. Posseidon’un elinde üç diþli dirgen bulunuyor. Mozaiðin alt kýsmýnda ise yine bir diðer deniz tanrýsý Oceanos ve , denizlerde diþiliði sembolize eden Tethys resmedilmiþtir. Mozaiðin diðer alanlarý çeþitli deniz yaratýklarý ile süslenmiþtir.

ÇÝNGENE KIZ MOZAÝÐÝ (GAÝA)

Zeugma Kazýlarýnýn kamuoyunun henüz gündemine girmediði 1992 yýlýnda çýkarýlan bu mozaikteki kadýn figürü gizemli bakýþlarý ile Zeugma’nýn simgesi haline geldi.Ýlk çýktýðý yýllarda kimliði konusunda kesin bir tanýmlama yapýlamayan bu mozaiðe figüründeki kadýn resminin çingene kýzlarýný andýrmasý nedeniyle çingene adý verildi.Ancak bazý kaynaklar mozaikteki asma figürlerine dikkat çekerek , çingene olarak tasvir edilen kadýnýn yer tanrýsý GAÝA olduðunu ileri sürmekte. Gaia mitolojide, içinden tanrý soylarýnýn çýktýðý ilk element olarak kabul edilmektedir.Gaia , Hesiodos’un Theogonia’sýnda büyük bir rol oynamasýna karþýlýk, Homeros’un poemlerinde hiç görülmez. Hesiodos’a göre Gaia, Khaos’tan hemen sonra ikince olarak doðmuþ, O’nun hemen ardýndan da Eros (aþk) gelmiþtir.Gaia, hiç bir erkek element yardýmý olmaksýzýn, çevresini saran Gök’u (Ouranos) ve Daðlar’ý, deniz unsurunuun kiþileþtirilmiþ erkek þekli olan Pontos’u doðurdu.Gök’ün doðuþundan sonra , Gaia O’nunla birleþti ve böylece sahip olduðu çocuklar, artýk basit elemanter güç olmaktan çýkarak, tam anlamýyla birer tanrý oldular.Önce altý titan: Okeanos, Koios, Krios, Hyperion, Ýapetus ve Kronos ile altý titanid: Theia, Reia, Themis, Mnemosyne, Phoibe ve Tehys doðdular.Bunlar diþi tanrýsal varlýklardýr.Bu kuþaðýn en genci Kronos’tur. Ardýndan Kyklopslar geldi:yýldýrýma, þimþeðe ve gök gürültüsüne hükmeden tanrýsal varlýklardý bunlar.Adlarý:Arges, Steropes ve Brontes di.Ve nihayet Ouranos’un aþklarýndan Kottos, Briareus ve Gyges adlý yüz kollu, devasa, þiddet yanlýsý varlýklar olan Hekatogkheir’ler doðdu.

Akhilleus’un Troya savaþýna katýlmasýný istemeyen annesi ve babasý O’nu Skyros adasýna , Kral Lykomedes’in sarayýna gönderir. Akhilleus burada kadýn kýyafetleri giyerek sarayda yaþayan Lykomedes’in diðer kýzlarýnýn arasýna karýþýr. Ancak ilerleyen günlerde Akhilleus’un Troya seferine katýlmamasý halinde Troya’nýn alýnamayacaðý kehanetleri üzerine Odysseus O’nu aramaya baþlar. Akhilleus’un savaþçý ruhunu çok iyi bilen Odysseus Kral Lykomedes’in sarayýna akýllýca bir plan yaparak gider. Gezgin bir satýcý kýlýðýnda Lykomedes’in haremine girer. Kýzlarýn önüne birbirinden albenili kumaþ ve kadýn eþyalarý ile birlikte birkaç silah koyar. Haremdeki bütün kadýnlar taký ve kumaþlarla ilgilenirken , kadýn kýyafetleri içindeki Akhilleus dayanamayarak kýlýç ve kalkaný eline alýr ve kullanmaya baþlar. Odysseus’un planý tutmuþtur ve Akhilleus’un gerçek kimliði ortaya çýkmýþtýr. Zeugma’dan çýkarýlan mozaikte de iþte bu an tasvir edilmektedir.

GALATEIA MOZAÝÐÝ

Etimolojik bakýmdan süt beyazlýðýný çaðrýþtýran bu adý taþýyan iki kiþi vardýr efsanede. Birincisi, Nereus kýzlarýndan biri ve bazý Sicilya halk efsanelerinde rol oynayan bir deniz kýzý tanrýçasýdýr. Sakin denizde yaþayan beyaz tenli genç kýz Galateia’ ya canavar vücutlu Sicilyalý Kyklops Polyphemos vurgundu. Ama, genç kýz bu aþka karþýlýk vermiyordu. Onun gönlü, bir Nympha ile tanrý Pan’ ýn olan Akis’ teydi. Bir gün Galateia sevgilisinin göðsünde dinlenirken, Polyphemos onlarý gördü. Akis, kaçmaya çalýþtýysa da Kyklops kocaman bir kaya parçasýný fýrlatarak onu ezdi. Galateia, Akis’ e annesi Nynmpha’ nýn kimliðini vererek, onu sularý berrak bir ýrmak yaptý. Bazen Polyphemos’

[nizip.com]

GALATEIA MOZAÝÐÝ
Etimolojik bakýmdan süt beyazlýðýný çaðrýþtýran bu adý taþýyan iki kiþi vardýr efsanede. Birincisi, Nereus kýzlarýndan biri ve bazý Sicilya halk efsanelerinde rol oynayan bir deniz kýzý tanrýçasýdýr. Sakin denizde yaþayan beyaz tenli genç kýz Galateia’ ya canavar vücutlu Sicilyalý Kyklops Polyphemos vurgundu. Ama, genç kýz bu aþka karþýlýk vermiyordu. Onun gönlü, bir Nympha ile tanrý Pan’ ýn olan Akis’ teydi. Bir gün Galateia sevgilisinin göðsünde dinlenirken, Polyphemos onlarý gördü. Akis, kaçmaya çalýþtýysa da Kyklops kocaman bir kaya parçasýný fýrlatarak onu ezdi. Galateia, Akis’ e annesi Nynmpha’ nýn kimliðini vererek, onu sularý berrak bir ýrmak yaptý. Bazen Polyphemos’ la Galateia’ nýn aþklarýndan üç kahraman doðduðu söylenir.: sýrasýyla Galatlar’ a Keltler’ e ve Ýllyrialýlar’ a adýný veren Galas, Keltos ve Ýllyrius. Bu durumda, Galateia Efsanenin bir versiyonunda, Nereus kýzýyla Polyphemos’ un aþklarýnýn karþýlýklý olduðu anlatýlmýþ olabilir. Öteki Galateia bir Giritli olup, Eurytios adlý birinin kýzýdýr. Bu Galateia, Phaistos þehrinde yaþayan ve iyi bir aileden gelmekle birlikte çok yoksul olan Lampros’ la evliydi. Galateia’ nýn hamile kaldýðýný öðrenen Lampros, ona yalnýzca erkek çocuk istediðini söyledi. Eðer kýz çocuðu doðurursa, Galateia çocuðu terk etmek zorunda kalacaktý. Lampros, daðra sürüsünü güderken, Galateia bir kýz çocuðu dünyaya getirdi. Ama, onu terk etmeye gönlü razý olmadý. Kahinlerin öðüdü üzerine, Galateia, çocuðuna erkek giysileri giydirdi ve ona Leukippos adýný taktý; olup bitenleri de Lampros’ dan sakladý. Ama, zaman geçtikçe Leukippos güzelleþti ve yalaný gizlemek imkansýzlaþtý. Galateia korkuya kapýldý ve Leto’ nun tapýnaðýna giderek, tanrýçadan kýzýnýn cinsiyetini deðiþtirmesini istedi. Leto, Galateia’ nýn yalvarmalarýna dayanamayarak onun dilediðini kabul etti ve genç kýz erkek oldu.
YUNUSLU EROS MOZAÝÐÝ

Kurtarma kazýlarý sýrasýnda ortaya çýkarýlan bu mozaikte yunus balýklarý üzerinde Aþk tanrýsý Eros figürleri tasvir edilmekte.

Eros : Aþka tanrýsý, aþk ve güzellik tanrýçasý Aphrodite’in oðlu.
AÞK (EROS) VE RUH (PHYSKE)

-Eros annesi Aphrodite gibi dünyaya güzellik ve neþe getirir, insanlarýn gönüllerini aþk ateþi ile yakar, insanlarýn mutluluklarýný yada sonlarýný hazýrlardý. Sýrtýnda bir çift kanadý vardý. Bu kanatlarla uçarak dünyayý dolaþýr geçtiði yerlere çiçek kokularý saçardý. Eros’un elinde her zaman oklarý olurdu. Bu oklarla insanlarý kalplerinden vurur onlarý birbirlerine aþýk ederdi. Ve bir gün kendiside bir güzele aþýk oldu. Psykhe (Ruh) bir kralýn üç kýzýnýn en güzeli idi. Gerçekten o kadar güzel, o kadar alýmlýydý ki görenler onu Aphrodite sanýyorlar ona tapýnýyorlardý. Aphrodite bir ölümlü ile karýþtýrýlmaktan hiç hoþlanmamýþtý. Bu yüzden bir gün oðlu Eros’u yanýna çaðýrdý ve onu dünyanýn en çirkin erkeðine aþýk ederek cezalandýrmasýný istedi. Eros annesinin isteðini yerine getirmek için hemen yola koyuldu. Psykhe’yi bulduðunda, çok gururlu olan ve kimseye aþýk olmamakla övünen bu genç kýzý, dünyanýn en çirkin, en kötü erkeðine aþýk etmeye niyetliydi ancak kalbini niþan alarak oku atmak üzereyken Psykhe’nin güzelliði aklýný baþýndan aldý. Onu baþkasýna aþýk etmek isterken kendisi aþýk olmuþtu. Psykhe’yi alýp sihirli bir saraya götürdü. Bu saray uyuyan bir ormanýn ortasýnda kurulmuþ, muhteþem fakat ýssýz bir saraydý. Kanatlý güzel delikanlý gece karanlýk düþtükten sonra kendini göstermeden saraya giriyor ve sevdiði ile buluþuyordu. Sihirli sarayda bir insanýn isteyebileceði her þey vardý. Fakat Psykhe’nin tek istediði kendisini deliler gibi seven bu delikanlýnýn yüzünü görmekti. Fakat Eros bunu kabul etmiyordu, gece hep karanlýkta geliyor ve güneþ doðmadan da gidiyordu, akþamlarý sarayda ateþ yada mum yakýlmasýný yasaklamýþtý. Psykhe ne kadar yalvrsa da fayda etmedi."Aþkýmýzýn sýrrýný kalbinde taþýdýðýn sürece mutlu olacaksýn" dedi Eros "Beni görmeyi aklýndan bile geçirme, kim olduðumu yada kimin oðlu olduðumu öðrenme, bilmeden tanýmadan beni körü körüne sev..senden gizlenen þeyleri öðrenmeye çalýþarak mutlu olma fýrsatný elinden kaçýrma."
Ve Psykhe de bunu kabul etmiþ..Eros’u görmeden kim olduðunu bilmeden körü körüne sevmiþti. Birlikte çok mutluydular ancak Psykhe’nin kýzkardeþleri onlarýn bu mutluluðunu kýskandýlar...Bir gün kardeþlerini ziyarete geldiklerinde ona sevdiði delikanlýnýn dünyanýn en çirkin en iðrenç en vahþi görünüþlü adamý olduðunu söylediler. Eðer güzel bir delikenlý olsaydý, sevdiðinden yüzünü gizlemezdi, seni böyle ýssýz bir sarayda tutmzdý dediler. Ve ona gece sevdiði gelmeden önce yanan bir lambanýn üzerine vazoyu ters çevirip koymasýný söylediler. Böylece Eros uyuduktan sonra vazoyu kaldýrýp aydýnlýkta onun yüzünü görebilecekti.Psykhe merakýna engel olamayarak kardeþlerinin dediklerini yaptý. Yanan lambayý bir vazonun altýna gizleyerek sevdiðini beklemeye baþladý. Eros her þeyden habersiz saraya dönmüþ , kendini sevdiði kadýnýn kollarýnýn arasýna býrakmýþtý. Kýsa sürede uykuya daldý. Psykhe , Eros uyuyunca gürültü yapmadan yavaþça yataktan kalktý ve ters çevirdiði vazoyu alarak lambayý eline aldý, yataða yaklaþtýðýnda gördükleri karþýsýnda hayrete düþtü. Çirkin ve iðrenç bir erkek görmeyi beklerken genç ve çok yakýþýklý bir erkekle karþýlaþmýþtý. Eros’un yakýþýklýlýðý dünyada ki baþka hiç bir erkekle kýyaslanamadý. Yüzü tarif edilemeyecek kadar güzel bu delikalýyý görünce Psykhe’nin ona duyduðu aþk daha da arttý..Sevdiðini alnýndan öpmek için eðildiðinde, elindeki tabaðý düz tutamadýðýndan içinde fitil bulunan lambanýn kýzgýn yaðýndan bir damla Eros’un çýplak omuzuna damladý. Eros duyduðu acýyla sýçrayarak uyandý. Sevgilisinin kendisini dinlemeyip yüzünü görmek için ona oyun oynadýðýný anlayýnca hemen kanatlarýný açýp uçarak oradan uzaklaþtý. Eros’un gitmesiyle Psykhe için yaptýðý büyülü sarayda bozuldu. Psykhe üzüntüden ne yapacaðýný bilmez olmuþtu. Hatasý yüzünden dünyada her þeyden çok sevdiði kiþiyi kaybetmenin acýsýyla yollara düþtü.Sevdiðini tekrar bulma ümidiyle tüm dünyayý dolaþtý, sayýsýz yerler gezdi am bir türlü Eros’un izine rastlayamadý. Nihayet dolaþmaktan bitkin bir halde Aphrodite’in sarayýnýn kapýsýný çaldý. Onun kendisine acýyýp oðlunun yerini söyleyebileceðini düþünmüþtü, ancak Aphrodite ona yardým etmek bir yana onu bir köle olarak çalýþtýrmaya baþladý. Zavallý Psykhe sevdiðine ulaþabilmek için buna da razý oldu ve tek kelime dahi etmeden kendisine emredilen her þeyi yaptý. Eros için her türlü acýya katlanmaya razý oldu. Nihayet bir gün Eros’un yanan omzu iyileþti ve kendisine bu kadar yürekten baðlý olan sevgilisinin kaderini deðiþtirmek için Olympos’a gitti. Zeus’un ayaklarýna kapanýp Psykhe’nin kurtarýlmasý ve kendisine eþ olarak verilmesi için yalvardý. Zeus onun tüm isteklerini kabul ederek Hermes’e Psykhe’nin Olympos’a getirilmesini emretti.Psykhe, tanrýlar katýna getirildi ve orada hayatta her þeyden daha çok sevdiði erkekle evlenerek çok mutlu bir hayat sürdü.
DIONYSOS VE NIKE
Anadolu kökenli þarap ve doða tanrýsý Dionysos , ve zafer tanrýçasý Nike’nin bir arada görüldüðü bu mozaikte ; Dionysos , Nike tarafýndan idare edilen ve iki panter tarafýndan çekilen bir arabanýn içinde görülmektedir. Panterlerin önünde ise dans ederek ilerleyen bir bakkha görülmektedir. Dionysos ayný zamanda kendi adýnda bir dinin de tanrýsýdýr. Bu dine mensup olanlar þarap içerek gizemli bir yolculuða çýkýyor. Ýnsanýn kendini aþmasý ve sýrra erme gibi amaçlarla düzenlenen bu ayin benzeri törenleri yapan erkeklere Satirus, bayanlara da Bakkha denirdi.

[nizip.com]

FIRAT NEHRÝ EUPHRATES


Fýrat Nehrinin tanrýsý Euphrates Zeugma’da sekizgen sýð bir havuzun taban mozaiðine iþlenmiþtir. Bu mozaikte Euphrates bir divan üzerine hafif yatar vaziyettedir. Dirseðinin altýndaki testiden fýrat akmakta ve suyla buluþan topraktan yeþillikler fýþkýrmaktadýr. Sol elinde bir dal tutar. Gövdesinin üstü çýplak . Ayak ucunda bir aðaç mevcuttur. Bu mozaik Belkýs/ Zeugma Mezarlýküstü mevkiinde 2000 yýlýnda kurtarma kazýsýnda Roma villasýnýn havuzlu koridorunda Fýrat Nehri tanrýlarýyla birlikte gün ýþýðýna çýkarýlmýþtýr. Bu koridorda iki sýð havuz yer alýr. Efsaneye göre Fýrat Nehri’ne adýný veren Euphrates’in Aksurtas adýnda bir oðlu vardý.Bu delikanlý bir gün annesinin yanýnda uyuyordu.Euphrates bir gün karýsýnýn yanýnda uyuyan öz oðlunu yabancý bir erkek zannederek öldürür.Euphrates sonra bu acý hatasýný farkeder ve kendisini Medos ýrmaðýna atarak ölür.O günden beri Medos ýrmaðýnýn adý Euphrates (Fýrat) olarak söylenir.
DANEA


Argos Kralý Akrisios’un Danea adýnda bir kýzý vardý. Bir oðlu olmasýný isteyen Agros Kralý Danea tapýnaðýna baþvurduðunda Danea’nýn bir erkek çocuðu doðuracaðýný ama torununun kendisini öldüreceði bildirilir. Telaþa kapýlan Argos Kralý kýzýnýn herhangi bir erkekle iliþki kurmasýný önlemek için çepeçevre tunç örülü bir odaya kapatýr. Ama Danea’ya gönül veren Zeus altýn yaðmuru halinde çatýdan aralýðýndan akarak Danea’yý hamile býrakýr. Danea bu iliþkiden oðlu Perseus’u doðurur. Olup bitene akýl sýr erdiremeyen Akrisios kýzýyla torununu bir sandýða kapatarak denize atar. Danea ve oðlu Perseus Seriphos adasýnda karaya çýkarlar. Zeugma’dan çýkan mozaikte iþte bu karaya çýkýþ aný tasvir edilmektedir. Taban mozaiði, iki balýkçýnýn açtýðý sandýðýn içinden Danea ile oðlu Perseus’un çýkýþýný anlatýyor. Tam karþýlarýnda bulunan kral Polydektes ise iki elini bebek Perseus’a doðru uzatarak yardým etmek istiyor.
BEREKET TANRISI DEMETER

Fýrat ile ilgili tanrýlarý batý bitiþiðinde kare sýð bir havuz içinde buðday baþaklarý ve çiçeklerle taçlandýrýlmýþ, sol omuzu üzerinde bereket boynuzu olan Toprak ve ürün tanrýsý olan Demeter büstünün olduðu mozaik yer alýr. Burada mozaik ustasý önce suyu Fýrat Nehir tanrýlarýnýn olduðu havuzdan geçirip sonra bolluk ve bereket tanrýçasý Demeter’in olduðu havuza ileterek Fýrat’ýn çevresine sunduðu bolluk ve bereketi tasvir edip, ürün ve üretim denklemini kurmuþtur. Ayrýca, Demeter büstü sýrasýyla sekizgen kuþak, sekizgen dalga kuþaðý, doksan derece döndürülerek iç içe geçirilen iki eþkenar dörtgen ve bu dörtgenlerin sekiz köþesi aralarýnda sekiz balta betimi bulunan bezeklerin merkezindedir. Sekiz sayýsýnýn geometrik bezeklerle verildiði bu kompozisyon köþeleri ýþkýn süren bitkisel bezekli kare içine yerleþtirilen dairevi bir kuþakla çevrilir. Bu panodaki sekiz sayýsý Demeter’in kýzý Persophone ile iliþkili olmalýdýr. Çünkü Zeus Persophone’nin yýlýn üçte ikisini (sekiz ay) yani çiçek açma ve meyve zamanýný, annesi Demeter’in geri kalan üçte birini yani kýþý da kocasý Hades’in yanýnda geçirmesi kararlaþtýrmýþtýr. Demeter tapýmýnda da (efsanesinde) Persephone’den ayrýlmaz. Bu anne kýza “ilk tanrýça” da denir. Bu sebeplerle anne kýz Belkýs/ Zeugma mozaiklerinde de birbirinden ayrýlmamýþ olup, burada Persophone sekiz sayýsý kuralýna göre yerleþtirilen geometrik bezeklerle temsil edilmiþtir.

[nizip.com]

SU PERÝSÝ (NAIAS)

Fýrat’ýn tanrýsý Euphrates’in saðýnda bir su perisi çimlerin üstüne sol dirseðini dayamýþ hafif yan yatmýþ vaziyette tasvir edlimiþtir. Su perisinin dirseðinin altýndan pýnar akmaktadýr. Bu da Fýrat’ý besleyen çaylara su saðlayan pýnarlarý simgeliyor olmalýdýr. Photo21-2
MÝTOLOJÝK ÝSÝMLER
Mitoloji Nedir?
Mitoloji kelimesi, Yunanca mythos ( masal - hikaye ) ve logos ( söz ) kelimesinden yapýlmýþtýr. Mitoloji; çok eski zamanlarda gelmiþ ve yaþamýþ olan uluslarýn inandýklarý tanrýlarýn, kahramanlarýn, devlerin ve perilerin hayat ve bahseden hikayelerdir. Her toplumun kendine özgü bir mitoloji maceralarý vardýr. Ve temsil ettiði topluluðun aynasý gibidir. Mitolojiler toplumdan topluma farklýlýk gösterdiði gibi ortak yanlarda çok bulunmaktadýr. Mitolojide geçen öykülerin hepsi hayal ürünü deðildir. Birçok mitolojide geçen tufan olayý, yapýlan kazý ve araþtýrmalar sonucu gerçek olduðu ispatlanmýþtýr.

Akhilleus: Peleus ile Tethys’in oðlu ünlü Yunan Kahramaný. Topuðundan baþka hiç bir yerine ok iþlemez, kýlýç kesmezdi.
Aphrodite: Aþk ve güzellik tanrýçasý.
Ares: Zeus ile Hera’nýn oðlu, harp tanrýsý.

Athena: Zeka tanrýçasý. Bir adýda Pallastýr

Danae : Argos kralý Akrisios’un kýzý

Demeter : Toprak ve ürün tanrýçasý

Dionysos : Þarap tanrýsý

Eros : Aþka tanrýsý, aþk ve güzellik tanrýçasý Aphrodite’in oðlu
Europa : Finike kralý Agenar ile Telepassa’nýn kýzý. Boða þekiline giren Zeus tarafýndan kaçýrýldý. Zeus’tan Minos, Sarpedon, Rhadamnthys adlarýný taþýyan üç oðlu oldu. Adýný Avrupa bölgesine verdi.
Euphorion : Akhilleus ile Helena’nýn çocuðu. Zeus ona aþýk oldu fakat Euphorion ondan kaçtý ve Melos adasýna sýðýndý. Çok öfkelenen Zeus yýldýrýmýyla onu öldürdü.
Gaia : Toprak. Bütün tanrýlarýn soylarýnýn çýktýðý en eski ve ilk tanrýça. Kocasýz olarak
Uranus’u doðurdu. Onun hem annesi hem de karýsý oldu.
Galateia : Güzel bir peri kýz, Kylop Polyphemos ona aþýk olmuþtu
Herakles : Zeus’un oðlu kuvvet tanrýsý. Latinler Hercule der
Napae : Çayýrlarýn perilerine verilen ad
Psykhe : Ruh.Eros’un karýsý
Orthopolis : Demeter’in büyüttüðü bir kral çocuðu
Tethys : Okeanos’un karýsý. Okeanidler diye bilinen 3000 güzel kýzýn annesi
Zeus : Baþtanrý. Tanrýlarýn en büyüðü ve en güçlüsü. Babasý Kronos’u tahttan indirerek yerine kendisi geçti.
foto 23-1
foto 23-2
foto 24-1
foto 24-2

[nizip.com]

GAZÝANTEP MÜZESÝNDEKÝ ZEUGMA
foto 25-1
foto 25-2
foto 26-1
foto 26-2
foto 26-3
foto 27-1
foto 27-2
foto 28-1
foto 28-2
ZEUGMA’NIN ÖYKÜSÜ foto 29-1

Binlerce yýl önce baþlar ZEUGMA’ nýn yazgýsý,
Fýrat’ýn bereketli topraklarý beþik olur ona.
Medeniyetler gelir medeniyetler geçer üzerinden
Tarihe paha biçilmez eser olur her bir taþý...

Ýlk olarak Helenli’leri aðýrlar antik kent,
Ýsim babasý olur Ýskender’in generali
Fýrat’ýn Silifkesi der ona.
Sonra Roma’lýlar gelir Tanrý misafiri gibi.
Fýrat’a köprü olan kentin
Anlamýný adýna taþýyarak
ZEUGMA koyarlar ismini.
Villalar kurulur ZEUGMA’ da
Fýrat’ýn kýyýlarý boyunca.
Zenginlik ve ihtiþamda boy ölçüþür
Ýskenderiye’yle, Atina’yla.
Mozaikler hayat bulur Zosimos ustanýn elinde
Mitoloji ölümsüzleþir, tanrýlar savaþýr
Tarihin ayak izlerini taþýyan mozaikler
Bir kez daha kutsallaþýr.

Ama tarih boyu savaþlarýn, depremlerin yapamadýðýný
Ve yangýnlarýn yakamayýp, insanlarýn yýkamadýðýný
Bu kez Fýrat yapar,
Eteklerinde taþýdýðý ZEUGMA’ yý koynuna alarak,
Dalgalarýyla sýmsýký sarar.
(Onca TAPINÇ)
PARMAK ÝZLÝ BULLA


Karþý kýyýda Part atlýlarý
Papirus rulolarý getirir Sin bullalý
Zeugma’dan yanýtý gider Zeus, Mars bullalý
Þimþir saplý mýzraðýma yaslanmýþým.
Gözüm Fýrat’la akar aklýmda yar.
Yine Fýrat’a gölge, kalbime ateþ düþtü.
Ey hasreti buram buram kalbimde tüten yar,
Narin parmaðýndaki yüzük taþý mý kýrýldý.
Yoksa yüzüktaþý ustasýnýn gözüne perde mi indi.
Varsýn Eros betimli olmasýn, parmak izin de bana yeter.
Kalbimin üstünde sarý saç demetinin yanýnda ona da yer var.,
Sen yeter ki parmak izli bullalý bir mektup sal

Mehmet ÖNAL(Gaziantep Müzesi Arkeoloðu)
ÜLKEMÝZ DIÞINDA ZEUGMA VE TANITIMI
Turizm þirketlerinin Zeugma’yý tanýtmak için yabancý turistlere hazýrladýklarý 5 dakikalýk görüntülü tanýtýmýnýn Türkçeye çevrilmiþ sunumudur.(CD’deki görüntüler Ýngilizce anlatýlmýþtýr.)



1998-99 yýllarýnda Gaziantep müzesi tarafýndan yapýlan kazý çalýþmalarýnda bir mozaik su altýnda kalmaktan kurtarýldý.Mozaik etkileyici bir yüz ifadesine ve gizemli bir bakýþa sahipti.Bu yüz Alexandre ‘ya aitti.Ama çoðunun Zeugmanýn çingene kýzý olarak tanýmladýðý bu yüzün gerçek sahibi yer tanrýsý GAÝA idi.
Fýrat’ý geçmek için bölgeye gelen Ýskenderin önemli komutanlarýndan Slevkos NÝKATOR buranýn önemli bir geçiþ noktasý olduðunun farkýna vardý.Ve bölgeyi “Fýrat’ýn Silifke’si “olarak adlandýrdý.Bununla beraber –KÖPRÜ – anlamýna gelen eski adý ZEUGMA’da kullanýlmaya devam etti.
Romalýlar ZEUGMA ‘ý M.Ö 64.y.y da fethetti ve Roma Ýmparatorluðunun doðudaki önemli askeri birliklerinden biri olan 4.lejyon garnizonu buraya konuþlandý.Böylelikle Zeugma Büyük Roma Ýmparatorluðunda tarihi öneme sahip bir bölge haline geldi.Ayrýca Roma dönemi boyunca ZEUGMA askeri önemi yaný sýra tarihi ÝPEK YOLU üzerinde kurulmuþ olmasý dolayýsýyla önemli bir ticaret merkezi halinede dönüþtü.Ve Fýrat havzasý boyunca köklü zengin bir zirai gelenek tesis edilmiþti.
Bundan 2000 yýl önce Roma’nýn doðu illerinde dolaþan bir gezgin yada tüccar olsaydýnýz veya Fýrat havzasýný geziyor olsaydýnýz Zeugma’nýn muhteþem tepelerinden ve muntazam caddelerinden etkilenmemeniz imkansýzdý ve gezintiye devam edip Fýrat’ýn karþýdan gören tepelere týrmandýðýnýz zaman THYKE onuruna yapýlmýþ bir tapýnak olduðunu görürsünüz.
2000 yýlýnda BÝRECÝK BARAJI yapýlana deðin kazý çalýþmalarýnýn 5/1 tamamlandý.Ve bu süre zarfýnda 16 ayrý Roma ve Yunan tilti Fýrat’ýn yaklaþýk bir top sahasý büyüklüðündeki alanýnda çýkarýldý.Bu mozaikler halen Gaziantep Müzesinde sergilenmektedir.
Zeugma gibi zengin þehirlerde ki fakir evlerde bile zeminler geleneksel olarak mozaiklerle kaplýdýr.Çünkü bölgede mermer bulmak zordur-bu yüzden bölge sakinleri estetik ihtiyaçlarýný tatmin etmek için mozaik kullanmýþlardýr.
……………………
Barajýn tamamlanmasýyla birlikte Zeugma’nýn bir kýsmý sular altýnda kalarak tarihteki yerini almýþ oldu.Verilen bilgilere göre Zeugma’nýn yaklaþýk 1/5’i veya 1/6’sý çýkarýldý.Ama yinede tam olarak Zeugma’nýn ne kadarýnýn su altýnda kaldýðýný ifade etmek çok zor.Bununla beraber Zeugma’nýn doðunu en eski yerleþim birimi olduðunu da söylemeliyiz.

(ÇEVÝRÝYÝ YAPAN: Bilal GÜNEÞ-Ýstiklal Ý.Ö.Okulu Ýngilizce Öðretmeni/NÝZÝP)
foto 32-1

[nizip.com]

NE YAPILMALI!

Zeugma arkeoloji çalýþmalarý gerekli kaynaklar saðlanarak devam edilmeli.

Antik kentin önemi bilinerek koruma ve güvenliði saðlanmalý.

Zeugma’ya ulaþým sorunu bir daha gözden geçirilmeli.Yerli ve yabancý turistlerin ulaþýmý için özellikle yaz döneminde seferler düzenlenmeli.

Ýlçeye gelen yerli ve yabancý turistlerin konaklamalarýna ait hoteller inþa edilmeli.

Antik kentte gezi güzergahý belirlenmeli. Eserlere zarar vermeden bir plan þeklinde gezilerin yapýlmasý saðlanmalý.

Gaziantep Müzesindeki eserlerin incelenip-gezildikten sonra tanýtýmýnýn devam etmesi için çeþitli broþür ve afiþler ücretsiz devamlý daðýtýlmalý.

Gaziantep Müzesindeki satýþa sunulan Zeugma’ya ait kitap-dergi ve süs eþyalarý uygun ücretlerle insanlara sunulmalý.

Tanýtým ülke içinde ve ülke dýþýnda daha kapsamlý yapýlmalý .(Gösterim-Afiþ-Katalog v.b)

…………..



Tamer ERÝM
Ýstiklal Ý.Ö.Okulu/NÝZÝP
Görsel Sanatlar Öðretmeni
ZEUGMADAN SEÇÝLMÝÞ ÖZEL FOTOÐRAFLAR
foto 33/ 6 adet
GAZÝANTEP MÜZESÝNDEN SEÇÝLMÝÞ FOTOÐRAFLAR
foto 34/ 7 adet
KAYNAKÇA

Eyuboðlu,Ýsmet Zeki.1998, Anadolu Mitolojisi,Kardak Yayýnlarý ,ÝSTANBUL

Artut ,Kazým.2001, Sanat Eðitimi Kuramlarý ve Yöntemleri ,Kozan Ofset,ANKARA

www.zeugmaweb.com/

www.arkeo.org

www.gto.org

www.gaziatepmuzesi.gov.tr

www.ad.com.tr/mitoloji

www.gap.gov.tr

www.videosofturkey.com/turkce/video

www.trt.net.tr

“Bereketin Köprüsü “adýný verdiðim “ ZEUGMA ANTÝK KENTÝ KAZI ÇALIÞMALARI VE ESERLERÝN BÝLÝNMEYEN YÖNLERÝ“ konulu projemde katkýlarýndan dolayý yararlandýðým site yöneticilerine ve bana bu konuda yardýmcý olan arkadaþlarýma teþekkür ederim. EKÝM/2006


Tamer ERiM
Görsel Sanatlar Öðretmeni

[nizip.com]

Okunma: 564
Oy/Yorum: Rating:9 Votes:8 (Rating Scale: 1 = worst, 10 = best)
Tarih: 11/21/2006
Yazar/kaynak: TAMER ERÝM
Yazar iletiþim: ÝSTÝKLAL ÝLKÖÐRETÝM OKULU GÖRSEL SANATLAR ÖÐRETMENÝ
Gönderen: TAMER ERÝM
Yorum: 8 Yorumlar |
Comments:
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: Tarhan tarih 11/22/2006
Güzel çalýþmanýz için sizi tebrik ederim.Sitede yayýnlanan makalenin kalýcý olmasý ve problem taþýmamasý için yazý formatý resim olarak aktarýlmýþtýr.Bu sebeple vermiþ olduðunuz linkler açýlmaz.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: metal tarih 11/22/2006
sevgili hocamýzý tebrik ederim, ilçemizin vazgeçilmez deðerlerinden zeugma çok güzel bir þekilde anlatýlmýþ.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: admin tarih 11/26/2006
Hocam çok güzel özetlemiþsiniz. Eminim daha sayfalarca yazabilirsiniz. Nizip.coma bu bildiklerinizi aktarmanýzý ve uzaktaki merak edenlere ulaþtýrmanýzý bekliyoruz. Fotoðraflarý ben aktaramadým, eðer cd de bana ulaþtýrabilirseniz siteye yüklemek isterim. Saygýlarýmla
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: siradan tarih 11/28/2006
sevgili meslektaþým ve deðerli insan tamer bey, bizlere sunmuþ olduðu çalýþmasýyla ne kadar özverili bir insan olduðunu ispatlamakla beraber Nizipin kültürel mirasýna katkýda bulunarak sanatsever kiþiliðinide gözler önüne sermiþtir. Kendisini tebrik eder baþarýlarýnýn devamýný dilerim
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: Eðitim.Bir.Sen tarih 11/30/2006
SAYIN ÖÐRETMENÝMÝZÝ TEBRÝK EDÝYOR,BAÞARILARININ DEVAMINI DÝLÝYORUZ
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: makifozcan tarih 12/1/2006
Tamer Bey, yaptýðýnýz çalýþmanýn gerçekten bir özveriyle hazýrlandýðý her halinden belli. Ayrýca konularý çok sade ve sürekleyici bir biçimde ele almýþ, fotoðraflarla da süslemiþsiniz çalýþmanýzý. Tebrik ederim.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: TÜRK-EÐÝTÝM-SEN tarih 12/1/2006
Sayýn Tamer Bey;
Yaptýðýnýz çalýþmanýn çok deðerli olduðunu düþünüyoruz. Deðerli çalýþmalarýn deðerli kiþilerin ellerinden çýktýðýný görmek bize mutluluk vermektedir. Baþarýlý çalýþmalarýnýzýn devamýný dilemekte ve Nizip adýna teþekkür ederiz.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: seyyah1 tarih 3/22/2007
Sayýn hocam öncelikle bu degerli çalýþmalarýnýzdan dolayý sizi tebrik eder, devamýnýn gelmesini dilerim.Söylenecek çok þey var ama kelimeler yetmiyor bazen anlatacaklarýnýza.Ben kazý çalýþmalarýný erteletmek için imza kampanyasý baþlatmýþtým ki birde ne göreyim karþý çýkmasýný bekledigim yetkililer degil, bizim Nizip halkýmýz.;sana dertmi? bu gavurlarýn evleri,su gelecek hepimiz zengin olacagýz.buna engel olma.devletimiz yapýyorsa vardýr bir bildigi diye. Adeta þok geçirdim. Neye ogradýgýmý anlayamadan,imza kampanyasýna son vermek zorunda kaldým.Þunu çok iyi ögrendim ki insanlarýmýz tarih ve tarihi esere sadece bir meta gözüyle bakýyor.herþey altýn ve paradýr bizim nazarýmýzda.Sonra bari burda bir açýk hava müzesi yapýnýz.Bunada Antep müzesi varken ne gerek var caným bunca masrafa?dediler.Sonra kendime dedim ki belki yerin üstünde olmakan sa yerin altýnda kalmasý daha iyidir.Belki günün birinde bunlarýn degerini anlayabilien bir nesil gelirde çýkartýr diye.ve dorusunun da bu olduguna inanýyorum ...