Ýki bin yýl gibi dünya tarihinin en eski geçmiþine sahip bir deger olan tarihi ipek yolu günümüzde bile halen önemini kaybetmiþ degildir.Birçok alanda devletler arasý diyalog ve kültürel miras konusu olan ipek yolu ile ilgili birçok araþtýrmalar yapýlmýþ ve ciltler dolusu eserler yazýlmýþtýr. Dünya tarihinde henüz deniz ulaþýmýnýn yaygýn olmadýðý dönemlerde kara kervanlarý ile baþlayan ticaret yolunun en önemli amacý Doðu' nun zenginliklerini Batý' ya taþýmak olmuþtur.Bu ticaret kapsamýnda aðýrlýklý olarak Romalýlar Çinlilerden ipek satýn alýrlardý.Ulaþým ise,daha sonra Ýpek Yolu adý verilen güzergahlarý izleyen kervanlarla saðlanýrdý.M.S.555 yýlýnda, keþiþler ilk ipek kozalarýný Çin’den Bizans’a, Anadolu’ya getirdiler. Bu ticaretler sayesinde tarihteki ilk ipek böcekçiliði Ýstanbul’dan Yunanistan’a, 7. yüzyýldan itibaren de Ýtalya, Ýspanya ve Fransa’ya geçmiþtir. Coðrafi konumu nedeniyle Anadolu, eski çaðlardan beri doðu ile batý arasýnda bir köprü iþlevi görmüþtür. Anadolu’da Hitit Dönemine kadar dayanan, doðal geçitlerin kullanýldýðý bir yol þebekesinin var olduðu bilinmektedir. Bu yollar, daha sonraki dönemlerde de kullanýlmýþtýr. Herodot Tarihi’nde, Sart’tan geçen Susa-Efes kervan yolu üzerinde 30-40 km aralýklarla yer alan ve posta teþkilatý kuryelerinin konaklama yerleri olan Flaktra’lardan söz edilmektedir. Roma ve Bizans dönemlerinde, yaklaþýk 75 km.lik menzillerde konaklama ve askeri amaçlý yapýlarýn varlýðý, Anadolu’da ister ticari ister dini veya askeri olsun, bir yol þebekesinin bulunduðunu göstermektedir.Tarih boyunca Anadolu, Ýpek Yolunun da en önemli kavþak noktalarýndan biri olmuþtur. Orta Çað’da, Ýpek Yollarý Çin’den baþlayýp Orta Asya’da birden fazla güzergahý izleyerek ve Anadolu’yu geçerek Trakya üzerinden Avrupa’ya uzanmýþtýr. Ayrýca, Ege kýyýlarýnda Efes ve Milet, Karadeniz’de Trabzon ve Sinop, Akdeniz’de Alanya ve Antalya gibi önemli limanlarý kullanarak deniz yolu ile de Avrupa’ya ulaþmýþtýr.Buna göre Anadolu'daki en önemli iki güzergahtan birisi olarak kullanýlan Mardin-Diyarbakýr-Urfa-Antep-Adana-Konya güzergahý ile ipek yolunun Ege ve Ýstanbul tarafýna gidiþi saðlanmýþtýr.Diger önemli bir güzergah olan Erzurum-Sývas-Trabzon-Kastamonu-Ýzmit güzergahý ile de Ýstanbul üzerinden Edirne'ye ulaþým amaçlanmýþtýr.Tarih boyunca bu güzergahlar üzerinde bulunan irili ufaklý yerleþim birimleri de bu ticaret yolundan nasiplerini almýþlardýr.Gerek konaklama ve gerekse ticari ihtiyaçlar nedeni ile ipek yolu güzergahlarý kýsa da olsa bazen diger Anadolu þehirlerine de sapmýþtýr.Nizip ilçesi Anadolu'dan geçen Urfa-Antep güzergahýndaki ipek yolunun üzerinde kurulmuþ bir þehirdir.
Halen Nizip'teki halk arasýnda E-90 karayoluna ipek yolu adý da çok sýk kullanýlmaktadýr.Mezepotamya ve Anadolu uygarlýklarýnýn birçoðuna ev sahipligi yapan Nizip bölgesi tarihi ipek yolunun geçiþ noktalarýnda olmasý nedeni ile ismi birçok tarih kaynaklarýnda geçmektedir.Bunlardan en önemlisi Roma kaynaklarýndaki "Nisibin Ar Rum" isminin geçmesidir(Bilge UMUR:Tarihi adlar sayfa:604)Bu isim ayný zamanda Nizip'in bilinen ilk ismidir.Ýpek yolu güzergahýnda bulunan bir baþka þehrimiz olan Mardin'in Nusaybin ilçesinin Asur medeniyeti zamanýnda "Nasibina Asur" olarak geçmesi Nizip'in adýnýn "Nisibin Ar Rum"olarak tanýmlanmasýna neden olmuþtur.Biribirlerine yakýn köklerden türeyen bu isimlerin karýþtýrýlmamasý için ipek yolunu izleyen karvanlar "Nisibin Ar Rum" Yani Roma ülkesindeki Nisibin(Nizip) veya Rum bölgesindeki Nizip manasýna gelen bu adý kullanmýþlardýr.Romalýlar zamanýnda Nizip yerleþim birimi özellikle nehir geçitlerindeki önemli bir Nokta olan Zeugma ileri karakolu ile adýný çok sýk duyurmuþtur.Tarihi ipek yolu üzerindeki hanlar ve kervansaraylar yüzyýllarboyu bulunduklarý þehre önemli bir katký saðlamýþlardýr.Bugün Turizm bakanlýðý tarafýndan Kültürel mirasý koruma kapsamýna alýnan 11 adet tarihi ipek yolu haný bu tarihi ayakta tutabilen en önemli þahitler arasýnda yer almaktadýr.Bu önemli hanlar ipek yolunun en önemli canlý þahidleridir.
1- Sultan Haný (Aksaray)
2- Sarý Han (Nevþehir)
3- Þarapsa Han (Antalya)
4- Ak Han (Denizli)
5- Aðzýkara Han (Aksaray)
6- Alara Han (Antalya)
7- Silahtar Mustafa Paþa
Kervansarayý (Malatya)
8- Çardak Han (Denizli)
9- Susuz Han (Burdur)
10-Ýncir Han (Burdur)
11-Alay Han (Aksaray) dýr.
Tarih boyunca yapýlan savaþlar ve yaðmalama olaylarý yine ipek yolu güzergehýnda bulunan yerleþim birimlerinin bir baþka kaderini oluþturmaktadýr.Ýstila edilen þehirlerin birçoðu tahrip edilmiþ ve harabe edilmiþtir.Nizip'te o dönemlerde büyük çaplý hanlarýn olmadýðý ancak kervanlarýn dinlenmesi ve yol yorgunluðunun giderilmesine yönelik küçük çaplý misafirhanelerin olduðu bilinmektedir.Özellikle nalbantlarý ile ün yapmýþ bir bölgede bulunan Nizip'in bünyesinde birçok nalbant bu kervanlara önemli katkýlar saðlamýþtýr.Tarihi Ýpek yolu üzerindeki kervanlarýn Nizip bölgesinde yetiþtirilen Antep fýstýðýna da ilgi duyduklarý tarihi kayýtlarda mevcuttur.Zeugma antik kenti kazýlarýnda çýkartýlan ve elinde fýstýk salkýmý bulunan çocuk kabartmasý figüründen de anlaþýlacaðý gibi Nizip bölgesindeki fýstýk yetiþtiriciliginin çok eski tarihlere dayandýðý anlaþýlmaktadýr.Bugün tarihi ipek yoluna paralel olarak yapýlmakta olan TEM otoyolunun Nizip bölgesinden geçmesi de yine bu bölgeye ayrý bir deger katmýþtýr.TEM otoyolunun Avrupadan baþlayan serüveni Anadolu ve Ýran üzerinden Orta Asya'ya kadar eski ipek yoluna paralel olarak inþaa edilmektedir.