Ezan Vakitleri

[M.KÜÇÜK]

Okumaya tahammül ederseniz namaz vakitleri ile ilgili çok güzel ve kaynaðýyla beraber güzel bir çalýþma...


NAMAZ VAKÝTLERÝ
Farz namazlardan dördü, Güneþin tepeden batýya kaydýðý vakitten akþam alacakaranlýðýnýn sonuna kadar, biri de sabah alacakaranlýðýnýn son bölümünde kýlýnýr.
أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا
“Namazý, güneþin zevalinden (batýya kaymasýndan) gecenin karanlýðý bastýrýncaya kadar, bir de þafak ýþýklarýnýn toplaþtýðý sýrada kýl. Þafaktaki toplaþma gözle görülür.” (Ýsra 17/78)
Farz namazlarýn ikisi gündüzün, üçü de gece kýlýnýr.
وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّـيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ
“Gündüzün iki tarafýnda ve gecenin zülefinde namaz kýl. Çünkü iyilikler kötülükleri giderir. Bu, bilenler için doðru bilgidir.” (Hûd, 11/114)
Arapçada bir þeyin bölümüne taraf (طرف) denir . Yukarýdaki âyete göre gündüzün namaz kýlmanýn farz kýlýndýðý ilk vakit, Güneþin batýya kaydýðý öðle vaktidir. Ýkincisi, gece baþlamadan kýlýnacaðý için ikindi vaktinden baþkasý olamaz.
Zülef (زلف) ise yakýnlýk anlamýna gelen zülfe (زلفة )’nin çoðuludur. Arapçada çoðul, en az üçü gösterdiðinden gecenin zülfeleri, gündüze yakýn üç vakit; akþam, yatsý ve sabah namazý vakitleridir. En azýný yapan, emri yerine getirmiþ olacaðý için gece farz olan namazlar, bu üç vakitle sýnýrlý olur. Cibrîl bu vakitleri Nebîmize uygulamalý olarak göstermiþtir.
حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِيِّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ عَيَّاشِ بْنِ أَبِي رَبِيعَةَ عَنْ حَكِيمِ بْنِ حَكِيمٍ وَهُوَ ابْنُ عَبَّادِ بْنِ حُنَيْفٍ أَخْبَرَنِي نَافِعُ بْنُ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ قَالَ أَخْبَرَنِي ابْنُ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أَمَّنِي جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام عِنْدَ الْبَيْتِ مَرَّتَيْنِ فَصَلَّى الظُّهْرَ فِي الْأُولَى مِنْهُمَا حِينَ كَانَ الْفَيْءُ مِثْلَ الشِّرَاكِ ثُمَّ صَلَّى الْعَصْرَ حِينَ كَانَ كُلُّ شَيْءٍ مِثْلَ ظِلِّهِ ثُمَّ صَلَّى الْمَغْرِبَ حِينَ وَجَبَتِ الشَّمْسُ وَأَفْطَرَ الصَّائِمُ ثُمَّ صَلَّى الْعِشَاءَ حِينَ غَابَ الشَّفَقُ ثُمَّ صَلَّى الْفَجْرَ حِينَ بَرَقَ الْفَجْرُ وَحَرُمَ الطَّعَامُ عَلَى الصَّائِمِ وَصَلَّى الْمَرَّةَ الثَّانِيَةَ الظُّهْرَ حِينَ كَانَ ظِلُّ كُلِّ شَيْءٍ مِثْلَهُ لِوَقْتِ الْعَصْرِ بِالْأَمْسِ ثُمَّ صَلَّى الْعَصْرَ حِينَ كَانَ ظِلُّ كُلِّ شَيْءٍ مِثْلَيْهِ ثُمَّ صَلَّى الْمَغْرِبَ لِوَقْتِهِ الْأَوَّلِ ثُمَّ صَلَّى الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ حِينَ ذَهَبَ ثُلُثُ اللَّيْلِ ثُمَّ صَلَّى الصُّبْحَ حِينَ أَسْفَرَتِ الْأَرْضُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيَّ جِبْرِيلُ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ هَذَا وَقْتُ الْأَنْبِيَاءِ مِنْ قَبْلِكَ وَالْوَقْتُ فِيمَا بَيْنَ هَذَيْنِ الْوَقْتَيْنِ
Allah’ýn Elçisi þöyle demiþtir:
'Cibrîl, Ka'be'nin yanýnda bana iki kere imamlýk yaptý. Ýlkinde öðleyi, gölge ayakkabý baðý kadarken (yani Güneþ üst meridyenden batýya kaydýðýnda) kýldýrdý. Ýkindiyi her þeyin gölgesi kendi kadarken kýldýrdý. Sonra akþam namazýný, Güneþin battýðý ve oruçlunun iftar ettiði zamanda kýldýrdý. Yatsýyý, ufuktaki kýzýl kuþak (þafak) kaybolunca kýldýrdý. Sabah namazýný da kýzýllýðýn parýldadýðý, oruçluya yiyeceðin haram olduðu sýrada kýldýrdý.
Ýkincisinde öðleyi, her þeyin gölgesi kendisi kadar olunca yani dünkü ikindi vaktinde kýldýrdý. Ýkindiyi, her þeyin gölgesi kendisinin iki katý olunca kýldýrdý. Akþamý, önceki vaktinde kýldýrdý. Sonra yatsýyý, gecenin üçte biri gidince kýldýrdý. Sabahý, yeryüzü aðarýnca kýldýrdý. Sonra Cebrail bana döndü ve dedi ki, "Ya Muhammed, bu senden önceki nebîlerin ibadet vaktidir. Ýbadet vakti bu iki vaktin arasýdýr.” (Buhârî, Müslim, Ebu Davut, Nesâî ve Ahmed b. Hanbel ve Tirmîzî. Metin Tirmizî’nindir.)
Nesâî’nin bildirdiðine göre bu sýrada Cibrîl önde, Nebîmiz arkada, müslümanlar da Nebîmizin arkasýnda yer almýþlardý.
Gündüzün Namaz Vakitleri
Günün ilk namazý öðle namazý, ikincisi ikindi namazýdýr. Akþam üçüncü, yatsý dördüncü sabah de beþinci namazdýr.

[M.KÜÇÜK]

1. Öðle vakti
Öðle vakti, Güneþin tepe noktasýndan batýya kaymasýyla baþlar.
أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ …
“Namazý, dülûk’uþ-þemste (Güneþin batýya kaydýðý vakitte) tam kýl…” (Ýsrâ 17/78)
Farz namaz vakitleriyle ilgili olarak Güneþ = الشَّمْسِ kelimesinin geçtiði tek ayet budur. Bu da dünyanýn her yerinde ve her zaman kolaylýkla tespit edilebilen öðle vaktidir.
وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ
“Gündüzün iki bölümünde… Namazý tam kýl.” (Hûd, 11/114)
Enes b. Mâlik dedi ki;
كان يصلي الظهر عند دلوك الشمس
“Nebîmiz öðle namazýný Güneþin batýya kaydýðý vakitte kýlardý… ”
2. Ýkindi vakti
وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ
“Gündüzün iki bölümünde… namazý tam kýl.” (Hûd, 11/114)
Bu bölümlerden birincisi öðle, ikincisi de ikindi namazýdýr. Allah’ýn Elçisi þöyle demiþtir:
"Cebrail Kâbe'nin yanýnda bana …her þeyin gölgesi kendi boyu kadarken ikindiyi kýldýrdý… “Cebrail ikinci kez imamlýk yaptýðýnda … ikindiyi de her þeyin gölgesi kendinin iki katý olduðu vakitte kýldýrdý. ”
Diðer hadislerde ikindinin baþladýðý vakit net olarak belirtilmemiþtir. Abdullah b. Amr b. Âs, Allah’ýn Elçisi’nin (s.a.v) þöyle dediðini rivayet etmiþtir: “Öðlenin vakti, ikindiye kadardýr. Ýkindinin vakti, Güneþ sararýncaya kadardýr.”
حَدَّثَنَا أَبُو غَسَّانَ الْمِسْمَعِيُّ، وَمُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، قَالَا: حَدَّثَنَا مُعَاذٌ وَهُوَ ابْنُ هِشَامٍ، حَدَّثَنِي أَبِي، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَبِي أَيُّوبَ، عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو، أَنَّ نَبِيَّ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «إِذَا صَلَّيْتُمُ الْفَجْرَ فَإِنَّهُ وَقْتٌ إِلَى أَنَّ يَطْلُعَ قَرْنُ الشَّمْسِ الْأَوَّلُ، ثُمَّ إِذَا صَلَّيْتُمُ الظُّهْرَ فَإِنَّهُ وَقْتٌ إِلَى أَنْ يَحْضُرَ الْعَصْرُ، فَإِذَا صَلَّيْتُمُ الْعَصْرُ فَإِنَّهُ وَقْتٌ إِلَى أَنْ تَصْفَرَّ الشَّمْسُ، فَإِذَا صَلَّيْتُمُ الْمَغْرِبَ فَإِنَّهُ وَقْتٌ إِلَى أَنْ يَسْقُطَ الشَّفَقُ، فَإِذَا صَلَّيْتُمُ الْعِشَاءَ فَإِنَّهُ وَقْتٌ إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ»
Bir kiþi Allah’ýn Nebîsine namaz vakitlerini sormuþtu. “Güneþ batýya kayýnca Bilâl'e emretti, kaamet getirdi. Ýyi bilen o vakte "Gün ortasý" derdi… Sonra Güneþ yüksekteyken emretti, Bilal ikaamete bulundu… Ertesi gün öðleyi, dün ikindiyi kýldýðýmýz vakte yakýn kýldýrdý. Sonra ikindiyi geciktirdi; bir kiþinin, "Güneþ kýzýllaþtý" diyeceði vakitte namazý bitirdi… Adamý çaðýrdý ve "namaz vakti bu ikisi arasýdýr” dedi .
Gecenin Namaz Vakitleri
Her sabah üç doðuþ ve her akþam üç batýþ olduðu konusunda mezheplerin ittifaký vardýr. Sabahýn alacakaranlýðýnda fecr-i kâzib, fecr-i sâdýk ve Güneþ doðar. Güneþin batmasýyla baþlayan akþamýn alacakaranlýðýnda önce birinci þafak, sonra ikinci þafak batar. Bu iki alacakaranlýðýn arasý, gecenin ortasýdýr. Böylece gece üçe bölünmüþ olur.
1- Akþamýn Alacakaranlýðý
Akþamýn alacakaranlýðý Güneþin batmasýyla baþlar ve bütün yýldýzlarýn ortaya çýkmasýna yani Güneþin, ufkun 18° altýna inmesine kadar devam eder. Hava iyice kararmadan net bir yýldýz gözlemi yapýlamadýðý için uzay bilimciler bu alacakaranlýða astronomik tan adýný verirler. Akþam ve yatsý namazlarý bu vakitte kýlýnýr.
a. Akþam namazý vakti
Güneþ batýnca akþam namazý olur. Bu vakitte Güneþten gelen kýzýl ve beyaz ýþýklarla gecenin karanlýðý karýþýr. Daha sonra bu ýþýklar kümeleþerek enine uzayan kýzýl ve beyaz ýþýk kuþaklarý oluþturur; beyaz kuþak üstte, kýzýlý onun altýnda yer alýr. En altta siyah bir kuþak oluþunca akþam namazý vaktinin sonuna gelinmiþ olur.
Rafi b. Hadîc dedi ki, “Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellemle akþam namazýný kýlar da birimiz ayrýlýrsa okunun düþtüðü yeri kesin olarak görebilirdi .
Acele edin de akþam namazýný yýldýz doðmadan kýlýn .
b. Yatsý namazýnýn ilk vakti
Batý ufkundaki kýzýl ve beyaz ýþýk kuþaklarý birbirine karýþmaya baþladý mý yatsý vakti girer. Bu sýrada Güneþ ufkun 9° altýna inmiþ, karanlýk artmýþ, yýldýzlar kümeleþmeye baþlamýþtýr. Nebi sallallahu aleyhi ve sellem þöyle demiþtir: “Ümmetim, yýldýzlar kümeleþmeden akþam namazýný kýlarlarsa fýtrat üzere olmaya devam ederler .”

Fecr-i Kâzibin sonlarý
Süleymaniye Camiinin Batýsý (Ýstanbul)

Yatsýnýn Baþlarý
Süleymaniye Camiinin Doðusu (Ýstanbul)

Abdullah b. Ömer’e Þafak sorulunca “beyazlýðýn gitmesidir”, ðasak yani karanlýðýn bastýrmasý sorulunca da, “kýzýllýðýn gitmesi”dir demiþ . Bu sýrada ufuktaki kýzýllýk ufka daðýlýr ve havanýn iyice kararmasýna kadar kaybolmaz.
Güneþin batmadýðý veya kýsa süreliðine ufkun altýna idiði yerlerde akþam namazý vakti, Güneþin meridyenin batý tarafýna 90 derecenin üstünde bir açý yapmasýyla birlikte girer. Hesap için baþka ölçü yoktur. Bunu gözlemlemek için yüzü güneye bakan bir T cetveli dikilir, cetvelin solu tam doðuyu, saðý tam batýyý gösterir. Güneþ cetvelin sað ucunun hizasýný geçince akþam namazý olur.
Güneþin hiç doðmadýðý yerlerde gece, doðu ufkunun kararmasýyla baþlar. Nitekim daðlýk bir yerde Güneþ, daðlarýn arkasýnda kaybolmasýyla deðil; doðu ufkunun kararmaya baþlamasýyla batmýþ olur. Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem þöyle demiþtir:
قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «إذا أقبل الليل وأدبر النهار، وغابت الشمس فقد أفطر الصائم» لم يذكر ابن نمير
“Gece yüzünü gösterir, gündüz sýrtýný döner, Güneþ de batmýþ olursa oruçlu iftar eder .”
Oruçla ilgili âyette Güneþten söz edilmemesi önemlidir. Allah Teâlâ þöyle demiþtir: “… Sonra orucu akþama kadar tamamlayýn." (Bakara 2/187) “Akþama kadar” yerine “Güneþ batýncaya kadar” denseydi, kutup bölgesinde yazýn oruç tutmak imkânsýz hale gelirdi.
Güneþin batmadýðý yerlerde yatsý vakti, Güneþin meridyen geçiþinden itibaren 99 derecelik bir açýya ulaþtýðý zaman girer. Bunu çýplak gözle belirlemek için batý noktasý ile güney noktasý, göz kararýyla beþe bölünür; Güneþ bunun beþte birini geçince yatsý olur.
Allah’ýn Elçisi, yatsýdan önce uyumayý ve yatsýdan sonra konuþmayý sevmezdi .
Yatsý, ðasak’ul-leyl’e kadar kýlýnýr. Allah Teâlâ þöyle demiþtir:
أَقِمِ الصَّلاَةَ … إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ …
“Namazý… gecenin ðasaqýna kadar… tam kýl.” (Ýsrâ 17/78)
2- Ðasak’ul-leyl (Teheccüd namazý vakti)
Arapça’da ðasaq (غَسَق)’ýn iki anlamý vardýr; biri, ikinci þafaðýn battýðý ve karanlýðýn yoðunlaþtýðý zamandýr. Bu sýrada Güneþin ufka uzaklýðý en az 18 derecedir. Ðasaq’ýn asýl anlamý serinliktir. Güneþin batmadýðý yerlerde ðasaq’ul-leyl, Güneþin meridyenden en az 108 derece uzaklaþtýðý ve gece serinliðinin baþladýðý zamandýr.
Bu vakit, yatsýnýn bitimiyle baþlayýp seher vaktine kadar süren en uzun bölümdür. Buna gecenin ortasý (وسط الليل) denir. Teheccüd namazý bu vakitte, bir müddet uyuyup uyandýktan sonra kýlýnýr. Bu namaz Nebimize farzdý.
وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا
“Sana ek görev olarak gecenin bir kýsmýnda namaz için uyan. Belki Rabbin seni pek güzel bir makama yükseltir.“ (Ýsra 17/79)
Müminlere farz olmamakla birlikte þu âyetler onlarý teheccüde özendirmektedir:
إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ. تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ
“Âyetlerimize inananlar, kendilerine Kur’ân okunduðunda, her þeyi güzel yapmasý sebebiyle Rablerine kulluk ederek kibirlenmeden secdeye kapananlardýr; yanlarý yataklarýndan uzaklaþýr, korku ve ümit içinde Rablerine yalvarýrlar. Kendilerine verdiðimiz rýzýktan da hayra harcarlar.” (Secde 32/15-16)
و اذكر اسم ربك بكرة و اصيلا، وَمِنَ الَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَويلًا .
“Rabbinin adýný, sabah akþam aklýnda tut. Gecenin bir kýsmýnda ona secde et; gecenin uzun bölümünde ona kulluk et (teheccüd namazý kýl).” (Ýnsan 76/26)
Keþþâf bu âyeti, “gecenin uzun bölümünde teheccüd namazý kýl” þeklinde tefsir etmiþtir.
21 Haziran’da Kuzey Kutbunda, 21 Aralýk’ta da Güney Kutbunda 45 derece enleminden sonra beyaz geceler baþlar. Yoksa ðasak’ul-leyl, gecenin uzun bölümü olmaktan çýkar ve mîzan bozulur. Allah Teâlâ þu emriyle bunu yasaklamýþtýr:
“Allah göðü yükseltti ve mîzâný (dengeyi) koydu. Mîzâný aþmayasýnýz diye bunu yaptý. Öyleyse ölçüyü hakça yapýn, mîzâný bozmayýn.” (Rahman 55/7-9)

[M.KÜÇÜK]

3- Sabahýn Alacakaranlýðý
Gecenin üçüncü bölümü, yýldýzlarýn çekilmeye baþlamasýndan Güneþin doðmasýna kadar devam eden fecr vaktidir. Güneþ doðu ufkunun 18° altýna gelince baþlar. Uzay bilimciler bu vakte de astronomik tan derler ve yýldýz gözlemeyi býrakýrlar. Bunun birinci bölümü, seher vakti, ikinci bölümü de sabah namazý ve imsak vaktidir.
a. Seher vakti
Arapçada seher, gündüzün ilk ýþýklarýnýn gecenin karanlýðýna karýþmasýna denir. Bu vakitte hem gündüzün hem gecenin belirtileri olur . Seher vakti, gecenin son üçte birinin ilk yarýsý yani gecenin altýda biridir. Allah’ýn Elçisinin þöyle dediði rivayet edilmiþtir:
“Allah’ýn en sevdiði namaz Davûd’un namazý, en sevdiði oruç Davud’un orucudur. Gecenin yarýsýnda uyur, üçte birinde kalkar, altýda birinde (seher vaktinde) yine uyurdu. Bir gün oruç tutar, bir gün yerdi .”
Bu sýrada ufkun üst tarafý hafifçe aydýnlanýr . Aydýnlýk arttýkça aþaðýya iner ve ufku, bir kubbe gibi sarar. Ýnsanlarý yanýlttýðý için ona fecr-i kâzib denir. Allah’ýn Elçisi þöyle demiþtir:
"كُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا يَهِيدَنَّكُمْ السَّاطِعُ الْمُصْعِدُ، فَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَعْتَرِضَ لَكُمُ الْأَحْمَرُ"
“Yiyin, için; yukarý týrmanarak yayýlan (kýzýllýk) sizi etkilemesin; enine yayýlan kýzýllýðý görünceye kadar yiyin, için .”
Seher vaktinde yenen yemeðe sahur denir . Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem þöyle demiþtir: “Bizim orucumuzla ehl-i kitabýn orucunu ayýran þey, seher yemeðidir.
Enes b. Mâlik’in rivayetine göre Nebi sallallahu aleyhi ve selem ile Zeyd b. Sabit (ra) bir gün birlikte sahur yemeði yemiþlerdi. Sahur bitince Nebi sallallahu aleyhi ve selem kalktý ve sabah namazýný kýldýrdý. Katâde diyor ki, Enes’e “Sahuru tamamlamalarý ile namazlarý arasý ne kadar sürdü”, diye sorduk; bir kiþinin elli ayet okuyacaðý kadar” dedi .
Bir kiþi 50 âyeti, yaklaþýk 10 dakikada okur. Bu, ancak abdest almaya yetecek bir vakittir.
Sehl’den gelen bir rivayet de þöyledir: “Ailemle beraber sahur yemeði yer, Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte secdeye yetiþeyim diye hýzlý hareket ederdim .
Bilal ezaný seher vaktinde okuduðu için Allah’ýn Nebisinin þöyle dediði rivayet edilmiþtir: “Bilal ezaný gece vakti okuyor; Ýbn Ümm-i Mektûm ezan okuyuncaya kadar yiyin, için .”
Bu vakitte Allah’tan af dilememiz öðütlenmiþtir. Cennetlikler þöyle anlatýlýr:
كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ . وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ
“Gece pek az uyurlar; seherlerde Allah’tan af dilerler.” (Zâriyât 51/17-18)
Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem vitir namazýný, her gece sehere kadar bitirir ve uyurdu. Aiþe’nin þöyle dediði bildirilmiþtir: “O, benim yanýmdayken seher vaktinde uyurdu ”
Nebimiz bu vaktin bir kýsmýnda istiðfar ettikten sonra uyumuþ olmalýdýr. Teheccüd namazýna kalkamayanlar fecr-i sadýk’ýn hemen öncesinde teheccüd kýlýp istiðfar edebilirler. Allah Teâlâ cennetlikleri bir de þöyle tanýmlamýþtýr:
“Onlar; sabreden, özü sözü doðru olan, gönülden kulluk eden, hayra harcayan ve seher vakitlerinde baðýþlanma dileyen kimselerdir.” (Al-i Ýmran 3/17)
Hicret sýrasýnda Nebi sallallahu aleyhi ve sellem Ebubekr ile birlikte Sevr maðarasýnda üç gece kalmýþtý. Ebubekr’in oðlu Abdullah gece onlarla kalýr; kimse fark etmesin diye seherin alacakaranlýðýnda Mekke’ye döner haber toplardý. Buhârî’nin rivayeti þöyledir:
“Ebubekr’in oðlu Abdullah, söyleneni kolayca anlayýp kavrayan bir gençti. Geceyi onlarla geçirir; seher vakti ayrýlýr, sabah vaktinde, Mekke’de gecelemiþ gibi Kureyþ ile beraber olurdu. Babasý ve Muhammed aleyhisselamla ilgili duyduðu her þeyi dikkatle dinlerdi ki, akþamýn alacakaranlýðýnda onlara ulaþtýrsýn. Ebubekr’in kölesi Amir b. Füheyra da sütünü ikram edeceði koyunlarý, yatsý girdikten biraz sonra onlara doðru sürerdi. Bu sýrada ikisinin de uykusu geldiði için Amir’in sabahýn alacakaranlýðýnda koyunlarý kaldýrmasýna kadar geceyi orada geçirirlerdi. Abdullah bu üç gecenin üçünde de böyle yapmýþtý .”
Allah Teâlâ Lût’u ve ailesini, seher vaktinde kurtarmýþ, Lut kavmini de sabahleyin (fecr-i sadýkta) cezalandýrmýþtý.
قَالُواْيَا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُواْ إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍم ِّنَ اللَّيْلِ وَلاَ يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُهَامَا أَصَابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَلَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ
(Melekler) Dediler ki; “Bak Lût! Biz Rabbinin elçileriyiz; bunlar sana asla iliþemezler. Aileni al ve gecenin bir vaktinde yola çýk.Karýn dýþýnda kimse geri dönmesin.Bunlarýn baþýna gelen ona da gelecektir.Azapla buluþma vakitleri sabahtýr. Sabah yakýndýr, deðil mi?” (Hud 11/81)
Sabahýn erkeninde volkan patlamasý olmuþ, kül bulutlarý Lût kavmine piþmiþ çamurdan taþlar yaðdýrmýþtý. Allah Teâlâ þöyle demiþtir:
كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ بِالنُّذُرِ . إِنَّا أَرْسَلْنَاعَلَيْهِمْ حَاصِبًا إِلَّا آلَ لُوطٍ نَّجَّيْنَاهُم بِسَحَرٍ . نِعْمَةً مِّنْ عِندِنَاكَذَلِكَ نَجْزِي مَن شَكَرَ . وَلَقَدْ أَنذَرَهُم بَطْشَتَنَا
فَتَمَارَوْابِالنُّذُرِ. وَلَقَدْ رَاوَدُوهُ عَن ضَيْفِهِ فَطَمَسْنَا أَعْيُنَهُمْ فَذُوقُواعَذَابِي وَنُذُرِ . وَلَقَدْ صَبَّحَهُم بُكْرَةً عَذَابٌ مُّسْتَقِرٌّ
“Lût’un kavmi uyarýlar karþýsýnda yalana sarýlmýþtý. Biz de üzerlerine taþ yaðdýran (bulutlar) göndermiþ ama Lût’un ailesini seher vakti kurtarmýþtýk.Bunu katýmýzdan iyilik olsun diye yapmýþtýk.Þükredene iþte böyle iyilik yaparýz.Hâlbuki baskýnýmýzýn þiddeti hakkýnda Lût onlarý uyarmýþ ama onlar, uyarýlarý tepki ile karþýlamýþlardý.Ayrýca Lût’un misafirlerini ele geçirip eðlence yapmaya kalkýþmýþlardý.Biz de gözlerini mahvettik de azabýmýn ve uyarýlarýn zevkine varýn dedik.Kalýcý azap sabah erkenden onlarý kýstýrýverdi.” (Kamer 54/33-38)
Önce taþ yaðmuru yaðdý, gün doðarken de oranýn altý üstüne geldi. Ýlgili âyetler þöyledir:
فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ . فَجَعَلْنَا عَالِيَهَاسَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن سِجِّيلٍ
“Gün doðarken büyük bir gürültüyle sarsýldýlar. Oranýn altýný üstüne getirdik. Zaten üzerlerine siccîlden taþlar yaðdýrmýþtýk .” (Hicr 15/73-74)
Seher vakti, gecenin ortasýna yani ðasaq’ul-leyle katýlmýþ ve her ikisine gece yarýsý (نصف الليل) denmiþtir. Gece yarýsý, uyuma, dinlenme, kalkýp namaz kýlma, istiðfar etme ve sahur yemeði yeme gibi çok sayýda iþi içinde barýndýracak uzunlukta olan bir vakittir. Kur’ân âyetleri, dünyanýn her yerinde her zaman geçerli olduðu için beyaz gecelerin ölçüsünü belirlerken bunlarý göz önünde bulundurmak gerekir.
b. Sabah namazý ve imsak vakti
Güneþin doðu ufkuna yakýnlýðý -9° olunca sabah namazý vakti girer ve oruç yasaklarý baþlar. Bu sýrada fecr-i kâzibin büyük bir kubbeye benzeyen aydýnlýðý enlemesine uzanan, üstü beyaz ve altý siyah olan bir kýzýl ýþýk kümesi ile bölünür. Bu ayrýþmayý þu âyet anlatmaktadýr:
فَالِقُ الإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ
“Sabahý bölen; geceyi dinlenme zamaný, Güneþ ile Ay’ý hesaba uygun yapan odur. Bunlar güçlü ve bilgili olanýn koyduðu ölçüdür”. (En’âm 6/96)
El-ýsbâh = الْإِصْباحِ “sabaha giriþ” الصَّبَحُ = sabah da kýzýllýk demektir. Fâliq’ul-ýsbâh = فالق الإِصباح, seher vaktinin karanlýkla karýþýk olan kýzýl ve beyaz ýþýklarýný bölen kýzýl kuþak olur.

Fecr-i sâdýkta karanlýk ile beyaz ýþýk kuþaðý, kýzýl ýþýk kuþaðýyla ikiye bölünür.

Bir kiþi Allah’ýn Elçisi’ne namaz vakitlerini sormuþ; o da ona, uygulayarak göstermek için ilk gün sabah namazýný ilk vaktinde kýldýrmýþtý. Ebu Musa el-Eþ’ârî bize þu bilgiyi vermektedir:
فأقامَ الفَجْرَ حين انشقَّ الفجْرُ، والنّاس لا يكادُ يعرفُ بعضُهُمْ بعْضاً.
Ogün Allah’ýn Elçisi, sabah namazýný, fecr (kýzýllýk) yarýldýðý sýrada kýldýrdý. Ýnsanlar neredeyse birbirini tanýyamayacaktý. (Müslim, Mesâcid 178 - 614)
Allah’ýn Elçisi’nin þu sözü konuyu deðiþik þekilde ifade etmektedir:
… صَلَّى الْفَجْرَ حِينَ بَرَقَ الْفَجْرُ وَحَرُمَ الطَّعَامُ عَلَى الصَّائِمِ …
“(Cebrail) Sabah namazýný kýzýllýðýn parýldadýðý, oruçluya yiyeceðin haram olduðu sýrada kýldýrdý. ”
Aþaðýdaki haber de bu durumu desteklemektedir:
كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي الصُّبْحَ وَأَحَدُنَا يَعْرِفُ جَلِيسَهُ
“Nebi sallallahu aleyhi ve sellem sabahý kýldýrýrken birimiz yanýnda oturaný tanýrdý .”
Demekki ufukta oluþan aydýnlýk bu saatte mescidin içine kadar ulaþýyordu. Âiþe (radýyallahu anhâ) þöyle demiþtir:
كُنَّ نِسَاءُ المُؤْمِنَاتِ يَشْهَدْنَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلاَةَ الفَجْرِ مُتَلَفِّعَاتٍ بِمُرُوطِهِنَّ، ثُمَّ يَنْقَلِبْنَ إِلَى بُيُوتِهِنَّ حِينَ يَقْضِينَ الصَّلاَةَ، لاَ يَعْرِفُهُنَّ
أَحَدٌ مِنَ الغَلَسِ
"Mü'minlerin kadýnlarý elbiselerine bürünmüþ olarak Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem ile sabah namazýna katýlýrlar, namazý bitirince evlerine doðru ayrýlýrlardý da alaca karanlýktan kimse onlarý tanýmazdý ."
Kadýnlar arkada namaz kýlarlardý. Demek ki erkekler tarafýndan bakýnca onlarý tanýyacak kadar bir aydýnlýk olmadan namaz bitiyordu.
Sabah namazýnýn vakti, Güneþ doðuncaya kadardýr.
Güneþin batmadýðý yerlerde Güneþ, doðu noktasýna 9 derece yaklaþýnca sabah namazý vakti girer. Bunu T cetveli ile gözlemlemek isteyen, güneyden doðuya olan çemberin beþte dördünün tamamlanmasýný bekler. Böyle yerlerde Güneþ, doðu noktasýna varýnca doðmuþ sayýlýr.
Güneþin doðmadýðý yerlerde Güneþi doðmuþ saymak için sabahýn ýþýklarýnýn batý noktasýna kadar uzamasýný beklemek gerekir.
Güneþ’in ufkun 6° altýna geldiði zaman çevredeki cisimler net olarak görülebildiði gibi en parlak yýldýzlar da görülebilir. Bugün ona “sivil tan” fýkýhta ise isfâr (الاسفار) vakti denir. Sabah namazýnda kýraat uzun tutulduðu için sabahý ilk vaktinde kýlanlar bile camiden çýkýncaya kadar isfâr vakti girer.
Güneþ doðunca gece biter. Çünkü Allah’ýn Elçisi sallallahu aleyhi ve sellem þöyle demiþtir: “Gece yüzünü gösterir, gündüz sýrtýný döner, Güneþ de batmýþ olursa oruçlu iftar eder.” Bunu gündüze uygularsak þöyle deriz: “Gündüz yüzünü gösterir, gece sýrtýný döner, Güneþ de doðmuþ olursa gündüz baþlamýþ olur.”
MÎZAN (الميزان)
Mîzân, vezn = وزن kökünden ölçü demektir . Allah Teâlâ þöyle demiþtir:
وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ . أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ . وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ
“Göðü yükseltti ve mîzâný (dengeyi) koydu. Mîzâný aþmayasýnýz diye bunu yaptý. Öyleyse ölçüyü hakça yapýn, mîzâný bozmayýn.” (Rahman 55/7-9)
لقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ …
“Elçilerimizi açýk belgeler ile gönderdik ve beraberlerinde Kitab’ý ve mîzâný indirdik ki insanlar her þeyin hakkýný versinler.” (Hadîd 57/25)
Her yerde, her gün gece ve gündüz oluþur. Ama Allah’ýn koyduðu mîzan göz ardý edilirse kutup bölgelerinde bazen gündüzlerin, bazen de gecelerin oluþmadýðý söylenebilir.

[M.KÜÇÜK]

Gece Ýle Gündüzün Mîzaný
Gece ve gündüzün mîzaný ile ilgili olarak Kur’ân’da geçen hükümleri þöyle özetleyebiliriz:
1- Gece ile gündüz, Güneþ’ten ve Ay’dan baðýmsýz varlýklardýr. Allah Teâlâ þöyle der:
وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ
“Geceyi, gündüzü, Güneþi ve Ay’ý yaratan odur. Her biri bir yörüngede yüzer.” (Enbiya 21/33)
2- Gecenin göstergesi kaldýrýlmýþtýr, karanlýk olmasý gerekmez. Ama gündüzün mubsir olmasý yani kendini veya çevreyi göstermesi gerekir. Allah Teâlâ þöyle demiþtir:
وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَالنَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُواْ عَدَدَالسِّنِينَ وَالْحِسَابَ وَكُلَّ
شَيْءٍ َصَّلْنَاهُ تَفْصِيلاً
“Geceyi ve gündüzü iki gösterge yaptýk, gecenin göstergesini giderdik; mubsir olmayý da gündüzün göstergesi yaptýk. Bu, hem rabbinizin ikramýný aramanýz, hem de yýllarýn sayýsýný ve hesabý bilmeniz içindir. Biz her þeyi ayrýntýlý olarak açýklamýþýzdýr.” (Ýsrâ 17/12)
Ayete göre gece ile gündüzün, Güneþ ile doðrudan iliþkisi yoktur. Öyleyse Güneþli geceler olabileceði gibi Güneþsiz gündüzler de olabilir. Gecenin birinci bölümü akþamýn alacakaranlýðý, akþam ve yatsý namazlarýnýn vaktidir. Bu iki vakit, kesin iþaretlerle ayrýlmadýðý için Resulullah bazen akþam ile yatsý namazýný birleþtirmiþtir.
En Kýsa Gece
21 Haziranda gece, 45° enlemde en kýsa seviyesine iner. Çünkü 21 Haziranda gecenin mîzaný, en son 45° enlemde gerçekleþir. Bu sýrada Güneþin deklinasyon açýsý 23.5°; alt meridyenden geçerken batý ve doðu ufkuna olan uzaklýðý 21.5°; gecenin yay uzunluðu da 129°’dir. Güneþ mahalli saatle 19.50’de batar. Yatsý -9°’de yani 20.51’de girer ve -18°’de yani 22.23’de çýkar. Böylece Gecenin birinci bölümü 2 saat 33 dakika; yay uzunluðu yaklaþýk 40° olur.
Saat 22.23’de gasaq’ul-leyl denen gecenin ortasý baþlar ve 01.40’a kadar devam eder. Gecenin ortasý burada 3 saat 17 dakika sürer. Yay uzunluðu ise 49°’dir.
01.40’da baþlayan seher vakti ise 03.12’de biter ve 1 saat 32 dakika sürer. Onun yay uzunluðu 23°’dür. Güneþ 04.13’da doðduðu için sabah namazý vakti 1 saat 01 dakika sürer. Bunun yay uzunluðu da yaklaþýk 17°’dir. Gecenin bu üçüncü bölümünün yay uzunluðu da týpký birinci bölüm gibi yaklaþýk 40°’dir.
Seher vakti, gecenin ortasýna katýldýðý için gecenin toplam uzunluðu 8 saat 23 dakika yani 503 dakikadýr.
20.51’de giren yatsý vakti 22.23’de çýkar. Bir kiþi yatsýyý kýlýp 21.24’te yatacak olsa 6 saat 44 dakika uyuyabilir. Gündüz uykusunu da uyumuþsa onun, teheccüde kalkmasý ve seher vaktinde sahur yemeði yiyerek oruca baþlamasý zor olmaz.
46° enlemde 21 Haziran’da 19.54’da Güneþ batmakta ve 22.37’de yatsý bitmektedir. Seher, 01.25’da Güneþin doðuþu da 04.14’tedir. Akþamdan yatsýnýn sonuna kadar 163 dakika, yatsýdan seher vaktine kadar süren gasaq’ul-leyl 168 dakika, Seher vaktinden Güneþ doðana kadar da 169 dakika eder. Böylece burada Allah’ýn kutuplar için koyduðu mizaný uygulama yani beyaz geceleri baþlatma zorunluluðu doðar.
21 Haziranda 45° enlemde gece, en kýsa vaktine ulaþtýðý için artýk daha fazla kýsalamaz. Bir þey haddini aþýnca zýddýna döneceðinden geceler uzamaya baþlar. Bir âyet þöyledir:
وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ
Allah bu dinde size, hiçbir güçlük koymamýþtýr. (Hac 22/78)
مَا كَانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيمَا فَرَضَ اللَّهُ لَهُ سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرًا مَقْدُورًا
Allah'ýn, Nebîsi için farz kýldýklarýnda sýkýntý doðuracak bir þey yoktur. Bu, Allah'ýn bundan öncekilere de uyguladýðý yasasýdýr. Allah'ýn emri ölçülü biçilidir. (Ahzab 33/38)
وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا
“Ölçeði ve mîzaný tam ve dengeli yapýn. Biz kimseyi gücünden fazlasýyla yükümlü tutmayýz.” (En’âm 6/152)
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا . إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
Demek ki, her güçlüðün yanýnda bir kolaylýk varmýþ.
Unutma ki, o güçlüðün yanýnda bir kolaylýk daha vardýr. (Ýnþirah 94/5-6)
Bu tarihte her bir enlemde, biraz daha uzayan geceler, önce kýsmen sonra tamamen aydýnlýk olur ve kutup noktasýnda gece ile gündüz eþitlenir. Kutup bölgesindeki basýklýk hesaba yansýtýlmasa Ekvatordan 45 derece enleme kadar olan hesap ile kutup noktalarýndan 45 enleme kadar olan hesap ayný olur.

[M.KÜÇÜK]

Fecri kazibin sonlarý



yatsýnýn baþlarý

Fecr-i sâdýkta karanlýk ile beyaz ýþýk kuþaðý, kýzýl ýþýk kuþaðýyla ikiye bölünür.

[M.KÜÇÜK]

05.07.2013 Gaziantep için namaz vakti

[M.KÜÇÜK]

Bunula ilgili daha detaylý bilgi almak isteyenler Süleymaniye Vakfý sitesini ziyaret edebilirler...Özelikle sayýn hacý Admin.Ramazanda boþu boþuna fazla oruç tutmak istemiyorsanýz burdanda bulunduðunuz yerin takvimi indirebilirsiniz.

[felsefefe]

ben onu monu bilmem 8 saat oruç tutsak yetiyor mu

[felsefefe]

9 da olabilir

[felsefefe]

2-3 5 DAKKA 15 DAKKA bundan bir þet çýkmaz 3 saat indir,
hergün þýhým deyip elini öperiim

[M.KÜÇÜK]

Müslüm Akpek'den sen tutmasanýzda olur,Allahu alem ikinizde sorumulu deðilsiniz...

[felsefefe]

3 te az 5-6 saat

[felsefefe]

Müslüm Akpek'den sen tutmasanýzda olur,Allahu alem ikinizde sorumulu deðilsiniz...

ver o zaman muafiyet yazýsýný

[M.KÜÇÜK]

Mazhar Osman rahmetli olmasaydý ondan alýrdýk, ama malesef hayatta deðil.

[felsefefe]

nizipli osman var ya