Nizip ve Yöresindeki Aþiretler

[kuseyyir]

Merhaba deðerli forum üyeleri. Aslýnda bölgemizde hakiki manasýyla aþiret kalmamýþ olmakla beraber ismen de olsa yaþamaktadýr. Bu baþlýk altýnda herkes kendi aþireti veya oymaðý hakkýnda malumat verebilir ve kültürel deðerlerden biri olan aþiretler tarihine bir katkýda bulunabilir. Umumen küçük köyleri (aile köyleri) sayacak olmaz isek mýntýkamýzda aþiretlerin yerleþtiði köyler müþterektir. Sanýrým mýntýkamýzda aþiretleri üç’e ayýrmamýz mümkündür: ezici çoðunluðu oluþturan Türkmen aþiretleri, Kürt aþiretleri ve Arap aþiretleri. Türkmen aþiretleri içerisinde en büyüðü olan Barak aþireti ve oymaklarýdýr.
1- Türkmen Aþiretleri: Eðer hatam varsa siz deðerli üyelerden bilhassa düzeltmenizi ve eksiklerimi ikmal etmenizi beklerim. Barak Aþireti dýþýndaki Türk aþiretleri: Elbeyli, Týrýklý (Elbeyli oymaðý), Birelli, Emirli, Döðerli, Bekmiþli vs.
Barak Aþireti: (Bu kýsým hakkýnda malumatým olmadýðý için bu adresten istifade ettim: http://www.gulceedebiyat.net/konu-barak-asireti )
Aile, Köy, Kollar, Oymaklar ve Aþiret. Tanyol'un tespitine göre Baraklar, bugün Barak Eli denilen yere beþ büyük oymak olarak gelip yerleþerek buradaki köyleri kurmuþlardýr. Bu Oymaklarýn dördü Gaziantep yöresinde olup adlarý þöyledir:
l) Abdurrezzaklý, 2) Kürdili, 3) Torunlar 4) Ýsalý oymaklarýdýr.
Bu oymaklar kendi aralarýnda þu þekilde kollara ayrýlmaktadýr:
l)Abdurrezzaklý Oymaðý, altý kola ayrýlmaktadýr: Kasýmlý, Mahmutlu, Tiryakili, Çayrazlý, Göðe Bakanlar ve Ali Dirizli kollarý.
2)Kürdili Oymaðý, yedi koldan oluþmaktadýr: Boz Muratlý, Kýzýlca Þarlý, Bayýndýrlý, Geçili, Sürkýzýllý, Karabacak, ve Mazyalýdýr.
3)Torunlar Oymaðý, beþ koldan ibarettir: Ýnaluþaðý, Haliduþaðý, Osmanuþaðý, Hacýuþaðý ve Muharremli koludur.
4)Ýsalý Oymaðý, beþ koldan meydana gelmektedir: Karakozak, Adýklý, Ýsalý, Kýyanlý, Karamanuþaðý koludur. Tanyol, bu dört oymak ve kollarýnýn yörede yaþadýðý köyleri de ayrýntýlý olarak vermektedir. (Tanyol, 1952, 88-92).Bugün belirtilen yöredeki köylerde bu oymak ve kollarýnýn kültürel deðer ve normlarýný koruyarak varlýklarýný bütün canlýlýðýyla devam ettirdiði gözlenmiþtir.
5)Bayýndýr Oymaðý, Çavaz'ýn tespitine göre; yöredeki Baraklar, bu oymaðýn kollarýnýn Ýzmir'in Bayýndýr ilçesine yerleþtiðini iddia etmektedir (Çavaz, 1983, 37). Ayrýca Tanyol, Bayýndýr Oymaðýnýn Baraklarýn bir kolu sayýldýðýný, Akkoyunlu hükümdarý Uzun Hasan'ýn da bu kola mensup olduðunu belirtmektedir (Tanyol, 1952, 72).
2- Kürt Aþiretleri: Benim bildiðim aþiretler: Pijan, Riþvan, Þýhanlý, Ketken. Tarihçiler Þýhanlý ve Ketkenlerin kökeninin Arap olduðunu söylerler.
3- Arap Aþiretleri: Ceys, Damalha, Eloun, Naimi, Elbu Sultan, Elbu Acûz, Hýleysât, Mucâdme, ElHassen vs.

[kuseyyir]

Bu arada Antep havalisinde Çerkez aþireti olduðunu da duymuþtum. Acaba bizim mýntýkamýz da da Çerkez aþireti mevcut mu?

[müslüm akpek]

Biz hangi aþiretteniz acaba bir türlü öðrenemedik.

[kuseyyir]

Ailenizin künyesini biliyorsanýz bulabilirsiniz aslýnda. Kaç göbek öteye gidebiliyorsunuz?

[müslüm akpek]

Ailenizin künyesini biliyorsanýz bulabilirsiniz aslýnda. Kaç göbek öteye gidebiliyorsunuz?

Göbek derken, babam , dedem, babamýn dedesi o kadar baþka gidemiyoruz.

[kuseyyir]

Anladým künye bilmiyor musunuz? Ailenize ne derler baþka akrabalarýnýz var mýdýr? Hikayeniz var mý? Bunlar çok mühim. Ben de ayný durumdayým. Ama ben biraz öteye gidebiliyorum. En azýndan Kürep'de 8. kuþak olduðumu biliyorum. ama hiç akrabamýz (amca çocuðu vs) ve sadece yaþlýlardan duyduðum hikayeler var ve onlarý yerine gidip teyit etmem gerek.

[M.KÜÇÜK]

Ben çok merak ediyorum kim olduðumu, elimdeki bilgi þu ki: Bizler Sayýn ailesi ile birlikte suruçun yastýmýzar köyünden gelmiþiz, 1800'lü yýllarýn ortalarýna doðru olabilir...Soyadý kanunundan evvel bize selavatoðullarý derlermiþ. ben ancak 4 kuþak geri gidebiliyorum.
1.ben, 2. babam, 3. dedem, 4. babamýn dedesi. Ondan evvelini bilmiyorum babamda bilmiyor. sanýrým biz picanlý aþiretindeniz ama sizin dediðiniz gibi picanlar kürt aþireti deðil türkmen aþireti ama dilleri kürtçe.Bu konuda bana bilgi verebilecek kiþiye çok minnettar kalýrým.

[M.KÜÇÜK]

PÝJAN AÞÝRETÝ (PÝJANLILAR)
Açýklama:
PÝJAN AÞÝRETÝ TARÝHÝ

Aslýnda Pijan aþireti Orta Asya diye adlandýrdýðýmýz Türkistan bölgesinden göç eden bir topluluktur.Bu topluluðun temelleri Oðuz Türklerine dayanýr Oðuzlarýn kollarýndan biri olan Bozok kolunun bir uzantýsýdýr þematik gösterecek olursak

OÐZUZLAR=BOZOKLAR=SÜLEYMANÝ BEYLÝÐÝ=BERAZÝLER PÝJAN AÞÝRETÝ
yani Pijan aþireti bu beyliðin bir uzantýsýdýr.Genel olarak baktýðýmýz da pijan aþireti kürt deðildir saf öz Türklerdir.Kökeni Türkistan a dayanýr birçok aþiret gibi içlerinde kürtleride barýndýran bir aþirettir pijan aþireti yani kökeni TÜrk ama içerisinde alevi,suni,kürt,türk birçok topluluk barýndýrýr.aþaðýda da nerde yaþamýþlar ve nerde yaþamaktadýrlar bu bilgiler yer almaktadýr...

(Suruç'tan baþlayarak Samsat, Antep, Maraþ ve Halep'e kadar olan alaný kaplarlar. Kuzey Kurmancisi konuþurlar. Genel olarak Sünni olan aþiretin Maraþ'ta bulunan uzantýlarý Alevidirler. Doðu Kürdistan'daki Berazîler ile baðlantýlýdýrlar. Erzurum ve Kuruçay dolaylarýnda yaþayan Berazî aþireti bu konfederasyondan kopmuþ ve 1730'da Suruç dolaylarýndan göç etmiþ Aileler tarafýndan oluþturulmuþtur.

BERAZÝ AÞÝRETÝNÝN KOLLARI

Eladînan (Aladdin ve Eledîn adýyla da bilinirler)
Didan
Qeregeçan (karakeçi veya karageçi adýyla bilinirler)
Ketikan
Meafan
Mir
Oxiyan
Pijan (pican)
Þedadan (Sedad)
Þexan
Zerwan

Hepimiz Pijanlý olduðuna göre sadece Pijan Aþiretini anlatmam yeterli olur sanýrým ...

PÝJAN AÞÝRETÝ
Pijan-Pican-Piji-pici-Biji-bici = (Isfahan yakýnlarýnda bir þehir ismidir.) Gibi isimlerle anilan bu Kabile günümüzde müstakil bir aþiret statüsüne kavuþmuþtur. Pijanlara bu ismin Veriliþ nedeni onlarýn Pijan = Biljan þehrinden olmalarý nedeni iledir.
Bijan veya Pijan; HINIS kazasý yakýnlarýnda bir kale Ýsimidir. Ýþte bu kalede oturan tüm halka Pijaniler denir. Bu gün Doðu ve Güneydoðunun birçok bölgesine daðýlmýþ bir aþiret olan Pijaniler aslýnda Süyemani Beyliðinde yer alan Berazilerin bir kabilesidir. Pijanilerin Doðu Anadolu'da Müküs, Ýsbayerd ve Hizan'da birer beylik kurduklarý bilinmektedir.
Pijanlardan üç kardeþ veya amca çocuðu olduklarý soylenen bu beylerden ilki Del Bey kýlýç zoruyla ve bir kýsým Pijanlý Arkadasiyla Hizan'ý zapt eder. Oradaki aþiretlerden Nemiriler çaresiz boyun eðmek zorunda kalýr. Timur'un oðullarýndan Þahruh'un Azerbaycan seferi sýrasýnda Bitlis Beyi ile beraber Hizan beyi Piji Süleyman Bey de Þahruhu karþýlar (1421). Bu karþýlama ve hürmetten memnun olan Þahruh çeþitli hediyeler vererek onlarýn yerlerinde kalmasýný temin eder. O dönem Piji reisi Mir Melik iktidardadýr. Daha sonra Melik'in istifasýyla yerine oðlu Melik Davut geçer. Davut'un Hizan'da Bidadiye isminde bir medrese inþa ettiði bilinmektedir. Davut'tan sonra yerine Ahmet Bey geçer. 39 yýl gibi uzun süre iktidarda kalan bu Bey Kanuni Sultan Süleyman'a diðer aþiretlerle beraber biat ederek tabiiyetini bildirir. Kanuni de bir fermanla bu beyi Hizan bölgesine Osmanlý valisi olarak atar. Bu ailenin oðlu idarecisi Hizan'da Zeynel Bey'dir. O da Sultan Ýkinci Selim'le görüþmeye gider ve Ýstanbul'da vefat eder. Diðer bir Pijan Beyliði Müküs'dür. Üçüncü Pijan Beyliði ise Ýsbayerd kasabasý beyliðidir. Bunlar 1597 Yýlýna kadar 1005'ten bu þehirlerde reislik yapmýþlardýr. Pijanlarýn Beraziler içinde yer alan Kabilesi Süleymani Beyliði'nin daðýlmasýyla önce Süleymaniye þehrine yerleþmeye çalýþmýþlardýr. Fakat orada tutunamayýnca 1700 yýlýnda Osmanlý idaresi tarafýndan Suruç Berazilerinin içine getirilmiþ ve Suruç'ta 16 köye yerleþtirilmiþlerdir. Reisliklerini ise Hac Hýdýr ailesi yüklenmiþtir. Býlýndiler, meþkanlar, Atuþaklarý, Cýmýkan, Hacisan, ve Beþaltý isimli kabilelerden oluþurlar. Bu aþiretten Reþit Bey'in oðlu Abdülhamit Han döneminin Hamidiye alaylarý kaymakamýdýr. Fakat ne yazýk ki bölge þair ve tarihçilerinin Kendisiyle ilgili pek de iyi Kanaat sahibi olmadýklarý görülmektedir. Reþit Bey Beraziler arasýnda hakkaniyet ölçüsünde bir Hamidiye alay taksimatý yapmamýþ böylece diðer altý Berazi aþiretin þimþeklerini üzerine çekmiþtir. Hatta alaylarý kullanarak söz konusu Berazi aþiretlerine çeþitli zulümler icra etmiþtir. Bu zulümlerin baþýnda asil atlarýn zorla Alaya Demirbaþ olarak alýnmasý meselesidir. O dönem çok kýymetli olan asil atlarýn hiçbir paha ödenmeden bu þekilde Hamidiye alaylarý demirbaþýna alýnmasý onun hapse atýlmasýna da sebebiyet vermiþtir. Berazi Þairi Baki Xýda (Baki Hýdýr) 'ýn besteleyip müzik haline Getirdiði Xalo isimli bestede Reþit Bey'in hapis macerasýný þöyle anlatýlýr. Reþit Bey, Hamidiye alay Kaymakamý sýfatýyla Berazi aþiretlerinden asil atlarý toplamaya baþlamýþtý. Beko'yi Ayþebuki isimli bir þahsýn da fakir asil atýný elinden aldý. Beko tüm yalvarmalarýna raðmen atýný kurtaramayýnca kýlýcýný Çekerek Reþit Bey'e saldýrdý. Fakat muhafýzlar tarafýndan yakalanarak elleri ve ayaklarý baðlandý. Reþit Bey, atlarýn demirbaþa kaydýný ionaylayan daðlama mührünü bu fakir adamýn da kýçýna vurarak ona iþkence etti. Gücünün yetmediðini anlayan Beko devrisi sabah kadýn elbisesi giyerek tüm aþiret reislerini bir bir ziyaret edip "ben artýk bir kadýným mert ve kahraman erkek arýyorum" diye Reþit Bey'in aleyhinde propaganda yapmaya baþladý. Bu þekildeki bir propagandasý tuttu ve yüzlerce aþiret ve Kabile reisi Urfa'ya giderek Reþit Bey'in aleyhine Bab'iâliye Sultan Abdülhamit Han'a telgraf ve mektuplar yolladýlar. Böylece Reþit Bey, bir gece evinden alýnarak Urfa'da zindana atýldý ve tüm Yetkileri elinden alýnmýþ oldu. Pijanlarýn Kurtuluþ Savaþý dönemindeki reisleri ise Galip Bey'dir. (Galip Beyden sonra oðlu Mustafa Bey, ondan sonra oðlu Galip Bey, ondan sonra þimdiki Pijan Aþireti reisi Þükrü Yüksel Beydir.)
Gizlilik Türü:
Açýk: Tüm içerik herkese açýktýr.
Ýletiþim Bilgileri



E-posta:
chp_gokhanoztas@hotmail.com
Yer:
nizip, Gaziantep, Turkey

[kuseyyir]

Evet dediðiniz gibi çok aþiret var mesela Karakeçili ve Döðerli gibi. Bunlar Antep ve diðer bölgelerde türkler ama urfada Kürtler ve buradan bakarak ve diðer bilgiler ýþýðýnda da bunlarýn urfada kürtleþmiþ olduklarýný görüyoruz. Pijanlar ile alakalý verdiðiniz malumat da deðerli ve gözardý edilmemeli. Ben dediklerimiz Ahmet Zekeriya Vasfinin Þam beldeleri aþiretleri kitabýndan aldým. Bir de kafama takýlan soru Pijan veya benzer isim olarak andolunun baþka yerinde Pijan var mý? Benim bildiðim sadece Suruç, Birecik ve Nizip (Barak) de mevcutlar ve asýllarýnýn Zaho'dan geldiðini söylüyorlar. ayrýca Barak bölgesindeki Pijanlarýn da dedelerinin dili Kürtçe imiþ burada zamanla unutmuþlar. Nenem de söylerdi Köyümüzdeki pijanlarýn neneleri türkçe bilmezlermiþ. Bilmiyorum bunlar bayaðý karýþýk mevzular. Ama bilimsel olaný sizin de yapmýþ olduðunuz gibi tüm kaynaklarý göz önünde bulundurup güçlü olaný seçmek. Bence dedþðiniz köye giderseniz muhakkak aþiretinizi ve dedelerinizi saðlýklý bir þekilde öðrenebilirsiniz. Verdiðiniz deðerli bilgiler için tekrar teþekkür ederim. Bizleri aydýnlattýnýz.

[kuseyyir]

Ketikan ve Þexan (Þýhanlý) aþiretlerinin berazi aþiretleri içerisinde olduðunu bilmiyordum. Yine okuduðum kaynaklarda özellikle Þeyhanlý aþireti kendi eski þeyhlerinin (Suriye) belirttiði üzere zamanýnda Arap olduklarýný Kuzey Suriyede (Suruç-Kobani) kürtleþtiklerini belirtiyor. Ama zisin verdiðiniz malumata bakarsak Berazi olmalarý hesabi ile onlarýn da asýllarý Türkmen oluyor.

[kuseyyir]

Bir de aklýma Aþiret tarihi geldi. Aslýnda tüm bu araþtýrmalarý yaparken düþünmek gerekiyor. Bazý aþiretler baþka kabileden veya ýrktan olduklarý halde bölgelerinde az olduklarý için güzçlü aþiretþn içerisinde görünebiliyorlar. Bunun ile ilgili çok örnek biliyorum. Mesela Harran Aþiretlerinin hepsi ayný kökten olmadýklarý halde zamanýnda Ceys aþireti çok güçlü olduðu için onlarýn kurduklarý birliðin içinde yer almaktalar. Kýsacasý yanaþma aþiretler de olabiliyor. Belki Þýhanlar Araplardý ve Kürtlerin yoðun yaþadýðý bölgeye gelince güçlü kürt aþiretlerinin bünyesine girmiþ olabilir. Bu da ben ce bir ihtimaldir. Ama tabiki en doðrusu kaynaklara arþivlere ve neseb ilim kitaplarýna bakmak lazým.

[M.KÜÇÜK]

Peki ben teyit için nereye baþvurabilirim.

[kuseyyir]

Dediðim gibi sizin için ilk kaynak dedelerinizin Suruç'tan geldiði köydür. Onlarýn yaþlýlarý muhakkak bilirler. Onlarýn vereceði malumat doðrultusunda diðer kaynaklara (arþiv-kitap-belge vs) yönelirsiniz. Ýlk etapta oraya gidip muhakkak teyit etmeniz ve köy efradýndan malumat almanýz gerek diye düþünüyorum. Bu hususta þanslýsýnýz. Yani gideceðiniz yer Türkiye hudutlarý içinde ve bilgiye ulaþmanýz daha kolay. Ama ben ve benim gibi dedeleri güneyden (Suriye) gelenlerin muhakkak ya buradaki akrabalarýndan yoksa da muhakkak güneye gidip oradan malumat almasý gerekiyor.
Barak aþiretleriniz saymaz isek geri kalan türk, kürt arap olsun umumiyetle Urfadan ve Suriyeden gelerek veya getirtilerek iskan edilmiþler.

[M.KÜÇÜK]

Verdiðiniz bilgiler için teþekkür ederim ama bende Bursada yaþýyorum,artýk oralara geldiðimde bakarým...

[kuseyyir]

Anlýyorum. Gelince gidersiniz inþallah. Ayrýca ben de verdiðiniz bilgiler için teþekkür ederim. Bu arada Pijanlar benim bildiðim Alagöz, Tilmiyen, Kürep ve Yazýr köylerinde varlar. Ve daha bir çok köyde (köy isimlerini bilmiyorum) var.