Nizip/Akevlerde bulunan eserler sadece bir kilise deðil en az 10,000 kiþinin yaþadýðý Nisibyn/Ad Zociandem adýyla anýlan antik bir yerleþim yeri. Þimdiye kadar sadece kilise kazýsýna ulaþýlabildi. Yan parsellere ulaþýlabilmesi için kamulaþtýrmanýn sürdürülmesi gerekiyor. Eðer bu mozaikler giderse, zaman içerisinde her taþý usul usul söküp götürürler.
Az önce Turizm Bakanlýðý özel kalem müdüresi arayýp, detaylý bir fax istedi. Yerinde sergilenmesi için gerekli tüm giriþimlerimizi sürdürüyoruz. Konuyu ulusal basýna taþýmak için sizlerden de tanýdýklarýnýza ulaþmanýzý bekliyoruz.
Nisibyn/Ad Zociandem doðmadan parçalanýyor !
Aþaðýda sayýn bakana arzettiðim fax bulunmaktadýr.
Turizm ve Kültür Bakanýmýz
Sn. Ertuðrul GÜNAY Beyefendiye;
Yeni bulunan Antik kentin, binlerce yýldýr aranan Nisibyn/Ad Zociandem olduðu kesinleþmiþtir. Kentin 5km ilerideki Zeugma antik kentinden kaçanlarca oluþturulduðu muhtemeldir.
Onbinlerin yaþadýðý kentte 500 kiþilik bir cemaatin ayný anda ibadet edebildiði bir kiliseye rastlantý sonucu ulaþýlmýþtýr. Bu Kilise M.S 4.yy olarak tarihlenmektedir.4 parsele ve belediye yoluna yayýlan 500 m2’lik Kilise 3 nefli, tek apsislidir. Tabaný tamamen mozaiklerle döþelidir. Doðu – Batý doðrultusunda uzanmaktadýr. Temel ve duvar izleri çok net bellidir. Mozaiklerin üzerinde 7 adet kitabe mevcuttur. Her kitabede mozaikleri yaptýran þahýslarla ilgili bilgiler bulunmaktadýr. Kilise þu ana kadar G.Anadolu bölgesindeki erken Bizans dönemi kiliselerinin en büyüðü ve en eskisi olma özelliðini taþýmaktadýr. Þuana kadar açýlan parsellerde sadece kilisenin olduðu alan açýlabilmiþtir. Geniþ antik kentin devamýnýn ortaya çýkarýlabilmesi ve Zeugma antik kentinin akýbetine uðramamasý, Kilisenin müþtemilatý ile ilgili alanlara ulaþmak için kamulaþtýrýlmanýn sürüdürülmesi yüksek müsadelerinize baðlýdýr.
Kamulaþtýrma bedeli G.Antep Özel Ýdaresi tarafýndan ayrýlan 500,000 tl’lik bütçe ile karþýlanacaktýr. Geçen hafta kamulaþtýrma komisyonu bölgede inceleme yapacakken, son anda bilinmeyen nedenlerle engellenmiþtir. Þuan kýsýtlý imkanlarla yürütülen çalýþmalarýn daha saðlýklý yürütülebilmesi için kamulaþtýrmanýn sürdürülmesi gerekmektedir.
Ortaya çýkarýlan Kilise de 2 evreli bölüme rastlanmýþtýr. Mozaiklerden birinin altýnda harabe kalýntýlarý ve onun altýnda baþka bir mozaik daha gün yüzüne çýkmýþtýr. Bunda kilise kubbesinin zaman içerisinde yýkýlmýþ olup yeniden yapýlmýþ olmasýnýn etkisi olduðu düþünülmektedir. Ýslam aleminin peygamberi Hz.Muhammed (S.A.V) doðuþu sýrasýnda birçok kilisenin kubbesinin uçtuðu da hatýra getirilirse bir bað kurulma ihtimali yüksektir. Mozaiklerin üzerinde her baðýþlayan kiþinin adý, yapýlýþ tarihi ve hangi olaydan sonra yapýldýðý ile ilgili bilgiler yer almaktadýr. Bu bilgiler ýþýðýnda kilisenin hemen yan parselinde bulunan mezar içerisinde Hristiyan aleminin havarilerinden veya azizlerinden birinin mezarýnýn olduðu tahmin edilmektedir. Kamulaþtýrma devam etmediðinden yan parsellere girilememektedir.
Mozaiklerin çeþitliliði ve zenginliði bölgeyi bir mozaik cazibe merkezi haline getirmektedir. Zeugma’dan kaçabilen mozaik ustalarý, Zeugma’ya yakýn olan bu bölgede sanatlarýný icra etmeye devam etmiþlerdir. Zeugma’dan 150 yýl sonrasýna denk gelen Nisibyn/Ad Zociandem antik kenti mozaikleri, Zeugma’daki yýkým sonrasýnda buradaki sanatsal faaliyetlerin kesintiye uðramadan devam ettiðinin ve mozaik sanatýnýn bu bölgede geliþip sürdürüldüðünün göstergesidir. Ýlçemizdeki sanatsal ve kültürel deðerlerin devamýnýn göstergesi olan mozaiklerimizin baþka yerde deðil de sanatlarýnýn icra edildiði Nizip içerisinde sergilenmesi Nizip’le ilgili yapýlacak olan akademik çalýþmalarýn desteklenmesi, bölgedeki sanat ve tarih bilincinin geliþmesine katký saðlayacaðý düþünülmektedir. Bölge ekonomisinin giderek zayýflamasý, halkýn alým gücünün düþmesi, turizm gelirlerimizin artmasý ile normale dönüþecektir. Þuan için Zeugma Antik kentine gelen hiçbir turist, ilçe içerisine girmemektedir. Ancak Nisibyn/Ad Zociandem Antik kentinin tarafýnýzca sahiplenilmesi, tanýtýlmasý ve yerinde restorasyonunun yapýlmasý ile bölge tam bir mozaik cazibe merkezi olacaktýr. Bölgeye 15km uzaklýktaki Rum kale Hristiyanlýðýn en önemli merkezlerinden biri olup, Yuhannes’in incilin bazý nüshalarýný burada yazdýðý bilinmektedir, Rumkale’de Hristiyan alemi için hacý olunabilen ender yerlerden biridir. Rumkale’de yüksek himayenize muhtaçtýr. Bu üçlü ile birlikte Baraj gölü turizmi ilçemiz giriþimcilerince deðerlendirilince Efes benzeri bir potansiyele ulaþýlmasý hiç de zor deðildir.
Bulunan eserlerin 2863 sayýlý taþýnmaz kültür varlýðý kanununda açýkça belirtildiði ve taþýnmaz kültür varlýðý olduðu tarafýnýzca malum olup, Nizip Çevre ve Tarihi Deðerleri Koruma Derneði tarafýndan da tescili yaptýrýlmýþtýr. Eserlerin yerinde korunmasý ve yerinde restorasyonunun yapýlmasý arzumuzdur. Aksi halde müzede boþ kalan yerlerin doldurulmasý amacýyla sökülmesi tam bir arkeoloji katliamý olacaktýr. Sizde takdir edersiniz ki bu tür taþýnmazlarýn yerinde muhafazasý onlarý paha biçilmez kýlmakta aksi halde müzede sergilenen ürünler, yerinde sergilenmesi devletin imkansýzlýðý olarak görülmektedir. Sizin Bakanlýðýnýzýn geniþ imkanlarý bu engellerin hepsini aþabilecek güçte olduðu Nizip halký tarafýndan bilinmekte ve arkeolojik eserlere duyarlýlýðýnýz övgüyle söz edilmektedir. Nisibyn/Ad Zociandem antik kentini sahiplenmeniz, size minnettar kalmamýzý saðlayacak ve tarih boyunca minnetle anýlacaktýr.
Müsadelerinizle eserlerin sökülüp taþýnmadan, yerinde restorasyonun da ve kazýlarýn devam etmesinde ýsrarcý çabalarýmýzýn nedenlerini arz edelim.
Mozaik ve eserlerin parçalar halinde sökülüp, götürülüp restore edilip getirilmesi;
- yüksek maliyetler getirecektir,
- eserler parçalanacak, bu bile Zeugma'daki yanlýþ uygulamalarýn devamý þeklinde anýlacaktýr.
- Müzede en kýymetli yerde muhafazasýnda bile eserlerin orijinalliðinin kaybolacaðýna dikkatinize arz ederiz.
Mozaik ve eserlerin sökülmeden yerinde restore edilmesi ve korunmasý ise;
açýlarýndan önemlilik arzetmektedir.
- Mozaiklerin daha fazla zarar görmesini engelleyecek,
- Sadece temizleneceði ve zemin saðlamlaþtýrma çalýþmalarýnýn yerinde yapýlacaðý için orijinalliðine zarar verilmeyecek,
- Yerinde restore maliyeti, taþýma mailiyetinin 1/5i kadar olacak,
- Kazý çalýþmalarý birbirine baðlantýlý ve istikrarlý geniþleyecek,
- Yeni Nisibyn/Ad Zociandem antik kentinin varlýðýnýn yüksek desteklerinizle ortaya çýkmasý,
2003 yýlýnda Nato liderlerine gösterilmek bahanesiyle Zeugma mozaiklerinin (taþýnabilir olduðu halde) Ýstanbul'a taþýnmamasý için, yoðun kamuoyu baskýsý oluþmuþ ve sivil toplum örgütleri mahkeme açarak bunu engellemiþlerdi. Kararýn ne kadar doðru olduðu zaman içerisinde ortaya çýkmýþtýr. O platforma verdiðiniz destek burada hala konuþulmaktadýr. Ayný kararlýlýk ve desteðinizi Nisibyn/Ad Zociandem antik kentindeki mozaikler içinde göstermenizi arz ediyoruz. K.Maraþ ilimizde yine bilginiz dahilinde çýkarýlan mozaikler için yürüttüðünüz titiz çalýþmalarý da gýpta ile takip etmekteyiz.
Eserlerin ýsrarla götürülmek istenmesi, G.Antep'de bulunan yetkilerle, Nizip'de çaresiz bekleyen yetkilileri ve beraberinde Nizip halkýný karþý karþýya getirmiþtir.Nizip halký artýk Antepliyim demekten utanmakta, bu son olayla Antep'in ilçemizi sömürdüðüne kesin gözle bakmaktadýr. Bu iþ de büyük rantlarýn döndüðü ve Zat-ý Alinizin yanlýþ bilgilendirildiði, þahýslarýn kendi istekleri doðrultusunda sizi yönlendirdiði konusunda herkes hem fikirdir.
Þu an eserlerin korunmasý için ilçemiz kaymakamlýðý tarafýndan geceli gündüzlü bekçi bulundurulmaktadýr. Ýlçe emniyetimizde periyodik olarak bölgedeki devriye görevini sürdürmekte olup, bölge halký eserlere gözü bakmaktadýr. Þimdi burada yerinde gömülü olan orijinal mozaiklerin yerinden parçalar halinde sökülüp restore edilme bahanesi ile G.antep’e götürülmesi etik olmamakla beraber çok maliyetli olduðu tarafýnýzca bilinmektedir.
Zeminin zayýflýðý ve yandaki binalarýn yýkýmý sýrasýnda eserlerin zarar göreceði bahanesi tamamen asýlsýzdýr. Sizde hak veririsiniz ki þehir merkezlerinde bile binalar usulüne uygun yýkýlabilmekte ve enkazlarý taþýnabilmektedir..
Bahse konu tüm detaylarýn daha saðlýklý incelenebilmesi için, sadece bilginiz dahilinde uygun gördüðünüz deðerli Konservasyon bölümlerindeki hocalarýmýzýn bölgeyi gezmeleri ve etki altýnda kalmadan size hazýrlayacaðý raporlarý deðerlendirmenizi de yüksek emirlerinize arz ediyoruz.
Nizip Çevre ve Tarihi Deðerleri Koruma Derneði