Ilginç bir tarihi vaka

[fsoyarik]

Özgürlük (Liberty) adasý üzerinde yükselen Özgürlük Heykeli, ABD'nin en büyük sembollerinden biridir. 1886'da Fransýz halký tarafýndan, kuruluþunun 100. yýlý nedeniyle(10 yýl gecikmeli olarak) ABD'ye hediye edilen heykel, bol elbiselere sarýnmýþ elinde meþale taþýyan bir kadýný resmeder. Kadýnýn baþýnda 7 kýtayý veya 7 denizi simgeleyen 7 dikenli taç vardýr. Sol elinde ise, üzerinde Amerika'nýn Baðýmsýzlýk Günü olan 4 Temmuz 1776 tarihinin kazýlý olduðu kitabe vardýr.

[fsoyarik]

Peki tüm dünyanýn Amerika'ya ait olduðunu zannettiði Özgürlük Heykeli'nin aslýnda Osmanlý'nýn parasýyla ve emriyle yapýldýðýný biliyor muydunuz?

þte heykelin Osmanlý topraklarýndan New York'a uzanan hikayesi...

Tarih 30 Kasým 1854, Sultan Abdülmecid dönemi. Mýsýr, içiþlerinde baðýmsýz, dýþiþlerinde Osmanlý sultanýna baðlý bir Osmanlý eyaleti. O dönemde Mýsýr hýdivi(valisi) olan Said Paþa, Kýzýldeniz ve Akdeniz'i birbirine baðlayan Süveyþ Kanalý projesini hazýrlatýp onaylamasý için Sultan Abdülmecid'e sunuyor

[fsoyarik]

Fransa tarafýndan desteklenen Said Paþa'nýn Süveyþ Kanalý Projesi'nin önünde de Ýngiltere bir engel olarak duruyordu. Osmanlý'nýn mali gününün yanýsýra denizlerdeki gücünün de artmasýný saðlayacak olan bu kanal, Ýngilizlerin Akdeniz ve Hindistan'daki hakimiyetini de sona erdirebilecekti. Bu durumun farkýnda olan Ýngiltere, Sultan Abdülmecid Han'ý, projeyi reddetmesi için sürekli baský altýnda tutuyordu. Said Paþa, bu sebeple Sultan Abdülmecid'in tasdikini beklemedi

Said Paþa, Abdülmecid'den tasdik gecikince projenin gerçekleþmesi için gerekli þirketin kurulmasýný emretti. 30 Kasým'da Fransýz mühendise gereken izni verdi. Fransýz sermayesiyle kurulan þirketin hisse senetlerinin tamamý satýlýnca Ýngiltere, Osmanlý'ya baskýlarýný daha da artýrdý. Sultan Abdülmecid vefat ettiðinde proje hala onay bekliyordu. Ancak onaylanmasa da aðýr aksak ilerlemeye devam ediyordu. Ýki sene sonra Said Paþa da aniden vefat etti. Yerine geçen Ýsmail Paþa ise Ýngiliz taraftarýydý. Fakat bu kanalýn Mýsýr için hayati önemini fark etmekte gecikmedi ve iþe dört elle sarýldý.

Sultan Abdülmecid'in vefatýyla Osmanlý tahtýna geçen Sultan Abdülaziz Han'a da Ýngiliz baskýlarý devam etti. Ama Sultan Abdülaziz, denizciliðe önem verdiði için zaten baþlamýþ olan proje için gerekli onayý hemen verdi. Bununla da kalmayýp, Mýsýr'ýn kanal için yaptýðý dýþ borçlarý devlet garantisi altýna alarak, kanal þirketi hisselerine de bizzat kendisi oldukça yüklü paralar yatýrdý.

[fsoyarik]

Said Paþa ile kanalýn mühendisi Ferdinand de Lesseps arasýnda 1854'te yapýlan anlaþma maddelerinde, Süveyþ Kanalý'nýn Akdeniz'e açýlan sahillerinde bulunan Port Said þehri limanýna dikilecek olan dev bir kadýn heykeli projesi de vardý. Bu heykel, hem Osmanlýyý hem Mýsýrý temsil edecekti.

Mýsýr'ý temsilen firavunlar dönemi kýyafetlerini giymiþ kadýn heykelinin baþýnda, 7 iklimin padiþahý olan Osmanlý Sultaný'ný temsil eden 7 kýta ve 7 denizi simgeleyen 7 sivri uçlu bir taç olacaktý

Heykelin elinde bir meþale olacaktý. Abdülaziz Han, heykelin yüzünün batýya dönük olmasýný istedi. Zira elindeki ýþýðý doðudan batýya götürdüðünü, ýþýðýn, medeniyetin, uygarlýðýn, doðudan yükselip batýyý aydýnlattýðýný simgelemesini istiyordu padiþah

[fsoyarik]

Parasý bizzat Sultan Aziz Han tarafýndan ödenen heykelin sipariþi, Fransa'nýn meþhur heykeltýraþlarýndan Frederic Auguste Bartholdi'ye verildi.

Heykele Singer dikiþ makinelerinin kurucusu Isaac Singer'in dul eþi Isabelle Eugenie Boyer modellik yaptý

Frederic Bartholdi, heykelin bakýr ve çelikten oluþan iskeletini, Paris'te Eiffel Kulesi'ni yapan Gustave Eiffel ile birlikte tamamladý.

[fsoyarik]

Heykel tamamlandý ama konulduðu yer Mýsýr olmadý.

Said Paþa'nýn sipariþ ettiði, parasý Osmanlý hazinesinden çýkan bu heykeli, yeni vali Ýsmail Paþa Müslüman bir ülkede kadýn heykelinin yerel huzursuzluk çýkaracaðý endiþesiyle istemedi

"Asyanýn ýþýðý" bu karar üzerine Fransa'daki bir depoda yapayalnýz, akýbetini beklemeye baþladý.O yýllar, Amerika ile Fransa'nýn dostluk yýllarýydý. Karþýlýklý hediyeleþmeler sýrasýnda Fransýz-Amerikan dostluk grubunun baþkaný Edouard Rene Lefebvre de Laboulaye'den, Fransýz hükümetine "Amerika'ya bir heykel hediye edilsin" teklifi geldi.

Ýkna olan Fransýz hükümeti, bu heykel için Frederic Bartholdi'yi görevlendirdi. Bartholdi'nin eseri zaten hazýrdý. Fransa hükümetinden gelen talimata göre heykel, sol elinde bir kitap tutacak, sað elinde de, "Dünyayý aydýnlatan özgürlüðün sembolü bir meþale" olacaktý. Yani neredeyse Fransa tarafýndan istenen heykel, Mýsýr için hazýrlanan heykelin aynýsýydý.

[fsoyarik]

Bartholdi, heykelin yüzünü tamamen deðiþtirerek annesi Charlotte'nin yüzünü iþledi ve kuruluþunun 100. yýlý münasebetiyle Amerika'ya 10 yýl gecikmeyle hediye edildi.Heykeltraþ, heykeli 350 parçaya bölerek, Ýsere adýndaki bir Fransýz gemisiyle Özgürlük Adasý'na taþýdý

Bartholdi, kaidesini Richard Morris Hunt'un hazýrladýðý yere, 4 ay içinde monte etti. Ve 28 Ekim 1886 da açýlýþýný bizzat kendisi yaptýHeykelin sol elindeki kitap üzerinde Baðýmsýzlýk Bildirgesi'nin ve Amerika'nýn kuruluþunun tarihi 4 Temmuz 1776 yazýyor. Heykel 1886'dan beri de New York'da bulunuyorVe yüzü Sultan Abdülaziz Han'ýn isteðinin tam aksine doðuya bakýyor. Lakin güneþ ýþýðý hala doðudan yükseliyor ve her sabah Özgürlük Heykeli'nin yüzünde parlýyor.

*Özgürlük Heykeli, 1984'ten beri UNESCO'nun Dünya Kültür Mirasý Listesi'nde yer almaktadýr

[fsoyarik]

*Heykelin daha küçük boyutlarda bir kopyasý Paris'tedir ve Atlas Okyanusu'na doðru bakar. Dünyanýn baþka çeþitli yerlerinde de (Osaka, Priþtine, Pekin, Nevada, Güney Dakota, Bordeaux gibi) küçük kopyalarý bulunmaktadýr

[felsefefe]

Ýki önemli konu bence var.

Birincisi paramýzý yerinde kullanmak.
Çünkü hiç kullanýlmayacak bir þeye paramýz gitmiþ.

Ýkincisi ise
Ne olursa olsun.
Satýn aldýðýn bir þeyi alýp
kullanmayacaksan da sen sahipsin.