Arabistanlý Lawrance'nin Nizip Aþký

**Ramazan Tarhan** · 19.04.07, 05:13

Arabistanlý Lawrence olarak da bilinen Ýngliz Arkeolog Thomas Edward’in Nizip bölgesinde Zeugma antik þehri ile ilgili birçok çalýþmalar yaptýðý bilinmektedir.Bu konu ile ilgili daha önceleri birçok iddialar ortaya atýlmýþ ve Ýngiltere British Museum’da bulunan birçok eserin Zeugma antik kendine ait olduðu söylenmiþtir.Zeugma antik kentinde kazý çalýþmalarýný yürüten birçok yabancý arkelog da bu bölgelerde daha önceleri kazý yapýldýðýný tespit etmiþlerdir.Gaziantep Arkeoloji Müzesi Eski Müdürü Rifat Ergeç’in iddiasýna göre Lawrens, British Museume eser kazandýrmanýn yanýsýra kiþisel çýkarlarý için de bazý eserlerin kaçakçýðýný da yapmýþtýr.Ergeç’in iddiasýna göre Karkamýþ bölgesi kazý ve araþtýrma ekibinde de bulunan Lawrens’in Zeugma’yý keþfi fazla uzun sürmemiþ ve kullandýðý motosiklet ile bu bölgelerde kiþisel kazýlar da yapmýþtýr.Lawrens’in büyük bir kýsmýnýn gizli askeri bilgi içeren eserlerinden basýna yansýyan bölümlerinde arkeloji çalýþmasý yaptýðý bölgelerin haritalarý da yer almaktadýr.Bu bölgeler içinde Zeugma da bulunmaktadýr.Hasan Süzer Etnografya Müzesi’nde bulunan üç tekerlekli-kayýklý tarihi motosikletin Lawrence’e ait olduðunu da iddia eden Ergeç,bu motosikletin varlýðýný bazý Gaziantepli yaþlý kuþaðýn hatýrladýðýný söylemektedir.Bu motosiklet Lawrence’ýn 1917-1918 yýllarýnda Karkamýþ ve diðer kültürel varlýklarýn bulunduðu yerlere gidip gelirken kullandýðý motosiklet olduðu sanýlmaktadýr.

Yakýn tarihimize baktýðýmýzda özellikle Ýnglizlerin Ýþgal ettigi bölgelerin tarihi degerler taþýmasý çok ilginçtir.Bu iþgal çalýþmasýnýn büyük bir olasýlýkla Ýngliz ajaný Arkeolog Thomas Edward’in raporlarý doðrultusunda yapýldýðý tahmin edilmektedir.15 Aðustos 1888’de Galler’de doðan Lawrens dünya tarihinde Orta Doðu’da yürüttüðü istihbarat etkinlikleriyle tanýnmýþtýr.Tarih,Arkeoloji ve Harita bilimlerinde uzman bir bilgiye sahip olan Lawrens çok iyi Arapça ve Türkçe bilmesi nedeni ile 1912 yýlýnda Ýngliz kraliyet donanmasý tarafýndan askeri uzman olarak görevlendirildi. I. Dünya Savaþý’nýn hemen baþýnda Sina’nýn askeri haritasýný çýkarmak üzere Savaþ Bakanlýðý Harita Dairesi’nde sivil memur olarak çalýþmaya baþlayan Lawrence, Aralýk 1914’te üsteðmen rütbesiyle Kahire’ye gönderildi. Araplar ve Osmanlýlarýn elindeki Arap topraklarý konusunda uzman olduðundan Ýngliz hükümeti tarafýndan istihbaratta görevlendirildi.Thomas Edward Lawrence, arkeolog, tarih ve harita alanlarýndaki uzmanlýðýnýn yanýsýra iyi bir asker ve yazar olarak ta tanýnýr.Ancak bu yönlerinden çok Ortadoðu’da oynadýðý siyasi rol ile Arap Lawrence olarak ün kazanmýþtýr.

1914-1918 yýllarý arasýnda Fransa’da ve Ortadoðu’da arkeolojik araþtýrmalar yapmýþ,Birinci Dünya Savaþý çýkýnca, Ýngilizler tarafýndan, Araplarý Osmanlý Devleti’ne karþý ayaklandýrmakla görevlendirilmiþtir. Araplardan kurduðu düzensiz çetelerin baþýnda, Osmanlý birliklerine karþý çarpýþmýþ, Araplarýn Osmanlý yönetiminden çýkmalarýnda belirleyici bir rol oynamýþtýr.Araplarla geçirdiði zaman zarfýnda, gelenek ve yaþantýlarýna uymaya çalýþmýþ,deve ile seyahat etmiþ ve zaman zaman Arap olduðunu da iddia etmiþtir.Sýký bir dostluk kurduðu Prens Faysal’ýn hediye ettiði yerel kýyafetleri hemen hemen üzerinden hiç çýkartmamaýþtýr.Bu arada kullandýðý motosiklet ile birçok bölgeyi gezme fýrsatý buldu.Ortadoðu bölgesinin yapýsýný ve tarihini iyi bilen Lawrens Ýngliz hükümetine bu hususta birçok raporlar sunmuþtur.30 Ekim 1918´de imzalanan Mondros Mütarekesi ile Ýtilaf Devletleri paylaþtýklarý topraklarý iþgale baþlarken Lawrence’nin istihbarat ve raporlarý doðrultusunda 17 Aralýk 1918´de Ýngilizler Urfa-Antep bölgesine girmiþlerdir.Aslýnda Mondros Mütarekesi geregi bu bölgelerin Fransýzlara geçmesi planlanmýþtý.Ancak Thomas Edward Lawrence’in araþtýrma ve istihbarat raporlarý doðrultusunda Ýngliz birlikleri bu bölgelerdeki arkeolojik çalýþmalarý kontrol altýna tutmak için Antep-Urfa bölgesine girmiþlerdir.Fransýz hükümetinin tepki göstermesine raðmen Ýnglizler 15 ay kadar bu bölgeleri terk etmediler.Ýyi bir arkelog olan Thomas Edward Lawrence’nin 11 Mart 1918 tarihinde Karkamýþ ve Nizip Zeugma bölgelerinde bir ekip ile arkeolojik çalýþma yaptýðý ve British Museum’a birçok eser kazandýrdýðý anlýþmaktadýr..Ýnglizlerin bu haksýz iþgaline Fransýzlar tepki göstermiþ ve 1918 Eylül´ünde yapýlan Ýngilizlerin Musul üzerindeki “Nezaret Hakký” ndan vazgeçmeleri ile önce Suriye daha sonra Antep, Urfa ve Maraþ bölgelerini boþaltýlmýþtýr.Ýnglizler iþgal ettikleri bölgelerde genel olarak yöre halklarýna pek karýþmamýþlardýr.Ancak Fransýz birlikleri Ýglizlerden devraltýklarý yerleþim birimlerinde halkýn yaþantýsýna karýþmýþ ve tam egemenlik kurmak istemiþlerdir.Bu durumda birçok bölgelerde ayaklanmalar olmuþ ve halk direniþi ile karþýlaþmýþlardýr.Zamýnýn büyük bir bölümünü direniþ güçlerine ayýrmak zorunda kalan Fransýzlar tarihi degere sahip bölgelerde pek kazý yapma imkaný bulamamýþlardýr.1935 yýlýnda geçirdigi motosiklet kazasýnda hayatýný kaybeden Lawrence’nin tarihi bir kayýt olarak Nizip-Karkamýþ bölgesinde sýkça motosiklet kullanmasý bu bölgede motosiklete olan ilginin ilk baþlangýcý olmuþtur...

--------------------------------------------------------------------------------

Okunma: 498
Oy/Yorum: Rating:9 Votes:11 (Rating Scale: 1 = worst, 10 = best)
Tarih: 12/31/2006
Yazar/kaynak: Ramazan Tarhan
Yazar iletiþim: n/a
Gönderen: Tarhan
Yorum: 11 Yorumlar | Oyla ve yorum ekle
Comments:
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: felsefefe tarih 12/18/2006
Kendisi çalýþkan ve akýllý adam. Ayný zaman da bilgili. Tarihi eser, tarih, savaþ, adam satýnalma, adam idare etme vs her konuda uzman. Eðer 100 tane Lawrensimiz olsaydý bizde Ýmparatorluðu kaybetmezdik.
Lawrens tarihi eserleri kaçýrýrken þunu iddia ediyor.
Yerel halk ve yöneticiler bu eserleri koruyamaz.
Yukarýdaki ifadeye dikkat edelim. Tüm dünyada sadece Ýngiliz Devleti Merkezi hükümet geri kalanlar yerel halk.
Ancak bu söylediði doðru.
Müzelerimizdeki talaný görünce ...
Bende kendi insanýmýzdan þüphe etmeye baþladým.
Sahi atlý karýnca ne oldu. Ya diðer hýrsýzlýklar...
Müzelerdeki tarihi eser ve onlarý korumasý gereken tüm müze görevlileri...
Onlarýn hepisine önce kim olduklarýný kendi kendilerini sorgulamalarýný sonra Lawrenci okumalarýný.
Okusunlarda bir insan kendi devleti milleti için nasýl çalýþýr nasýl mücadele eder öðrensinler..
Ramazan kardeþ çok güzel bir konuyu yazmýþsýn teþekkür ederim.

--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: admin tarih 12/18/2006
Ramazan bey tarafsýz bir gözle bir araþtýrma yapmýþ. Felsefe beyde ayný þekilde yorumlamýþ. Her ikisine de katýlýyorum.
Lawrens Osmanlý aleyhtarý bir ajan olabilir. Bize göre tabiki haindir ve her türlü kötü yakýþtýrmayý hak ediyor. Fakat ülkesi yararýna her türlü oyunu mübah görüp ustalýkla uygulamýþ bir ajan. Eserleri götürme konusunda o zaman için bir hýrsýzlýðý yok. Çünkü hepsini sorup almýþ ve o yýllarda bunlar gerekli görülmemiþ. Günümüzün Türkiye’sinin deðerlerini çalmýþ o baþka.
Motosiklete gelince ilginç bir yaklaþým. O yýllardaki Nizip’liler bundan etkilenmiþ olabilir, Nizip’in ilk motosikleti de olabilir ama Nizip’liler motosikleti coðrafi yapýmýzdan dolayý tutuyorlar.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: ibrahim þimþek tarih 12/20/2006
BEN ÜSTADIMI BU BAÞARILI ARAÞTIRMALARINDAN DOLAYI KUTLARIM.BENCE BAKIÞ AÇISIDA GÜZEL OLMUÞ...
HER AN KEÞFETMEK ÝÇÝN OKUYALIM...
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: kkasim tarih 12/21/2006
Esas görevi Araplarý Osmanlýlara karþý kýþkýrtmak olan Lawrensýn, Karkamýþ-Nizip bölgelerinde siyasi etkinliði esnasýnda bir takým arkeolojik araþtýrmalar yapmasý ve bu sýrada ulaþým için motorsiklet kullanmasý ve Niziplilerin bundan etkilenerek motorsiklet karþý ilgi duymalarý ve günümüzde Nizipte motorsikletin kullanýmýnýn çok yaygýn olmasýný buna baðlamaya çalýþmak bence yanlýþtýr.
Sayýn felsefefe’nin dikkat çektiði ’’Ýngiliz merkezi hükümetinin dýþýnda kalanlar yerel halk’’ ibaresi çok önemli, o dönemde Osmanlý gibi çok köklü bir medeniyet, kültür ve siyasi geçmiþi olan ve daha henüz ismi yeni yeni küllenmekte olan imparatorluða karþý olan bakýþ açýsý ve ******lýðý, Lawrensýn görevini ne kadar baðlý, iyi yetiþtirilmiþ bir o kadar da milliyetçi olduðunu göstermektedir; buradan alýnacak dersler vardýr ancak o dönemlerde bizim aramýza serpilen zehirli tohumlar o kadar derine sirayet etmiþki, bu gün dahi o tohumlar hala hayat bulabilmektedir. Aradan o kadar zaman geçmiþ olmasýna raðmen bu tip ingiliz yada batýlý casuslara karþý en ufak bir merhamet yada sempati duyulabilecek þekilde ifadeler dahi rahatsýzlýk verici ancak burada tek dikkat edilecek nokta Lawrensýn kendisine verilen görevi yerine getirirken gösterdiði baþarý ve dolayýsýyla ülkesine hizmetidir.
(Belkide Ýngiliz hükümeti Lawrensýn verdiði istihbaratý deðerlendirerek iþgal ettikleri bölgenin halkýna karýþmadýlar ama Fransýzlar böyle bir istihbaratlarý olmadýðý için bu hatayý yaptýlar ve sonuçta Türk milletini Anadolu insanýnýn sabrý taþýnca neler yapabileceðini çok pahalý bir þekilde öðrendiler)
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: mukarrir tarih 12/21/2006
Araþtýrmacýlýðýnýzý hayranlýkla takip ediyorum .Tebrikler .Gün yüzüne çýkmamýþ bilgileri bulup hizmete sunmanýz taktire þayandýr....
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: Tarhan tarih 12/21/2006
Kaliteli yorum ve engin yaklaþýmlarýnýz beni son derece memnun etmektedir.Özellikle tarihi araþtýrmalarda bu tip çalýþmalar için fikir öne sürmek cesaret isteyen bir yaklaþýmdýr.Eldeki bulgular ve bilgiler ýþýðýnda toplumun yapýsý da gözönünde bulundurularak bazý teþhisler öne sürülebilir.Ama bunlarýn doðruluðu veya yalnýþlýðý kati degildir.Onun için yorum yazan kiþiler sadece "bu görüþe katýlmýyorum" diyebilirler.Aksi halde yazýklarýný ýspat etmek zorundadýrlar.Ben elimdeki deliller ile iddia sunuyorum.Lütfen yalnýþlýðýný da deliller ile sunun ki okuyan kiþiler iyi bir tahlil olanaðýna sahip olsun.Teþekkürlerimi sunuyorum...
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: metal tarih 1/7/2007
Bence iþin acý tarafý ülkemizin ve bölgemizin, deðer ve zenginliklerinden, bir ingiliz ajanýnýn bile bilgisi olup o dönemdeki savaþý fýrsat bilerek içimize kadar sokulup, çalýþmalar hatta kazýlar yapýp bir takým eserleri de ülkesine kaçýrmayý baþarmýþ. burada lawrenci ne kadar hain desekte bizlerde o kadar elimizdeki zenginliklerden bihaberiz, elin ajaný yaklaþýk yüzyýl önce buradaki tarihin peþindeyken bizler 2000 li yýllarda bile halen zar zor kurtarýyoruz zeugmayý. Motorsiklet konusunda ise bölge insaný bu aracý ilk defa gördüðünden ve de bölgemiz için son derece kullanýþlý olan bu aracý benimsemesimantýklýdýr.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: ahmeter tarih 1/8/2007
Bu adam tam anlamýyla profesyonel bir munafýk.Nereye gitse "ben sizdenim" demiþ.Ve iþini iyi yapmýþ helal olsun..
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: hazal1 tarih 1/8/2007
British Museum(Londra) da Zeugma ile ilgili þimdiye kadar kayýt altýna alýnabilmiþ hiçbir eser yoktur.Uluslararasý anlaþmalar geregi Kültür bakanlýðýnýn bu amaçla yaptýðý araþtýrma ve çalýþmalar Zeugma kazý bölgesindeki eserlerin büyük bir bölümünün çalýntý ve eser kaçakçýlarýnýn elinde olduðu yönündedir.Ama konu son derece önemli ve tarihe ýþýk tutan bir çalýþmadýr.
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: kubiturk tarih 1/8/2007
ramazan abi.1-BU LAWRENCE OSMANLI YI ÝÇTEN ÇÖKERTEN BÝR AJANDIR.Osmanlý ile araplarý birbirine düþürerek iþ tutan bir pisliktir..2-BU ADAMI ZEUGMANIN KEÞFÝ GÝBÝ GÖRMEN EN BAÞTA GÜNAH.ABÝ BU ADAM dünyanýn en rezil,Osmanlý yý mahveden bir ingilizdir.bu sitede tarihimize böyle þerefsizlik yapanlarý deðiþik þekilde vermeyin abi..
--------------------------------------------------------------------------------
Yorumlayan: Kullanýcý Adý tarih 3/12/2007
Bu adam zeugmadaki ve karkamýþtaki kütüphanedeki tarihi eserleri çalarak bir bidona koyuyordu. bu bidonu fýrata atýyor , tarihi eser suriyeye doðru yola koyuluyordu. ordanda emaneti alýyolardý. Bunu Karkamýþta birinden dinlemiþtim. aynen böyle anlatmýþtý. inþallah yukarýda yazýlanlarýn içinde bunlara deðinilmiþtir. çok uzun okuyamadým

**Ramazan Tarhan** · 19.10.09, 14:36

-----Original Message-----
From: buket.ozruh@holidays.fr
Sent: Saturday, October 17, 2009 11:02 AM
To: Ramazan Tarhan
Subject: Lawrance Makalesi
Sn.Tarhan,
http://www.nizip.com/showthread.php?p=50138 adresindeki makalenizi okudum.Elinizde Gaziantep Hasan Süzer Etnografya Müzesi’nde bulunan ve Lawrens’e ait olduðu iddia edilen motosikletin fotoðraflarý var mý? Bu motosiklet müzede sergileniyor mu? Bilgilendirirseniz çok mutlu olacaðým.Teþekkür ederim.

Özruh B.
www.holidays.fr

**Ramazan Tarhan** · 19.10.09, 14:59

Ben görmediðim için fotoðrafýný çekmedim.Emin deðilim ama sanýrým bu foto orjinal lawrance'nin müzede sergilenen fotosudur.Gören veya bilen arkadaþlarýmýz varsa teyid etsin.