Tarihe Yön Veren Bir Merkez:Birecik Tersanesi

[Ramazan Tarhan]

karayollarý henüz tam yapýlmadýðý için o dönemlerde cipler çok önemli taþýma araçlarýydý.Yük kamyonlarý ve ciplerin Fýrattan karþý yakaya geçiþleri de bu tür kayýklarla yapýlýrdý.

[Ramazan Tarhan]

Nehirden yukarý doðru giden kayýklarýn nehir kenarýndaki halatlarý ve bazen de rüzgarýn gücünü kullandýklarýný gösteren eski fotoðraf

[müslüm akpek]

Ramazan bu resimler harika nerden buldun bunlarý.

[Ramazan Tarhan]

Köprü yapýlmadan önce yük kamyonlarý yukarýdaki þekilde fýrattaki gemilere bindirilirmiþ.Yükü çok aðýr olan kamyonlar iki deferde taþýnýrmýþ.Önce yük taþýnýr sonra da kamyon taþýnýrmýþ.Yükü aðýr olmayan kamyonlarýn yükü ise gemi içinde indirilir Yüklük kýsmýna konulurmuþ.Taþýma gemilerinde bir dümenci ve uzunca degnekleri olan dört kürekçi bulunurmuþ.Birecik'te en meþhur gemi taþýmacýlýðý yapan þahýs namý ile ünlü AloMalo diye birisiymiþ.Bu ismi hala hatýrlayanlar var.

[M.KÜÇÜK]

Köprüden önce kayýklarýn çalýþtýðýný duymuþtum ama tersane olduðunu ilk defa duydum.

[müslüm akpek]

Dedem rahmetli Yetim Halil (Halil Çevikbaþ) , o bölgelerin hemen hemen ilk aðýr vasýta þoförlerinden biridir, kendisi anlatmýþtý, birgün Urfa valisi kendisini çaðýrtmýþ dedemde gitmiþ, vali demiþki Mersin limanýna elektrik trafosu geldi , o trafo Urfaya getirilecek, sorduðumuzda bunu bir tek senin yapabileceðini söylediler, yapabilirmisin, dedemde trafoya bakayým söylerim diyor, Mersine gidip bakýyorlar ama trafo o zamanýn kamyonlarýna sýðmasý mümkün deðil, hemen kasayý uzatma yollarýný araþtýrýyorlar ama olmuyor, iþte tam bu anda dedemin aklýna ilave dingil yapmak geliyor, ve belkide Türkiyenin ilk ilave dingilini yapýyorlar, trafonun ön kýsmýný kamyonun önüne ilave dingile bindiriyorlar arkasýnada çekici dingil koyup yola çýkýyorlar, bu trafo 15 günde bireciðe Fýratýn kenarýna geliyor, ama hiçbir salcý bunu karþýya geçirmeye cesaret edemiyor.

Bunun üzerine dedem karþýdan karþýya iki halat çektiriyor, kamyonun önünü bir sala, arkasýný da baþka sala yüklüyorlar ve o þekilde halatlarla çekerek trafoyu karþýya geçiriyorlar, dedem bunu anlatýrken gözleri yaþarýrdý, dönemin valisi ,kaymakamý dedemi Fýratýn karþý yakasýnda karþýlýyorlar, günlerce davul zurna çalýyorlar, o dönemlerde dedemin bu Alomalo dan bahsettiðini hatýrlýyorum.

[Ramazan Tarhan]

Birecik gibi þehir merkezlarinden uzakta olan köy civarlarýnda fýrattan karþýya geçmek için genelde yukarýdaki fotoðrafta görünen ve kelek adý verdikleri bir sal türünü kullanýrdý.Kelek oluþturmak için o dönemlerde henüz fazlaca lastik olmadýðý için keçi derisinden yapýlma hava yastýklarý kullanýlýrdý.

[Ramazan Tarhan]

altýnda lastik olan kelekler de köy civarlarýnda büyük ilgi görürdü.Köylerdeki kelekler ücretli degildi.Genelde yardýmlaþma amaçlý düðün ve derneklerde karþý köylere geçmek için kullanýlýrdý.

[Ramazan Tarhan]

Nehir civarýnda yaþayan köylüler özellikle kýþ aylarýnda sel sularý ile birlikte gelen ve "bangleþ" adý verilen odun parçacýklarýný bu tip kelekler ile toplarlardý.

[Ramazan Tarhan]

kelek ile yapýlan bir taþýma

[Ramazan Tarhan]

Tarihi kalýntýlardaki kabartma çizimlerden Asurlular dönemine ait bir Fýrat nehri kayýðý

[müslüm akpek]

Tarihi kalýntýlardaki kabartma çizimlerden Asurlular dönemine ait bir Fýrat nehri kayýðý

Bu kürek nasýl çalýþýyor pek anlayamadým.

[Ramazan Tarhan]

yukarýdaki kabarmada kürekler çengel gibi gözüküyor.Halbuki kýrmýzý renkle çizdigim gibi onlar iki tane kürek.Arkadaki iyi yüzücü ise bir nevi itme motoru görevi yapýyor.karnýna baðladýðý keçi derisi hava yastýðý onu su üstünde tutmaya yarýyor.O sadece ayaklarýný oynatýp kayýðý arkadan itmeye çalýþýyor.Zaten motorlu gemilerin ilham kaynaðý da bu çizimler olmuþ.

[tarhan_4]

Tebrik ederim sizi, bir birecikli olarak bunu bilmiyordum.

[salihunal]

paylaþým için teþekkürler