Oruç Tutanlar Ýçin Saðlýklý Beslenme Önerileri
- Ramazan ayý süresince yeterli ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir. Yeterli ve dengeli beslenmeyi saðlamak için 4 besin grubunda yer alan besinlerden yeterli miktarlarda tüketilmesi gereklidir. Bu dört besin grubu süt ve süt ürünleri, et- yumurta-kuru baklagiller grubu, sebze-meyve grubu ile ekmek ve tahýllar grubudur.
- Öðünler; sahur ve iftarda iki ana öðün ile, iftardan sonra 1-1.5 saat aralýklarla iki ara öðün olarak düzenlenmeli, azar azar küçük porsiyonlar þeklinde beslenilmelidir.
- Oruç tutanlarýn mutlaka imsak saatine yakýn bir zamanda sahur yapmalarý saðlýðýn korunmasý açýsýndan önemlidir. Sahurda sadece su içerek niyetlenmenin veya gece yatmadan önce sahur yapmanýn zararlý olduðu unutulmamalýdýr. Çünkü bu beslenme tarzý yaklaþýk 12 saat olan açlýðý, ortalama 18 saate çýkarmaktadýr. Bu da açlýk kan þekerinin daha erken saatlerde düþmesine ve buna baðlý olarak günün daha verimsiz geçmesine neden olmaktadýr.
- Sahur yemeðinde süt, yumurta, domates, salatalýk, yeþil sebzeler ve tercihen tam buðday unundan yapýlmýþ ekmekten oluþan hafif bir kahvaltý yapýlmalý ya da çorba, sebze ve zeytinyaðlý yemeklerden oluþan bir öðün tercih edilmeli, vücut direncini artýrmak ve vücuda yeterli miktarda vitamin ve mineral alýnmasýný saðlamak için sebze ve meyveler sýk tüketilmelidir. Aþýrý yaðlý, tuzlu, þekerli ve unlu gýdalardan uzak durulmasý uygundur.
- Ýftara peynir, domates, zeytin gibi kahvaltýlýklar veya çorba gibi hafif yemeklerle baþlanýlmasý, 10-15 dakika sonra az yaðlý et yemeði, sebze yemeði veya salatayla devam edilmesi uygundur. Yine enerji veren ancak kan þekerini dengeli bir biçimde yükselten besinler (beyaz ekmek, pirinç pilavý gibi glisemik indeksi yüksek olan gýdalar yerine bulgur pilavý, tam buðday ekmeði veya kepekli makarna gibi posalý besinler) tercih edilmelidir.
- Hava sýcaklýðý nedeniyle kaybolan su ve mineral kaybýný yerine koyabilmek amacýyla iftardan itibaren sahur sonuna kadar bol su ve sývý (ayran, taze sýkýlmýþ meyve sularý, sebze sularý vb.) alýmýna özen gösterilmelidir.
- Ýftarda aþýrý þerbetli, yaðlý tatlýlar yerine; yazýn daha sýklýkla tercih edilebilecek sütlü tatlýlar (sütlaç, güllaç, muhallebi, dondurma vb.) veya meyve tatlýlarý tercih edilmelidir.
- Ramazan’ýn yemek kültürü açýsýndan en bilinen özelliði iftar sofralarýndaki çeþitlilik ve bolluktur. Oruç nedeniyle gün içinde kan þekerinde düþüþ olduðundan özellikle iftarda hýzlý yemek yenilmekte ve çok miktarda besin tüketme isteði doðmaktadýr. Ýftar sofralarýnda bir insana yetecek yemeðin 2-3 kat fazlasý bulunabilmektedir. Beyin, doyma emrini yemekten 15-20 dakika sonra verir. Çok hýzlý yemek yenildiðinde bu süre zarfýnda yüksek miktarda, enerjisi yüksek besinler yenilebilir ve bu durum ilerleyen günlerde kilo alýmýna da zemin hazýrlar. Bu nedenle yemekler yavaþ yenilmeli, besinler aðýzda iyice çiðnendikten sonra yutulmalýdýr.
- Ýftar yemeðinden sonra kýsa mesafeli yürüyüþler yapmak sindirime yardýmcý olmasý açýsýndan yararlý olmaktadýr.
- Yaz aylarýnda iftar veya sahur sofralarýnda yaðlý besinlerin ve yaðda kýzartmalarýn tüketiminden kaçýnýlmalý; yemekler ayçiçeði yaðý, mýsýrözü yaðý, fýndýkyaðý vb. bitkisel sývý yaðlar ile piþirilmeli, salatalarda zeytinyaðý kullanýmýna özen gösterilmelidir. Ancak yemekleri piþirirken kýzartma ve kavurma yerine haþlama, ýzgara ve fýrýnda piþirme yöntemleri tercih edilmelidir.
- Beslenme düzenindeki deðiþikliklere baðlý olarak oluþabilecek kabýzlýðý önlemek için, yemeklerde lif oraný yüksek gýdalar (sebzeler, kurubaklagiller, kepekli tahýllar vb) ve ara öðünlerde de taze ve kuru meyveler, ceviz, fýndýk, badem gibi kuru yemiþler tercih edilmelidir.
- Özellikle yaz aylarýnda dýþarýda ve açýkta satýlan yiyeceklerin tüketiminden kaçýnýlmalý, çabuk bozulan potansiyel riskli besinler (et, yumurta, süt, balýk vb.) açýkta bekletilmemeli, besinlerin hazýrlanmasý ve piþirilmesi aþamalarýnda hijyen kurallarýna özen gösterilmelidir.
Oruç tutmanýn saðlýklý insanlarýn metabolik dengesinde çok önemli deðiþiklikler yapmadýðý, ancak bazý hastalýklarda (þeker hastalýðý, karaciðer yetmezliði vb.) veya özel durumlarda (hamilelik ve emziklilik) olumsuz sonuçlar doðurabileceði göz ardý edilmemelidir. Kronik hastalýðý olan kiþiler, oruç tutmadan önce ilgili uzman hekime danýþmalýdýrlar.