Bölgemizdeki Höyükleri Ne Kadar Tanýyoruz?

[Ramazan Tarhan]

Hayatta kalabilme mücadelesi veren birçok eski uygarlýk kendilerinden daha güçlü topluluklar ile savaþabilmek ve ayakta durabilmek için birçok savaþ stratejileri geliþtirmiþlerdir.Bunlardan en önemlileri yerleþim birimi olarak seçilen höyüklerdir.Savaþ zamanlarýnda daðlýk bölgeler genelde toplumlarý koruyan en önemli yerler olmuþtur.Bu yüzden yüksek tepelere kurulan kaleler çok zor fethedilmiþtir.Daðlýk arazinin bulunmadýðý ova ve düzlüklerde ise kalelerin yerini höyükler almaktadýr.Höyükler iki þekilde karþýmýza çýkmaktadýr.Tekil höyükler ve toplu höyükler.Genel manada sadece bir aile için yapýlan küçük höyüklere tekil höyük adý verilmiþtir.Harran evlerine benzeyen ve nispeten bu evlerden daha büyük olan tekil höyükler zengin çiftçilerin mallarýný saldýrý ve talandan korumak için yaptýrdýklarý güçlü bir sýðýnak þeklindedir.Toplu yerleþim höyükleri ise yine saldýrýlara karþý koruma amaçlý yapýlan tepeciklerden oluþur.Bu tepecikler kanallar ile birbirine baðlanýr ve tüm tepecikler tek tepe olacak þekilde yüksekçe bir daðý andýran bir yapýya dönüþtürülür.Uzaktan bakýldýðýnda küçük bir daðý andýran bu köy höyükleri en az kaleler kadar dayanýklý ve güvenlidir.Yabancý istila güçleri çoðu zaman bu höyüklerin yanýndan geçerken bu tepeciklerde insanlarýn oturabileceklerini hayal bile edemezlerdi.Aslýnda baþlý baþýna bir teknoloji olan ve Pramitlerin yapýsýný andýran höyükler içinde çok profesyonel yerleþim alanlarý da kurulmuþtur.

Tarih boyunca Fýrat havzasý ve su kaynaklarýna yakýn olan bölgemiz,höyükler açýsýndan zengin bir tarih mirasýna sahiptir.Kuzey Suriye ve doðu-batý bölgelerinin Anadoluya geçiþ noktasýnda bulunan bölgemizde höyük nitelgi taþýyan 250 kadar tepecik tespit edilmiþtir.Bunlarýn tamamý birçok hazine ve gömü avcýsýna karþý yasal koruma altýndadýr.Arkeolojik olarak araþtýrma yapýlan ve turizme kazandýrýlmaya çalýþýlan birçok höyük açýk hava müzesi konumundadýr.Neolitik çaðdan baþlayarak ayný yerde yerleþilmesi sonucu birikerek yükselmiþ kültür ve mimari katmanlardan oluþan höyüklerin her biri bir köy veya yerleþim birimi olarak kabul edilmiþtir.Bölgemizde Hitit, Geç Hitit, Pers, Hellenistik ve Roma çaðlarýnýn da yoðun olarak yaþandýðý tarihi kayýtlardan bilinmektedir.Bölgemiz, Bizans ile birlikte Ýslâmi dönemler ve özellikle Orta çaðda Haçlý seferleri sýrasýnda, jeopolitik konumundan dolayý çok önemli tarihi olaylara da tanýklýk etmiþtir..

Bölgemizdeki höyükler ile ilgili ilk çalýþma 1944 yýlýnda baþlatýlmýþtýr.Gaziantep Müzesinin kurulmasýyla baþlayan bu süreç halen müze kontrolünde deðiþik araþtýrmalar ile devam etmektedir. Gaziantep Müzesi öncülüðünde bölgemizdeki höyükler,münferit olarak veya yerli-yabancý bilim kurumlarýnýn katýlýmý ile araþtýrma ve kazýlar yapýlmaktadýr. Bunlar; Leylit Höyük kazýsý (1986-87),Nizip Kumla/Yarýmtepe Höyük (1996), Oðuzeli/Tilbaþar Höyüðü (1995-1997), Karkamýþ-Ayyýldýz Höyüðü,Nizip’in Aþaðý çardak köyündeki Horum Höyük(1996) ve Nizip Dazhöyük köyü höyüðü(1982-83),Nizip Hacý Mehmet Höyük (Kalkolitik çað yerleþmesine sahne olan bu höyük, maalesef fýstýk tarlasý için bilinçsizce düzlenerek tamamen yok edilmiþtir. Üzerinde 20-30 senelik fýstýk aðaçlarýnýn yer aldýðý alanda, çevreye daðýlmýþ çanak çömlek parçalarý görülmüþtür),Nizip Kefre Köyü höyüðü (Nehir suyu altýnda kalmýþ olan höyüðün doðusu, yaklaþýk 10 m yüksekliðinde bir yar görünümünü alacak biçimde Fýrat tarafýndan kesilmiþtir.),Islahiye Kýrýþkal höyüðü ( Üzerinde su deposu bulunan, tüm etekleri ciddi bir biçimde teraslanmýþ ve köy evleri inþa edilmiþ olan höyük Ýlk Tunç Çaðý´na aittir. Köy höyüðün tepesine kadar yürümüþ, eteklerinden toprak çekilmiþ ve yer yer höyüðün altýndaki anakaya ortaya çýkmýþtýr.)

Nizip Aþaðý Çardak köyü Horum Höyüðü,Birecik’in kuþ uçuþu 15 km.kuzeybatýsýnda, Fýrat’ýn batý kýyýsýnda yer alýr.Bugün tümüyle sular altýnda kalan arkeolojik alan,nehir seviyesinde 35m.yükseklikte bir höyükten ve onu çevreleyen bir aþaðý kentten oluþmaktadýr.Höyük yaklaþýk 64 hektarlýk bir yüzölçümüne sahipti.Ancak,orijinal höyüðün yarýya yakýn bir bölümü,son iki bin yýl içinde Fýratýn kabaran sel sularý tarafýndan sürüklenerek götürülmüþtür.Horum höyük,Chiago Üniversitesi’nin Birecik ve Karkamýþ Barajlarý sularý altýnda kalacak yerleþme yerlerini ve kalýntýlarýný saptamak amacýyla G.Algaze baþkanlýðýnda yapýlan 1989 yýlý yüzey araþtýrmasýnda saptanmýþtýr.Fransýz Arkeoloji Enstitüsü’nden A.Tibet ve C.Marro’nun bilimsel yönetiminde,Gaziantep Müzesi baþkanlýðýnda,1996 yýlýndan itibaren bu höyükte kazýlar yapýlmýþtýr.höyüðün yamaçlarýnda ve ayrýca üst kesiminde açýlan 11 açmada gerçekleþtirilen kazýlarda,Geç Halaf,Son Kalkolitik,ÝTÇ ve OTÇ,Erken Demir Çaðý,Hellenistik-Roma ve Orta Çað’a ait kültür katlarýna ve buluntularýna rastlanýlmýþtýr.


Kýsa Adý TAY olan Türkiye Arkeolojik Yapýlar Merkezinin 2001 yýlýnda yapmýþ olduðu bir araþtýrma raporunda bölgemizdeki höyükler üzerindeki en yoðun tahribat türü olarak yapýlaþma, ardýnda tarýmsal faaliyetlerin geldiði görülmektedir.Ülkemizin en önemli akarsuyunun yer aldýðý bölgemizde, gerek baraj yapýmý ve gerekse þiddetli sel baskýnlarý sonucu bugüne kadar bilinen 64 arkeolojik yerleþme tamamen tahrip olmuþtur.Bunun haricinde höyükler üzerindeki diðer bir gözden kaçýrýlmamasý gereken tehdit edici unsur yapýlaþma (höyük üzeri çaðdaþ yerleþim, yol, alt yapý çalýþmalarý vs.) ve tarým tahribatý gelmektedir.TAY’ýn raporuna göre 194 yerleþmeden, baraj dýþýnda kalan 174´ünde bu tür tahribat belgelenmiþtir. Durum tespit raporlarý verilerinden elde edilen genel istatistiki bir sonuç, arkeolojik yerleþmelerde rastlanan tahribatta %22 oranýnda yapýlaþmanýn, %19 oranýnda ise tarýmsal faaliyetlerin etken olduðudur. Bunlara erozyon, vd. doðal etkenler ve definecilik eklendiðinde, %72 oranýna ulaþýlýr.Bölgemizdeki barajlarýn (ve çevresinin) arkeolojik kalýntýlara verdiði zarar oraný %28´dir.


Geçen yýl Nizip yakýnlarýndaki Dazhöyük'te bir inceleme yapmýþtým.Höyüðün adýný taþyan köy sakinleri bu höyüðe özel bir önem veriyorlar.1982 yýlýnda bu höyükte küçük çaplý kazýlar yapýlmýþ ancak daha sonra durdurulmuþtur.Höyük halen koruma altýndadýr.

[müslüm akpek]

Güzel bir çalýþma olmuþ ellerine saðlýk, ancak bu tarihi yerlerin tahribatýný engellemenin tek yolu acil olarak yasa düzenlemesi yapmak gerekiyor, defineciliðin ayrý bir yasasý olmalý cezalar aðýrlaþtýrýlýrken arama kolaylaþtýrýlmalý ve çýkan her þeyden arama yapana pay verilmelidir, izinli yapýlacak kazýda uzmanlar hazýr bulunacaðýndan tahribat da olmaz.

Þu an izinli kazýlarda kazan her zaman avucunu yalýyor çünkü bulunan her þeye anýnda el konuyor.

[þükrü çiftçi]

Ramazan abi çok önemli bir konuya deðinmiþsin gerçekten
ama avrupa bu tür güzelliklerine sahip çýkarken biz onu yapamýyoruz
ne kadar tanýyoruz desek yalan olur
hiç tanýmýyoruz çünkü bu güzelim höyükleri bize gösteren hiç eðitmen yok
selametle

[M.KÜÇÜK]

Eskiden Nizipte höyükler hep gizemli yerlerdi, onlarýn altýnda mutlaka gömü olduðuna inanýlýrdý ne hikmetse.

[Ramazan Tarhan]

Hem höyük hem de kale özelliðini birlikte taþýyan Gaziantep kalesi belki de bu konuya verilebilecek en iyi örneklerden bir tanesidir.Þehir merkezinde, gerek ihtiþamý ve heybetiyle, gerekse bir sýr gibi gizlediði tarihiyle dikkati çeken Gaziantep Kalesi, Türkiye'deki kalelerin en güzel örneklerindendir. Kalenin ne zaman ve kimler tarafýndan inþa edildiði hususunda kesin bir bilgi olmamakla beraber, yapýlan incelemeler sonunda kalkolitik dönemden itibaren iskan gördüðü bilinmektedir. Gaziantep kalesinin Ýlk inþaasýnýn bir höyük olduðu tahmin edilmektedir.Bugünkü biçimini ise bu höyügün yeniden düzenlenerek Bizans Ýmparatoru Justinyanus döneminde M.S. 6. yüzyýlda almýþtýr. Kale, daire planlý olup, çevre uzunluðu 1200 metredir. Yapýlan fetihlerle kalenin Türklerin eline geçmesi ile baþlayan süreçte kale duvarlarý 12 kule burçla desteklenmiþtir. Kalenin üzerinde cami, sarnýç ve yeni yapýlar inþaa edilmiþtir.Höyük özelliði taþýyan alt bölümlerde üst yapýya destek saðlamak amacýyla büyük odalar, galeriler ve dehlizler inþaa edilmiþtir. Ana kütle altýnda ise bir su kaynaðý bulunmaktadýr.

[Ramazan Tarhan]

[Kasým Böler]

Nizipte sanayi sitesinin güney tarafýnda da (E-90'a 1 km tahmini) bir höyük bulunmakta, bu höyüðün yakýnlarýnda bizim bahçelerimiz var zaman zaman etrafýnda gezdiðimizde onlarca kaçak kazý izlerini hemen göze çarpardý, uzun zamandýr o tarafa gitmedim... yanlýz sadece höyükte deðil höyükten 1- 1,5 km uzaktaki mesafelerde de çeþitli kiremit parçalarý bazý oyma taþlar v.b kýrýk küp parçalrý tarla iþleme sýrasýnda meydana çýkar.

Neden buralarda düzenli bir kazý çalýþmasý yapýlarak ne var ne yok meydana çýkarmazlar hep merak etmiþimdir.

[müslüm akpek]

Artýk teknoloji ilerledi yeni çýkan yeraltý radar sistemleriyle yerin altýnýn üçboyutlu görüntüsünü alabiliyoruz sizin oranýnda bir taramasýný yaptýrýn isterseniz.

[Ramazan Tarhan]

Artýk teknoloji ilerledi yeni çýkan yeraltý radar sistemleriyle yerin altýnýn üçboyutlu görüntüsünü alabiliyoruz sizin oranýnda bir taramasýný yaptýrýn isterseniz.

anlaþýlan sana gönderdigim ekiple anlaþtýn sen...

[mehmet karakaþ]

anlaþýlan sana gönderdigim ekiple anlaþtýn sen...

Müslüm abi iþler kýrýk Adama ihtiyacýn varmý

[müslüm akpek]

Yok anlaþamadýk adam metresine 10 kaðýt istedi, 800 M2 8bintl dedi bizde elemenlarla açmaya karar verdik.

[Ramazan Tarhan]

Yok anlaþamadýk adam metresine 10 kaðýt istedi, 800 M2 8bintl dedi bizde elemenlarla açmaya karar verdik.

baþka yere de sorsun mu? o adamlar tam profesyonel...istersen 2500'e bu iþi size bitirebilirim.Aletler biraz ilkel ama yerin 10 m altýna kadar tarama yapabiliyor..

[özkan]

Ramazan abi,ben daha önce ninemden bir hikaye duymuþtum.Ýsmi debah olan bir genç her yola çýktýðýnda annesinin elini öper ve duasýný alýrmýþ.Kervan ile yolda çýkarken þiddetli kar ve fýrtýna meydana gelir.Tüm kervan telef olur.Kervandakiler donarak ölür.Debah'ýn annesi dua eder.duasýnda Ýnþaallah oðlum bir deveyi keser ve onun hörgücüne girer temenisinde bulunur.Ve gerçekten de Debah sanki bunu hisseder ve bir deveyi kesip hörgöcüne girer.3 gün bu hörgüçte yaþar.Kar ve tipi bitince de yola devam eder.Kervendan kurtulan tek kiþi o olur.Acaba bu höyüklerin debah olayý ile bir ilgisi olabilir mi?Yani ilk çýkýþ kaynaðý olabilir mi diye merak ediyorum....

[Ramazan Tarhan]

Özkan'cýðým seni burda görmek ne güzel..sitemize daha sýk ve aktif katýlýmlarýný bekliyorum.Bahsettiðin hikayeyi ben de duymuþtum.Tarih býyunca yapýlan tüm icatlar genel olarak hayvanlarýn yapýlarýndan esinlerek üretilmiþtir.Kuþlar uçaklara ilham olmuþ...balýklar gemilere..bunlarýn örneklerini çoðaltmak mümkündür..Höyüklerin ilk çýkýþ noktasý da deve hörgüçleri olabilir...ilginç bir yaklaþým..

[müslüm akpek]

Ben deve hörgücüyle bir iliþkisi olduðunu sanmýyorum, höyüklerin yapýlýþ þekilleri ve yerleri birbirine çok benzer, hatta bu höyükleri yapanlar, yani çalýþanlar inþaat bittikten sonra verilen yemekte zehirlenerek öldürülürmüþ sebebi de höyüðün planýný bilen kalmasýn diye sadece aileden bir kaç kiþi bilirmiþ höyüðün planýný bu ölen iþçiler ve mühendis de höyüðün eteklerine sýrayla gömülürmüþ.