Molla Ahmet Camii

[Halil Eker]

YAPININ ADI : MOLLA AHMED (FEVKANÝ) CAMÝÝ
BULUNDUÐU YER: Fevkani Mahallesi Yukarýoba Sokak’ta yer almaktadýr.
Arapça’da “toplanmak” manasýna gelen “Cem”i den gelen cami kelimesi, Müslümanlarýn topluca ibadet ettikleri yer anlamýna gelmektedir. Camiye önceleri “Mescidü’l-Cuma” denilmiþ, sonralarý büyük olan ve Cuma namazý kýlýnan ibadet yerlerine cami, Cuma namazý kýlýnmayan küçük ibadet mekanlarýna da mescid denilmiþtir. Nizip’teki bu ibadet mekanlarýndan biri de molla Ahmed camiidir.
TARÝHÇESÝ
Harime giriþi saðlayan kapý üzerindeki dört satýrlýk Osmanlýca kitabesine göre 1320/1903 tarihinde Molla Ahmed oðlu denen zat tarafýndan yöresel bir ustaya yaptýrýlmýþtýr.








KÝTABELER
Kitabe beþ satýr halinde celi talik yazý türüyle, kabartma tekniðiyle ve Osmanlý Türkçesiyle mermer malzemeye hakkedilmiþtir.
Kurb-i Hakký bulmak istersen eðer
Eyledim haber-i emr-i Rab mescidi
Kýldý ikmâl þart-ý Ýslâm târihin
Molla Ahmed oðlu yapdý mescidi
Sene 1320 Muharrem, 7
Anlamý:
Eðer Allah’a yakýn olmak istersen O’nun emrini haber verdim. Molla Ahmedoðlu Ýslam’ýn þartýný mescidin yapýmýna tarih kýlarak 7 Muharrem 1320/1902 yýlýnda inþa ettirdi.
Kitabeden caminin Molla Ahmedoðlu tarafýndan 1320/1902 yýlýnda inþa ettirildiði anlaþýlmaktadýr.

YAPININ TANIMI

Cami, Nizip ilçesinin güneyinde, Fevkani Mahallesi’nde yer almaktadýr. Dýþtan 14.40x11.00 m. ebatlarýnda dikdörtgen bir plana sahip olan caminin harimine kuzey yöndeki kapýdan girilmektedir.
Dýþtan sade bir görünümü olan cami, kare planlý, üzeri tek kubbe ile örtülü harim, düz dam örtülü son cemaat yeri ile bir minareden oluþmaktadýr. Camiyi kuzey ve batý yönden çeviren L þeklinde küçük bir avlusu bulunmaktadýr. (Bkz. Çizim: 14)
Caminin güneyinde, doðu yönünde sivri kemerli girinti içindeki basýk kemerli bir kapýdan girilen tuvaletler bölümü bulunmaktadýr. (Bkz. Foto: 85) Bu kapý orijinal olup caminin bahçesine açýlmaktaydý.
Yapýnýn tamamýnda düzgün kesme taþ malzeme kullanýlmýþtýr.
Caminin doðu cephesi altta iki, üstte açýlan bir pencere ile iç mekan aydýnlatýlmaya çalýþýlmýþtýr. Alttaki pencereler sivri kemerli girintiler içinde dikdörtgen açýklýklý olarak düzenlenmiþtir. Bu pencerelerde madeni þebekeler mevcuttur. Bu pencerelerden kuzeydekinin üstüne denk gelecek þekilde, daha küçük tutulmuþ sivri kemerli bir pencere açýlmýþtýr.
Doðu cephenin kuzeye yakýn bir yerine yuvarlak kemerli bir kapý yerleþtirilmiþtir. Bu kapý doðrudan harime açýlmaktadýr. (Bkz. Foto: 86)
Güney cephede, güneybatý köþeye yakýn bir yerde yuvarlak kemerli madeni þebekeli bir pencere ile bu cephenin tam ortasýnda ayný þekilde birer pencere yerleþtirilmiþtir.



Batý cephesi sade bir görünüme sahiptir.
Kare mekanýn kuzey cephesini son cemaat yeri kapatmaktadýr. Son cemaat yeri dikdörtgen planlý ve düz dam örtülüdür. Son cemaat yerinin üst örtüsü beden duvarlarýna ve kuzey yönde ikisi duvara baðlý dört paye tarafýndan taþýnmaktadýr. Kuzey yönde üç giriþi olan son cemaat yerinin iki yan giriþi son dönemlerde cam bölmelerle kapatýlmýþtýr. Orta bölüm iki kanatlý bir demir kapý ile son cemaat yerine geçiþ saðlanmaktadýr.
Son cemaat yerine girilen kapý ile ayný eksende harime geçiþi saðlayan kapý bulunmaktadýr. Harime giriþi saðlayan kapý sivri kemerli girinti içine basýk kemer açýklýklýdýr. Kapý iki kanatlý ve ahþaptandýr. Kapýnýn alýnlýðýnda dört satýrlýk Osmanlýca kitabesi bulunmaktadýr. Kitabenin üstünde sivri kemerin tam ortasýnda kilit taþý dýþa taþýrýlmýþtýr. Bu süslemenin üstünde madeni þebekeli yuvarlak bir pencere yeralmaktadýr.
Kapýnýn iki yan tarafýnda dikdörtgen açýklýklý, yuvarlak kemerli, madeni þebekeli birer pencere açýlmýþtýr. Pencere ve kapýnýn etrafý siyah ve yeþil renklere boyanarak iki renkli bir görünüm verilmeye çalýþýlmýþtýr.
Son cemaat yerinin güneydoðu köþesine minarenin kaidesi yerleþtirilmiþtir.



Harime son cemaat yerindeki kapýdan ve doðu cephenin kuzeyine yakýn bir yerinden açýlan birer kapý ile girilmektedir.
Ýçten 9.30x 9.40 m. ebatlarýnda kare bir mekan olan harimin üzeri tek kubbe ile örtülmüþtür. 0.85 m. kalýnlýðýndaki duvara baðlý sekiz paye üzerine oturan kubbeye geçiþler köþelerdeki pandantiflerle saðlanmýþtýr. Köþelere içten birer çeyrek kubbe yerleþtirilmiþtir. Ayaklar birbirine sivri kemerlerle baðlanmýþtýr. Kubbe kasnaðýnda sekiz adet yuvarlak kemerli pencere açýlmýþtýr.








Kýble duvarýnýn tam ortasýnda ve giriþ ekseninde mihrab niþi bulunmaktadýr. Duvardan taþýntý yapmayan mihrab 1.52 m. geniþlik ve 2.73 m. yükseklikte dýþ ölçülere sahip dikdörtgen görünüþlüdür. Mihrabý hücre ve yuvarlak kemerli kavsara gibi unsurlar teþkil etmektedir.
Mihrab niþi ikiþer adet sütunce ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bu þekli ile dýþa taþýrýlmayan mihrabý duvardan ayýrýcý bir unsur olmaktadýr. Sütuncelerin üzerinden devam eden iki oval silme kavsarayý çevrelemektedir.

Hücre 0.85 m. geniþlik, 0.50 m. derinlik ve 2.40 m. yükseklikte yarým daire planlýdýr. Yüzeyinde herhangi bir süsleme mevcut deðildir. Kavsara 1.90 m. yükseklikte ve yuvarlak kemerli olarak meydana getirilmiþtir.
Mihrabýn saðýnda ahþap minber yer almaktadýr. Minber sade ve süslemesizdir.
Harimin güneydoðu köþesinde, ahþaptan, özelliksiz vaaz kürsüsü yer almaktadýr. Kürsüde dikey þeritler halinde beyaz ve kahverengi ahþap malzeme kullanýlmýþtýr.

Harimin kuzeyinde yer alan ahþap mahfil kaldýrýlmýþtýr.
Yapýnýn içinde de düzgün kesme taþ malzeme kullanýlmýþtýr. Harim tamamen yeþil ve beyaz renkli boyalarla badana edilmiþtir.
Caminin kuzeydoðu köþesinde yer alan minare kare kaideli, silindirik gövdeli ve tek þerefelidir. Kaidenin kuzey tarafýnda bulunan dikdörtgen açýklýklý, düz atký taþlý kapý ile minareye geçiþ saðlanmaktadýr. Minarenin cami beden duvarlarý seviyesinde güney yönde üç dilimli kemere sahip bir açýklýk bulunmaktadýr.










Minarenin þerefe altlýðý çok zengin süslemelere sahiptir.
Aþaðýdan yukarýya doðru geniþleyen kademeli konsollar arasýna en üstte on kollu yýldýz, onun altýnda dikdörtgen çerçeve içine yerleþtirilmiþ geometrik motifler, onun altýnda, tabak þeklindeki çinilerin duvara gömülmesiyle elde edilen baçini denilen çinilere yer verilmiþtir. En altta ise iki tarafýnda rüzgar gülünün bulunduðu birer gülçe motifine yer verilmiþtir.
Þerefe demir bir korkuluða sahiptir. Þerefenin üstü güldeste formunda sacdan bir örtü ile kapatýlmýþtýr. Sac örtü bir alemle son bulmaktadýr.
Osmanlý’nýn klasik döneminde ortaya çýkan ve bu dönemden sonra sürekli kullaným alaný bulan, sekiz destekli cami planý, bir dairenin eþit kenarlý sekizgene bölünerek köþelere payelerin konulmasý ve aralarýnýn kemerlerle baðlanmasýndan oluþan sekizgen bir sistemin kare ya da dikdörtgen içine yerleþtirilmesiyle meydana gelmektedir. Sekiz payeye dayanan bu sekizgenin üstü büyük tek bir kubbe ile örtülmekte, dört yanda yarým kubbe ve eksedralarla mekan geniþletilmiþtir. Molla Ahmet Camii Sekiz destekli Planýyla Ýstanbul Mehmet Aða Camii planý ile benzerlik göstermektedir. Bu camide kullanýlan plan tipinin klasik dönemde sürekli kullanýlan sekiz destekli plan tipi olmasý, o dönemdeki ihtiþama ve güce duyulan özentinin açýk bir göstergesidir.

Not : Mulla Ahmet oðlu Hacý Ahmet’in maddi ve manevi teþebbüsleri ile ve mahalle halkýnýn da maddi baðýþ ve çalýþmalarýndan, 1307 (1890- 1904 yýllarý) senelerinde yaptýrýlmýþtýr. Bu camii tek minareli olup içerisi 300 kiþi almaktadýr. Bir müddet Molla Ahmedoðlu camii olarakda anýldý. Yukarý obada ki arýk kenarýnda bulunan camiye gelenler, bu arýkdan abdest alýrlardý. Tamamen Kýmýk taþlarýndan yapýlý caminin taþlarýnýn Ehneþ'deki taþ ocaklarýnda getirildiði sanýlmaktadýr. Kubbeli ve Kemerlidir. Þimdi tuvalet olarak kullanýlan bölüm zamanýn Ermeni mahseresiydi. Molla Ahmet'in kendi evini camiye çevirdiðide anlatýlýr.

[admin]

Mulla Ahmet camisinin geniþ konusunu dergimizin 3. sayýsýnda bulabilirsiniz
.

[Gökhan Dokuyucu]

molla ahmet caminin geçen yýllarda benimde dikkatimi çeken bir yönünü sizlerle paylaþayým.
Caminin alem kýsmý Nizip'teki diðer camiler çok farklý aþaðýda fotoda görüldüðü gibi;



Diðer Camilerde Ay yýldýz bayrak var örneðin Þýhlar camii;



Gördüðünüz gibi molla ahmet caminin alemi diðer camiilerden çok farklý sanki kubbe hac simgesini anýmsatýyor acaba zamanýnda alemi yapan kiþi bir ermeni olabilir mi ? daha önce bu soruyu çoðu kiþiye sordum ancak net bir cevap alamadým.

[pala]

Allah hayrýný vere Gökhan, bir kere o iþaret ettiðin bölüm, caminin kubbesi deðil MÝNARENÝN ALEMÝ.
O tarz minare alemi genellikle Selçuklu mimarisinde sýklýkla görülür ve de haç'ý deðilde, MÝÐFER'Ý andýrýr.

Sevgilerimle...

[Gökhan Dokuyucu]

oh be eni sonunda güzel bir açýklama yapan birini buldum Alllah razý olsun.
oval bir biçimde o zaman alem.
fotosunu attým iþte ismini karýþtýrdým, anladýn sen onu pala abi

[admin]

Halil Eker hocamýn, Molla Ahmet Camii araþtýrmasý eklendi. Derin çalýþmasýndan dolayý teþekkür ediyoruz.

[alparslan27]

minarenin alemi migferi andýrmýyor. ki selçuklu yapýlarýnda migferi andiran kubbe veya alem yoktur.minare alem kýsmý daha çok timur veya memlüklü etkisindedir.

[müslüm akpek]

Yeni bir tartýþma baþlýyor, bence alemi malemi býrakýn içinde namaz kýlýnabiliyormu ona bakýn.

[þükrü çiftçi]

müslüm abi bunun için bir araþtýrma yapýlýyorsa tarhini de araþtýrmak þarttýr