Barak'ta Cenaze Kültürü

[mehmet karakaþ]

Hangimiz ölmeyeceðiz ki? Hepimiz zamaný geldiðinde bu dünyadan ayrýlacaðýz.Nizip’te hep derler;”Öbür Dünyaya ne götürebilirsinki?” Arkandan atana babana rahmet deniliyorsa o kalýr baþka ne götürebilirki?’ Gerçekten de öyle deðilmi?

Bu hafta barakta(Çiftlik) köyünde sevdiðimiz, ata baba dostumuz,kirvemiz Haci Veli Özaslan’ý kaybettik.Allah rahmet eylesin ve kalanlara ve ailesine sabýr versin.Yakýnýmýz sevdiðimiz bir dostun acýsýný paylaþmak için zaman zaman böyle cenazelere katýlýyoruz.Cenaze kültürümüz genel manada tüm Anadolu ile paralellik arz eder.Ancak özellikle bizim bölge kültürümüzde cenaze merasimlerine çok özel önemler verilir..Cenazenin akraba ve sevenleri cenaze defnine kadar tabuta eþlik eder.Yani mezarlýktaki defin iþlemlerine kadar tüm dostlarý cenaze ile birliktedir.Hatta yakýn dostlarý zaman zaman uzun süre mezarý baþýnda kalýr dualar okur ve gözyaþlarý dökerler..Gün görmüþ yaþlý kadýnlarýmýz çok özel aðýtlar yakarak gelen misafirleri gözyaþlarýna boðarlar..Aðýt yakmak bazen düðünlerde olduðu gibi gelen kalabalýðýn motivasyonunu da etkileyen bir unsurdur..Bizim kültürümüzde erkekler aðýt yakmaz..Ancak saz çalmasýný beceren yakýn dostlarý varsa bir oda meclisinde saz eþliginde çok ince ve kiþiye özel dörtlükler ile gözyaþlarý döktürülür..Kuran’aný kerim okumak ve fatihaya davet her yeni gelen misafir için adeta bir borç gibi karþýlanýr.Kuran-ý karim okumasýný bilmeyenler “el fatiha” deyip camaati duaya çaðýrarak bu borçleriný ifa ederler..Cenaze geleneklerimizden bir tanesi de sakal býrakmaktýr..Sakal yas tutma ile eþdeger kabul edilir...Cenaze ile baþlayan süreç yaklaþýk 2-3 hafta sürer..Bu süre içinde sakal traþý çok ayýp karþýlanýr..Tabiki devlet memuru gibi zorunlu görevlerde bulunanlar hoþ karþýlanýr..Ama öyle bir þey ki bizim bölgemizde devlet memuru olsanýz bile amirleriniz bu yas hatýrýna sakal býrakmayý hoþ karþýlarlar..Bu da bizde yerleþen çok güzel bir hoþgörü örnegidir.Sakal olayý dýþýnda hem kadýnlarda hem de erkeklerde süslü giyinmek de çok ayýp karþýlanan bir olaydýr.TV ve radyo gibi eðlence aðýrlýklý kýsýmlarý seyeretmek veya dinlemek de ayýp karþýlanýr...Haberler veya çok öenmli bir konu dýþýnda genel olarak TV ve radyolar da yas boyunca kapalý kalýr..

Tabiki cenaze deyince yemek kültürümüze deginmeden geçmek çok abes kaçar.Cenazelerde en çok dikkatimi çeken sadece cenaze sahibinin deðil, herkesin size; ‘yemeðe kalýn’ diye ýsrar etmesiydi.Bu zamana kadar hiç yemeðe kalmamýþtým,fakat son katýldýðým cenazede ýsrar çok olunca kalmak zorunda kaldýk.Yemek deyip geçmeyin..insanýn bir can dostu ölünce yemek mi boðzýndan geçer?..günlerce acýsý hissedilir.insan yemeden içmeden kesilir adeta..Ancak bu yemek o tür bir yemek degil..Cenazeye katýlan ve baþsaðlýðýna gelen misafirlere genel anlamda cenaze sahipleri yemek noktasýnda müþkil olurlar..Ýþte bu nedenden dolayý kolu komþu akraba köylü kim varsa adeta bir yemek yarýþýna girer..Cenaze sahiplerine ufacýk ta olsa bir teselli ve yardýmlaþma geleneðidir bu..

Barakta cenaze olduðunda,bir çok ev kendine göre yemek hazýrlýklarý yapýyor.Kimisi koyun,kimisi tavuk,kimisi,hindi(Culluk) keserek,cenazeye katýlan çevre köyler ve ilçe merkezinde gelenleri yaptýðý hazýrlýk kadar evine davet ediyor.Davet de deðil bu, zorla evine götürüyor.Kendi acýsýný unutup,Hazýrladýðý yemekleri cenazeye katýlanlara büyük bir þevkle sunup,çayýný, kahvesini içiriyor.

Ýnsanlarýn giderek birbirinden uzaklaþtýðý,selam vermemek için görmezden geldiði bu dünyada.Böyle adetlerin de olmasý bizleri bir nebze olsun sevindiriyor.

[bozuþak]

Dinimiz de de cenaze evine yardým hususu vardýr....
"Hz.Cafer (R.A.) þehid olunca Rasulullah (S.A.V.) yakýnlarýna : "Cafer ailesine yemek yapýn, çünkü onlarýn baþýna -yeme içmeye bakamayacaklarý- büyük bir iþ geldi." demiþtir. Akraba ve komþularýn, ölüm felaketi geçiren aileye bir günlük yemek hazýrlayýp götürmesi müstehabtýr. Fakat ölünün kendi ailesinin yemek hazýrlayýp baþkalarýna ikram etmeleri hem cahiliyye devri adetlerinden olduðu, hem de zamansýz bir külfet teþkil ettiði için Ýslam bilginlerince mekruh sayýlmýþ, bazýlarý haram olduðunu söylemiþlerdir. " ( Prof. Dr. H.KARAMAN, Ýslamýn Iþýðýnda Günün Meseleleri, sh:96-97. )
"Ölünün akrabalarý ve komþularýnýn ölü evine yemek yapýp götürmesi müstehaptýr... ....Ölü evinin gelen gidenlere yemek hazýrlamasý MEKRUHTUR, BÝD'AT'tir, Aslý esasý yoktur. Çünkü böyle yapmakla ölü ailesinin sýkýntý ve kederi bir kat daha artýrýlmýþ olur. Meþguliyetlerine meþguliyet katýlmýþ ve Cahiliye döneminin adetlerine benzetilmiþ olur. Hele ölünün varisleri arasýnda ergenlik çaðýna girmeyen çocuklar varsa böyle bir evde yemek hazýrlayýp misafirlere ve ziyaretçilere takdim etmek haramdýr." (Prof. Dr.Vehbe ZUHAYLÝ, Ýslam Fýkhý Ansiklopedisi, C/3, sh:96. Risale Yay. 1990.Ýst.)

"Ölünün velisi, definden sonra birinci günden yedinci güne kadar kolayýna gelen þeyi fakirlere tesadduk ederek sevabýný ölüye baðýþlamalýdýr. Bu bir sünnettir. Buna kadir olamazsa iki rek'at namaz kýlarak sevabýný baðýþlamalýdýr. Fakat ölü sahiplerinin birinci, üçüncü günlerde veya bir hafta sonra ziyafet vermeleri MEKRUHTUR. Ancak ölünün komþularýnýn veya uzak akrabasýnýn taam hazýrlayarak ölü sahiplerine ikram ve yemeleri için ilhah (ýsrar etme, zorlama) etmeleri müstehaptýr." (Ö.N.Bilmen, Büyük Ýslam Ýlmihali, sh:263)

[þükrü çiftçi]

mehmet abi çok güzel bir dille yaklaþmýþsýn konuya eline emeðine saðlýk saygýlar

[Ramazan Tarhan]

Dikkat ederseniz Barak havalarý genel olarak aðýt aðýrlýklýdýr.Anadolu folklor kültürünün çok müstesna bir yerini tutan Barak havalarý malesef son zamanlarda eski popülerliðini yitirmiþtir.Uzun havalar içinde acýklý ve dertli aðýtlarýn yer aldýðý Barak havalarý dinleyenleri bir baþka aleme götürür adeta..Öyle havalar vardýr ki yýllar sonra bile kaybedilen kiþinin acýsýný yüreginizde hissedersiniz...Mehmet'in bu güzel çalýþmasý geleneklerimizi yaþatma noktasýnda da önemli bir hatýrlatma olmuþtur..Bu arada Ülkemizde sadece Nizip'te (kýsmen Birecik ve yeni yeni urfa'da) yerleþen Taziye evleri de bu kültürümüzü yaþatma noktasýnda çok önemli merkezler olmuþtur..

[servet BÜYÜKTEKE]

Son yýllar nizip taziye yerlerinde sigara ikram edilmesinden yazgeçilmesi herhalde en iyi uygulamalardan biri taziyerleri daha önce dumandan insanlar bir biri görmüyordu þimdi daha güzel oldu.taziyelerde bile insanlarýn birbiri ile yardýmlaþmalarý çok güzel bir gelenek.

[admin]

Mehmet gözlemini bizlerle paylaþmýþ, kendisine teþekkür ediyorum. Odada saz ile aðýt yakma kýsmý kaldýmý bilemiyorum ! özellikle merak ettiðim bir konu bu. Çünkü Barak ile Dað köyleri veya Nizip içi cenaze adetleri arasýnda çok fazla fark kalmamýþtýr.

Cenazenin defnine kadar gerek cenaze sahibinin evine gerekse cenazenin defin aþamasýna kadar beklediði her yere ziyaretcileri gider gelir. bu hastane, morg, mezarlýk veya cenaze namazý için cami olabilir. Bu esnada buralara taziye için gelenler, bir yardým lazýmmý gibisinden sessizce cenaze sahibinin etrafýnda bulunur ve yükü hafifletmek için belli etmeden çabalarlar. Cenaze yýkanan kadar Fatiha verilmez.

Camiye getirilen naaþ, genellikle vakit namazýna müteakip mezarlýk camisinden kaldýrýlýr. Vakit namazý biter bitmez, naaþýn kokma ihtimalide düþünülerek tesbihat kýsmý kýsa kesilir ve müsait olanlar cenaze namazýna katýlýrlar. Halk toplanan kadar halk içerisinden saf tutmuþ olanlar sesli olarak "Allah rýzasý için Fatiha" derler. duyanlar içinde okur vs... Hocanýn saflarýn düzenini kontrol etmesine müteakip cenaze namazý kýlýnýr ve halktan helallik istenerek, naaþ kaldýrýlýr defin yerine götürülür. Defin esnasýnda sessizce beklenir, müsait olanlar kürekle toprak atarlar.

Definden sonra orada bir müddet bekleyen yakýn akrabalar daha sonra taziye evine gelerek, taziyeleri kabul ederler. Yemek vakitlerinde yemek piþirilmez ve çevredekiler taziye sahibine yemek yaptýrmak için adeta yarýþýrlar. Yemek yaptýrmak yerine, paket çay, þeker veya tatlý gönderenler, getirenlerde uygun karþýlanan adetlerimizdendir.

Taziye günlerinin cuma akþamýna rastlayan bir gününde tevhid indirilir. mevlut okutulur vs..

Taziye genelde 1 hafta sürer ve sonrasýnda herkes evlerine daðýlýr. Yine evlerde taziyeye gitmek isteyenler giderlersede bu taziye sahibine büyük yük olmaktadýr.

Tüm geçmiþlerinize rahmet olsun.

[mehmet karakaþ]

Ýlçe merkezinde canaze defin ediltikten sonra sadece cenaze evinde yemek yeniliyor.Barak'ta ise köy halkýnýn büyük bir kýsmý kendine göre yemek hazýrlýðý yapýyor,ilçe merkezinden ve diðer köylerden geleni evine götürürüp aðýrlýyor.

[müslüm akpek]

Gözünü sevdiðim memleketim, ölüsüne bile sahip çýkýyor,geride kalanlarý yalnýz býrakmýyor, acýlarýný paylaþmak için ellerinden geleni yapýyorlar, siz birde gelin istanbul'u görün, ölsen gömülecek yer bile bulamazsýn.

[fsoyarik]

Barakta en çok sevdigim þey çogu ailenin köy odasý var gerek misafir agýrlamakta gerekse taziye yeri olarak kulanmakta sosyal ve dini açýdan çok begeni saglayan bir husus.Selamlar

[M.KÜÇÜK]

Bursada cenaze mezarlýða defin edildikten sonra erkekler iþlerinin baþýna dönüyor kadýnlar cenaze evine geliyor ve zannederim 2 veya 3 gün sadece kadýnlar oturup dua ediyorlar 7. gün mevlüt hadi herkes iþine bu kadar. Dirimizde rezil oldu gurbette ölümüzde rezil olacak sen koru ya rabbi.

[müslüm akpek]

Mahmut büyük þehirlerde cenaze meselesini belediyeler ele aldý, artýk hiçbir zorluk çekilmiyor, ölenin yakýnlarý sadece belediyeyi yada 112 acili arýyor gelenler ölümü tastik ettikten sonra, hemen belediye harekete geçiyor cenazeyi gelip alýyorlar yýkandýktan sonra yerin varsa oraya yoksa belediyenin mezarlýklarýna ki buralar artýk þehirin çok dýþýnda, yani ölüyü topraða verdikten sonra mezarlýða bir daha zor gidersin, defin iþlemi bitiyor, bu iþlemler sýrasýnda beþ kuruþ harcamýyorsunuz, eðer isterseniz ücretsiz cenazeyi memleketine de götürüyorlar, annemin cenazesinde aynen böyle oldu, Bakýrköy belediyesi soðuk hava depolu bir minibüs gönderdi, cenazeyi getirip Nizip'e teslim ettiler.

[tytyhgtyhgh]

Umalým ve bekleyelim ki, gerek Barak'ta gerekse de Nizip'te bu cenaze'ye ve ailesine hürmet, acýyý paylaþma ebediyete kadar sürsün.Ne yazýk ki, batýnýn teknik ve geliþmesi deðil, en kötü adetlerini baþtacý ettik.Ýstanbul ve diðer metropol þehirlerimizde ayný apartmanda komþunun öldüðünü bile duyamýyorsun!? Bu duyarsýzlýk dar anlamda sýla-i rahime bile girer ki, kýyamet alametidir.Barak'ta özellikle sosyal konumu yüksek kimseler ölünce cenazeye katýlanlara mutlaka eþ dostlarýnýn katkýsý ile toplu halde yemek verilir.Ölen statülü ve zenginse birkaç davar kesilerek don kazanlarý ve hallelerde yemek piþer.Cenazeye dýþarýdan katýlan herkes genelde, aralarýndaki münasebetin derecesine göre, bir çuval þeker, çay v.b. hatta koyun götürülmesi de adettendir.Köyde imkaný müsait olan herkesin bir odasý var ve bu odalar asýl ev'den baðýmsýz , sadece yemek yenilen, çay kahve içilen ve sohbet için kullanýlan, genelde yer minderi ve yaslanmak için yastýklar dizilen dikdörgen tarzda yapýlmýþ özel odalardýr.Barak'da köyler genelde ayný aþirete mensup aile ve akrabalardan oluþtuðundan cenazeler, ayný aþiretin civar köylerinin de katýlmasý ile kalabalýk olur.Hepimize; Rab'bine iman ile son nefes vermesini ve eþ dostlu definler nasip etmesini dilerim.

[Ramazan Tarhan]

Konu ile ilgili bir HADÝS-Ý ÞERÝF:
"Peygamber efendimiz demiþtir ki birisi öldüðünde akrabalarý cenaze iþleriyle meþgul iken,son derece güzel bir kiþi gelir meftanýn baþýnýn yanýnda durur.Kefenlendiðinde kefen ile merhumun göðsü arasýna girer .
Definden sonra herkes evine döner, Münker ve Nekir adlý iki özel Melek gelir, öleni kiþisel mahremiyet içerisinde imaný hakkýnda sorgulayabilmek üzere ,göðsünde duran güzel kiþiyi ayýrmaya çalýþýr.Güzel kiþi der ki.”O benim refakatim, O benim dostumdur, hiçbir þekilde Onu yalnýz býrakmam. Eðer siz sorgulama için görevlendirildiyseniz, görevinizi yapýnýz. Onun cennete girmesini kabul ettirinceye kadar terk edemem.
Sonra ölmüþ arkadaþýna döner der ki, ”Ben, bazen yüksek sesle bazen de kýsýk sesle okuduðun Kur’aným. Endiþe etme, Münker ve Nekirin sorgusundan sonra üzüntü duymayacaksýn.
Sorgulama bitince güzel kiþi Onun için Meleul Aladan (semadaki meleklerden) misk kokusuyla bezenmiþ bir döþek hazýrlar.
Allahýn Resulu (SAV) demiþtir ki:Hesap gününde ne bir Peygamber, ne de bir melek, Allahýn indinde Kur’andan daha imtiyazlý bir þefaatçi olamayacaktýr."

[murat coþkun]

þimdi mehmet karakaþ bana kýzarsa haklýdýr...peþin özrümü beyan ederek soruyorum.mehmet kardeþim.hani þu %100 türk olmak olayý ile ilgili fikir ayrýlýðýmýz devam ediyor....þimdi senin savunmana göre eski türklerde ölenin bütün yakýnlarý ,bir kaç kürek toprak atýyor..yakýný seveni çok olsun manasýnda,bu yüzden topraðý bol olsun ,,,sözü taaaaaaa eski türklerden gelir.-biz allah rahmet etsin diyoruz- þimdi sena soru %100 türk olabilmek için bu uygulamayý tekrar hayata geçirelim mi?
-bak sert cevab verme ha...peþin özrümü yazdým,birazda takýlýym dedim-

[felsefefe]

Ýþ eski Türk adetlerine gelince deðiþik bir yapý var.
Genelde Türklerde mezar ve ölüye türbe türü yapýanmalar yoktur.
Mýsýrdaki Piramitler vs gibi yapýlanrýmýzýn olmamasý da bizim asýl geleneklerimizi açýklar.
Atillanýn gömülüþü de diðer Türk hakanlarýnýn gömülüþü de bize bunu gösterir.
Sevindirici olan ise aslýnda bu geleneðimizin Ýslamla örtüþmesi ama bu gelenek yerine nereden alýndýðý anlaþýlamayan Türbe ve Süslü Mezar kültürüdür.
Bunu anlayabilmiþ deðilim.
Konu daðýlmasýn diye sadece kýsa hatýrlatma olarak dikkatinizi çekeyim.