Zeytin Ekimi Dikim Hatasýna Takýlýyor..!

[Kasým Böler]

Zeytin konusunda internette 1 yýl önce yayýnlanan bir alýntýbuldum, bunu sizlerle paylaþmak istedim, çok ilginç ve farklý bir bakýþ açýsý var yorum sizin .

"Zeytinyaðýnda liderlik arayýþý dikim hatasýna takýlýyor
31.01.2006 / Pýnar Arat / Haber

Türkiye dünya zeytinyaðý pazarýnda lider olmayý hedefliyor. Avrupalý üreticilerin kuraklýk yüzünden verimlerinin düþmesi þansýný artýrýyor. Ancak yaðlýk zeytini deðil de sofralýk fidan dikimi yapmasý en büyük engeli. Ortalama dikilen 10 milyon fidanýn yalnýzca yüzde 5’i yaðlýk zeytin fidaný.

Türkiye dünya zeytinyaðý pazarýnda önüne lider olma hedefini koydu. Bu amaçla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde de bir komisyon oluþturdu. Özellikle bu yýl Avrupa’yý kasýp kavuran kuraklýk kýtanýn zeytin üretimine büyük darbe indirdi. Kuraklýðýn getirdiði bu pazar boþluðundan Türkiye yararlanmayý amaçlýyor. Ancak Türkiye’nin en büyük engeli yanlýþ politikalarý. Çünkü her yýl dikilen 10 milyon fidanýn yalnýzca yüzde 5’ni yaðlýk zeytin fidaný oluþturuyor, geri kalaný ise sofralýk zeytin fidaný. Üstelik de sofralýk zeytin dikiminde bölgesel iklim özellikleri gözardý edildiði için düþük randýman alýnýyor. Uzmanlara göre ise sorun yanlýþ destekleme politikalarý yüzünden üreticilerin kýsa dönemde gelir için pazar talebi yüksek Gemlik sofralýk ekimine yönelmesi.

Türkiye yaklaþýk 10 yýldýr zeytin fidan dikimine Ýl özel idareler kanalýyla destek ödemesi yapýyor. Fidan bedelinin yüzde 70’i hatta bazen yüzde 100’ü devletçe karþýlanýyor. Amaç; "Kaðýt üzerinde" zeytinyaðý üretimini artýrmak olarak görünüyor. Destekleme yaðlýk-sofralýk ayrýmý konmadan yapýlýyor. Bu da üreticileri kilo baþý 1 YTL kazandýran yaðlýk yerine 4 YTL kazanç getiren sofralýða teþvik ediyor. Sonuçta, gelecek on yýlda Türkiye’nin dünya yað lideri olmasý gerektiðinden söz edilirken, önüne, "sofralýk" engeli çýkýyor. Çünkü zeytinyaðý üretimine elveriþli Ayvalýk ve Nizip türünün rafine edilmesine gerek yokken, yüksek oranda asit içeren Gemlik türünün rafineden geçmesi gerekiyor. Avrupalý tüketicinin zeytinyaðýný talep nedeni ise saðlýk kaynaðý olarak görülmesi. Yaðýn rafineriden geçmesi saðlýða faydalý özelliklerinin büyük oranda yok olmasý anlamýna geliyor.

Gemlik yaðýna talep yok

Edremit’te sofralýk ve yaðlýk zeytin fidaný pazarlayan Yurt Yýldýrým, desteklemenin çeþide göre yapýlmasý gerektiðini belirterek, “Türkiye proje hazýrladý ama strateji hatalý” diyor. Gemlik türünün Avrupa Birliði ve diðer ülkelerde talep görmediðini belirten Yýldýrým, Türkiye’nin yað üretiminde Tunus ve Suriye’nin gerisinde altýncý sýraya düþmesini de sofralýk-yaðlýk ayrýmýnýn iyi yapýlmamasýna dayandýrýyor. Türkiye’nin zeytini desteklemeye yönelmesiyle birlikte Suriye’nin harekete geçtiðini belirten Yýldýrým, “Onlar önlerine yaðda liderlik hedefi koydu. Ve sbizi geride býraktýlar. Türkiye proje amacýna uygun hareket etseydi, dünya üçüncülüðü sýfatýndan olmayacaktý” diyor.

Her zeytin her bölgeye uymaz

Türkiye zeytinciliðinin tür seçiminde yaþadýðý kararsýzlýk, üretim bölgeleri seçiminde de yaþanýyor. Ýklim özelliklerine uygun üretim planlamasý yapýlmadan zeytinciliðin geliþemeyeceðine dikkat çekiliyor. Desteklemelerin de etkisiyle son 5 yýldýr zeytin tarýmýna yatýrýmlarýn arttýðýný belirten Yýldýrým, giriþimcileri yatýrým bölgelerine uygun fidan seçmeleri konusunda da uyarýyor. Kurak bölgelerin Ayvalýk’a yönelmesi, Marmara Bölgesi’ndeki üreticilerin ise mayýs-eylül arasýnda yüksek nem isteyen Gemlik türünü tercih etmeleri gerektiðini belirten Yýldýrým, “Ancak kurak bölgeler dahil her yerde Gemlik üretmeye kalkýyorlar. Bu randýman kaybýna ve meyve tanelerinin küçük kalmasýna yol açýyor. Marmara dýþýndaki bölgelerin sofralýk kalitesi çok düþük. Sonuçta Türkiye sofralýk zeytin ülkesi olmak üzere ama bu alanda da sorunlu bir þekilde büyüyor. Aðaçlar meyve vermeye baþladýkça sorun daha net ortaya dökülecek” diye konuþuyor.

Niteliksiz hedef belirlendi

Tarým Bakanlýðý’na baðlý Edremit Zeytincilik Üretme Ýstasyonu Müdürü Mehmet Balcý da Türkiye’nin zeytincilikte niteliksiz hedef belirlediði ve sofralýk-yaðlýk stratejisi geliþtiremediði görüþünde. Ýki çeþidin de üretilmesi gerektiðini belirten Balcý, "Zeytinin karý, yaðýndadýr. Aðýrlýðý sofralýða vermek doðru deðil ”diyor.Yanlýþ çeþide yönelmek ve dünya zeytin pazarýnda bir 10 yýl daha söz sahibi olamamak dýþýnda Balcý’nýn dikkat çektiði bir diðer sýkýntý Gemlik üretiminin talebin üstüne çýkacak olmasý. Türkiye piyasasýnýn Gemlik türüne doyduðuna iþaret eden Balcý, yeni dikimlerin kontrol altýna alýnmasý gerektiði uyarýsýnda bulunuyor.Gemlik AB testinden geçemiyor

AB standartlarýna göre sýzma yaðýn asit oranýnýn 0.8’i geçmemesi gerekiyor. Türkiye’deki Ayvalýk dýþýnda Nizip yaðý da bu oraný veriyor. Gemlik’i de rafineri ederek bu aþamaya getirmek mümkün. Ancak rafineri Gemlik, diðer testlerde sýnýfta kalýyor. Çünkü sýzma yaðýn meyvemsilik, acýlýk, yakarlýk olarak sýralanan üç niteliði taþýmasý gerekiyor. Testler daha doðrusu tadýmlar, Uluslararasý Zeytin Konseyi bünyesinde oluþturulan panellerde yapýlýyor. Zeytin uzmanlarý, týpký birer degüstatörün þarap tadýmý gibi zeytinin yaðýný tadýp kokluyorlar. Yaðlara 0’dan 10’a kadar puan veriliyor. Rakam ne kadar yüksekse, yað da kadar deðerli oluyor. Bu rakamlar yaðýn taþýmasý gereken güzel özellikleri. Bir de 16 hata testi var. Bir yaðýn sýzma ünvanýný alabilmesi için posa tadýndan metal tadý ve kokusuna kadar 16 hatanýn hiçbirini içermemesi gerekiyor.

Türkiye’deki üretim sýzma yað sýnýfýnda sayýlmýyor. Bunun nedeni sadece markalaþamamasý ve dünyaya açýlamamasý deðil. Nedenler arasýnda Uluslararasý Zeytinyaðý Konseyi’ne üye olmadýðý için resmen panel kuramamasý da var. Türkiye ne kadar kaliteli zeytinyaðý üretirse üretsin, bunu kanýtlama þansý bulunmuyor. Tabii bu Türk yaðýnýn sýzma ünvanýyla dünyayý dolaþmadýðý anlamýna gelmiyor. Dökme usulle yapýlan ihracat, Ýtalya ve Ýspanya gibi ülkelerin ithalatçýlarý tarafýndan Türk yaðýnýn ederinin dörtte birine alýnýp, þiþelenip ambalajlanarak sýzmaya dönüþtürülmesi sonucuna yol açýyor.

Sofralýk 4, yaðlýk 1 kazandýrýyor

Gemlik türüne ilginin ardýnda yatan neden düþük fidan maliyeti ve yetiþtirme tekniðinin yaðlýk zeytine göre kolay olmasý. 2005 rakamlarýna göre, Gemlik zeytin fidaný 1.2 ila 1.8 YTL’ye satýlýrken, Ayvalýk türü fidanlar 1.8 ila 2.5 YTL’den alýcý buluyor. Sofralýk zeytin üreticisine daha az maliyet çýkarmakla kalmýyor. Kazancý da yaðlýk zeytinden yaklaþýk 3 kat daha fazla. Sofralýk zeytinin kilosu üreticiye 2 ila 4 YTL kazandýrýyor. Ortalama 5 kilo zeytinden bir kilo yað çýkýyor. Yaðýn üreticiden çýkýþ fiyatý 5.800. Bu durumda yaðlýk zeytinin kilosundan elde edilen kazanç 1 YTL’ye düþmüþ oluyor.

Yað bedeli kadar vergi ödüyoruz
Ýhraç zeytinyaðýnda yüzde 100’e yakýn oranda gümrük vergisi ödemek zorunda kalan Türkiye, dünya pazarlarýný da geniþletemiyor. Tariþ Zeytin ve Zeytinyaðý Birliði Baþkaný Cahit Çetin, "Avrupa’ya zeytinyaðý sokabilmek için yað bedeli kadar vergi ödemek zorundayýz. Bu, Türkiye zeytinciliðinin önündeki temel engel&rdquo; diye konuþuyor. Gümrük duvarlarýnýn rekabet engeli olmaktan çýkarýlmasý gerektiðini vurgulayan ve oluþturulacak ulusal zeytin konseyinin konuyu öncelikli gündemine almasý gerektiðini belirten Çetin, "Yýlda 600 bin tondan fazla ayçiçek yaðý ithal ediyor ve bunun büyük bölümünden sýfýr vergi alýyoruz. Türkiye bunun karþýlýðýnda zeytinyaðýný pazarlýk konusu etmeli ve tarife indirimi almalý&rdquo; önerisini getiriyor. Bugün ABD dýþýnda dünyanýn en önemli zeytinyaðý alýcýsý Avrupa ülkeleri; Ýsviçre, Hollanda ve Ýngiltere. Birlik üyesi bu ülkeler birbirine gümrüksüz giriþ yapýyor. Kendi üreticisini korumayý amaçlayan AB, birlik dýþýndan aldýðý zeytinyaðýna yaklaþýk yüzde 100 vergi koyuyor. Markalaþmayý baþararak Avrupa’da rafa çýkan Türk yaðý, iki kat yükselen fiyatýyla rekabette çýkmaza giriyor."</div

[Bölükbaþý]

Sektörlerde Ýhracat Düþtü, Zeytinyaðýnda Yüzde 25 Arttý

Ulusal Zeytin ve Zeytinyaðý Konseyi (UZZK) Baþkaný Dr. Mustafa Tan, Adana'da son beþ yýlda zeytin aðaç varlýðýnýn yüzde 200 arttýðýný söyledi. Tarým Bakanlýðý'nýn desteklerinin yeni dikimlerde etkili olduðunu hatýrlatan Tan, zeytin fidaný dikenlere dekar baþýna 250 TL yardým verildiðini hatýrlattý. Tan, Adana'da 1 milyon civarýndaki aðaç sayýsýnýn 3 milyona çýktýðýný, bu rakamýn Türkiye genelinde 150 milyon adede dayandýðýný ifade etti. Þu anda 115 bin ton civarýnda yað üretildiðini vurgulayan Tan, 6 yýl sonrasý için bu rakamý 750 bin tona çýkarmayý hedeflediklerini söyledi.

Doðu Akdeniz Zeytin Birliði'nce (DAZB) düzenlenen 'Zeytin Budama Kursuna' katýlmak üzere Adana'ya gelen Tan, Çukurova Gazeteciler Cemiyeti'nde gerçekleþtirilen toplantýda sektördeki geliþmeler hakkýndaki görüþlerini paylaþtý. Çukurova'nýn zeytincilikte önemli bir potansiyele ulaþtýðýný vurgulayan Dr. Mustafa Tan, "Biz UZZK olarak, dünyada Türkiye'nin en kaliteli zeytinyaðý ve zeytin üretmeye en uygun ülke olduðunu düþünüyoruz. Çünkü zeytinin anavataný burasýdýr." dedi. DAZB'ýn, önderliðini yaptýðý ve Tarým Ýl Müdürlüðü ile Halk Eðitim Merkezi'nin destek verdiði 'Zeytin Budama Kursuna' 150 üreticinin katýldýðýný aktaran Tan, burada teorik ve pratik uygulamalarýn yapýldýðýný belirtti. Türkiye'nin AB'ne uyum süreci yaþadýðýna iþaret eden Tan, Avrupa'da artýk zeytin dikim alanlarýnýn kýsýtlandýðýný dile getirdi. 2015 gibi Türkiye'nin birliðe girmesi öngörüldüðüne dikkat çeken Tan, bu sürenin zeytin bakýmýndan iyi deðerlendirilmesini istedi. Tan, þöyle devam etti: "AB'ne çok daha fazla zeytin aðacý sayýsý ile girmemiz gerekir. Þu anda 115 bin ton civarýnda yað üretiyoruz. Altý yýl sonrasý için bu rakamý 750 bin tona çýkarmayý hedefliyoruz. Dolayýsýyla yeni dikimleri çok önemsiyoruz. Bunun ifadesi zeytincilikte Ýspanya'nýn ardýndan dünya ikinciliðidir. Gelecek 10 yýlda da bu ülkeyi de geçmeyi amaçlýyoruz."

"DÝÐER SEKTÖRLERDE ÝHRACAT DÜÞTÜ, ZEYTÝNYAÐINDA YÜZDE 25 ARTTI"

Çukurova'da pamuk, mýsýr, ayçiçeði ve buðday gibi ürünlerin yanýnda zeytinin ciddi bir seçenek olduðunun altýný çizen Dr. Mustafa Tan, önümüzdeki dönemde zeytinde arz fazlalýðý beklemediklerini açýkladý. Mevcut potansiyelin beþe katlanmasýndan bile kimsenin gözünün korkmamasý gerektiðini savunan UZZK Baþkaný Tan, "Türkiye'de kiþi baþýna 1 kilogram zeytinyaðý, 5 kilo sofralýk zeytin tüketiliyor. Yunanistan'da bu rakam kiþi baþýna 18 kilogramdýr. Üretimden korkmamak lazým. Bütün ülkeler zeytin aðaç varlýðýný artýrýyor. Kutsal bir ürün olan zeytinin yetiþtiði yerler emin beldelerdir. Krizlere en dayanýklý aðaçtýr. Bütün sektörlerde ihracat miktarý yüzde 28'le varan düþüþler gösterirken, zeytinyaðý sektörü bir önceki yýla göre yüzde 25 oranýnda artýþ göstermiþtir. Dolayýsý ile bu kutsal ürün zor koþullarda daha fazla performans gösteriyor. Krizlere alýþýktýr, soðuktan, yangýndan ve bombalardan korkmaz." þeklinde konuþtu.

"ARTAN DÝKÝME PARELEL DEPOLAMA ALANLARI YAPILMALI"

Sektörün sorunlarýna da deðinen UZZK Baþkaný Dr. Tan, AB'de 1 kilogram zeytine 1.32 Euro yardým verildiðini vurguladý. Türkiye'de bu yardým miktarýnýn 11 kuruþtan 21 kuruþa çýktýðýný kaydeden Tan, bu artýþý anlamlý bulduklarýný; fakat kendilerinin 1, 1,5 TL beklediklerini söyledi. Tan, konuþmasýný þöyle sürdürdü: "Önümüzdeki yýllarýn zeytincilere ait olacaðýný belirtiyoruz. Fakat bu yatýrýmýn altyapýsýnýn da hazýrlanmasý gerekir. Dikimlerle birlikte zeytinyaðý depolama alanlarý þimdiden planlanmalý. Uygun olmayan plastik kap ve sac tanklarda zeytinyaðý kalitesini kaybeder. Kalkýnma Ajanslarý bu konudaki projeleri desteklemelidir. Ayrýca, bölgeye kapsamlý bir analiz laboratuarý kurulmalý. Üretilen zeytinyaðý iç pazardan ziyade ihracata yönelik olmalý. Üretici bilinçlendirilmeli. Nasýl budama yapacak, aðaçlarýn aralarý ne kadar olacak, nasýl hasat yapacak? Üretici, tüm bu sorularýn cevabýný bilecek. Bundan dolayý kurslardaki bu eðitimler çok önemlidir. Kýrsalda iþsizliðin önüne geçmesi bakýmýndan zeytinciliðin sosyo-ekonomik özelliðe haiz olduðu unutulmamalý."

Türkiye'de son beþ yýlda yaklaþýk 35-40 milyon zeytin fidaný dikildiðini açýklayan Tan, þu anda ülkede zeytin aðacý sayýsýnýn 150 milyona dayandýðýný bildirdi. Türkiye'nin zeytin envanterinin çok iyi bilinmesi gerektiðini hatýrlatan Tan, bu rakamlarýn AB'den alýnacak hibelerde büyük katkýlarý olacaðýna iþaret etti. Tan, aðaç sayýsýnýn 200 milyona yükseltilmesinin planlandýðýný anlattý. Ülkede ortalama zeytin aðacý baþýna verimin 15 kilo civarýnda olduðunu vurgulayan Tan, AB'de bu miktarýn 30 kiloyu bulduðunu kaydetti. Tan, yeni fidanlarda üretim ortalamasýnýn 40-50 kiloya çýkacaðýný aktardý.

"BÝR DEKAR BUÐDAYDAN 80, ZEYTÝNDEN 2 BÝN LÝRA KAZANILIR"

DAZB Baþkaný Mehmet Güler de Adana'daki 3 milyon aðacýn geçmiþte kesilerek yerine tütün ekildiðini, þimdi tekrar bu yanlýþtan dönüldüðünü söyledi. 5 dekarlýk alanda 250 aðacý olan bir kiþinin köyden þehre gelmeden rahatlýkla geçimini saðlayabileceðini dile getiren Güler, iþsizliðin azaltýlmasýnda zeytinciliði önemli bir faktör olarak gördüðünü ifade etti. Dünyada çoðalan zeytin aðacý ile birlikte tüketimin de arttýðýna deðinen Güler, bir dekar buðdaydan 80 lira, mýsýrdan 200 lira kazanýlmasýna karþýlýk, zeytinde 2 bin lira gelir elde edilebileceðini aktardý. Güler, bu bölgenin bitkisi olmasýna raðmen yerel çeþitlerin kaybolduðunu anlattý.

15 Þubat'a kadar sürecek kursta, eski aðaçlarda yüzde 60'a yakýn verim saðlamayý hedeflediklerini belirten Güler, zeytini gündemde tutmaya çalýþtýklarýný sözlerine ekledi.
Alýntýdýr