Bugün Dünya Sigarayý Býrakma Günü. Ancak giyim ve boðazýndan kesen Türk vatandaþý, sigara baðýmlýlýðýndan bir türlü kurtulamýyor.
19 Mayýs 2008'de yürürlüðe giren sigara içme yasaðýna raðmen 2007 yýlýna göre 404 bin adet fazla sigara içildiði tespit edildi.
Bugün Dünya Sigarayý Býrakma Günü. Ancak giyim ve boðazýndan kesen Türk vatandaþý, sigara baðýmlýlýðýndan bir türlü kurtulamýyor. 19 Mayýs 2008'de yürürlüðe giren sigara içme yasaðýna raðmen 2007 yýlýna göre 404 bin adet fazla sigara içildiði tespit edildi.
Uzmanlar bu durumu ekonomik krizin yaný sýra irade zayýflýðýna baðlýyor. Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi Baþhekimi Prof. Dr. Tevfik Özlü, tiryakilere çocuk sahibi olma, baþarý, terfi ve ödül alma gibi kendilerini güçlü hissettikleri dönemlerde sigarayý býrakmalarýný tavsiye ediyor. Kiþinin sigarayý dost edinmesinin, sigaranýn da ona dost olacaðý anlamýna gelmediðini söyleyen Özlü, "Günün birinde, hiç ummadýðýnýz bir þekilde, yýllardýr yaný baþýnýzdan ayýrmadýðýnýz bu sözde dosttan bir darbe yiyebilirsiniz. Gelin, bugünden gerçekleri görüp, gerekeni yapýn." ifadelerini kullanýyor.
Sigara tüm kanser türlerinin yüzde 30'unun, akciðer ve gýrtlak kanserlerinin ise yüzde 80-95'inin sebebi olarak gösteriliyor. Sigarayla arkadaþlýðýn, ölümle sonuçlanan bir birliktelik olduðunu vurgulayan Baþhekim Özlü'nün verdiði bilgilere göre, dünyada her yýl 5 milyon kiþi sigara içtiði için ölüyor. Bu, aramýzdan her 6-7 saniyede bir kiþinin sigaraya kurban gittiði anlamýna geliyor. Her 2-4 erkeðin ölümünden biri sigaradan. Türkiye'de sigara nedeniyle yýlda 120 bin kiþi hayatýný kaybediyor. Bu sayý, trafik kazalarý, yangýn, *******, AIDS, alkol, kokain, ***** ve intiharlara baðlý ölümlerin toplamýndan bile fazla.
Sigara ve Saðlýk Ulusal Komitesi Dönem Baþkaný Prof. Dr. Elif Daðlý, krizin insanlarý sigaraya baþlatmadýðýna dikkat çekerek, "Ýnsanlar bunaldý da sigaraya sarýldý diye bir þey yok." diyor. 2007'ye göre içilen sigara adedinin artmasýný ise 'baðýmlýlýk nedeniyle sigara sayýsýnýn fazlalaþtýrýlmasýna' baðlýyor. Celal Bayar Üniversitesi Týp Fakültesi psikiyatristlerinden Doç. Dr. Ayþe Esen Danacý da stresle birlikte sigara tüketiminin arttýðýný belirtiyor. Egzersiz ve gevþeme yöntemleri vasýtasýyla stresle baþa çýkýlabileceðini aktaran Danacý, "Psikiyatristler bu yönde yol gösteriyor. Ancak stres, þiddet ve depresyona dönüþtüyse tedavi edilmeli." diye konuþuyor.
Sigarayý býrakma önerileri
Tatile veya seyahate çýkarak rutin yaþamýnýzdan uzaklaþýn.
Ödül alma, terfi etme, çocuðunuzun olmasý, iþ baþarýsý gibi kendinizi daha güçlü hissettiðiniz dönemleri fýrsat olarak deðerlendirin.
Sigarayý býraktýðýnýzý herkese açýklayýp onlarýn desteðini alýn.
Sigara içme arzusu uyandýran arkadaþ, iþ, davranýþ ve durumlardan uzak durun.
Sigara içilen kahvehaneye, içkili yerlere gitmeyin.
Sigara içme arzusu geldiðinde, býrakma nedenlerinizi tek tek hatýrlayýn.
Kalkýp dolaþýn, dýþ ortama çýkýp yürüyün, birkaç kez yavaþ ve derin nefes alýp verin.
Asla 'bir taneden bir þey olmaz' demeyin.
Bir süre çay-kahve yerine soðuk içecekler deneyin.
Boþ kalmayýn, kendinize hobi ya da meþguliyet bulun.
Spora mutlaka zaman ayýrýn.
Sakýz, yeþil sebzeler, havuç gibi þeyler sigara arayýþýnýzý engelleyebilir.
Anahtarlýk, kalem gibi küçük oyuncaklarla ellerinizi meþgul edebilirsiniz.
Sigaraya ayýrdýðýnýz parayla kendinizi ya da sevdiklerinizi ödüllendirecek sürprizler yapýn.
Baþkalarý sigara teklif ettiðinde reddetme hakkýnýzý kullanýn. 'Hayýr' diyebilme özgüvenine sahip olun.
Onlara göre deðil, kendi doðrularýnýza göre yaþayýn. Kendinize saygýlý olun. Kimse için hayatýnýzý riske atmak zorunda deðilsiniz.
Ruhsal bozukluk daha sýk görülüyor
Depresyon, anksiyete bozukluklarý gibi ruhsal sorunlarýn sigara baðýmlýlarý arasýnda görülme sýklýðýnýn daha yüksek olduðu belirtildi. Türkiye Psikiyatri Derneði Genel Baþkaný Dr. Þeref Özer'in verdiði bilgiye göre içme oranlarý, þizofrenlerde yüzde 90, bipolar (taþkýnlýk) bozukluk hastalarýnda yüzde 70, diðer psikiyatrik rahatsýzlýðý olanlarda yüzde 45-70 arasýnda. Hafif þiddette depresyon sigara içimini artýrýrken, düzenli sigara içenlerde depresyon oraný ve bununla baðlantýlý intihar oranlarý içmeyenlere göre daha yüksek. Depresyonu olanlarýn sigarayý býrakma oranlarý da içenlere göre daha düþük. Sigarayý býrakmak için yardým isteyenlerin yüzde 30'u da depresyon öyküsüne sahip.
Kadýnlarda kemik erimesine yol açýyor
Sigaranýn kadýnlarda erken (5-6 yýl) menopoza ve kemik erimesine yol açtýðý ortaya çýktý. Kalp krizinden akciðer kanserine kadar pek çok hastalýðý tetiklediði tespit edildi. Erciyes Üniversitesi tarafýndan yapýlan araþtýrmada sigara içen veya dumanýna maruz kalan menopoza girmiþ 30 bayan ile içmeyen ve dumana maruz kalmayan menopoza girmiþ 30 bayan incelendi. Bulgulara göre kanser oluþumu, yaþlanma ve hücre ölümüne yol açan 'serbest radikaller', aktif ve pasif içici kadýnlarda daha yüksek düzeyde. Doðum kontrol hapý kullanan kadýnlar arasýnda sigara içenlerin kalp krizi geçirme riski 10 kat fazla. Tiryaki kadýnlarýn, erkeklere oranla akciðer kanserine yakalanma riski de 3 kat fazla.
En büyük küresel öldürücü hastalýk
Prof. Dr. Tevfik Özlü, sigaranýn küresel en öldürücü salgýn hastalýk olduðunu vurguladý. Özlü'nün aktardýðý bilgilere göre tüm zamansýz ölümlerin yüzde 20'si sigaraya baðlý. Tiryakilerde kanserden ölüm oraný 15-25 kat daha yüksek. Ölüm hýzý, içmeyenlere oranla iki kat fazla. Sigara kullananlar, ortalama 20-25 yýl daha erken hayatýný kaybediyor. Ýçilen her sigara ömürden 12 dakika çalýyor. Bu zararlý alýþkanlýk, tiryakilerin yýllarca baþkalarýna baðýmlý bir hayat yaþamalarýna da yol açýyor. Akciðer, kalp ve beyin damar sistemi hastalýklarýndan kansere dünyada en sýk görülen, en fazla öldüren, sakat býrakan ve en yüksek tedavi maliyetine yol açan 60 kadar hastalýðýn ana sebebi sigara. - kaynak >ZAMAN<