Nizipde Kurtuluþ Yýllarý ?

[Kemal Cengiz]

Nizibde kurtuluþ savaþý günlerinde verilen mücadelelerin ne kadarýný biliyorsunuz? Ýþde o yýllarda yaþananlar...
Nizibin çevresindeki tüm il ve ilçelerin bir kurtuluþ günü vardýr.

Onlarca þehidi ve yüzlerce gazisi olan Nizip hala kurtulmadý mý ki, bir kurtuluþ günü yokdur ?!...Nizipliler bu yýldan baþlayarak ; her yýl 25ARALIK da anlamlý kurtuluþ törenlerinin yapýlmasýný istiyor. 25 ARALIK NÝZÝPÝN VE NÝZÝPLÝLERÝN DE KURTULUÞ GÜNÜDÜR. ÝSPATI ÝSRAF nedenine gelince 03 EYLÜL 1919 da Fransýz kuvvetleri iki ayrý koldan ;Nizip ve Kilis üzerinden Gaziantepi iþgal hareketine baþlarlar. Nizip coðrafi konumu gereði savunmaya müsait bir arazi yapýsýna sahip deðildir
savunmaya müsait koruyucu surlarý ve kalesi yoktur. Düz bir arazi üzerinde çýplak bir yerleþim alaný olan Nizip, Taþbaþ daðýný ciddi bir engel addetmez isek, dörtbir yaný saldýrýya ve dolayýsýyla da iþgale çok müsaittir.Fransýz kuvvetlerinin iþgal söylencesi ile birlikte Nizip liler bölge savunmasý için Hacý Mehmet SAYIN efendi baþkanlýðýnda Kuvayi Milliye Nizip teþkilatýný kurarlar Kuvayý Milliye milis güçleri komutanlýðýna da Habeþ BÖLER efendi getirilir… Bölgemizde ilk çatýþma Kerzin köyü yolnuda olur. Hareketin amacý, savunma deðil, ilerleyen Fransýz kuvvetlerini taciz etmeye ; yönelik bir müdahale þeklindedir. Bu harekette öncü Fransýz kuvvetlerine aðýr zayiatlar verdirilir. Birçok silaha, araç-gerece el konularak Gaziantep savunmasý için Kuvayi Milliye kuvvetlerine ulaþtýrýlýr. Bu ilk çatýþmada Habeþ BÖLER efendi, Hüseyin SAYIN efendi, Turlulu SERTO, Cidetli Hamid AYDIN efendiler baþda olmak üzere Kuvayi Mllliye Nizip Teþkilatýnýn milis güçleri üstün bir kahramanlýk örneði gösterirler. Habeþ BÖLER efendinin oðlu Kasým BÖLER efendi hatýrlarýnda ; Bizim Nizip çetesi ile Fransýz kuvvetleri arasýnda Kilisecik, Ýkizkuyu, Nurdana, ve Dülük köyleri civarýnda haftada iki üç kanlý çatýþmamýz olurdu; Civar köylerden Birecikden ve hatta Urfadan gelen katýlýmlarla, taciz edici ve iþgali geciktirici savunma birliðimizin sayýsý 400 kiþi kadardý. Buradan Gaziantep savunmasý için de Gaziantepe 100 kiþilik bir gönüllü birliði ile bol miktarda erzak gönderdik. lerini belirtir. Hüseyin SAYIN efendi de Akçaoyun- Hülmen arasndaki demiryolunu söküp Fransýzlarýn bizden tarafa yürümelerine engel olduk. Fransýzlar Bireciðe gitmek isterken demiryolunu tahrif edilmiþ vaziyette gördüler... Daha önce Birecikden getirilen bir topumuz vardý fakat o topla birtek atýþ yapabildik. Sonra bozuldu. Elimizdeki mevcud silah sayýsý otuz kadar mavzer, 100 kadar av tüfeðinden ibaretti; der. Öðretmen Ali Rýza AYDENÝZ efendi ise o günleri;Nizip deki çetemiz ile Rum evlek yöresinde kamp kurarak Gaziantep kuvvetlerine yardýma çalýþýyorduk. Gaziantepde tarihin en önemli yurt savunmasý yapýlýyordu, bunu Fransýzlar bir türlü hazmedemiyorlardý; Bizim çeteye Urfa ve Birecikden e katýlýmlar olduðu halde sayýmýz yüzü geçmiyordu … Çanakkale, Galiçya, Filistin ve Yemen cephelerindeki savaþlarda Osmanlý ordusu saflarýnda kahramanca savaþan çok sayýda Nizipli geri dönememiþdi. Fransýz iþgalinin vukuu bulduðu günlerde Nizip halkýnýn yetiþkin nüfusu, çocuk, kadýn ve yaþlýlara oranla çok azdý. Fransýz kuvvetlerine karþý önemli bir çarpýþmamýz oldu. Daha sonra Habeþ BÖLER efendi komutasýndaki birliklerimiz ile birlikde Karkamýþa gidildi ve tren köprüsü yolu imha edildi.Nizip çetelerinin ve özellikle Habeþ BÖLER efendi kuvvetlerinin üstün gayretleri ile üstün gayretleri ile iþgalci Fransýz kuvvetleri Nizip giriþlerinde üçkez püskürtülür isede sonunda kýsa bir süre içinde olsa Nizip iþgal edilir.Fransýz kuvvetlerinin bir taburu, Nizipde þimdiki Atatürk ilköðretimin bulunduðu düzlük ile Leylek camii arasýnda konuþlandýrýlýr. Büyükce bir bölümü Gaziantep iþgaline takviyeye giderken, bir bölümüde Bireciði almak için harekete geçer. Bu durumda Nizip çeteleri Habeþ BÖLER efendi komutasýnda Birecik kuvvetleri ile birleþirler. Burada yapýlan çatýþmalarda Nacar HAMÝD efendi ile Mehmet Emin oðlu Mustafa efendi þehid düþerler. Fransýz kuvvetleri karþýlaþtýklarý güçlü mukavemetten ve de ogünkü þartlarla Fýrat nehrini geçerek Bireciði iþgal etmenin zorluklarýndan ötürü iþgalden vazgeçerler. Habeþ BÖLER efendi ve dörtyüz kiþilik Kuvayi Milliye güçleri Bu kezde Nizipden ve çevre köylerden tedarik ettikleri silah ve erzaklarla Taþbaþ daðý mevkiinde bulunan Fransýz kuvvetlerini çok sayýda yaralý vererek yararlar, Gaziantebin savunmasý için bölgeye ulaþýrlar. Karayýlan çetesi ile birleþen Kuvayi Milliyeci Nizip çeteleri Gaziantep savunmasýnýn ön saflarýnda ve en kanlý çatýþmalarda bulunurlar. Dörtyüz kiþinin yarýsýndan fazlasý geri dönemez ama Fransýzlarýn yenilgisi ile neticelenen Gaziantep iþgali 24 ARALIK 1921 yýlýnda resmileþen zaferle neticelenince Nizipde bulunan Fransýz kuvvetlerininde tahliyesini saðlamýþ olurlar. Ve maalesef ve ne yazýktýr ki 86 yýllýk bir ihmalden ötürü yeni nesil Nizipliler 25 ARALIKý vilayetleri Gaziantep ile birlikde ayný coþku ve onur ile kutlayamazlar&hellipOysa, gerek ülke sathýndaki, gereksede Gaziantep ve Nizip savunmasýndaki mücadeleleri Niziplilerin üstün gayret ve çabalarýnýn herkesce bilindiði bir gerçekdir Ayný amaç uðruna ayný saflarda savaþarak Gaziantebin iþgalden kurtuluþunda þehid düþen, gazilik payesine eriþen, Nizip lilerin de ayný Gaziantep gibi 25ARALIK tarihini kurtuluþ günü olarak kabul edip kutlamalarý da, kurtuluþ savaþý þehidlerimizin ruhunu þad etmek açýsýndan gerekli ve elzemdir. 08 KASIM 1991 tarihli Nizip gazetesindeki “NÝZÝPLÝ KÝMÝ ÖRNEK ALACAK ? ” baþlýklý köþe yazýmda bu konuya deðinmiþ ve ulusal birlik, dayanýþma, yeni nesle güven aþýlama ve ulusal coþkuyu gündemde tutmak için Nizipde her yýl 25 ARALIK da Kurtuluþ töreni yapýlmasý gerektiðini önemle belirtmiþtim ama ne yazýkdýr ki o günden bu yana deðinmiþ olduðum bu konuya yetkili yetkisiz, resmi, ciddi bir giriþim olmamýþ; duyarlý hemþerilerimizin tasvipleri dekulak arkasý edilmiþdir. Dün (bu yazýnýn yayýnlandýðý gün) o dönem Nizip milletvekili sayýn Ünal YAÞAR, Nizip kaymakamý Sayýn Zeki KARACA, Nizip Belediye Baþkaný Sayýn Coþkun ÖZKAYAbaþta ve ön ayak olmak koþuluyla Nizip Garnizon komutaný, Nizip Emniyet Müdürlüðü, Nizip Müftülüðü, Milli Eðitim Müdürü, ANAPý, CHPsi, MHP'si,DYPsi baþta olmak üzere ilçemizdeki tüm partilerin ilçe baþkanlarý ve onlarýn gençlik örgütleri, kadýn kollarý, dergahlarý, ocaklarý, Nizip Ticaret odasý, Esnaf kuruluþlarý, mahalle ve köy muhtarlarý, iþçi sendikalarý, Nizip kültür ve dayanýþma derneði, meslek odalarý ve tüm Nizipliler eðilmelidir demiþtim. Bugün de Nizip milletvekiliSayýn Mehmet SARI, Kaymakamý Sayýn CANARSLAN, Belediye Baþkaný Sayýn Hacý Fevzi AKDOÐAN baþta ve ön ayak olmak koþuluyla Garnizon komutaný, Emniyet Müdürlüðü, Müftülüðü, Milli Eðitim Müdürü, AKPsi, CHPsi, MHP'si, DYPsi ANAPý baþta olmak üzere ilçemizdeki tüm partilerin ilçe baþkanlarý ve onlarýn gençlik örgütleri, kadýn kollarý, dergahlarý, ocaklarý,Nizip Ticaret odasý baþkaný Sayýn Mehmet ÖZYURT, Esnaf kuruluþlarý, mahalle ve köy muhtarlarý, iþçi sendikalarý, Nizip kültür ve dayanýþma derneði, meslek odalarý ve tüm Niziplileri bu konuda duyarlý olmaya ve konuyu resmileþtirmeye davet ediyor ve sýnýrsýz çabalarýný bekliyorum... Nizip ve Nizip liler adýna. Çünkü yeni nesil Nizipliler, atalarýnýn can vererek, hak ederek onlara baðýþladýklarý kurtuluþ günlerini kutlamak istiyorlar. Bu hakký, bu onuru bizlere lütfen yaþatýnýz... TBMMinde mi olur , yada baþka bir yetili organ kararýyla mý bu hakký resmileþtirmenin uðraþýný veriniz, katkýda bulununuz yeni nesil Nizipliler örnek almalarý gereken þehit ya da gazi olmuþ atalarý ile onurlansýnlar kendilerine emanet edilen bu topraklarýn kadrini kýymetini bilsinler.

[Ahmet karadag]

Kemal Bey,
Sizin "tüm Niziplileri bu konuda duyarlý olmaya ve konuyu resmileþtirmeye davet ediyor ve sýnýrsýz çabalarýný bekliyorum.. "
ifadenize sonuna kadar destekleyerek güzel yazýnýz ve çalýþmanýz nedeniyle sizleri tebrik ediyorum.

[Kasým Böler]

Kemal CENGÝZ bey, Böyle bir konuyu gündeme getirdiðiniz için sizi kutlamak lazým.

tabiki bu konularýn hayata geçebilmesi için sizinde bahsettiðiniz gibi Kaymakamlýk, Belediye baþkanlýðý ve diðer sivil toplum örgütlerinin önayak olmasý gereklidir,

ama sizin dün diye bahsettiðiniz( 08 KASIM 1991 tarihli Nizip gazetesindeki ) yazýnýzý ben okudum hatta takriben o tarihlerde yayýn yapmakta olan SAFÝR FM radyosunda da bu konuyu bir kaç defa gündeme getirdik ama tabiri caizse ''duvardan ses geldi'' onlardan gelmedi benimde konuya daha fazla eðilmem doðru olmayacaðý için akýþýna býraktým,

Umarým o tarihte bu konuya duyarsýz olan yetkililerin yerinde olan bu günkü yetkililer o günkünün tam aksine duyarlýlýk gösterirler benim kanaatim tüm Nizipliler de bu konuya can-ý gönülden destek vereceklerdir.

bu konudaki hassasiyetinizden dolayýsize tekrar teþekkür ederim.

[kýzýl elma]

BU ÝLGÝNÝZDEN DOLAYI SÝZÝ KUTLARIM..

[admin]

Arkadaþlar bu konuyu takip edin asýl sürpriz yakýnda, bakýn tarihimizde neler olmuþ ?

[ibrahim]

Sevgili kemal abimize teþekkür ederim,
ama bence böyle bir gün tayin edilecekse bunun 25 aralýk olmasýný uygun görmüyorum, o zaman Nizipin kurtuluþunu deðil G.antepin kurtuluþuna destek vermiþiz gibi görünür, elbette gaziantepte bizim için önemli ama olacaksa bu tarih farklý olmalý

[Kasým Böler]

Habeþ (BÖLER)efendinin, halen hayatta olan oðlu Turhan BÖLER' den temin edilen Nizip'in Kurtuluþunaait bazý savaþ notlarý ve o günlere dair çeþitli dökümanlar bugün bize ulaþtý, daha teferrruatlý bilgi ve dökümanlarýda Sayýn Turhan BÖLER beyefendi önümüzdeki günlerde bizlere ulaþtýrabileceðini söyledi kendisine teþekkür ederiz.

Eðer müsaade ederseniz bu notlardan bir kýsmýný burada yayýnlamak istiyorum bu notlarýn tamamýný daha sonra kaynak olabileceðinden dolayýdigital ortamda aktarýlabilmesi için Kýymetli M.Akif AKPEK bey'e ileteceðim.

[admin]

Deðerli kardeþim, sitemizin amacý Nizip dostu olan büyüklerimizden ki onlarýn herbiri bir tarihdir, elde edebildiðimiz dökümanlarý hatta anýlarýný digital ortama aktarmaktýr. Buradan tüm Nizip severlere ulaþtýrmaktýr. Bu konudaki hassasiyetin ve birkaç gündür ayýrdýðýn zaman için minnettarým. Bizlerden bunlarý esirgemeyip þanlý tarihimizde Nizibinde önemli bir yerinin olduðunu perçimleyecek kaynaklarý ulaþtýran büyüklerimede þükranlarýmý arz ediyorum.
Fotoðraf varsa taratýp buraya aktaralým. Yazýlý olanlarýda sitedeki genç kardeþlerim harf harf yazýp ekleyebilirler.

[Kasým Böler]

Gaziantep'in Fransýz savaþýnda malý ve caný ile sayýsýz kahramanlýklar gösteren Hacý Kasým Aða oðlu çete reisi NizÝp'li Habeþ efendiye ait bazý notlar;

Mücadele 29 ekim 1919 da fransýzlarýn Gaziantep'e girmesi ile baþlar, Habeþ efendi Nizip'te CEMÝYET'Ý ÝSLAMÝYE ve KUVA-Ý MÝLLÝYE cemiyetlerini kurmak üzere harekete geçer, aþaðý oba'daki evinde Nizip'in tanýnmýþ eþraflarýndan eniþtesi Hacý Ahmet Aða (SAYIN), Hacý Mehmet Aða (OKAN), Þakir efendi ve diðer vatansever Niziplileri toplayýp yardým ve destek için yemin ettirerek söz alýr, cemiyeti kurar ve çetesini oluþturur.

Mustafa Kemal Paþanýn bu sýrada Kýlýç Ali Paþa'yýAntep'e göndermesi ile Kuva-i Milliyeliler kýlýç Ali Paþa ile birleþerek, fransýzlara ara ara ve her yönden büyük zayiatlar vererek þaþkýna çevirmiþlerdir.

2 Mayýs 1920'de Karataþa yerleþen Nizamiye taburuna Nizipli Habeþ efendi çetesi, Maraþ ve Besni kuvvetleride iþtirak ederek Fikri Paþanýn kuvvetleri ile birleþmiþFransýzlara çok büyük zaiyatlar vererek bozguna uðratmýþlar boðaz boðaza süngü ile Mardintepe tarafýna ricata mecbur etmiþlerdir.

Daha sonralarý Kemal beyin kumandasýnda olan Boyno'nun oðlu Memik çetesi ile Habeþ efendinin çetesi birleþerek Akçakoyundaki Fransýz taburlarýna Suriye ve Antep tarafýndan gece baskýnlarý düzenleyerek telef ve periþan etmiþlerdir.

Bu baþarýlý baskýnlardan sonra bölgedeki tüm Milli Kuvvetler birleþerek Hacýbaba ve Çýksorut tepelerinden Fransýzlara amansýz bir hücum ile saldýrýp çemberlerini yararak düþmaný geri çekilmeye mecbur etmiþlerdir, Habeþ efendinin bu saldýrýlardaki baþarýlarý M.Kemal Paþa'ya kadar intikal etmiþtir,

M.Kemal Paþa, Habeþ efendiye mektup yazarak Fikri Paþa kuvvetleri ile birlikte çalýþmasýný söyler, bunun üzerine Habeþ efendi Antep mýntýka komutaný Hüsnü ODABAÞIOÐLU ile cephelerde çarpýþarak çok yararlýlýklar gösterir.

Bu arada Fransýz komutaný Albay Kolonel ANDREA Habeþ efendiya bir mektup göndererek ''çeteni al savaþtan çekil, sana tenekeler ile altýn ne Halep valiliðini verelim bunu kabul etmez isen Nizip'i muhasaraya alýp çoluk çocuðu askere ezdirip evini barkýný yakarýz'' demiþ,

Habeþ efendi bunun üzerine çocuklarýný Halfeti nahiyesine gönderip, Fransýz komutana þöyle cevap vermiþtir

'' Benim altýn ve valilikte gözüm yok, elinden geleni ardýna koyma memleketimizden çekilin, çekince ben silahý dünyanýn devrilir külahý'' demiþtir.

Antep bu durumda iken Fransýzlarýn da durumu iyi deðildi, hayvanlarý için arpaya ihtiyaçlarý vardý bu yaklaþýk günlük on ton arpayý tedarik etmek için araþtýrma sonuçu bunu antepte temin edilemeyeceðini ancak huhubat bakýmýndan zengin olan Nizip ve havalisine oradada bulamaz ise Akçakoyunluya gideriz diye karar verirler,

bu amaçla 200 kadar at ve araba ile mühim bir kuvveti 1 Eylül 1920'de orul istikametine sevk ettiler bu kuvvet ufak tefek müsademe yapmak þartý ile 3 eylül 1920'de Nizip'e ulaþtý

Habeþ efendi ve oðullarýnýn kendilerine teslim edilmesi için halka tazyik yapmaya baþladýlar altý gün burada kaldýlar Habeþ efendinin evini, samanlýðýný ve ahýrýný yaktýlar,

9 Eylül 1920'de Habeþ efendi Nizip Kuva-i Milliyesi ile Nizip'teki Fransýz kuvvetlerini çembere alarak Antep istikametine sürerler bu çarpýþma sýrasýnda kurþun Habeþ efendi atýnda iken ayakparmaðýný koparýr ayrýca sol kolunun dirseði ve sað dizinden vurulur ve atýndan düþer, o anda yanýna büyük oðlu Kasým gelir ve aðlamaya baþlar ''baba öleceksin der'' habeþ efendi baðýrarak çetenin baþýna geç der oðlu olmaz baba seni býrakamam deyince tüfeðini oðlu Kasým'a çevirerek çetenin baþýna geçmez isen seni ben vururum der, çete savaþa devam ederken Habeþ efendiye acil tedavi yapýlýr sonra atý ile savaþý takip eder.

Düþman kuvvetlerinin Kilis þosesi üzerinden Antep'e girmesi ihtimali düþünülerek Habaþ efendinin kuvvetleri Nurgana tarafýna sevk edilir düþmanýn Antebe tekrar girmesi engellenir, Habeþ efendi Antep savaþýnýn sonuna kadar çeþitli yerlerde çetesi ile birlikte görevler alýr Nizip'i düþmana teslim etmez

Harp ve Ýstiklal madalyasý ile onurlandýrýlýp M.Kemal Paþa'dan teþekkür almýþtýr.

Son yýllarýný Ankara'da geçirerek 1957 yýlýnda vefat etmiþtir, cebeci asri mezarlýðýnda eþi ile birlikte yatmaktadýr.


( Ben oðlu Turhan BÖLER bu notlarý babamden edindiklerim ve Antep savaþý kitabýndan okuduðum bilgiler üzerine yazdým. Bu vatanýmýzda topraðýmýz için, dinimiz için, namusumuz için, bayraðýmýz için nice savaþ veren büyük insanlarýmýz olmuþtur, kalanlara uzun ömür diler kaybettiklerimizide rahmetle anarýz, SAYGILARIMLA

1999-ANKARA

[Kasým Böler]

Kýymetli Nizipliler; Kurtuluþ savaþýnda Nizipte gerek gazi olmuþ gerek þehid olmuþ onlarca yüzlerce hatta binlerce Nizipli var bu savaþ sadece beþ on kiþi ile kazanýlmadý bunlarla ilgili isim, kayýt ve notlarý elde edebilmek için ayrýca çalýþma yapmak lazým, ben bu konuda elimden geleni fazlasý ile yapmaya çalýþacaðým;

sizlerden ricam eðer bu þekilde tanýdýklarýnýz veya yakýnlarýnýz var ise lütfen sizde, kayýtlarý site yöneticimize ulaþtýrýn isimleri unutulanlarý en azýndan hatýrlayalým, tanýyalým ve rahmet okuyalým.

[admin]

Okurken tüylerim diken diken oldu. Bize okullarýmýzda bu mücadele hakkýnda en ufak bilgi verilmedi.
Bence Sayýn Milli Eðitim müdürüm duyarsýz kalmayacak ve bu forumda anlatýlanlarý en azýndan bir dersde de olsa çocuklarýmýza okutturacaktýr.
Bu mücadeleye varlýklarýný feda edenleri Rahmetle anýyorum. Sanada araþtýrman için tekrar teþekkür ediyorum.
Deðerli arkadaþlar sizlerde saðlýklý kaynaklara ulaþabiliyorsanýz, büyüklerinize ulaþarak bizlerle paylaþýnýz, çocuklarýmýz bu vatanýn ne mücadelelerle ayakta kalabildiðini görsünler.
Bu konu ile ilgili bir kaç duyumum daha var, Ýnþaallah onlarýda sizlerle paylaþacaðýz.

[mami]

kasým abi yaptýðýn iþ iþ çok güzel sana ne kadar teþekkür etsek azdýr.. tabi yine herþeyden önce tüm bunlara vesile olan akif abime de sonsuz teþekkürler..

[sakalli0727]

okudum yetmedi bi daha okudum.ALLAH TAN rahmet diliyorum .ama antepte yeþilsu diye biyer var orada þehitlerimizin yattýgý yer var üstünde de park varparkta öpüþenlere denk geldim. inanýn aklýma su geldi bir zamanlar bu memleket namus için kurtulmamýþmýydý kamil nasýl þehit kamil oldu??
ecdatlarýmýzý unuttaranlara yazýklar olsun. ben ilk kez burada okudum tarihimizi ama suda bir gerçekki o kadar yasadýgý yeri bilmeyen insanlarýmýz varki özellikle memlketimizde antepi kimin iþgal ettigini sorun yarisi bilmez bunu denemek için arkadaþlarýnýza tanýdýklarýnýza sorun bakýn görürsünüz nasýl da tar,ihimiz unutturulmus..
bilgiler için teþekkürler

[Huzi]

Kendi tarihimizi ve geçmiþimizi gecenin þu saatinde ve 22 yaþýna geldikten sonra öðrenmiþ olmak,benim için utanç verici..... Bunlarý daha önce hiç duymamýþtým... Ýyiki Nizip.com varmýþ....Yoksa bunlarý deðil 22 yaþýndan sonra,52 yaþýndan sonra bile duymamýz zordu.... Teþekkürler abicim...

[ahmetaksoy]

alýntý:
"quote" Huzeyfe demiþki:
Kendi tarihimizi ve geçmiþimizi gecenin þu saatinde ve 22 yaþýna geldikten sonra öðrenmiþ olmak,benim için utanç verici..... Bunlarý daha önce hiç duymamýþtým... Ýyiki Nizip.com varmýþ....Yoksa bunlarý deðil 22 yaþýndan sonra,52 yaþýndan sonra bile duymamýz zordu.... Teþekkürler abicim... evet, huzo cuðum.haklýsýn.