Osmanlý Armasýndaki Hangi Sembol Neyi Anlatýyor?

[Gökhan Dokuyucu]

Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Öðretim Görevlisi Yard. Doç. Dr. Selman Can, Osmanlý Devleti'nin sembolü haline gelen 'Osmanlý armasý' fikrinin Ýngiltere Kraliçesi Victoria'dan çýktýðýný söyledi.

Osmanlý'da arma geleneðinin bulunmadýðýný belirten Can, Kraliçe Victoria'nýn 19. yüzyýlda arma tasarýmý yaptýrarak, Sultan Abdülmecid'e hediye ettiðini söylüyor. Osmanlý arþivlerinde araþtýrmalar yapan Dr. Can; tepesinde güneþ, hükümdarýn tuðrasý, Osmanlý sancaðý, adaleti temsil eden terazi, Kur'an-ý Kerim gibi birçok sembollerle Osmanlý'yý anlatan armanýn Ýngilizler tarafýndan yapýldýðýný savunuyor.

Dr. Selman Can, arma fikrinin Osmanlý ile Rusya arasýndaki Kýrým Savaþý sýrasýnda ortaya çýktýðýný anlatýyor. Dr. Can'ýn verdiði bilgilere göre, bu dönemde Ýngiltere, Osmanlý ile yakýn iliþkiler kurmaya çalýþýyordu. Fransa'nýn Sultan Abdülmecid'e verdiði 'Legion' niþaný Ýngiltere'yi harekete geçirdi.

Ýngiltere Kraliçesi Victoria, Fransa'nýn verdiði niþana karþýlýk Kasým 1856'da Dizbaðý Niþaný'ný Osmanlý Sultaný'na sundu. Dr. Can, niþanla birlikte gelen Osmanlý armasýyla ilgili þu bilgileri veriyor: "Böylece Sultan Abdülmecid, Dizbaðý Niþaný'nýn sahibi oldu.

Ancak 1346'da Kral III. Edward tarafýndan ortaya çýkarýlan Dizbaðý Niþaný'nýn geleneðinde þöyle bir uygulama vardýr: Niþaný alan kiþi ya da hükümdarlarýn armalarý Londra'da Windsor Sarayý'nda bulunan Saint George Kilisesi'nin duvarýnda asýlmaktadýr. Ancak Osmanlý Padiþahý'nýn armasý bulunmamaktadýr. Bunun üzerine Kraliçe Victoria, Prens Charles Young ismindeki arma uzmanýný Osmanlý için arma tasarlamak üzere görevlendirir. Ýstanbul'a gelerek araþtýrmalarda bulunan Young'a, Etyen Pizani isminde bir tercüman yardýmcý olur."

Ýngiliz tasarýmcý, padiþahlýk alameti olan saltanat kavuðunu, sorgucu, ay-yýldýzlý sancaðý ve tuðrayý ön plana çýkararak bir arma hazýrlar. Bir yýlda hazýrlanan arma, Osmanlý Devleti'nin Londra Sefiri Kostaki'ye teslim edilir. Kostaki tarafýndan Ýstanbul'a gönderilen arma çizimlerini Sultan Abdülmecid de beðenir. Bu þekilde oluþan Osmanlý Devleti armasý Ýngiltere'nin Saint George Kilisesi'ndeki yerini alýr. Kraliçe Victoria'nýn Charles Young'a tasarlattýðý arma, Sultan 2. Abdülhamit döneminde terazi ve silahlar eklenerek son þekline kavuþur.

Tarih bilgisinin söylentilerle oluþturulamayacaðýný kaydeden Dr. Selman Can, þu uyarýda bulunuyor: "Tarihle iç içe yaþayan bir toplumuz. Ancak tarihî konular üzerinde bilgi birikimimiz son derece zayýf. Sorgulamayý ve araþtýrmayý öðrenen nesiller ancak tarihi doðru okuyabilir."



Otuz ayrý sembol bulunuyor


Prens Charles Young ismindeki bir Ýngiliz tarafýndan tasarlanan Osmanlý armasýnda; güneþ, 2. Abdülhamit'in tuðrasý, sorguçlu serpuþ, kalkan, sancak, mýzrak, top, kýlýç, borazan, yay, çapa, hilafet sancaðý, Kur'an-ý Kerim, terazi, kýlýç, süngülü tüfek, þefkat niþaný, Mecidi niþaný, niþan-ý iftihar, niþan-i Osmani gibi 30 ayrý sembol bulunuyor.

ÝÞTE SEMBOLLERÝN ANLAMLARI:


1- Tuðranýn etrafýndaki güneþ motifi, padiþahýn güneþe benzetilmesinden ileri gelir

2- II. Abdülhamit'in tuðrasý

3- Sorguçlu serpuþ: Osman gaziyi ve tahtý temsil eder

4- Yeþil Hilafet sancaðý

5- Süngülü tüfek: Nizam-ý Ceditle birlikte Osmanlý ordusunun asýl silahý olmuþtur

6- Çift taraflý teber

7- Toplu tabanca

8- Terazi: þeþper ve asaya asýlýdýr, adaleti temsil eder.

9- (Üstte) Kuran-ý Kerim. (Altta) Kanunnameler.

10- Nýþan-ý al-i imtiyaz: Devlet adýna faydalý iþlerde bulunmuþ ilim adamlarý, idareci ve askerlere veriliyordu.

11- Nýþan-ý Osmani: Sultan Abdülaziz Han tarafýndan 1862'de ihdas edilmiþ olup, devlet hizmetinde üstün baþarý saðlayanlara verilirdi

12- Asa ve þeþper

13- Çapa, Osmanlý denizciliðini temsil eder.

14- Bereket boynuzu

15- Nýþan-ý iftihar

16- Yay

17- Mecidi niþaný

18- Borazan, modern mýzýka takýmýnýn kullandýðý çalgý aletidir

19- Þefkat nýþaný, 1878'de II. Abdülhamit Han tarafýndan ihdas edilmiþ olup; savaþ zamanýnda, büyük afetlerde devlete, millete hizmet eden kadýnlara verilirdi

20- Top gülleleri (Bazý armalarda bulunmuyor.)

21- Kýlýç

22- Top, topçu ocaklarýný temsil eder

23- El siperlikli tören kýlýcý: bu kýlýç klasik Türk kýlýcý olmayýp, o devirdeki subaylar tarafýndan kullanýlýrdý.

24- Mýzrak.

25- Çift taraflý teber, orduda üst düzey görevliler tarafýndan üstünlük sembolü olarak kullanýlmýþtýr.

26- Tek taraflý teber (balta)

27- Bayrak

28- Osmanlý sancaðý

29- Mýzrak: Son dönem mýzraklý süvari alaylarýný remzeder
30- Kalkan, Ortasýnda stilize edilmiþ bir güneþ motifi var. 12 yýldýz: Rivayete göre bu 12 yýldýz 12 burcu temsil eder. Güneþ bu burçlar üzerinde hareket eder.
__________________

[müslüm akpek]

Çok güzel ve etkileyici bir arma 500 sene 7 düvele kök söktüren Osmanlýya malesef layýk olamadýk, bu topraklar için þehit düþen milyonlarca türkün kaný yerde kaldý ben kendi adýma hepsinden özür diliyorum çünkü yüzölçümümüzün %10 yabancýlara satýldý, özelleþtirme adý altýnda devletimizin elind ehiçbirþey býrakmadýlar sattýlar þimdide en basiti doðal gaz yüzünden rusyaya eyivallah ediyoruz yoksa keserim diyor.