"Evrensel tatlara meraký giderek artan Türkiye'de tropikal iklim meyveleri iç pazarda ilgi görmeye baþladý.
Ne kavuna benziyor ne de kiviye. Görünümü kadar tadý da farklý. Adý pepino. Güney Amerika'dan gelen bir meyve. Üstelik tedavi edici özellikleri olduðu da söyleniyor. Pepino, uzak yollardan gelip damak tadýmýza karýþan tek ürün de deðil. Pitaya, pecan, maruçya, kamkat, feijoa sellowiana, guava gibi birbirinden ilginç meyveler, semt pazarlarý ve market raflarýnda yerini almýþ durumda. Kiminin anayurdu Vietnam'a kiminin kökü ise Hindistan'a, Brezilya'ya uzanýyor. Türkiye'nin evrensel tatlara olan meraký giderek artarken bu egzotik ürünlerin iç pazarda gördüðü talep giriþimci çiftçileri de harekete geçirmiþ durumda. Akdeniz ikliminde yetiþmeye uygun bu meyvelerin pek çoðu artýk Anadolu topraklarýnda alternatif ürün olarak yetiþtiriliyor. Üretim merkezi olarak Adana, Antalya, Hatay, Mersin, Ýzmir, Yalova, Bursa ve Adapazarý gibi kentler ön planda yer alýyor.
Egzotik meyveler, Karadeniz'in fýndýk ve çayýna alternatif ürün olarak da yetiþtiriliyor. Üretim miktarý hakkýnda þimdilik kesin bilgiler yok. Bunun temel nedeni, egzotik bitkilere gösterilen ilginin aðýrlýklý olarak giriþimci üreticilerle sýnýrlý olmasý. Egzotik bitkilerin üretiminin yaygýnlaþmasýyla birlikte tarýmýn alt sektörlerinden birine dönüþmesi bekleniyor. Bunun için biçilen süre ise 3 ila 5 yýl.
Ýç tüketim giderek artýyor
Üreticilerin büyük kýsmý egzotik bitki yetiþtiriciliðine ya meraktan baþlamýþ ya da tesadüfen. Elektrik-elektronik alanýnda çalýþan Mutlu Kutlu, Güney Amerikalý pepino ile Antalya'da sürüngenleri aðýrlayan bir hayvanat bahçesinde tanýþmýþ. Tesis kurucusunun Peru'dan getirdiði bitki, tarýmla toprakla uðraþmayý seven Kutlu'nun ilgisini çekince, aile þirketi Kutlu Tek'in de temelleri atýlmýþ. Þimdi yaklaþýk 10 farklý egzotik bitkinin fide ve meyve üretimini ve pazarlamasýný yapýyorlar. Bu yýl yaklaþýk 3 bin fide satýþý gerçekleþmiþ. Ýlginç olan þey, üretim için bir bahçelerinin bile olmamasý. Her þey evlerinin 1 dönümden ibaret çatýsýnda üretiliyor. "Fide üretimi için þimdilik daha büyük bir alana ihtiyacým yok. Öncelikle bitkileri çiftçilere tanýtmaya ve üretimin artmasýný saðlamaya odaklandým" diyen Kutlu'nun asýl hedefi artan üretimi ihraç etmek. Ürünlerin önemli bir ihracat potansiyeline sahip olduðunu belirten Kutlu, özellikle egzotik ürünlere düþkünlüðüyle bilinen Ruslardan umutlu.
Saðlýk kaynaðý olarak görülen bitkilerin tüketiminin özellikle Avrupa'da hýzla yaygýnlaþtýðýný belirten Kutlu, "Hýzlý kent yaþamý insanlarýn saðlýklý beslenmeye olan ilgisini artýrýyor. Ýyileþtirici özellikleri olan egzotik bitkilerin pazar fýrsatýný büyüten etken bu. Örneðin pepino, tadý çok güzel olan bir meyve deðil. Ama kanser hücrelerinin oluþumunu önlediðini ortaya koyan araþtýrmalar sayesinde geliþmiþ ülke pazarlarýnýn gözdeleri arasýnda. Maruçya ise sakinleþtirici ilaçlardan Pasiflora'nýn hammaddesi. Sakinleþtirici niteliði dýþýnda afrodizyak özelliði de var. Tüm bunlar meyve talebini ve dolayýsýyla üretimini artýran etkenler" diyor. Pepinonun Avrupalýdan gördüðü ilginin bir diðer nedenini de "Cam kenarýnda hýrslý bir yarýþ" þeklinde özetleyen Kutlu, "Pepino sadece ticaret amaçlý üretilmiyor. Ýnsanlar kendi ihtiyaçlarýný gidermek için saksýda yetiþtiriyor. Ama Almanya'da þöyle bir takýntý baþ gösterdi. Ýnsanlar 'En büyük pepino meyvesini ben üreteceðim' hýrsýna kapýldý. Tabii bu aslýnda bir tür oyun ama üretimi ve ilgiyi körüklediðini söyleyebiliriz" þeklinde konuþuyor.
Yetiþtirmesi kolay, kârý büyük
Kutlu'nun iç pazara iliþkin tahminleri de oldukça olumlu. Üreticilerin egzotik bitkilere ilgisinin günden güne arttýðýný, en çok tercih edilen bitkilerin de pepino, maruçya ve pikan cevizi olduðunu anlatan Kutlu, "Bitkilerin çoðu 3 yýl sonra ürün verdiði için 3 ila 5 yýl içinde önemli bir egzotik bitki pazarýna sahip olacaðýmýzý söyleyebiliriz" diye konuþuyor.
Bodur bitkiler olduðu için çok fazla topraða ihtiyaç olmadýðýný söyleyen Kutlu, bir dönüme rahatlýkla 70 fide ekilebileceðini belirtiyor. Tabii elde edilecek kazancýn hiç de bodur kalmayacaðýnýn altýný çiziyor. Örneðin 4 yaþýndaki bir maruçya fidesinden 10 ila 15 kilo meyve almak mümkün. Kivi büyüklüðündeki meyveler ortalama 50 gram geliyor. Küçük çapýna karþýn fiyatýyle el yakan maruçyanýn tanesi, Avrupa'da yaklaþýk 2 eurodan satýþa çýkýyor. Tek bir aðaç ise ortalama 400 euro kâr býrakýyor. Üçüncü aydan itibaren meyve vermeye baþlayan pepino dýþýnda egzotik bitkilerin pek çoðu 3 yýl sonra meyve vermeye baþlýyor. Ve her geçen yýl verim yüzde 50 artýþ gösteriyor. Kutlu'nun açýklamalarýna göre üretim maliyetleri de oldukça düþük: "Fidenin tanesi, 20 ila 30 YTL. Kalan masraf ise sulamadan ibaret. Budama bakým gerekmez. Çok gübre de istemiyor." Kutlu, deneme üretimi yapmak isteyenlere ekime 10 fide ile baþlamalarýný, üretimi sonraki yýl artýrmalarýný öneriyor.
Bir dönüm pepinodan 40 bin YTL kazanç
Pepino üretimine amatörce baþlayanlardan bir diðeri de Hatay'dan emekli ilkokul müdürü Kadir Aslan. Amanos Daðlarý'nda Küllü Köyü'ndeki 1 dönümlük bahçesinde yaklaþýk 4 yýldýr pepino üretiyor. Tam 12 ay boyunca meyve alabildiði pepinoyu diðer çiftçilere tanýtmaya çalýþýyor. Hatta kýsa bir süre önce bir kampanya baþlatmýþ. "Her eve bir pepino" kampanyasýyla fideleri 5 YTL'den satýþa sunmuþ. Amacý hem bu saðlýklý ürünün tüketimini artýrmak hem de pazarý büyütmek. "Ürün az olursa, pazar küçük kalýyor.
Oysa Türkiye ikliminde pepino için büyük fýrsat var. Ýhracata da çok uygun bir bitki" diyen Aslan, tek bir pepino aðacýndan yýlda 120 YTL kazanýyor. Bir dönümün kârý ise 40 bin YTL'ye çýkýyor. Aslan'ýn verdiði tarife göre 200 gram aðýrlýðýndaki pepinolar pazarda turþu, salata ve reçel malzemesi olarak yer buluyor. Olgun ve 1 kiloya ulaþanlarsa hem meyve olarak tüketilebiliyor hem de pasta ve krema yapýmý için gayet uygun. Meyvenin yeterince büyüyebilmesi için üreticilere bazý önerilerde de bulunan Aslan, "Bir dalda ortalama 2 meyve olmalý ki, büyüyebilsin. Diðerlerini turþuluk olarak ayýrýn" diyor. Aslan, pepino bahçesini feiko adlý bir diðer egzotik ürünle büyütme planý kuruyor.
Pepino
Anavataný Peru. Kavun, muz ve ananasý andýran bir tadý var. Meyve aðýrlýðý 1300 grama kadar çýkýyor. 400-500 gr aðýrlýðýndaki bir meyvesi 3 YTL'ye satýlýyor. Kanser hücrelerinin oluþumunu önlediði savunulan pepino, C vitamini deposu olarak da tanýmlanýyor. Kolesterolü düþürücü etkisi var. 1 kilosunda 57 gram suda eriyebilir þeker, 1 gram protein, 480 mg C vitamini bulunuyor.
Maruçya (maracuja)
Anavataný Brezilya. Ama Akdeniz Bölgesi'nde de çok kolay yetiþiyor. Tadý ve aromasý benzersiz. Cinsel isteði artýrýyor. Ayrýca sakinleþtirici etkisi de var. Almanya'da kilosu 10 euroya satýlýyor.
Pitaya (dragon fruit)
Anavataný Avustralya. Malezya, Tayvan ve Vietnam'da büyük miktarlarda ticari üretimi yapýlýyor. Amerika ve Avrupa ülkelerinde ise sera ortamýnda üretim çalýþmalarý var. Meyve aðýrlýðý 200 gr ile 900 gr arasýnda deðiþiyor. Meyvenin tane fiyatý ise 12 dolar.
Pikan cevizi (pecan)
Diðer adý carya illinoensis. Akdeniz Bölgesi'nde çok kolay yetiþtirilebilen bir ceviz türü. Dýþ kabuðu ince ve iç yemiþ oraný yüzde 85'e ulaþan pecan üretimi cazip bir bitki. Yerli cevizin kilosu 4 YTL iken, pecanýn kilosu 15 YTL'den satýlýyor.