36 Osmanlý padiþahýnýn 27'si çeþitli hastalýklar sonucu vefat ederken, 1'i savaþ meydanýnda þehit olmuþ, 4'ü öldürülmüþ, 1'i zehirle intihar etmiþ, 1'i zehirlenmiþtir. 2 padiþahýn ecelleriyle mi öldüðü, yoksa öldürüldükleri mi hâlâ tartýþmalýdýr.
Padiþahlarýn ölüm sebeplerinin baþýnda beyin kanamasý gelmektedir. 6 Osmanlý padiþahý beyin kanamasýndan vefat etmiþtir. Kanser ve verem ikinci sýradadýr. Osmanlý padiþahlarýnýn ikisi prostat, biri de mide kanseri olmak üzere dördü kanserden ölmüþtür.
Dört padiþah veremden ölürken bunlarýn üçü baba, oðul ve torun olmalarý dikkat çekicidir: Sultan Ýkinci Mahmud, Sultan Abdülmecid ve Ýkinci Abdülhamid. Kalp hastalýklarý da padiþahlarýn ölüm sebepleri arasýnda önemli bir yer tutar. Ýki padiþah kalp yetmezliðinden, iki padiþah da kalp krizinden ölmüþlerdir. Osmanlý padiþahlarýnýn ölümünde þeker hastalýðýnýn vücutta yýllarca süren tahribatý da önemli bir rol oynamýþ, üç Osmanlý padiþahý þeker hastalýðýnýn neticesinde vefat etmiþlerdir. Bunlar, Üçüncü Ahmed, Beþinci Murad ve Beþinci Mehmed Reþad'dýr. Birer padiþahýn ölümüne sebep olan rahatsýzlýklar ise zatürree, siroz, iç kanama, böbrek yetmezliði, sara ve felçtir. Savaþ meydanlarýnda þehid olan tek Osmanlý padiþahý Birinci Murad'dýr.
Timur'un eline esir düþen Yýldýrým Bayezid zehir içerek intihar ederken, Ýkinci Bayezid zehirlenmiþ, Ýkinci Osman, Sultan Ýbrahim, Üçüncü Selim ve Dördüncü Mustafa isyanlar ve taht kavgalarý yüzünden öldürülmüþlerdir. Osmanlý padiþahlarýnýn saðlýðýyla bir hekimbaþýnýn baþkanlýðýnda saraya baðlý "Hassa Hekimleri" teþkilatý ilgilenirdi. Hekimbaþýlarýn görevde kalmalarý hükümdarlarýn saðlýðýyla yakýndan ilgiliydi. Padiþah herhangi bir hastalýktan vefat ederse hekimbaþý görevinden alýnýrdý. Osmanlýlar'da saðlýk ve hekimlerle ilgili geniþ bilgi Biofarma tarafýndan Coþkun Yýlmaz ve Necdet Yýlmaz'ýn editörlüðünde çýkan Osmanlýlar'da Saðlýk isimli iki ciltlik kitapta bulunabilir.
NASIL ÖLDÜLER?
Osmanlý padiþahlarýnýn ölüm sebepleri hakkýnda tarihçilerin doktorlarla iþbirliði yapmalarý sonucunda çeþitli araþtýrmalar yapýldý. Ekrem, Uykucu'nun "Osmanlý Padiþahlarý Nasýl Öldüler Nasýl Öldürüldüler" ile Zeynep Dramalý'nýn "Tarihi Tersten Okumak" isimli kitaplarý ve Bedi Þehsuvaroðlu'nun "V. Türk Ta?rih Kongresi"deki tebliði padiþah ölümlerinin sebeplerini anlatýr.
OSMAN GAZÝ: Osmanlý Ýmparatorluðu'nun kurucusu olan Osman Gazi 1326'da kalp yetmezliðinden öldü.
ORHAN GAZÝ: 82 yaþýndayken felç yüzünden 1362'de öldü.
ÇELEBÝ MEHMED: 1421'de yüksek tansiyon yüzünden beyin kanamasý geçirdi ve kýsa bir süre sonra öldü.
ÝKÝNCÝ MURAD: Þiddetli bir baþ aðrýsý sebebiyle yataða düþtü ve üç gün sonra 3 Þubat 1451'de öldü. Ölüm sebebi beyin kanamasý veya beyindeki bir timördür.
YAVUZ SULTAN SELÝM: 21 Eylül'ü 1520'yi 22 Eylül'e baðlayan gece kanserden vefat etti.
KANUNÝ SULTAN SÜLEYMAN: 1566'da Sigetvar kuþatmasýnýn son günü 6/7 Eylül gecesi beyin kanamasýndan öldü.
ÝKÝNCÝ SELÝM: Bir hamam alemi sýrasýnda cariyeleri kovalarken düþüp, yaralandý. 1574'te göðüs boþluðunda meydana gelen kanama yüzünden öldü.
ÜÇÜNCÜ MURAD: 17 Ocak 1595'te prostat kanserinden öldü.
ÜÇÜNCÜ MEHMED: Bir gün saraya dönerken yolda karþýlaþtýðý bir meczub, "56 gün sonra gelecek kazadan kurtulamazsýn. Gafil olma padiþahým" demiþti. Bu olay Üçüncü Mehmed'i derinden etkiledi. Padiþah yemeden, içmeden kesildi ve 22 Aralýk 1603'te kalp krizi geçirerek öldü.
BÝRÝNCÝ AHMED: Çok gençken, 22 Kasým 1617'de 28 yaþýnda mide kanserinden öldü.
BÝRÝNCÝ MUSTAFA: Osmanlý tarihinde tek "Deli" padiþahý olan Sultan Mustafa 1623'te tahttan indirildikten sonra 20 Ocak 1639'da bir sara nöbeti sýrasýnda öldü.
DÖRDÜNCÜ MURAD: Osmanlý Ýmparatorluðu'nu eski parlak günlerine döndüren Dördüncü Murad, gençlik döneminde çektiði sýkýntýlar ve çevresinin de etkisiyle aþýrý derece de içkiye düþkündü. 8 Þubat 1640 gecesi sirozdan öldü.
DÖRDÜNCÜ MEHMED: 1687'de tahttan indirildikten sonra dört yýl sonra 4 yýl hapis hayata yaþadý. Yakalandýðý zatürrenin ilerlemesi sonucu 6 Ocak 1693'te öldü.
ÝKÝNCÝ SÜLEYMAN: 40 yýl sarayda hapis hayatý yaþadýktan sonra 1691'de tahta çýktý. Viyana bozgun yýllarýnda sýkýntýlý geçen dört yýllýk bir padiþahlýðýn ardýndan 6 Þubat 1695'te böbrek yetmezliðinden öldü.
ÝKÝNCÝ AHMED: 6 Þubat 1695 yýlýnda kalp yetmezliðinden veya ödemden öldü.
ÝKÝNCÝ MUSTAFA: 1703'te bir isyan sonucu tahttan indirildi Bu olayýn üzüntüsünü üzerinden atamadan 29 Aralýk 1703'te prostat kanserinden öldü.
ÜÇÜNCÜ AHMED: Eðlenceleriyle meþhur Lale Dönemi'nin padiþahý olan Üçüncü Ahmed, 1730'da Patrona isyaný sonucu tahttan indirildi. Yýllarca Topkapý Sarayý'nda hapis hayatý yaþadýktan sonra, þeker hastalýðýnýn vücudunda meydana getirdiði tahribatýn sonucunda 24 Haziran 1736'da öldü.
BÝRÝNCÝ MAHMUD: 21 yýl padiþahlýk yaptýktan sonra, 13 Aralýk 1754'te bir Cuma namazý dönüþünde saraya dönerken attan düþüp, beyin kanamasý geçirip öldü.
ÜÇÜNCÜ OSMAN: Üç yýllýk hükümdarlýðýný sonunda 1757'de veremden veya mide kanserinden 30 Ekim 1757'de öldü.
ÜÇÜNCÜ MUSTAFA: Yüksek tansiyon hastasý olan padiþah 21 Ocak 1774'te beyin kanamasýndan öldü.
BÝRÝNCÝ ABDÜLHAMÝD: 1787-1791 Osmanlý-Rus Savaþý sýrasýnda, Anapa Kalesi'nin Ruslarýn eline geçtiði haberi üzerine beyin kanamasý geçirdi ve bir süre sonra 7 Nisan 1789'da öldü.
ÝKÝNCÝ MAHMUD: Osmanlý modernleþmesinin baþlatýcýsý olan Ýkinci Mahmud aþýrý derecede içki içerdi. 28 Haziran 1839'da veremden öldü.
ABDÜLMECÝD: Tanzimat dönemini baþlatan sultan 25 Haziran 1861'de babasý Ýkinci Mahmud gibi veremden öldü.
BEÞÝNCÝ MURAD: Tahtta en kýsa süre duran Osmanlý padiþahýdýr. Müzmin þeker hastasý idi. Bu hastalýðýn vücudunda meydana getirdiði tahribatýn neticesinde 29 Aðustos 1904'de öldü.
ÝKÝNCÝ ABDÜLHAMÝD: "Kýzýl Sultan mý, Ulu Hakan mý" diye Osmanlý tarihinin en çok tartýþýlan padiþahý olan Ýkinci Abdülhamid, 10 Þubat 1918'de Beylerbeyi Sarayý'nda 76 yaþýndayken yakalandýðý zatürrenin ilerlemesi sonucu veremden öldü.
BEÞÝNCÝ MEHMED REÞAD: Müzmin þeker hastasý idi Þekerin vücudunda yaptýðý tahribat sonucunda 3 temmuz 1918'de öldü.
ALTINCI MEHMED VAHÝDEDDÝN: Son Osmanlý padiþahý olan Vahdettin San- Remo'da 16 MAYIS 1926'da kalp krizinden öldü.
ÖLDÜRÜLEN PADÝÞAHLAR
Osmanlý tarihinde bir isyan sonucu öldürülen ilk padiþah Ýkinci Osman'dýr. Ýkinci Osman, çevresindekilerin yanlýþ yönlendirmesi ve kendisinin de gençliðinin verdiði tecrübesizlikle askerin isyanýna sebep oldu. Sadrazam Davud Paþa ve yanýndakiler Yedikule'de genç padiþahý bir kementle ya?kalayýp, boðdular.
Osmanlý tarihinde ilk defa bir padiþah idare ettiði insanlar tarafýndan öldürülüyordu. Mayýs Öldürülen bir diðer Osmanlý padiþahý Sultan Ýbrahim'dir. Sultan Ýbrahim, 7 Aðustos 1648'de tahttan indirilip, yerine küçük yaþtaki oðlu Mehmed geçirilmiþti. Ancak tahttan indirilen padiþah kapatýldýðý yerde on gün kalabildi. Feryatlarý bütün saray halkýný etkiliyordu. Sultan Ýbrahim'i yeniden tahtta çýkarmak isteyenlerin sayýsý artýnca, Kösem Sultan ve devlet ileri gelenleri sultaný 18 Aðustos 1648'de boðdurttular.
Osmanlý tarihinde adý yeniliklerle anýlan Sultan Üçüncü Selim, Kabakçý Ýsyaný'yla Mayýs 1807'de tahttan indirilip, yerine Dördüncü Mustafa geçirilmiþti. Sarayda hapsedilen padiþahý tekrar tahta çýkarmak için Nizâm-ý Cedit taraftarlarý Rusçuk'ta örgütlendiler. Alemdâr Mustafa Paþa, bir orduyla Ýstanbul'a gelerek, Sultan Selim'i tekrar tahta çýkarmaya teþebbüs etti. Ancak tedbirli davranmadýðý için Dördüncü Mustafa taraftarlarý 28 temmuz 1808'de Üçüncü Selim'i öldürdüler. Üçüncü Selim'i öldürten Dördüncü Mustafa da ayný akýbete uðradý. Askerlerin Dördüncü Mustafa'yý tekrar tahta çýkarmaya teþebbüs etmesi üzerine tahtýný emniyete almak isteyen Ýkinci Mahmud onu 17 Kasým 1808'de boðdurttu.
NASIL ÖLDÜKLERÝ HÂLÂ TARTIÞILIYOR
Osmanlý tarihinin en gizemli ölümü Fatih Sultan Mehmed'inkidir. Fatih Sultan Mehmed, Mayýs 1481'de Mýsýr Memlük devleti üzerine sefere çýktý. Gebze yakýnlarýnda hastalanýnca baþ?hekimi Lari müdahale etti, ancak sultaný tedavi edemeyince eski baþhekim Yakup Paþa, sultaný iyileþtirmekle görevlendirildi.
Yakup Paþa, bazý ilaçlar vererek padiþahýn sancýsýný azaltmak istedi fakat ilaçlarýn bir faydasý olmadý. Fatih kýsa bir komadan sonra 31 Mayýs 1481'de Gebze'de Hünkâr Çayýrý (Tekfur Çayýrý)'nda öldü. Fatih dönemi uzmaný Franz Babinger, sultanýn zehirlenerek öldürüldüðünü iddia eti. Bu görüþ ilim çevrelerinde günümüze kadar süren tartýþmalara sebep oldu. Þehabedin Tekindað ve baþka bilim adamlarý da sultanýn ölümünün eceliyle olduðu, zehirlenmediðini savundular. Bütün araþtýrmalara raðmen Fatih'in ölümündeki çözülemedi.
ÝNTÝHAR MI ETTÝ? ÖLDÜRÜLDÜ MÜ?
1861 ile 1876 yýllarý arasýnda Osmanlý tahtýnda bulunan Sultan Abdülaziz de Fatih'ten sonra ölümü en fazla tartýþýlan padiþahtýr. Tahttan indirildikten birkaç gün sonra 4 Haziran 1876'da Feriye Sarayý'nda bilekleri kesilmiþ bir halde bulunan padiþahýn tahtan indirilmenin üzüntüsü ile intihar ettiði söylenir. Ancak öldürülmüþ olma ihtimali daha kuvvetlidir.
ZEHÝR VE ÖLÜM
En büyük Osmanlý komutanlarýndan olan Yýldýrým Bayezid 1402'de Ankara Muharebesi'nde Timur'a esir düþmüþtü. Ýçine düþtüðü durumu hazmedemeyen padiþah, yüzüðündeki zehiri içerek 8 Mart 1403'te Akþehir'de intihar etti. Zehirle ölen bir diðer Osmanlý padiþahý da ayný ismi taþýr. Fatih'in oðlu Ýkinci Bayezid, Nisan 1512'de askerin isyaný sonucunda oðlu Yavuz Sultan Selim lehine tahttan çekildikten sonra ömrünün kalanýnýn geçireceði Dimetoka'ya doðru yola çýktý, ancak buraya varamadan 21 Mayýs 1512'de yolda öldü. Muhtemelen Yavuz, ileride bir taht kavgasýný çýkmasýný önlemek için babasýný zehirletmiþti.
ÞEHÝD SULTAN
Birinci Murad harp sahrasýnda þehit olan tek Osmanlý padiþahýdýr. 15 Haziran 1389'da Sýrplar'ýn büyük bir bozguna uðradýðý Birinci Kosova Savaþý'nýn sonunda, Sýrp Kralý Lazar'ýn damadý Miloþ Obroneviç padiþahýn huzuruna çýktýðý sýrada, göðsünde sakladýðý hançeri Birinci Murad'a saplayarak sultaný þehid etti.