ORTA KULAK ÝLTÝHABI (OTÝTÝS MEDÝA)
Orta Kulak Neresidir :
Kulak; Dýþ, Orta ve Ýç kulak olmak üzere 3 kýsma ayrýlarak incelenir.Dýþ kulak yolunun sonunda kulak zarý bulunur. Kulak zarý dýþ ve orta kulaðý birbirinden ayýrýr. Yani orta kulak, kulak zarýnýn daha iç tarafýnda bulunur ve bir boþluktan oluþur. Bu boþluðun içinde örs, çekiç ve üzengi adý verilen kemikçikler bulunur. Bu kemikçikler dýþ kulaktan gelen sesi iç kulaða aktarma görevi görür. Orta kulak bir kanal aracýlýðýyla (östaki borusu) geniz boþluðuna baðlanýr. Bu kanal orta kulaðýn basýncýný ayarlar.
Kaç Tür Orta Kulak Ýltihabý Vardýr:
Orta kulak iltihabý genellikle bakterilere baðlý olarak geliþir. Bu iltihap yeni oluþmuþsa akut orta kulak iltihabý, uzun süreden beri var ve kendini kulak zarýnda bir delik ile gösteriyorsa kronik orta kulak iltihabý denir. Ancak bazen östaki borusunun týkanmasýna baðlý olarak ( allerji veya geniz etine baðlý) orta kulak iltihabý geliþebilir ve buna seröz orta kulak iltihabý denir.
Ýltihap Nasýl Oluþur:
Orta kulakta bakterilerin yerleþip hastalýk yapacak kadar çoðalmasýyla orta kulak iltihabý oluþur. Orta kulaða mikroplar genellikle östaki borusu aracýlýðý ile geniz ve boðazdan gelir. Östaki borusunun çocuklarda daha düz ve kýsa olmasýndan dolayý orta kulak iltihabý çocuklarda daha sýk görülür. Kulak zarý saðlam olduðu sürece dýþ kulaktan orta kulaða iltihap yapacak bakteri giremez. Bazen orta kulakta bakterilere baðlý olmayan iltihap geliþebilir. Bu durum genellikle östaki borusunun allerji veya geniz eti gibi nedenlerle týkanýp orta kulakta basýnç problemleri oluþmasýna ve yapýþkan sývý toplanmasýna baðlýdýr. Seröz orta kulak iltihabý denilen bu durum bakterilere baðlý orta ulak iltihabýndan farklý belirtiler verir ve tedaviside farklýdýr. Bakterilere baðlý iltihap genellikle ilaç tedavisiyle düzelirken seröz orta kulak iltihabý bazen kulak zarýný çizmek ya da tüp takmak þeklinde bir ameliyat gerektirir.
Ne Gibi Belirtiler Verir :
Orta kulak iltihabýnýn en sýk görülen belirtisi aðrýdýr. Özellikle çocuklar aðrýyý daha fazla hissederler. Bunun dýþýnda iþitme azlýðý, ateþ, bebeklerde huzursuzluk, dolgunluk gibi þikayetler görülür. Eðer iltihap kulak zarýný delerse kanlý ya da iltihaplý akýntý oluþur. Seröz orta kulak iltihabýnda ise aðrý olmaksýzýn iþitme azlýðý görülür. Kronik orta kulak iltihabýnda ise iþitme azlýðý, aralýklý veye sürekli akýntý veya kötü koku þeklinde belirtiler olur.
Muayenede Ne Görülür:
Muayene bulgularý orta kulak iltihabýnýn türüne göre deðiþir. Bakterilere baðlý iltihapta kulak zarý oldukça kýzarýk, bombeleþmiþ görülür. Seröz otitis media'da kulak zarýndaki en önemli bulgu zarýn içe doðru çökmesidir. Kýzarýklýk yine görülebilir. Kronik iltihaplarda ise kulak zarýnda delik ve varsa akýntý görülür.
Hangi Tetkikler Yapýlýr:
Yeni oluþan bir orta kulak iltihabýnda teþhis muayene ile konduðu için genellikle tetkik gerekmez. Fakat seröz ve kronik orta kulak iltihaplarýnda iþitme testleri gereklidir. Bu hem iþitme kaybýnýn derecesini belirlemeye hemde tedavi sonuçlarýný deðerlendirmeye yarar. Seröz iltihaplarda, orta kulak basýncýný belirlemek için timpanometri denilen bir tetkikte yapýlýr. Kronik orta kulak iltihaplarýnda, özellikle tedavi için ameliyat düþünülüyorsa normal filmler ya da bilgisayarlý tomografi çektirmek gerekebilir.
Nasýl Tedavi Edilir:
Akut orta kulak iltihabý genellikle antibiyotikler ve aðrý kesici ilaçlarla uygun þekilde tedavi edilir. Nadiren antibiyotiklere cevap alýnamadýðý durumlarda kulak zarýný çizmek gerekebilir. Seröz otitis media'da da yine önce ilaç tedavisi uygulanýr. Özellikle allerjiye baðlý seröz orta kulak iltihaplarý ilaç tedavisine iyi yanýt verir. Ancak birçok kez kulak zarýný çizmek veya tüp takmak þeklinde cerrahi müdahele gerekir. Kronik orta kulak iltihaplarýnda nadiren ilaç tedavisi yeterli tedavisi saðlar. Kronik orta kulak iltihaplarýnýn tedavisi genellikle ameliyattýr.
Orta Kulak Ýltihabý Çok Sýk Tekrarlýyor:
Tekrarlayan orta kulak iltihabý demek için, hastanýn 6 aylýk bir süre içerisinde 3 veya daha fazla orta kulak iltihabý geçirmesi gerekir. Tekrarlayan orta kulak iltihabý olan çocuklarda yarýk damak, burun ve sinüs alerjisi, geniz eti, sinüzit gibi hastalýklar araþtýrýlýr. Bunlardan biri bulunursa tedavi edilir. Eðer bu tür hastalýklar bulunamazsa önleyici tedavi yapýlýr. Bunun için þu yöntemlere baþvururlur:
1-Orta kulak iltihabý olmadan düþük dozda antibiyotik verilmesi
2-Kulak zarýnýn çizilmesi veya kulak zarýna tüp takýlmasý
3-Geniz etinin alýnmasý
4-Bazý aþýlar
Hangi Durumlarda Ameliyat Yapýlýr :
Seröz orta kulak iltihabýnda eðer hastada iþitme kaybý var ve bu durum ilaç tedavisiyle düzelmiyorsa tedavi ameliyattýr. Kronik orta kulak iltihabýnda da eðer iltihap orta kulaktaki kemikçikleri eritmeye baþlamýþ ve çevre dokulara yayýlmaya baþlamýþsa yine ameliyat gereklidir.
Ne Gibi Tehlikeleri Vardýr:
Akut orta kulak iltihaplarý uygun dozda ve uygun süre ile tedavi edildiklerinde genellikle bir tehlike yaratmazlar. Seröz orta kulak iltihaplarýnda da kulak zarýnda ileri derecede çökme ve orta kulak kemikçiklerinde erimeye baðlý iþitme kaybý geliþebilir. Bazen ileri derecede zar çokmelerinde orta kulakta kolesteatom adý verilen ve kemiklerde erimeye neden olan bir doku geliþebilir ve iltihabýn çevre dokulara yayýlmasýna neden olabilir. Kronik orta kulak iltihaplarý en çok tehlikeye yol açabilen iltihap türüdür. Kolesteatom daha çok kronik iltihaplarda oluþur. Eðer kolesteatom yoksa ve kabul edilebilir bir iþitme kaybý varsa ameliyat gerekmeyebilir. Ancak özellikle kolesteatom iltihabýn yayýlmasýna neden olarak aþaðýdaki komplikasyonlarýn oluþmasýna neden olabilir:
-Ýç kulaða yayýlým sonucu tam iþitme kaybý ve baþ dönmesi
-Beyine doðru yayýlým sonucu beyin abseleri
-Yüz felci
-Menenjit
Ameliyat Nasýl Yapýlýr:
Seröz otitis media'da yapýlan iþlem ya kulak zarýný çizmek veya tüp takýlmasýdýr. Kulak zarý çizilerek (yani delinerek) orta kulakta biriken sývý boþaltýlýr. Eðer sývý az ve yapýþkan deðilse tüp takmaya gerek kalmaz. Ancak sývý yapýþkanlýðýndan dolayý boþaltýlamýyorsa kulak zarýnda çizilen yere tüp takýlýr. Ventilasyon tüpü denen bu tüpler bir aðzý dýþ kulaða, diðer aðzý orta kulaða bakan ve orta kulaðýn dýþarýdan hava almasýný saðlayan cihazlardýr. Bazen lokal anestezi ile uygulansa da özellikle çocuklarda genellikle genel anestezi gerekir. Kronik orta kulak iltihaplarý için yapýlan ameliyatlar genellikle daha büyük ameliyatlardýr. Eðer herhangi bir komplikasyon oluþmamýþsa yapýlan iþlem orta kulaktaki iltihabý boþaltýp, kemikçiklerdeki erimelere baðlý kopmalarý yok edip ( bu bazen protez koymayý gerektirir) , kulak zarýndaki deliði kapatmaktýr. Zardaki deliði kapatmak için genellikle kulak arkasýndaki kasýn zarý alýnarak kullanýlýr. Kronik orta kulak iltihaplarýnda eðer komplikasyon oluþmuþsa genelde ilk ve bazen tek amaç iltihabý temizlemektir. Bunun için kulak çevresindeki kemikler daha fazla açýlýr ve iþitmenin saðlanmasý ikinci plana itilir. Hatta bazen iþitme feda edilir. Kronik iltihaba baðlý ameliyatlarda genelde kulak arkasýndan yapýlan kesi ile ameliyat yapýlýr.
Ameliyat Olmazsam Ne Olur :
Seröz orta kulak iltihaplarýnda ameliyat olunmazsa zardaki çökme ve sývý birikimi artar. Ýþitme kaybý günlük yaþamý zorlaþtýracak seviyeye gelir ve daha sonra uygulanacak ameliyatýn baþarý þansý düþer. Kronik orta kulak iltihaplarýnda ise eðer iþitme kaybý az ise ve iltihap pasif durumda olup, sýk sýk akýntý yapmýyorsa ameliyat olmadan yaþam devam edebilir. Bu durumda hasta kulaðýna su kaçýrmamaya ve mümkün olduðunca üst solunum yolu infeksiyonu geçirmemeye çalýþmalýdýr. Ancak iltihap sýk sýk aktif hale gelip akýntý oluyorsa, iþitme kaybý ilerliyorsa, kulak kemikçiklerinde erime artýyorsa ve orta kulak iltihabýna baðlý komplikasyonlar oluþmuþsa tedavi kesinlikle ameliyattýr.
Ameliyatýn Ne Gibi Riskleri Vardýr:
Her ameliyatýn olduðu gibi orta kulak ameliyatlarýnýnda riskleri ve komplikasyonlarý vardýr. Bu ameliyatlar için sýklýkla genel anestezi kullanýldýðý için anestezi riskleri mevcuttur. Bunun dýþýnda kulak zarýnýn çizilmesi genellikle problem yaratmamasýna raðmen bazen iç kulaða zarar verilebilir. Tüp takýlmasýda bazý problemler yaratabilir. Tüp takýlýrken kulak zarýna fazla zarar verilebilir veya tüp orta kulaða kaçabilir. Tüp takýldýktan sonra ise, zarda kalýcý delik, kireçlenme, infeksiyon ve buna baðlý akýntý oluþabilir.
Kronik orta kulak iltihaplarý için yapýlan ameliyatlar daha büyük ameliyatlardýr ve bunlarýnda bazý komplikasyonlarý vardýr. Ýç kulaða zarar verilerek tam iþitme kaybý, yüz felci, çevredeki damar ve sinirlerin yaralanmasý önemli komplikasyonlar arasýndadýr.
Ameliyattan Sonra Nelere Dikkat Etmeliyim:
Kulaðýna tüp takýlan hastalarýn dikkat etmesi gereken en önemli konu kulaða su kaçmasýnýn önlenmesidir. Bunun dýþýnda genellikle ayda bir kez kontrol yeterlidir. Kronik orta kulak iltihaplarýnda ise en önemli konu pansumanlara doktorun uygun gördüðü þekilde riayet edilmesi ve verilen ilaçlarýn uygun þekilde kullnaýlmasýdýr. Orta kulak iltihabý için ameliyat olan hastalarýn yiyecek ve içecekle ilgili dikkat etmesi gereken önemli konular yoktur. Kronik orta kulak iltihabý nedeniyle kulak çevresindeki kemiðin fazla oyulmak zorunda kalýnan hastalarda, oluþan boþlukta kulak kiri sýk sýk birikebilir. Bunlar periyodik olarak temizlenmelidir.
Ameliyat Kesin Çözüm mü?:
Orta kulak iltihaplarý için yapýlan ameliyatlardan önce hiç bir zaman sorunun kesinlikle yok olacaðýna dair iddiada bulunulmaz. Tüp takýlan hastalarda tüp çýktýktan sonra orta kulaktaki basýnç ve sývý problemleri tekrar edebilir. Bazen birkaç kez tüp takýlmasýna raðmen problemin devam ettiði hastalar vardýr. Kronik orta kulak iltihabý ameliyatlarý sonucunda ise takýlan zarýn tutmamasý, takýlan protezlerin yerinden çýkmasý, iltihabýn devam etmesi gibi problemler oluþabilir.