5084 Kapsamýndaki Ýþyerlerinde Asgari Geçim Ýndirim uygulama
5084 sayýlý Kanun kapsamýnda bulunan illerde, çalýþanlarýn ücretleri üzerinde yapýlacak asgari geçim indirimi uygulamasýnýn usul ve esaslarý


Bilindiði gibi, yatýrýmlarýn ve istihdamýn teþviki amacýyla 2004 yýlýndan bu yana 5084 sayýlý Kanun’un 3 üncü maddesi hükümleri doðrultusunda, diðer teþvik ve destek unsurlarýnýn yaný sýra, belirli illerde yapýlan yatýrýmlarda çalýþanlarýn ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajýnýn % 80'i ( organize sanayi bölgeleri ile endüstri bölgelerinde % 100'ü ) terkin edilmektedir. Baþka bir ifade ile, Hazine, Kanun kapsamýna giren illerde çalýþanlarýn ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajýnýn bir kýsmýnýn tahsilinden vazgeçmektedir.



Kanun’un yukarýda anýlan maddesinde, bu þekilde saðlanacak teþvikin, her bir iþçi için, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iþ yerleri için % 100’ünü, diðer bölgelerde ise % 80’ini aþamayacaðý hükme baðlanmýþtýr.



5084 sayýlý Kanunla saðlanan gelir vergisi stopajý teþvikinin uygulamasýna iliþkin olarak Maliye Bakanlýðý’nca 17.04.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayýmlanan (1) seri numaralý Genel Tebliðde de, gelir vergisi stopajý teþviki ile, belirli bölgelerde ek istihdam saðlayan iþverenlerin, bu istihdam nedeniyle hesaplanacak gelir vergisinin tamamýnýn veya bir kýsmýnýn muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk ettirilecek gelir vergisinden terkin edilmesi suretiyle, kamu tarafýndan üstlenilmesi ve bu suretle istihdam üzerindeki yükün azaltýlmasýnýn amaçlandýðý ifade edilmiþtir.



Uygulamaya, konuyla ilgili olarak yayýmlanan Genel Tebliðlerde yer alan açýklamalar doðrultusunda, 5084 sayýlý Kanuna göre terkin edilmesi gereken tutarlar toplamýnýn, muhtasar beyanname üzerinde bildirilen vergi kesintileri toplamýndan düþülmesi suretiyle devam edilmektedir.



2004 yýlýndan bu yana sürdürülen ve doðrudan yatýrýmcýlara avantaj saðlayan yukarýdaki uygulamanýn yaný sýra, ücret gelirleri üzerinde, 2008 yýlý baþýndan itibaren de, kurallarýna Gelir Vergisi Kanunu'nun 32 inci maddesinde yer verilen ve doðrudan çalýþanlara avantaj saðlayan asgari geçim indirimi uygulamasýna baþlanmýþtýr. Çalýþma yeri ayýrt edilmeksizin tüm ücretle çalýþanlarý kapsayan bu yeni uygulamada da, çalýþanýn medeni durumuna göre hesaplanan ve adýna ‘’ asgari geçim indirimi ‘’ denilen bir tutarýn, çalýþanýn ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilmesi esasýna dayanmaktadýr.



Konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlýðý’nca yayýmlanan asgari geçim indirimi uygulamasýnýn usul ve esaslarýnýn açýklandýðý (265) seri numaralý Genel Tebliðde,



· ücretlinin hak kazanacaðý yýllýk asgari geçim indirimi tutarýnýn, (16) yaþýndan büyük çalýþanlar için belirlenen brüt asgari ücretin yýllýk tutarýna, ücretlinin kendisi için % 50, çalýþmayan ve geliri bulunmayan eþi için % 10, ilk iki çocuðunun her biri için % 7,5 ve sonraki çocuklarýnýn her biri için % 5 oranýnýn uygulanmasý suretiyle hesaplanacak tutara, gelir vergisi tarifesinin ilk dilimine karþýlýk gelen vergi oranýnýn (%15) uygulanmasý ile bulunacaðý ; bu þekilde bulunacak yýllýk asgari geçim indirim tutarýnýn da 12’ye bölünerek aylýk bazda indirime konu edileceði,



· asgari geçim indiriminin yýllýk tutarýnýn, her ücretli için asgarî ücret üzerinden hesaplanan yýllýk vergi tutarýný aþamayacaðý ve yýlý içerisinde asgari ücret tutarýnda meydana gelen deðiþikliklerin, asgari geçim indirimi uygulamasýnda dikkate alýnmayacaðý, öte yandan, asgari geçim indirimi tutarýnýn, ücretlinin aylýk hesaplanan vergisinden fazla olmasý halinde, fazlasýnýn dikkate alýnmayacaðý,



· ücretlinin faydalanacaðý azami indirim tutarýnýn, elde ettiði ücret geliri üzerinden hesaplanan gelir vergisi ile sýnýrlý olduðundan, mahsup edilecek kýsmýn fazla olmasý halinde ücretliye herhangi bir iade yapýlmayacaðý,



· yýl içinde iþyeri veya iþvereni deðiþen ücretlilerin, yeni iþyerlerinde veya iþverenleri nezdinde çalýþmaya baþladýklarý aydan itibaren asgari geçim indiriminden yararlanmaya devam edecekleri,



açýklanmýþtýr.



Bu arada Bakanlýk, asgari geçim indirimi uygulamasýna baþlanmasý ile birlikte ortaya çýkan, 5084 sayýlý Kanuna göre yapýlan uygulama ile asgari geçim indirimi uygulamasýnýn hangi sýrayla yapýlacaðýna iliþkin tereddütleri de gidermiþ ve muhtasar beyannamedeki sýra esas alýnarak, önce 5084 sayýlý Kanuna göre hesaplanan tutarýn terkin edileceðini daha sonra da asgari geçim indirimi tutarýnýn mahsup edileceðini belirtmiþtir.



Bakanlýk, geçtiðimiz günlerde, www.gib.gov.tr adresindeki web sayfasýnýn ‘’ e-beyanname ‘’ bölümüne koyduðu 01.02.2008 tarihli bir duyuru ile de, mükelleflerce elektronik ortamda gönderilecek muhtasar beyannamenin formatýnda bazý deðiþikliklere gidildiðini ; daha açýk bir ifade ile, elektronik ortamda gönderilecek muhtasar beyannamenin ’’ MATRAH VE VERGÝ BÝLDÝRÝMÝ ‘’ baþlýklý ( I ) numaralý Tablosuna, "Asgari Geçim Ýndiriminden Doðan Mahsup Edilecek Gelir Vergisi" satýrýnýn 22 nci satýr olarak eklendiðini, asgari geçim indirimi uygulamasý dolayýsýyla o ayda indirimine hak kazanýlan tutarlar toplamýnýn bu satýrda gösterileceðini mükelleflerin bilgisine sunmuþtur.



Bu son düzenlemenin de ardýndan, 5084 sayýlý Kanun kapsamýna giren illerde faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin çalýþanlarýnýn ücretleri üzerinden 5084 sayýlý Kanuna göre yapýlacak terkin uygulamasý ile asgari geçim indirimi uygulamasý aþaðýdaki örnekte gösterildiði þekilde yapýlacaktýr :



Örnek .1 5084 sayýlý Kanun kapsamýna giren illerden birinde faaliyet gösteren ve (15) iþçinin çalýþtýðý bir iþletmede Ocak 2008 ayýnda, çalýþanlara ödenen ücretlerin gayrisafi tutarlarý toplamý 20.000 YTL, ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajýnýn toplam tutarý 2.550 YTL, bu tutarýn 5084 sayýlý Kanuna göre terkin edilebilecek kýsmý 930 YTL ve iþçilerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 32 nci maddesi hükümlerine göre faydalanabilecekleri aylýk asgari geçim indirimi tutarlarý toplamý da 860 YTL’dir.



Muhtasar beyannamenin düzenlenmesi sýrasýnda, ücretlerin gayrisafi tutarlarý toplamý olan 20.000 YTL, ( I ) numaralý Tablonun 17/a numaralý satýrýna, ödenen ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajý tutarlarý toplamý olan 2.550 YTL ayný Tablonun 17/b numaralý satýrýna, 5084 sayýlý Kanuna göre terkin edilecek tutar olan 930 YTL ayný Tablonun 18 numaralý satýrýna ve son olarak iþçilerin faydalanabilecekleri asgari geçim indirimi tutarlarý toplamý olan 860 YTL de yine ayný Tablonun 22 nci satýrýna yazýlacaktýr.



Önce, 17/b numaralý satýrda gösterilen gelir vergisi stopajý tutarlarý toplamýndan , 18 numaralý satýrda gösterilen ‘’ 5084 sayýlý Kanun Gereði Terkin Edilen Tutar ‘’ düþülecek, bu þekilde bulunan ‘’ Terkin Sonrasý Kalan Gelir Vergisi Tutarý ‘’ ndan da 22 nci satýrda gösterilen ‘’ Asgari Geçim Ýndiriminden Doðan Mahsup Edilecek Gelir Vergisi ‘’ tutarý mahsup edilecektir. Bu mahsup iþlemi sonrasýnda kalan tutar ödenmesi gereken tevkifat tutarý olacaktýr. Asgari Geçim Ýndiriminden Doðan Mahsup Edilecek Gelir Vergisi tutarýnýn Terkin Sonrasý Kalan Gelir Vergisi Tutarýndan fazla olduðu durumlarda ise, aradaki fark mükelleflere iade edilecektir. Bu açýklamalar doðrultusunda, örneðimizdeki mükellefin ödemesi gereken tevkifat tutarý, 760 YTL olacaktýr.



Son olarak, Hükümet tarafýndan TBMM’ye gönderilen ve yakýn gelecekte görüþülmesi beklenen bir Kanun tasarýsýyla Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen bir Geçici Madde hükmü ile, 5084 sayýlý Kanun kapsamýnda bulunan illerde çalýþan ücretlilerin asgari geçim indirimi uygulamasýndan yararlanmalarý ile ilgili önemli bir deðiþiklik yapýlmasýnýn öngörüldüðünü ; tasarýnýn Kanun olarak kabul edilmesi halinde, bu illerde çalýþan ücretlilerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 32 nci maddesine göre hak kazandýklarý asgari geçim indirimi tutarýnýn ancak % 40’ýndan yararlanabileceklerini de belirtmek isteriz