HAYVANLARDA BRUSELLOZiS (PEYNiR HASTALIGI)
BRUSELLOZIS (YAVRU ATMA HASTALIGI)
Uzm. Vet. Hekim Seza ESKIIZMIRLILER)
Halk arasinda “Yavru atma”, “Malta hummasi” veya “Dalgali humma” olarak bilinen hastaliga Brusella olarak bilinen bir mikrop neden olur. Brusella mikrobu, insan, sigir, koyun, keçi ve domuzlarda yavru atma, kisirlik ve meme hastaliklari yapar. Mikrop, hasta hayvanlarin diski, süt ve atik yavru zarlari (son’u) ile çevreye bulasip insanlarda hastalik meydana getirir. Ahir veya agil içinde hayvanlar arasinda bulasma agiz, deri, göz yoluyla, çiftlesme veya sagim sirasindaki hatalar sonu meme yoluyla olur. Mikrobu tasiyan gebe hayvanlar yavru atarlarken veya dogururken atik yavru zarlari ve sulari ile çevreyi bulastirirlar.Mikrobu tasiyan hasta hayvanlarin çogu, yavru attiktan sonra aylarca sütleri ile mikrobu çikarirlar. Ineklerde yavru atmalar genellikle gebeligin 6. ve 8. aylarinda, koyun ve keçilerde gebeligin ileri devrelerinde olur. inek, koyun ve keçilerde, birinci yavru atimindan sonra, ikinci atik olaylari nadiren görülür.
Brusellozis’de genellikle hasta hayvanlari tedavi yoluna gidilmez. Hastalar ayrilarak mezbahaya gönderilir. Sigirlarda tazminatli hastaliklara dahildir.
Hayvanlarda Baslica Korunma Yollari:
1. Sürüye hastaligi sokmamak: Disaridan kontrolsüz ve muayenesiz herhangi bir çift tirnakli hayvan sürüye, ahira veya meraya sokulmamalidir.
2. Sürüde hastalik belirtisi göstermeyen fakat mikrobu tasiyarak çevreyi bulastiran hayvanlari tespit için kan muayeneleri yapilmali ve bu amaçla Hayvan Sagligi Sube Müdürlüklerine basvurulmalidir.
3. Sigirlar için kan muayenelerinde hastalikli oldugu tespit edilen hayvanlar kasaba sevk edilip damizliktan çikarildiktan sonra ahir dezenfekte edilir. Süt saganlar, bir hayvandan digerine geçerken ellerini bir dezenfektanin içine sokmali, süt kaplari yikanarak dezenfekte edilmelidir. Buzagilar hasta hayvanin memesinden emzirilmemelidir. Sürüdeki atik yapan hayvanlar, en az bir ay süreyle saglamlardan ayrilmalidir. Atik yapan ineklerde atiktan 21 gün sonra kan kontrolü yapilmalidir.
4. Koyunlari Brusella mikrobu ile bulasik sigirlardan uzak tutmali, sigirlarin otlatildigi mer’alara koyunlar sokulmamalidir.
5. Brusellozis’den korunma asilamalar yolu ile olur. Bir veya iki defa atik yapmis hayvanlar hastaliga karsi direnç kazanirlar fakat mikrobu tasiyici olarak kalirlar. Asilamalar, 4-8 ay arasi danalara ve 8. aydan itibaren 2 yilda bir erginlere, koyunlarda ise koç katimindan 2 ay önce yapilmalidir. Asilamalarla ilgili bilgi almak için, Hayvan Sagligi Sube Müdürlüklerindeki Veteriner Hekimler ile temasa geçilmelidir.
Insanlara Brusellozis’in bulasmasi, hasta hayvanlarin atik yavru zarlari, süt ve eti ile olabildigi gibi deri, yün ve keçi kili ile de olur. Brusellanin baslica tasiyicisi olarak kabul edilen yiyecek süt ve süt ürünleridir ki özellikle keçi ve koyun sütü en tehlikelisidir. Hasta insanlarda, genellikle aksamlari yükselen ates ve terleme vardir, ates gündüzleri düser veya çok azdir. Bazen ates daha hafif ancak kalici olabilir bu durum 3-5 gün sürer. Siddetli eklem agrilari, halsizlik ve bas agrisi vardir. Bazi hallerde gebe kadinlar çocuk düsürebilir, erkeklerde yumurtalik iltihabi sonu kisirlik yapabilir. Insandan insana bulasma çok nadirdir. Hayvanlarla dogrudan veya dolayli temasla insanlara bulasabilen mikrop, rutubetli toprakta ve topragin üzerindeki diskida 70-80 gün, salamura peynirde 15-17 gün, sogutulmus ette 2 hafta, tereyaginda 3-4 ay, durgun sularda 1-2 ay canli kalir. Dogrudan günes isiginda kalirsa 4-5 saatte, pastörizasyonla ve normal dezenfektanlarla ölür.
Insanlarda Hastaliktan Korunma Yollari:
- Sigir vb. hayvanlarla ilgilenen kisilerin çalisirken koruyucu giysi, eldiven ve çizme giymesi,
- Ahir, agil ve aletlerin dezenfekte edilmesi, buralarda yiyecek, içecek tüketimi yapilmamasi,
- Sütün kaynatilmadan tüketilmemesi, peynir, kaymak ve tereyagi yapiminda mutlaka pastörize veya kaynatildiktan sonra kullanilmasi,
- Insanlarda yukarida belirtilen hastalik belirtilerinin görülmesi halinde hemen bir doktora basvurulmasi gerekir
