Molla Ahmet Camii

YAPININ ADI : MOLLA AHMED (FEVKANİ) CAMİİ
BULUNDUĞU YER: Fevkani Mahallesi Yukarıoba Sokak’ta yer almaktadır.
Arapça’da “toplanmak” manasına gelen “Cem”i den gelen cami kelimesi, Müslümanların topluca ibadet ettikleri yer anlamına gelmektedir. Camiye önceleri “Mescidü’l-Cuma” denilmiş, sonraları büyük olan ve Cuma namazı kılınan ibadet yerlerine cami, Cuma namazı kılınmayan küçük ibadet mekanlarına da mescid denilmiştir. Nizip’teki bu ibadet mekanlarından biri de molla Ahmed camiidir.
TARİHÇESİ
Harime girişi sağlayan kapı üzerindeki dört satırlık Osmanlıca kitabesine göre 1320/1903 tarihinde Molla Ahmed oğlu denen zat tarafından yöresel bir ustaya yaptırılmıştır.








KİTABELER
Kitabe beş satır halinde celi talik yazı türüyle, kabartma tekniğiyle ve Osmanlı Türkçesiyle mermer malzemeye hakkedilmiştir.
Kurb-i Hakkı bulmak istersen eğer
Eyledim haber-i emr-i Rab mescidi
Kıldı ikmâl şart-ı İslâm târihin
Molla Ahmed oğlu yapdı mescidi
Sene 1320 Muharrem, 7
Anlamı:
Eğer Allah’a yakın olmak istersen O’nun emrini haber verdim. Molla Ahmedoğlu İslam’ın şartını mescidin yapımına tarih kılarak 7 Muharrem 1320/1902 yılında inşa ettirdi.
Kitabeden caminin Molla Ahmedoğlu tarafından 1320/1902 yılında inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.

YAPININ TANIMI

Cami, Nizip ilçesinin güneyinde, Fevkani Mahallesi’nde yer almaktadır. Dıştan 14.40x11.00 m. ebatlarında dikdörtgen bir plana sahip olan caminin harimine kuzey yöndeki kapıdan girilmektedir.
Dıştan sade bir görünümü olan cami, kare planlı, üzeri tek kubbe ile örtülü harim, düz dam örtülü son cemaat yeri ile bir minareden oluşmaktadır. Camiyi kuzey ve batı yönden çeviren L şeklinde küçük bir avlusu bulunmaktadır. (Bkz. Çizim: 14)
Caminin güneyinde, doğu yönünde sivri kemerli girinti içindeki basık kemerli bir kapıdan girilen tuvaletler bölümü bulunmaktadır. (Bkz. Foto: 85) Bu kapı orijinal olup caminin bahçesine açılmaktaydı.
Yapının tamamında düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır.
Caminin doğu cephesi altta iki, üstte açılan bir pencere ile iç mekan aydınlatılmaya çalışılmıştır. Alttaki pencereler sivri kemerli girintiler içinde dikdörtgen açıklıklı olarak düzenlenmiştir. Bu pencerelerde madeni şebekeler mevcuttur. Bu pencerelerden kuzeydekinin üstüne denk gelecek şekilde, daha küçük tutulmuş sivri kemerli bir pencere açılmıştır.
Doğu cephenin kuzeye yakın bir yerine yuvarlak kemerli bir kapı yerleştirilmiştir. Bu kapı doğrudan harime açılmaktadır. (Bkz. Foto: 86)
Güney cephede, güneybatı köşeye yakın bir yerde yuvarlak kemerli madeni şebekeli bir pencere ile bu cephenin tam ortasında aynı şekilde birer pencere yerleştirilmiştir.



Batı cephesi sade bir görünüme sahiptir.
Kare mekanın kuzey cephesini son cemaat yeri kapatmaktadır. Son cemaat yeri dikdörtgen planlı ve düz dam örtülüdür. Son cemaat yerinin üst örtüsü beden duvarlarına ve kuzey yönde ikisi duvara bağlı dört paye tarafından taşınmaktadır. Kuzey yönde üç girişi olan son cemaat yerinin iki yan girişi son dönemlerde cam bölmelerle kapatılmıştır. Orta bölüm iki kanatlı bir demir kapı ile son cemaat yerine geçiş sağlanmaktadır.
Son cemaat yerine girilen kapı ile aynı eksende harime geçişi sağlayan kapı bulunmaktadır. Harime girişi sağlayan kapı sivri kemerli girinti içine basık kemer açıklıklıdır. Kapı iki kanatlı ve ahşaptandır. Kapının alınlığında dört satırlık Osmanlıca kitabesi bulunmaktadır. Kitabenin üstünde sivri kemerin tam ortasında kilit taşı dışa taşırılmıştır. Bu süslemenin üstünde madeni şebekeli yuvarlak bir pencere yeralmaktadır.
Kapının iki yan tarafında dikdörtgen açıklıklı, yuvarlak kemerli, madeni şebekeli birer pencere açılmıştır. Pencere ve kapının etrafı siyah ve yeşil renklere boyanarak iki renkli bir görünüm verilmeye çalışılmıştır.
Son cemaat yerinin güneydoğu köşesine minarenin kaidesi yerleştirilmiştir.



Harime son cemaat yerindeki kapıdan ve doğu cephenin kuzeyine yakın bir yerinden açılan birer kapı ile girilmektedir.
İçten 9.30x 9.40 m. ebatlarında kare bir mekan olan harimin üzeri tek kubbe ile örtülmüştür. 0.85 m. kalınlığındaki duvara bağlı sekiz paye üzerine oturan kubbeye geçişler köşelerdeki pandantiflerle sağlanmıştır. Köşelere içten birer çeyrek kubbe yerleştirilmiştir. Ayaklar birbirine sivri kemerlerle bağlanmıştır. Kubbe kasnağında sekiz adet yuvarlak kemerli pencere açılmıştır.








Kıble duvarının tam ortasında ve giriş ekseninde mihrab nişi bulunmaktadır. Duvardan taşıntı yapmayan mihrab 1.52 m. genişlik ve 2.73 m. yükseklikte dış ölçülere sahip dikdörtgen görünüşlüdür. Mihrabı hücre ve yuvarlak kemerli kavsara gibi unsurlar teşkil etmektedir.
Mihrab nişi ikişer adet sütunce ile sınırlandırılmıştır. Bu şekli ile dışa taşırılmayan mihrabı duvardan ayırıcı bir unsur olmaktadır. Sütuncelerin üzerinden devam eden iki oval silme kavsarayı çevrelemektedir.

Hücre 0.85 m. genişlik, 0.50 m. derinlik ve 2.40 m. yükseklikte yarım daire planlıdır. Yüzeyinde herhangi bir süsleme mevcut değildir. Kavsara 1.90 m. yükseklikte ve yuvarlak kemerli olarak meydana getirilmiştir.
Mihrabın sağında ahşap minber yer almaktadır. Minber sade ve süslemesizdir.
Harimin güneydoğu köşesinde, ahşaptan, özelliksiz vaaz kürsüsü yer almaktadır. Kürsüde dikey şeritler halinde beyaz ve kahverengi ahşap malzeme kullanılmıştır.

Harimin kuzeyinde yer alan ahşap mahfil kaldırılmıştır.
Yapının içinde de düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır. Harim tamamen yeşil ve beyaz renkli boyalarla badana edilmiştir.
Caminin kuzeydoğu köşesinde yer alan minare kare kaideli, silindirik gövdeli ve tek şerefelidir. Kaidenin kuzey tarafında bulunan dikdörtgen açıklıklı, düz atkı taşlı kapı ile minareye geçiş sağlanmaktadır. Minarenin cami beden duvarları seviyesinde güney yönde üç dilimli kemere sahip bir açıklık bulunmaktadır.










Minarenin şerefe altlığı çok zengin süslemelere sahiptir.
Aşağıdan yukarıya doğru genişleyen kademeli konsollar arasına en üstte on kollu yıldız, onun altında dikdörtgen çerçeve içine yerleştirilmiş geometrik motifler, onun altında, tabak şeklindeki çinilerin duvara gömülmesiyle elde edilen baçini denilen çinilere yer verilmiştir. En altta ise iki tarafında rüzgar gülünün bulunduğu birer gülçe motifine yer verilmiştir.
Şerefe demir bir korkuluğa sahiptir. Şerefenin üstü güldeste formunda sacdan bir örtü ile kapatılmıştır. Sac örtü bir alemle son bulmaktadır.
Osmanlı’nın klasik döneminde ortaya çıkan ve bu dönemden sonra sürekli kullanım alanı bulan, sekiz destekli cami planı, bir dairenin eşit kenarlı sekizgene bölünerek köşelere payelerin konulması ve aralarının kemerlerle bağlanmasından oluşan sekizgen bir sistemin kare ya da dikdörtgen içine yerleştirilmesiyle meydana gelmektedir. Sekiz payeye dayanan bu sekizgenin üstü büyük tek bir kubbe ile örtülmekte, dört yanda yarım kubbe ve eksedralarla mekan genişletilmiştir. Molla Ahmet Camii Sekiz destekli Planıyla İstanbul Mehmet Ağa Camii planı ile benzerlik göstermektedir. Bu camide kullanılan plan tipinin klasik dönemde sürekli kullanılan sekiz destekli plan tipi olması, o dönemdeki ihtişama ve güce duyulan özentinin açık bir göstergesidir.

Not : Mulla Ahmet oğlu Hacı Ahmet’in maddi ve manevi teşebbüsleri ile ve mahalle halkının da maddi bağış ve çalışmalarından, 1307 (1890- 1904 yılları) senelerinde yaptırılmıştır. Bu camii tek minareli olup içerisi 300 kişi almaktadır. Bir müddet Molla Ahmedoğlu camii olarakda anıldı. Yukarı obada ki arık kenarında bulunan camiye gelenler, bu arıkdan abdest alırlardı. Tamamen Kımık taşlarından yapılı caminin taşlarının Ehneş'deki taş ocaklarında getirildiği sanılmaktadır. Kubbeli ve Kemerlidir. Şimdi tuvalet olarak kullanılan bölüm zamanın Ermeni mahseresiydi. Molla Ahmet'in kendi evini camiye çevirdiğide anlatılır.

Mulla Ahmet camisinin geniş konusunu dergimizin 3. sayısında bulabilirsiniz
.

molla ahmet caminin geçen yıllarda benimde dikkatimi çeken bir yönünü sizlerle paylaşayım.
Caminin alem kısmı Nizip'teki diğer camiler çok farklı aşağıda fotoda görüldüğü gibi;



Diğer Camilerde Ay yıldız bayrak var örneğin Şıhlar camii;



Gördüğünüz gibi molla ahmet caminin alemi diğer camiilerden çok farklı sanki kubbe hac simgesini anımsatıyor acaba zamanında alemi yapan kişi bir ermeni olabilir mi ? daha önce bu soruyu çoğu kişiye sordum ancak net bir cevap alamadım.

Allah hayrını vere Gökhan, bir kere o işaret ettiğin bölüm, caminin kubbesi değil MİNARENİN ALEMİ.
O tarz minare alemi genellikle Selçuklu mimarisinde sıklıkla görülür ve de haç'ı değilde, MİĞFER'İ andırır.

Sevgilerimle...

oh be:) eni sonunda güzel bir açıklama yapan birini buldum Alllah razı olsun.
oval bir biçimde o zaman alem.
fotosunu attım işte ismini karıştırdım, anladın sen onu pala abi:)

Halil Eker hocamın, Molla Ahmet Camii araştırması eklendi. Derin çalışmasından dolayı teşekkür ediyoruz.

minarenin alemi migferi andırmıyor. ki selçuklu yapılarında migferi andiran kubbe veya alem yoktur.minare alem kısmı daha çok timur veya memlüklü etkisindedir.

Yeni bir tartışma başlıyor, bence alemi malemi bırakın içinde namaz kılınabiliyormu ona bakın.

müslüm abi bunun için bir araştırma yapılıyorsa tarhini de araştırmak şarttır