Nisibyn Ad Zociandem Antik Kenti Bulundu
Nizip/Akevlerde bulunan eserler sadece bir kilise değil en az 10,000 kişinin yaşadığı Nisibyn/Ad Zociandem adıyla anılan antik bir yerleşim yeri. Şimdiye kadar sadece kilise kazısına ulaşılabildi. Yan parsellere ulaşılabilmesi için kamulaştırmanın sürdürülmesi gerekiyor. Eğer bu mozaikler giderse, zaman içerisinde her taşı usul usul söküp götürürler.
Az önce Turizm Bakanlığı özel kalem müdüresi arayıp, detaylı bir fax istedi. Yerinde sergilenmesi için gerekli tüm girişimlerimizi sürdürüyoruz. Konuyu ulusal basına taşımak için sizlerden de tanıdıklarınıza ulaşmanızı bekliyoruz.
Nisibyn/Ad Zociandem doğmadan parçalanıyor !
Aşağıda sayın bakana arzettiğim fax bulunmaktadır.
Turizm ve Kültür Bakanımız
Sn. Ertuğrul GÜNAY Beyefendiye;
Yeni bulunan Antik kentin, binlerce yıldır aranan Nisibyn/Ad Zociandem olduğu kesinleşmiştir. Kentin 5km ilerideki Zeugma antik kentinden kaçanlarca oluşturulduğu muhtemeldir.
Onbinlerin yaşadığı kentte 500 kişilik bir cemaatin aynı anda ibadet edebildiği bir kiliseye rastlantı sonucu ulaşılmıştır. Bu Kilise M.S 4.yy olarak tarihlenmektedir.4 parsele ve belediye yoluna yayılan 500 m2’lik Kilise 3 nefli, tek apsislidir. Tabanı tamamen mozaiklerle döşelidir. Doğu – Batı doğrultusunda uzanmaktadır. Temel ve duvar izleri çok net bellidir. Mozaiklerin üzerinde 7 adet kitabe mevcuttur. Her kitabede mozaikleri yaptıran şahıslarla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Kilise şu ana kadar G.Anadolu bölgesindeki erken Bizans dönemi kiliselerinin en büyüğü ve en eskisi olma özelliğini taşımaktadır. Şuana kadar açılan parsellerde sadece kilisenin olduğu alan açılabilmiştir. Geniş antik kentin devamının ortaya çıkarılabilmesi ve Zeugma antik kentinin akıbetine uğramaması, Kilisenin müştemilatı ile ilgili alanlara ulaşmak için kamulaştırılmanın sürüdürülmesi yüksek müsadelerinize bağlıdır.
Kamulaştırma bedeli G.Antep Özel İdaresi tarafından ayrılan 500,000 tl’lik bütçe ile karşılanacaktır. Geçen hafta kamulaştırma komisyonu bölgede inceleme yapacakken, son anda bilinmeyen nedenlerle engellenmiştir. Şuan kısıtlı imkanlarla yürütülen çalışmaların daha sağlıklı yürütülebilmesi için kamulaştırmanın sürdürülmesi gerekmektedir.
Ortaya çıkarılan Kilise de 2 evreli bölüme rastlanmıştır. Mozaiklerden birinin altında harabe kalıntıları ve onun altında başka bir mozaik daha gün yüzüne çıkmıştır. Bunda kilise kubbesinin zaman içerisinde yıkılmış olup yeniden yapılmış olmasının etkisi olduğu düşünülmektedir. İslam aleminin peygamberi Hz.Muhammed (S.A.V) doğuşu sırasında birçok kilisenin kubbesinin uçtuğu da hatıra getirilirse bir bağ kurulma ihtimali yüksektir. Mozaiklerin üzerinde her bağışlayan kişinin adı, yapılış tarihi ve hangi olaydan sonra yapıldığı ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Bu bilgiler ışığında kilisenin hemen yan parselinde bulunan mezar içerisinde Hristiyan aleminin havarilerinden veya azizlerinden birinin mezarının olduğu tahmin edilmektedir. Kamulaştırma devam etmediğinden yan parsellere girilememektedir.
Mozaiklerin çeşitliliği ve zenginliği bölgeyi bir mozaik cazibe merkezi haline getirmektedir. Zeugma’dan kaçabilen mozaik ustaları, Zeugma’ya yakın olan bu bölgede sanatlarını icra etmeye devam etmişlerdir. Zeugma’dan 150 yıl sonrasına denk gelen Nisibyn/Ad Zociandem antik kenti mozaikleri, Zeugma’daki yıkım sonrasında buradaki sanatsal faaliyetlerin kesintiye uğramadan devam ettiğinin ve mozaik sanatının bu bölgede gelişip sürdürüldüğünün göstergesidir. İlçemizdeki sanatsal ve kültürel değerlerin devamının göstergesi olan mozaiklerimizin başka yerde değil de sanatlarının icra edildiği Nizip içerisinde sergilenmesi Nizip’le ilgili yapılacak olan akademik çalışmaların desteklenmesi, bölgedeki sanat ve tarih bilincinin gelişmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bölge ekonomisinin giderek zayıflaması, halkın alım gücünün düşmesi, turizm gelirlerimizin artması ile normale dönüşecektir. Şuan için Zeugma Antik kentine gelen hiçbir turist, ilçe içerisine girmemektedir. Ancak Nisibyn/Ad Zociandem Antik kentinin tarafınızca sahiplenilmesi, tanıtılması ve yerinde restorasyonunun yapılması ile bölge tam bir mozaik cazibe merkezi olacaktır. Bölgeye 15km uzaklıktaki Rum kale Hristiyanlığın en önemli merkezlerinden biri olup, Yuhannes’in incilin bazı nüshalarını burada yazdığı bilinmektedir, Rumkale’de Hristiyan alemi için hacı olunabilen ender yerlerden biridir. Rumkale’de yüksek himayenize muhtaçtır. Bu üçlü ile birlikte Baraj gölü turizmi ilçemiz girişimcilerince değerlendirilince Efes benzeri bir potansiyele ulaşılması hiç de zor değildir.
Bulunan eserlerin 2863 sayılı taşınmaz kültür varlığı kanununda açıkça belirtildiği ve taşınmaz kültür varlığı olduğu tarafınızca malum olup, Nizip Çevre ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği tarafından da tescili yaptırılmıştır. Eserlerin yerinde korunması ve yerinde restorasyonunun yapılması arzumuzdur. Aksi halde müzede boş kalan yerlerin doldurulması amacıyla sökülmesi tam bir arkeoloji katliamı olacaktır. Sizde takdir edersiniz ki bu tür taşınmazların yerinde muhafazası onları paha biçilmez kılmakta aksi halde müzede sergilenen ürünler, yerinde sergilenmesi devletin imkansızlığı olarak görülmektedir. Sizin Bakanlığınızın geniş imkanları bu engellerin hepsini aşabilecek güçte olduğu Nizip halkı tarafından bilinmekte ve arkeolojik eserlere duyarlılığınız övgüyle söz edilmektedir. Nisibyn/Ad Zociandem antik kentini sahiplenmeniz, size minnettar kalmamızı sağlayacak ve tarih boyunca minnetle anılacaktır.
Müsadelerinizle eserlerin sökülüp taşınmadan, yerinde restorasyonun da ve kazıların devam etmesinde ısrarcı çabalarımızın nedenlerini arz edelim.
Mozaik ve eserlerin parçalar halinde sökülüp, götürülüp restore edilip getirilmesi;
- yüksek maliyetler getirecektir,
- eserler parçalanacak, bu bile Zeugma'daki yanlış uygulamaların devamı şeklinde anılacaktır.
- Müzede en kıymetli yerde muhafazasında bile eserlerin orijinalliğinin kaybolacağına dikkatinize arz ederiz.
Mozaik ve eserlerin sökülmeden yerinde restore edilmesi ve korunması ise;
- Mozaiklerin daha fazla zarar görmesini engelleyecek,
- Sadece temizleneceği ve zemin sağlamlaştırma çalışmalarının yerinde yapılacağı için orijinalliğine zarar verilmeyecek,
- Yerinde restore maliyeti, taşıma mailiyetinin 1/5i kadar olacak,
- Kazı çalışmaları birbirine bağlantılı ve istikrarlı genişleyecek,
- Yeni Nisibyn/Ad Zociandem antik kentinin varlığının yüksek desteklerinizle ortaya çıkması,
açılarından önemlilik arzetmektedir.
2003 yılında Nato liderlerine gösterilmek bahanesiyle Zeugma mozaiklerinin (taşınabilir olduğu halde) İstanbul'a taşınmaması için, yoğun kamuoyu baskısı oluşmuş ve sivil toplum örgütleri mahkeme açarak bunu engellemişlerdi. Kararın ne kadar doğru olduğu zaman içerisinde ortaya çıkmıştır. O platforma verdiğiniz destek burada hala konuşulmaktadır. Aynı kararlılık ve desteğinizi Nisibyn/Ad Zociandem antik kentindeki mozaikler içinde göstermenizi arz ediyoruz. K.Maraş ilimizde yine bilginiz dahilinde çıkarılan mozaikler için yürüttüğünüz titiz çalışmaları da gıpta ile takip etmekteyiz.
Eserlerin ısrarla götürülmek istenmesi, G.Antep'de bulunan yetkilerle, Nizip'de çaresiz bekleyen yetkilileri ve beraberinde Nizip halkını karşı karşıya getirmiştir.Nizip halkı artık Antepliyim demekten utanmakta, bu son olayla Antep'in ilçemizi sömürdüğüne kesin gözle bakmaktadır. Bu iş de büyük rantların döndüğü ve Zat-ı Alinizin yanlış bilgilendirildiği, şahısların kendi istekleri doğrultusunda sizi yönlendirdiği konusunda herkes hem fikirdir.
Şu an eserlerin korunması için ilçemiz kaymakamlığı tarafından geceli gündüzlü bekçi bulundurulmaktadır. İlçe emniyetimizde periyodik olarak bölgedeki devriye görevini sürdürmekte olup, bölge halkı eserlere gözü bakmaktadır. Şimdi burada yerinde gömülü olan orijinal mozaiklerin yerinden parçalar halinde sökülüp restore edilme bahanesi ile G.antep’e götürülmesi etik olmamakla beraber çok maliyetli olduğu tarafınızca bilinmektedir.
Zeminin zayıflığı ve yandaki binaların yıkımı sırasında eserlerin zarar göreceği bahanesi tamamen asılsızdır. Sizde hak veririsiniz ki şehir merkezlerinde bile binalar usulüne uygun yıkılabilmekte ve enkazları taşınabilmektedir..
Bahse konu tüm detayların daha sağlıklı incelenebilmesi için, sadece bilginiz dahilinde uygun gördüğünüz değerli Konservasyon bölümlerindeki hocalarımızın bölgeyi gezmeleri ve etki altında kalmadan size hazırlayacağı raporları değerlendirmenizi de yüksek emirlerinize arz ediyoruz.
Nizip Çevre ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği
