Domates Dürümü mü, Hamburger mi?
Ne bir-iki satır yazabiliyor, ne de elime aldığım bir kitaptan birkaç sayfa okuyabiliyordum. Okusam da anlayamıyordum. Kapım ha bire açılıyor, ya oğlanlardan biri ya da kız kendilerine göre çok önemli bir soru soruyor veya benimle boğuşmak, oynaşmak istiyorlardı. Yorgundum. Tahammül edemiyordum. Haliyle sessiz bir yer aradım.
Kimseye söylemeden, evden kaçmalıydım. Evden çıkıp yüz metre yürüdükten sonra kendimi kepir toprağa vurup Ağbayır tarafına gidebilir, sıra dutların yolundan narlığa da gidebilirdim. En iyisi motosikletin deposuna on liralık benzin doldurup Belkıs tarafına estire estire yol almalıydım. Barajın yanındaki çamlıkta biraz mola verirken hem yazıp hem de okuyabilirdim. Hatta yeni sahip olduğum MP3 ile helalinden para ödeyerek aldığım “Geceden Gelen” sidisindeki en damar parça olan “Yaru Ebed”i iki yüzüncü defa daha bir aşkla dinleyebilirdim.
Maalesef yaptığım planlar hayalden öteye gitmeyecekti. Bu hayallerin ve ötesinin gerçekleşmesi için bin yüz kilometrelik mesafeyi öncellikle aşmam gerekiyordu. Hayalimi kimseye söylemeden kendi kendime avundum. Ya yerimde mıhlanıp oturacak, çoluk çocukla uğraşacak, ya da başımı alıp sessiz sedasız bir yerlere gidecektim.
En sonunda evden biraz korkak biraz da zamansız çıktım. Dışarıda poyraz esiyordu. Üşüdüm. Aldırmadım. Eve en yakın bir alışveriş merkezinin kalabalığında kendimi buldum. İnsanlar demir tellerden yapılmış alışveriş arabalarının içine doldurmuş oldukları her türden malzeme ile bir o yana bir bu yana giderken, memleketimin tozlu bahçe yolu birden gözümde canlandı. Kendimi arık kenarındaki tozlu topraklı yolda buldum. Vakit ikindi serinliğiydi. Önümde kendi ellerimle yaptığım tahtadan arabayı kavisler çizerek sürüyordum. Üstünde Köşker Hanifi’nin bahçesinden biçtiğim bir çuval yonca vardı. Arabanın tekeri Tamirci Yılmaz’ın tamirhanesinden alınan rulmandan, odunları ise bizim bahçenin kavağındandı. Ot bukçusu* ise cebimdeydi. Aklımda şehre gitmek vardı. Babamın “Ülfet” fabrikasından dönüş vaktiydi. Aylardan beri babamın dediğine göre şehre belki yarın belki de bir ay sonra göçecektik. Anam da taşınmayı istiyordu. Taşınırsak şehirli olacaktık. Fırından tırnaklı ekmek alacak, dürümlerimizi onunla yapacak, bir de en güzel okula gidecektim.
Ben yıllar öncesinin yollarında çocukluğumla beraber yürürken, ne olduğunu anlamadan bir alışveriş arabasının ayağıma çarpmasıyla kendime geldim. Arabayı süren çocuklu bayan, “Pardon amca” dedi. Orta yaştaki bu kadın bana “amca” demişti. Bu sıfatı kendime bir türlü yakıştıramadığımdan, alışamıyordum; çocukların bile bana amca demesine katlanamıyordum. “Önemli değil teyze” diyemeden yürümeye devam ettim.
Alışveriş merkezinin üst katına çıktım. Harman yeri büyüklüğündeki mekanda ondan fazla yemek dükkanı bir daire şeklinde sıralanmıştı. Yüzden fazla masa da bu dükkanların önüne serpiştirilmişti. Her masanın etrafına da dörder tane turuncu plastik sandalyeler konulmuştu. Biraz dolaştıktan sonra boş bir masa buldum. Oturdum. Etrafı şöyle bir süzdüm. Neden buraya geldiğimi anlamadım. İşin doğrusu bu civarda gidecek bir yer de yoktu. Yüzlerce insanın kendi gürültülerini ürettiği bir mekanda birbirlerini anlamaya çalışmalarına bir süre baktım. Bu insanların ortasında kendimi dinlemeye çalışacaktım! Daha fazla dayanamadım ve Mp3’ün kulaklığının R harfi yazanını sağ kulağıma, L harfi yazanını ise sol kulağıma taktım. Böylece gürültüyü daha fazla duymayacaktım. Çantamdan bir kitap, bir defter ve bir de sıfır dokuz uçlu kurşun kalem çıkardım. Önce kitaptan birkaç sayfa okudum. Sonra onu bir kenara koydum. Defteri açıp öylesine yazmaya başladım. Oturduğum masa ders çalışma masasına dönmüştü. İnsanların çoğu pipetlerle kolalar içip, pizza veya hamburger yiyordu. Önünde kitabı defteri açık “amca” ‘ya kimsenin aldırdığı yoktu. İşin doğrusu benim de karnım açtı. “Hele gel amca tuz ekmek olalım” diyecek bir ses duymak istedim. Meğer tahta arabam gibi o davet de bin yüz kilometre ötede kalmıştı. “Kolanın, hamburgerin neyine buyur edecekler” deyip açlığımı unutmaya çalıştım.
Yemek yiyen birinin elindeki hamburger arasında bir dilim domates ve bir yaprak marul görünce çok uzaklardan gelen domates dürümünün kokusunu alır gibi oldum. Mayıs ayının ortasındaydık. Tam da dürümlerin en sadesi, en renklisi olan domates dürümü yapmanın zamanıydı. Yazmayı, okumayı bıraktım. Bir dağın tepesinde, bir ağaç altında veya bir pınar başında yapılması en zahmetsiz ve kolay olan domates dürümünün şehirde yapılacak olanını hayalen de olsa gözümde canlandırmaya çalıştım:
Fırından yeni çıkmış sıcak dırnaklı*ekmeğin ortasına bir adet domatesi keyfe göre iri ya da ufak şekilde doğramalıydı. Üstüne ister kuru, ister taze bir soğan ve bir adet taze sarımsak da yapraklarını dahi hiç zay* etmeden ince ince, sıra sıra dizmeliydi. Ve en önemlisi acının acısı iki tane yeşil biberin damarlarını, çekirdeklerini ayıklamadan doğrayıp eşit aralıklarla düzgünce sıralamak gerekirdi. Şayet fazla demezseniz orta büyüklükte biri baş peyniri de rendeleme usulüyle malzemenin üstüne serpiştirmeliydi. Zevke göre üç-dört dal bakdeniz* veya üç-dört yaprak nane, hiç biri de yoksa yeşillikten deyip bir kök pirpirimi* bıçakla doğramadan dal dal bütün malzemenin en üstüne koyup dürüme ayrı hava katmalıydı. Kokusu olsun muhabbetine küçük bir hıyarı, dürüme eklemenin hiç mahsuru olmayacaktı. Dürümün acısı yetmez deyip bir yarım yemek kaşığı kırmızı pul biberi dürümün üzerine sepriştirmeliydi. Bu dürümün yanında yayık ayranı içmeden olmazdı. İster bir bakır tasla ister bir ayran kepçesiyle ayranı dürümü yerken içmeliydi.
Mc Donald’s’ın , Arby’s’in, XL Kumpir’in karşısına geçmiş kendimce domates dürümü tarifi yapmanın zevkini garip bir şekilde yaşıyordum. Pipetlerle kola içenlere garip gözlerle bakıp, bakır bir tasta ayran içmenin hayaline durmuştum. Bilmem kaç defa kullanılmış yağda kızartılmış patatesleri, tavukları karşımdakiler iştahla yerken milletin menüsünü değiştirmek olur muydu? Don Kişot’un yel değirmenlerine savaşı misali ben neyin savaşını verecektim?
Hayalen de olsa domates dürümü yaparken çok acıkmıştım. Ne hamburger ne de diğer bilumum “fast food” denilen yiyecekler açlığımı keserdi. Memleketimde yapılınca ayrı bir lezzeti olan, üzerine biber salçası sürülmüş açma ekmek ya da domates dürümü benim karnımı ancak doyururdu.
Benim açlığım biraz da özümeydi. Toprağımda yenilen içilen her şeye açtım. Burada, yerli gibi duran bir yabancıydım. Mc Donald’s’tan satın aldıkları yiyecekler yanında, çocuklar için verilen Spider Man boyama kitabının kullanılmasına yabancıydım. Cam bardak yerine plastik bardaklarda içilen çaylara ve karşımda bir genç erkekle kızın evcilik oyunu oynar gibi birbirlerine sarılmalarına, ve hatta elâlemin içinde öpüşmelerine, tavuk butlarını birbirine yedirmelerine yabancıydım.
Ben iyisi kendime de yabancı olmadan buradan geldiğim gibi gitmeliydim.
Eve gidince de Samsunlu Çerkez hanımın biber salçasız yaptığı yemeği yemeye başlamadan önce ve de çocukların “acılı baba” demelerine aldırmadan doluca bir yemek kaşığı pul biberi yemeğe döküp, öylece karnımı doyurmaya çalışmalıydım.
Ama siz, bu yazıyı okuduktan sonra hazır yemeğinizi acı pul biber katarak “Antepli” yapmaya kalkmayın. Verilen tarif üzerine veya kendi tarifinizce bir domates dürümü yapıp, suyunu akıta akıta yiyin . Yanında da ayran için. Okuyuculardan “Ben hamburgeri tercih ederim, domates dürümü de neymiş” diyen olursa, ona da "hamburgeri" afiyet olsun.
Bizce Haneklerin Anlamları:
bakdeniz: maydanoz
bukçu: ot ya da bağ bıçağına verilen ad
dırnaklı ekmek: pide ekmeğinin incesi
pirpirim: semiz otu
zay etmek: israf etmek
Domates Dürümü mü, Hamburger mi?
Dün eve yakın bir fırından domates dürüm yapmak için iki tane açma ekmek aldım. Fırında çalışan gençlerin üçü Birecikli birisi de Nizipliydi. Gecenin onunda ancak dürümü yapmak kısmet oldu. Çocukları başıma toplayıp "Gelin sizinle domates dürümü yapalım" dedim. Beraberce özenerek yaptık (Ortadaki resim). Çocukların yiyeceği bölüme biberi az serptim. Dürümün bir kısmını çocuklar yedi. Ve çok lezzet aldılar. Küçük oğlan abisine "Abim domates dürümünü yedi; o artık Antepli oldu" dedi.
Domates dürümü yemekle Antepli olunmaz ama kültür tarifi içersinde yemek de vardır. Benim gibi hem gurbette olan hem de dışarıdan evlenmiş olanlar, arada sırada bile olsa kendi kültürlerini göstermenin ve yaşatmanın faydalı olacağını düşünüyorum.
Gelecek hafta yeni bir yazıda buluşmak üzere.
