Nizip'te Edep

Bizler genç kuşak olmamıza rağmen hala büyüklerimizden gördügümüz bir çok güzel edep davranışları ile büyüdük.Hepiniz biliyorsunuz ki Nizip köşe başları kahvehane dolu.Son zamanlarda bu mekanlar çay bahçelerine ve internet cafelere kaymış olsa da yine de gençlerin sık girdikleri mekanlar arasında yer alır.Buralara özellikle büyüklerinden gizli olarak girilir.Yani gençler tanıdık bir büyügünün kendilerini kahvehanede görmelerini edep olarak istemezler.Genç yaşta sigaraya başlamış gençler karşılarında bir büyüklerini gördüklerinde ellerindeki sigarayı gizlice yok ederler.Sadece gençler degil yetişkinler de yakın büyüklerinin yanında sigara içmez.Oturuken yan oturmaz ve ayaklarını büyüklerinin yanında uzatmazlar.Bölgemizde yüzyıllardır devam eden başka bir edep kuralı da yeni gelinlerde görülür.Yeni gelinler kayınbabaları ile konuşmaz,konuşanlar da seslerini yükseltmezlerdi.Ama son dönemlerde bu edep modern hayatın bir parçası olarak kaybolmuş durumdadır.Büyüklerimizin ahlak ve edep anlayışı ile ilgili o kadar çok manalı sözler ve davranışlar var ki bunlar tam bir hazine degerindedir.Bu davranışardan nezaket,saygı,şefkat ve kul hakkı noktasında atalarımızın ne kadar hassas olduklarını görüyoruz.Mesela,Eskiden bir eve misafir olarak gitmek için randevu almaya gerek yoktu.Aniden kapı çalınır ve sevinçle misafir karşılanırdı.Misafire ikram için evde mutlaka birşeyler saklanılırdı.Kırmızı fıstık,kavrulmuş fıstık,kuru üzüm,ceviz,pestil ve kuru nar gibi yiyecekler evlerden eksik olmazdı.Hatta birçok evde tavanda asılı iplere dizili kırmızı fırtıklar,armut ve nar salkımları kış aylarında misafirlere saklanırdı.Misafire surat asılmaz ve sürekli yüzlerine karşı tebessümle konuşulurdu.Eskiden kimseye “Kapıyı kapat!” denilmezmiş. Allah (c.c.) kimsenin kapısını kapatmasın diye düşünülürmüş. “Kapıyı ört, ya da kapıyı sırla” denilirmiş. Kapının kapanmadan yavaşça örtülmesi de edebdenmiş.Yine kimseye “Lambayı söndür” demezlermiş.Allah (c.c.) kimsenin ışığını söndürmesin,bu yüzden “Lambayı dinlerdir” derlermiş. Lamba yakılmaz, uyandırılırmış. Uyuyan birisi uyandırılmak için sarsılmaz veya adı ile çağırilmazmış.Hele hele bir kimseyi arkasından çağırmak büyük ayıp sayılırmış.Konuşanın sözü kesilmez, işaret ve işmar edilmez, fısıltılar, gizli konuşmalar hoş karşılanmazmış.Hanımlar “Efendi” derlermiş beylerine, “siz” derlermiş. Hanımefendiliklerini gösterirlermiş. Gezerken yere yumuşak basılır, ses çıkarmamaya çalışılırmış. Yerdeki haşerata basmamaya özen gösterdiği için, adı “Karınca basmaz Efendiye” çıkan insanlar varmış.Evin kapısından çıkarken arkasını dönmemek, geri geri çıkmak edebtenmiş.Kapı eşiğindeki ayakkabılar, dışarıya doğru değil, içeriye doğru çevrilirmiş. “Git bir daha gelme!” der gibi değil de, “gitsen de ayağının yönü buraya dönük olsun” der gibi dizilirmiş.Hala bu uygulama birçok evimizde devam etmektedir.Sabah namazlarına camiye gidenler evin demir kapısını kapatırken ve tek tek komşularını namaza kaldırmak büyük incelik sayılırmış.Tıpkı ramazan aylarında davulcunun kapıya vurup sahura kaldırması gibiymiş.Eskiden evlerin kapı tokmakları da kalın ve inde ses çıkaran diye iki çeşit yapılırmış.İnce sesli tokmak kadınlar için kalın sesli tokmak erkekler için yapılırmış.Böylece eve hangi misafir geldigini evdekiler anlarmış.Penceredeki çiçekler insan sevgisi ve misafirperverligi gösterirmiş.Reyhan ve güller bizde yaygın olan çiçeklerdir.Reyhan güzel koku ve güzel sözü temsil ederken gül ise güzel giyinmeyi ve temizligi temsil edermiş.Şimdiler de pencerelerde bu çiçekler azalmış olsa bile balkonlarımızda ve damlarımızda hala yetiştirilmektedir.Komşular halı veya kilim yıkarken birlikte bir gün belirler bu halıları birlikte yıkarlarmış.Çünkü halı ve kilim yıkama komşuyu rahatsız eden bir durummuş.Tek başlarına halı yıkanmazmış.Bir mahalede dügün olacağı zaman bütün komşuların gönlü alınır öylece davul zurna çalınırmış.Dügüne gelmemek büyük ayıp ve hakaret sayılırmış.Günümüzdeki edep anlayışı maalaesef atalarımızın anlayışından yavaş yavaş uzaklaşmaktadır.

Eski bir kapı tokmağı...Soldakini erkekler sağdakini kadınlar kullanırmış..Böylece farklı seslerden kapıdakinin bayan veya erkek olduğu anlaşılırmış...

çok Güzel Bir Konu Paylaşım Için Teşekkürler...

vay be. harıkaydı.bunlar gercekten kaleme alınmalı . unutulmamak adına gelecek kusaklara ornek adına.kendıne gelme adına.yazanın elıne saglık.oyle eften puften degılde boyle gercekten olan konular acılsada devam etse. baska baska guzellıklerıde ogrensek

Çok teşekkürler.Eskiden yürürken insanlar ayaklarının ucuna bakarlardı,konuyu komşuyu rahatsız etmeyeyim diye Barakta inege selam veren hoca meşhurdur.Selamlar

Yazı için teşekkürler, Ancak yazıda bir genelleme var gibi çünkü bazı edep kurallarına ben Nizip'te pek rastgelmedim. Ancak iddia etmiyorum belki yaşım itibariyle o zamana yetişmemişde olabilirim. Bunları büyüklerimizden danışıp teyit etmek gerekir.
Ayrıca ayet ve hadisleri iyice idrak edip Kuran'a tekrardan sıkı sıkıya bağlansa kendiliğinden edep kuralları oluşur zaten.
Dinden uzaklaştıkça edepten de uzaklaşılıyor

bırlıkte oturulan yerde.hıckımse dıgerıne hafıcede olsa arkasını donmezmıs.eger mecburıyetten yan donup oturma k hasıl olursa arkasında (yanında)kalana kusura bakma su sebebten donuyorum.hakkını helal et derlermıs.sımdı bakıyorumda sadece keyfıyet ıcın arkasını donup oturup HATTAAıkı kısı sohbet edıyor sankı cemaatte sadece ıkısı varmıscasına

evet nizibin ayrıcalıklarından biriside edebin halla var olması ben şu anda dışarıda yaşadıgım için nizipteki saygı ve sevgi anlayışını hala gıpta ile arkadaşlara atmaktayım nizipte gercekten yaşamak bi ayrıcalık