Nizip'in Sosyal Yapisi

Bir çok ilçe vardır ki Türkiye de söylendiğinde çok az kişi tarafından bilinir.Bu gibi yerleşim alanları genellikle nüfusu az ve tarihi özelliği yada derinliği olmayan yerler.Ancak Nizip Türkiye’nin her tarafında bilinen ve de özellikleriyle tanınan bir ilçe. Gerek nüfusu,gerekse ticari ve ekonomik yönleriyle birçok ilden önde olan Nizip her yönüyle tanınmış bir ilçe. Tarihi yönüyle bölgede yaşam ilk çağlara kadar uzanır.Nitekim çevrede araştırmacıların tespit ettiği tarihi eser ve malzemeler bunu açık bir şekilde kanıtlamaktadırlar. Sonraki çağlarda da bir çok uygarlıklar burada kurulmuş ve hüküm sürmüştür.Osmanlılar döneminde Evliya Çelebinin seyahatnamesinde Nizip’in bir kasaba olduğu görülmektedir. Yine 19.yüzyıl Osmanlı Tapu ve kadı sicillerinde Nizip için büyükçe bir köy ibaresi yer alır. Kurtuluş savaşı yıllarında Fransız işgaline uğrayan Nizip Cumhuriyetin kurulmasına Müteakip İlçe statüsüne getirilir. İşte Nizip’in gelişmesi de bu dönemden ki süreçte başlar.Coğrafi konumu bakımından bir geçiş yeri olma özelliğine sahip Nizip, aynı zamanda çevresel olarak ta verimli ve zengin bir toprak yapısına sahiptir.işte Nizip’in gelişmişliğini sağlayan temel ana unsurların başında bunlar gelmektedir.Yarım asır öncesinden Demir yolu ağına bağlanmış,bölgeler ve uluslar arası kara yolu üzerinde bulunması onun coğrafi konumunu artırmıştır. Verimli Barak ovası Doğudan,Batıya olmak üzere tüm Güneyini içine alacak şekilde Nizip’i kuşatırken,Kuzeyden de çok eskiden beri fıstık ve zeytin yönüyle zengin bir coğrafi yapının içinde yer alır Nizip.Ayrıca uygun bir iklim yapısına da sahip olan Nizip bütün bu avantajlarını değerlendirip insan faktörünü de kullanarak bugünkü duruma gelmiştir. Nizip’te ki ticari,ekonomik ve sanayi alanındaki gelişme sürecine paralel olarak onun sosyal yapısında da aynı ölçüde gelişme ve değişmeler olmuştur.

İşte bu yazıda daha çok işin bu yönü irdelenecektir.
Gelişmeler çerçevesinde kentsel ve ekonomik büyüme içerisine giren Nizip de bunun arkasından bir nüfus artışı gözle görünür duruma gelir. Nitekim bir zamanlar bir köy,bir kasaba olarak nitelendirilen Nizip giderek nüfusu elli,yüz binlerle ifade edilmeye başlandı. Öyle bir duruma gelindi ki insanlar iş için,ticaret için,yatırım,eğitim,rahatlık kısaca yaşamın gereksinim duyduğu her konuda Nizip’e yerleşmeye başladılar. Böylece Nizip’in kapıları dışarıya açılmış oldu. Şunu da belirtelim ki Türkiye de değişen ekonomik ve sosyal politikalarda insanları büyük ölçüde kırsaldan kentlere doğru itmiştir. Bu durum Nizip içinde geçerlidir.Nedeni ne olursa olsun görülen gerçek Nizip’e bir göç akınının başlamış olmasıydı.Buna bağlı olarak ilçede hızlı bir nüfus artışı görülmektedir. Araştırmalara göre Nizip’te nüfus artışı yüzde yirmi civarında olduğu tespit edilmiştir. Böylece Barak yöresinden,Dere-Dağ köyleri başta olmak üzere Güneydoğu Anadolu bölgesinden insanlar göç edip buraya yerleşirler. Bu durum aynı zamanda Nizip’teki sosyal ve ekonomik yapıda ki değişme sürecini de başlatmış olur. Gerçektende zaman içerisinde kente farklı kültürden,farklı,dilden,değişik gelenek görenekten,töre ve adetten insan grupları oluşur. Buna bağlı olarak ta yine değişik mahalle,semt ve Pazar yerleri kurulur.Öğretmen Cem KAYAR Nizip’le ilgili bir araştırma yazısında (Nizip Anadolu İnsanının Kendisidir ) bu durumu şöyle tespit etmiş.”Herkes bir yerden göçüp gelmiştir.Belkıs mahallesinde oturuyorsa Şanlı Urfa tarafından, Hafız Paşa tarafında oturuyorsa Barak tarafından, Sebze hali tarafında oturuyorsa Dere köy tarafından gelmişlerdir.”aynı yazının bir başka yerinde de “Nizip’te Nizip’in yerlisini bulmak İstanbulda İstanbulluyu bulmaktan zordur” deniliyor. Bu tespitler Nizip’teki sosyal yapının değişmesi konusunda en çarpıcı örnekleridir. Bu veriler ışığında toplumsal yapının kozmopolit bir yapıya dönüştüğünü söyleyebiliriz. Ayrıca yerli Niziplinin de azınlıkta kaldığını görebiliyoruz.

Gelenler beraberlerinde geldikleri yerin adet ve geleneklerini de getirmişlerdir. Hatta bir kısmı hayvanlarını da getirerek bunları şehirde ambar ve ahırlarda beslerler. Buna benzer her mahallede farklı yaşam tarzları doğmuştur. Bunların içine “gevende”ve “Kurbat” denilen kalburcular taifelerini de katarsak kozmopolit zenginlik daha da artar. Dışarıdan gelenlerin kendi bölgelerindeki insanlarla aynı yere yerleşip beraber yaşamaları onlar açısından kapalı bir toplum özelliği oluşturularak kendi kültür ve geleneklerini sürdürmeleri de kent kültürünün oluşumunun önünde bir engeldir. Bu durum kendisini her mahallede göstermektedir. Damların başında öbek öbek odunlar, evlerin ekmek ocağı,hayvanı,ağılı,ahırı,giyim-kuşam,eğlence,beşeri ilişkiler sosyal yapı farklılığının birer göstergesidir. Bu farklılık sosyal ve politik alanda da zaman zaman kendisini hissettirmektedir. Benim köylüm,benim hemşerim şeklinde. Kısaca değişik yerlerden,değişik kültürlerden gelen insanların yarattığı değişik yaşam tarzlarının yanında Nizip’te kent ve köylü yaşam tarzlarını yan yana görebiliyoruz. Nitekim şehrin belli bölümlerde kent kültürünü simgeleyen çok katlı modern yapı gruplarının yanında gece kondu benzeri eğrelti yapılar bunun göstergesidir.

Gerçektende dışarıdan gelenlerin büyük çoğunluğu kırsal kesimden gelen vatandaşlardır. Nereden yada hangi çevreden olursa olsun bütün bu gelişmeler Nizip’in büyümesine gelişmesine etken olmuştur. Bunun Nizip’e olumlu olumsuz yansıyan yönleri vardır elbette. Yerleşmek ve bir iş için gelip de bunu kuramayan insanlar,çok çocuklu dar gelirli aileler,eğitim dışı kalmış çocuklar,çarpık yapılaşma, işsiz insanlar sosyal yapının rahatsızlık duyacağı yanlarıdır. Bu bağlamda eğitim çağında ki çocuklar için yeni okul yapmak iş,istihdam gibi konular sorunun başında gelmektedir. Özellikle eğitim konusunda ki faaliyetler adeta bir seferberlik başlatılmış gibi yeni okullar,ek bina ve derslikler yapılmaktadır.

Denilebilir ki Nizip’e en büyük yatırım Eğitim alanına yapılandır. Bu konuda Nizipli değerli hayırseverlerin gayret ve yardımları her türlü taktirin üstündedir. Böylece Devlet ve vatandaş iş birliği ile, büyüyen Nizip’in bu önemli sorunu aşılmaktadır.Bugün varılan nokta Nizip’teki eğitimin Türkiye ortalamasının üstünde olduğudur. Öte yandan İş gücü zenginliği ile beraber değişik kültür zenginlikleri de sosyal yapının pozitif yönlerini tamamlamaktadır. Ancak şu bir gerçek ki yerlisi yada dışarıdan geleni ile,kentlisi,köylüsü ile bütün Nizip ‘de oturanlar,Nizip’e yerleşenler bir bütündür.Niziplidir.

Öğretmen Cem KAYAR’ın ifadesiyle “Nizip Anadolu İnsanının Kendisidir...”