NİZİP ve NİZİPLİLER’E DAİR
Hiç düşündünüz mü, yakın çevremizdeki (ülke, il, ilçe) insanlar, biz Nizipliler ve Nizip’imiz hakkında (geçmişte ve de şimdi) neler düşünmüşler, neler düşünüyorlar; bizi nasıl tanımışlar, tanıyorlar, tavır ve davranışlarımızı hangi kıstaslara dayandırarak betimliyorlar?...
Doğamız, yaşam tarzımız ve sosyo-kültürel özelliklerimiz hakkındaki olumlu ya da olumsuz manada ki tespitleri nelerdir?...
***
‘Kişi (el, iş), kişinin aynasıdır’ özdeyişinden hareketle bu konuya biraz değinmek ve Nizip ve Nizipliler hakkındaki eloğlunun görüşlerini, birebir sahiplerinin ağzından duymuş (rahmetli olmuş veya elan yaşayan) hemşerilerimizin anlattıklarını (ki yaşı ellinin üstünde olanların genelde bildikleri deyişleri) hatırlatmak ve genç kuşak Nizipliler ile paylaşmak istiyorum.
Bazı aynalar(özellikle de sırrı dökülmüş olanlar) tabii ki gerçekleri doğru yansıtamazlar. Yani. Abartılı ya da yergili bir şekilde yansıtırlar. Ben, bu tür olasılıklar içeren deyiş ve ifadeleri eleyerek, sırrı sağlam aynalardan yansıyan görüntüleri (tespit ve anlatılanları) sizlere nakletmeye çalışacağım.
***
Kilis’in kızı
Nizip’in tozu…
Gaziantep’in yerli halkınca bilinen bu sözü, ben ilk kez 1970’li yıllarda rahmetli Fındık Mehmet’ten (Ali, Avni ve Mustafa Fındık’ın babalarından) duydum.
Ellili yıllarda İstanbullu bir işadamı alış-veriş yaptığı Gaziantepli müşterisine: ‘’Kilis ile Nizip iki büyük ilçeniz. Oralara da gitsem iş çıkarabilir miyim? Esnafları nasıldır, ilçelerin neleri meşhurdur?’’ sorusuna, Antepli: ‘’Esnaflarının huyuna-husuna bir şey diyemem, ama benim bildiğim Kilis’in kızı, Nizip’in tozu meşhurdur’’ der.
***
Nizip’te ne var ki!...
Anlatan Osman Akdoğdu (Nizip’in ilk tenekeci esnaflarından rahmetli Tenekeci Ökkeş’in büyük oğlu): Kamil Çavuş’un (Şilte Kamil’in) oğlu Kel Ahmet (Yılmaz) 1960’lı yıllarda gittiği İzmir’de ikamet edip, aşçılık yaparken, 80’li yıllarda kendisini ziyaret eden bir grup Nizipli (ki eski samimi arkadaşları): ‘’Ahmet usta uzunca bir zaman İzmir’desin. Nizip’i özlemedin mi? Artık gelmeye niyetin yok mu?’’ diye, sormuşlar. Ahmet Yılmaz: ‘’Nizip’in nesi var ki özleyeceğim, ölü salasından, motor gürültüsünden başka?’’ demiş.
***
Yeriiiii Nizip harcı…
Nakleden Osman Akdoğdu.
Kör İsmet’in babası eşekçi Mustafa (Okşar), 1948’de Gaziantep’in üzümcü hanında gezerken bir esnafın, müşterisine ‘yeri de get Nizip harcı!’ dediğini duyar.
Mustafa Okşar, Antep’li esnafın ‘Nizip harcı’ ifadesini merak eder. Esnafın dükkanına girer ve arkadaş, kızmayacaksan sana bir şey soracağım, der. Antepli esnaf ‘iki tene sor aaam’ der. Mustafa Okşar. ‘’Biraz önce birine ‘de yeri get Nizip harcı’ dediniz. Ben bunun manasını çözemedim. Ne anlama geldiğini, ne demek istediğinizi anlamadım, rica etsem izah eder misin?’’ der.
Antepli esnaf, önce ‘nerelisin aaam?’ der.
Mustafa Okşar, Nizipli olduğunu söyler.
Antepli esnaf: ‘’Bak Nizipli kardaş!’’ der: ‘’Bir dünyaya sığmayan Nizip’e sığar… Bir dünyanın kabul etmediğini Nizipli kabul eder… Ben o müşterinin alış-veriş tavrını beğenmediğim için Nizip’e saldım!...’’
***
İnsanı muzip…
Anlatan ve han duvarına yazılan yazıyı 50’li yıllarda okuyan, rahmetli Çarkçı (bıçak, makas bileyicisi) Kasım Özberk:
1918-20 yılları arasında, Arap bir seyyah Mahlinin Hanı’nda (şimdiki Yıldız Hamamı’nın olduğu yerde) birkaç gece konaklamış. Yattığı odanın duvarına, son gece, Osmanlı harfleriyle şu mısraları yazmış:
‘’Gezdim dağı, sahrayı
Önüme bir Nizip çıktı
Dağı hoş, bahçesi hoş
İnsanı muzip çıktı’’
***
Fırsat buldukça, daha anlamlı ve değişik anekdotlarla, el gözüyle (aynasıyla) Nizip ve Nizipliler hakkındaki düşünceleri (yorum ve değerlendirmelerini sizlere bırakarak) sizlere ulaştırmaya çalışacağım…
Vay neymişiz de neymişiz; el gözüyle nasıl biliniyormuşuz, türünden…
10 Şubat 2009
