Anadoludan toplanan bağışlarla alınan ilk uçaklarla kurulan Türk Hava Kuvvetleri, 97. yaşını kutluyor
Yazdırılabilir Görünüm
Türk Hava Kuvvetlerinin elindeki iki Avro 504K’dan biri ; yakıt yetersizliği nedeniyle mecburi iniş nedeniyle Çine’ye inince ele geçirilen Yunan uçağıdır (Ganimet). Bu uçak Fazıl Bey tarafından yakıt ikmali yapıldıktan sonra Milli Kuvvetler’in bulunduğu Afyon’a uçurulmuştur. İkinci de 1922 Eylül’ünde İzmir’in kurtuluşundan sonra Seydiköy havaalanında uçuşa hazır vaziyette iken ele geçirilmiştir. 1923’e kadar hizmette kalmıştır
Albatros D.Va’lar 1918 yılında D.V’lerle birlikte Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Alman Birlikleri’nde görev yapmak üzere getirilmişlerdi. Savaş sonunda “Paşa Bölükleri” olarak adlandırılan bu birliklerin parklarında depolanan bu uçaklardan ikisi, Türk Hava Kuvvetleri’ne devredilmiştir. Bu uçaklardan asgari bir tanesi 1926 yılına kadar görev yapmıştır.
Bir vatansever olan Erzurumlu iş adamı Nafiz (Kotan) Bey 1920 yılında İtalyanlardan 4 adet FİAT R.2 satın alır ve iki uçak satın alınması için Hükümet’e bağışta bulunur. Nafiz Bey bu uçakların İstanbul üzerinden gizlice Anadolu’ya getirilmesini ister. Uçakların İnebolu üzerinden Eskişehir’e gelmesi planlandığı için Bolu yakınlarında bir hava pisti yapılması gerekmektedir. Bu işle Teğmen Sıtkı (Tanman) ve Makinist Ferit Bey görevlendirilir. Birinci uçak İtalyan pilot tarafından İstanbul’dan hareket ederek İnebolu üzerinden Bolu’ya getirilir. Ancak uçak iniş esnasında arızalanır. İkinci uçak ise kötü hava koşulları nedeniyle 10 gün gecikme ile Bolu’ya gelir. Ancak tecrübe uçuşu esnasında iniş takımları ve pervanesi kırılır. Diğer iki uçak ise gizlice kara yolu ile Polatlı’ya getirilir. İnebolu üzerinden getirilen yedek parçalar ile onarılarak uçar duruma getirilirler ve 1. Tayyare Bölüğü’ne verilirler. Her iki uçak ta Sakarya Meydan Muharebesi’nde görev almış, biri Sakarya Savaşı sırasında 18.8.1921 tarihinde yanarak düşmüş ve mürettebatı şehit olmuş diğeri de İstiklal Savaşı’mızın devamı sırasında kaybedilmişdir
Aviatik B.1 1914 yılında Alman Automobil und Aviatikwerke AG tarafından yapılan ve aynı yıl hizmete giren bir keşif uçağıdır. Bir adet Aviatik B.1 Antalya’daki İtalyan tüccarlardan satın alınmış ve Plt. Vecihi Hürkuş tarafından 7.2.1922’de Akşehir’e getirilmiştir. Bu uçak Türk havacıları tarafından “Karga” olarak adlandırılmıştır.
1923 yılında da İtalya’dan Fiat motorlu 5 adet Aviatik daha satın alınmıştır ancak bu motorlarda sık sık yangın çıkması nedeniyle Mercedes motorlarla değiştirilmiştir. Bu uçaklar 2. Tayyare Bölüğü’ne verilmiş, bilahare okul uçağı olarak kullanılmışlardır. Bunlardan bir tanesinin adı Serçe'dir. 1924’de hizmet dışı kalmışlardır.
Alman yapımı Albatros C-15, Albatros C-12’nin geliştirilmiş bir modelidir. İlk uçuşunu 1917’de yapmış, 1918’de Alman Silahlı Kuvvetleri’nde görev almaya başlamıştır. Türkiye’de 1922 yılında hizmete giren Albatros C-15’in enteresan bir hikayesi vardır. Ankara Hükümeti’nin iki elemanı, Saffet Arıkan ve Nuri Conker Beyler halkın bağışlarıyla savaş uçağı alabilmek için Almanya’ya giderler. Almanya’daki Türkler de önemli miktarda bağışta bulunur. Burada 21 adet kullanılmış Albatros C-15 bulurlar. Ancak bu uçakların düşmanın ve işgal kuvvetlerinin eline geçmemesi için çok uzun ve zor bir yol seçilir
Uçaklar karayoluyla Rusya’ya getirilirler; oradan da deniz yoluyla Samsun’a. 29.07.1922’de Yüzbaşı Sadettin Bey’in komutasında pilot, makinist ve teknisyenden meydana gelen dört kişilik bir grup mümkün olan en çok sayıda uçağı onarıp Ankara’ya getirmek üzere Samsun’a gönderilirler. Ancak hurda halindeki uçaklardan iki faal uçak meydana getirebilirler.Bu uçaklar Batı cephesi komutanlığı emrine verilirler ve Büyük Taarruz’da görev alırlar. Bu iki uçak 1923’e yılında görev dışı kalmıştır.
Büyük Taarruz sonrası çekilen Yunan Kuvvetleri Alsancak Garı’ndaki vagonlar içinde büyük sayıda uçak parçaları ve demonte uçaklar bıraktılar. Bunların içinde Caudron G.3 parçaları da vardı. Bu parçalardan 3 adet Caudron G.3 üretildi(1) ve bu uçaklar İstiklal Savaşı sonrasındaki ilk eğitim uçaklarımız oldu ve başarılı bir şekilde kullanıldı.
Consolidated Aircraft Corp. şirketinin temsilcisi 17 Temmuz 1933 tarihinde Ankara’da bir hava gösterisi düzenlemiştir. Gösteride uçaklar çok beğenilmiş, özellikle hava akrobasisinde kullanılmak ve akrobasi pilotu yetiştirmek üzere 12 adet satın alınmıştır . ABD’de “1930 Fleet” olarak tanınan bu uçaklar Eskişehir’de Hava okulu’nda konuşlandırılmıştır. 1943 yılından itibaren birlikler arası irtibat uçağı olarak kullanılmış, 1945 yılında da görev dışı bırakılmıştır.
Morane Saulnier MS.406C1’ler İngiltere ve Fransa ile imzalanan andlaşma gereği Fransa tarafından verilmesi vaad edilen 40 uçaktır. 30 Uçaklık ilk parti 14.Kasım 1939’da gemi ile İstanbul’a gelmiş ve Yeşilköy’de Fransız teknisyenlerin de yardımıyla monte edilerek görev almak üzere Kütahya’daki 4.Alay’ın 11. Taburu’nun 43. ve 48. Bölükler’ine sevk edilmiştir
Türkiye’ye toplam 14 adet “Kittyhawk-1” 1943’ın ilk yarısında geldi. İlk 3 uçak 31.03.1943’de bakiye ise 01.05.1943’de geldi. Gelen uçakların tamamı 6. Alay, 2. Tabur, 3. ve 4. Bölükler’e tahsis edildi. Ancak iyi durumda olmayan bu uçaklar 1944’den itibaren Spitfire Mk.V’lerle değiştirilmeye başlandı. Sağlam olan 9 adet uçak ise 1948’e kadar Spitfire’lar için eğitim uçağı olarak kullanıldı
Türk Hava Kuvvetleri’nde çok motorlu eğitim uçağı ihtiyacını karşılamak üzere 50 adet yeni Oxford Mk-1 satın alınmış ve Mısır üzerinden Türkiye’ye getirilmiştir (1941). 1946 yılında da eğitim, ambulans ve VIP nakliye uçağı olarak kullanılmak üzere 30 adet Oxford Mk-2 ve 2 adet Consul satın alınmıştır. 30 adet Mk-2’in 20’si eğitim, 10’u ise ambulans olarak kullanılmıştır. Consul’lar ise VIP nakliye uçağı olarak kullanılmışlardır. Bu uçaklar 1952 yılına kadar hizmette kalmış, 1949’dan itibaren AT-11’ler ile değiştirilmeye başlanmıştır
THKv 3 adet bombardıman alayını donatmak üzere de Havilland “Mosquito”ları seçmiş ve bu uçakları İngiliz Fairey Aviation’a sipariş etmiştir. Ocak 1947 ile Nisan 1948 arası uçaklar teslim edilmiştir. Fairey Aviation ile THKv’nin envanterindeki uçak miktarları ve seri numaraları birbirlerini tutmamaktadır. THKv’de 10 adet Mk.III(T) torpido modeli ile 122 adet Mk.IV av-bombardıman modeli görülmekle beraber bu rakamlar Fairey Aviation’da 10 adet Mk.III ve 132 adet Mk.IV olarak gözükmektedir.
AT-11 ABD’li Beechcraft firmasının 1935’de geliştirdiği Model-18’in bir varyasyonudur ve ABD’de gelişmiş eğitim uçağı (advanced trainer) ve bombardıman eğitim uçağı olarak kullanılmıştır. Alçak tek kanatlı bu uçağın tasarım çalışmaları 1937’de başlamış,1939’da da imalata girmiş ve 1940’dan itibaren de dış satımlara başlanmıştır. Toplam 9388 adet üretilen bu uçağın 2000 yılında 250den fazlası hizmette bulunmaktaydı
THKv’nde toplam 479 adet F-84G görev yapmıştır. Bu uçaklardan 358’i doğrudan USAF’tan ülkemize gelmiş, bakiye 121 uçak ise değişik NATO ülkelerinden ülkemize transfer edilmiştir. İlk sekiz F-84G 29.03.1952’de uçarak ülkemize gelmiş ve 9.Hava Üssü’nde konuşlandırılmıştır. Bunu aynı yılın ikinci yarısında 6. ve 8. HÜ’leri takip etmiştir. Son olarak ta 1953 yılında 1.HÜ F-84G’lerle teçhiz edilmiştir. 1953 sonunda toplam 12 filonun standart av-bombardıman uçağı olmuştur
THKv’nde toplam 83(*) adet RF-84F “Thunderflash” görev yapmıştır. Bu uçaklar değişik zamanlarda değişik menşelerden gelmiştir. 14 uçak 1956’da, 19 uçak 1957’de ve 13 uçak 1958’de MAP dahilinde ABD’den gelmiştir. Bundan sonraki teslimatlar 1959-1966 arası değişik NATO ülkelerinin birliklerinden kaydırılan uçaklardan ibaret olup Fransız, Alman ve Hollanda Hava Kuvvetleri’nden gelmiştir.1976’da RF-5A’ların, 1980’de de RF-4E’lerin gelişi ile görev dışı kalmışlardır.
Çok zor şartlar ve imkansızlıklara rağmen ulusal mücadelenin kazanılmasında önemli rol oynayan ve Cumhuriyetin ilk yıllarında Anadolu'nun dört bir yanındaki vatandaşların bağışlarıyla alınan uçaklarla güçlenen Türk Hava Kuvvetleri, en son teknolojik imkanları kullandığı günümüzde dünyanın sayılı hava güçleri arasında yer alıyor.
Büyük Önder Atatürk'ün 'istikbal' olarak gösterdiği semalarda görevini en iyi şekilde yerine getiren ve her geçen gün gücüne güç katan Türk pilotları, dostun güveni, düşmanın kabusu oluyor.
iyi biir araştırma olmuş tebrikler!!
keşke kendi uçaklarımızıda kendimiz yapsak..
Abi güzel bir çalışma olmuş. Zamanında mumlu bezler ve çam sakızı ile uçak uçurmuş dedelerimiz...
