nizip sivesi ve kayseri bünyan

bi kac kelimenin ayni olmasindan sonra bu iste bir gariplik var dememle basladi arastirmalarim...
ve insanlarin genel fiziki tipleri niziplilere benzemesiylede daha da heyecanlandim
ve en az bizim sivemizdeki kelimelerin hemen hemen hepsiine yakininin hic dokunulmadan ayni sekilde bünyan da da konusuldugunu görünce konuyu buraya acmaya karar verdim
simdi onlardaki kelimelerin ve orada kullanilan anlamlari bizim niziple ne kadar da ayni oldugunu karsilastirmak icin erinmeyip yazacagim asagiya


zemheri (soguk kis günleri ),yunak (yün yikanan yer), yumak (yikamak) , yolah(patika yol)
yogun (kalin siskin) ,yirik (yipranmis ), yilismak (cirkin cirkin gülmek ),yildir yildir (piril piril) ,yelpik (kötü kötü öksürmek) ,
yekinmek (kalkmak) yazma (bas örtüsü), yaylim yeri (otlak yeri), yavsah (bit yavrusu) yarpiz(kir nanesi), yar (ucurum)
yassilamak (düzlemek), yampiri (egri bügrü), yalbirdak(baldiri ciplak),yalama(bozulmus),üvez(sivrisinek türü),uckur(salvarin bagi)
,tuturuk(tuturuk iste),tuman (uzun don)tohac(camasir yikamakta kullanilan odun),tohlu (erkek koyun) taman (demin)
$ellek(odun kümesi ),suvarmak (bahce sulamak),sumsuk(yumruk),söbe(oval yuvarlak ),soyha(ölen kisiden kalan esyalar)
sohu (dibek ta$i)SIRIH (uzun degnek)sIndI (makas),kayGI (tasa),sin(mezar),saya(elbise),SASI (bozulmus kokar ),
bar(kir),sal(camasir yikanan yassi ta$)pürcek (sac demeti ), pöc (kuyruk kemigi) ,pin(kümes)pantol (pantolon),
ötürüge düsmek amel olmak (ishal olmak),öndüc(ödünc),niynemeli(ne eylemeli) mitil(ici köpürme yünden yorgan )
malamat(rezil),kurum( duman bulasigi , is)köynek (ic camasir)kizinmak (isinmak),ki$iflemek (gözetlemek),
kertik (iz) kepir (kepir i$te)kavurga (misir ,bugday patlagi)kancik (di$i) it dirsegi (arpacik hastaligi )KALIN (baslik parasi ),
heral(herhalde),hecin(erkek deve),ha$at etmek(perisan etmek),haral (büyük cuval),güvea(damat),gu$aane(tencere)
,gövermek(yesermek),gidi$mek(ka$inmak),gevrek(kizarmak ),gav gibi (hafif),gada(dert) ,eprimek(eriyecek gibi olma),
enik (köpek yavrusu ),elöpen(kertenkele)ekseri (SIK SIK )egle$mek (beklemek)küncü (susam),dulda(gölgelik yer)
duluk (kulak memesinin alt tarafi) ,dö$ürmek (toplamak)dö$ (gügüs)dombalak (takla a$mak) ,dingelmek (ayakta durmak )
direzin sökmek (GIDIP GIDIP GELMEK ),daditmak (tattirttmak),sohum(lokma ),degirmi(yuvarlak ),dabaz olmak(alerji olmak ,ka$inti )
cörten (su olugu ),cömce(kepce),cövdürmek (i$emek),cingi (ates parcasi),CIKIN (bohca),cigrimek(haz etmemek),
cemkirmek (saygisizca konusmak ),cebis(yavru keci ),cavsitmak (karardan dönmek ),cardak (yüksek eyvan),
CAPIT (bez parcasi ),culluk (hindi)cavlamak (kavlamak ),cag$amak (bozulmaya yüz tutmak ),BILDIR(gecen yil),berkitmek (saglamlastirmak )
berk (saglam ),belemek (bulamak )mabal (vebal)AVSIN (efsun),ARINMAK (temizlenmek),ahey aheyy(iclenme ünlemi ),
a$$IK kemigi (ayak ta bir kemik ),aralikh(salon) ,acer(yeni )AGIZ (yeni dogmus hayavanin ilk sütü )abdal(gevende)davar(koyun kuzu)Sohranmak(kizarak konusmak ),zibarmak(uyumak),kekil(kahkül),horanta(aile).yiritmek(sac kestirmek )

not : bende bazi harfler olmadigi icin I yerine i yaziyorum ve cengelli c yapamiyorum görevli arkadas özellikle c harflerindeki hatalari düzeltirse sevinirim

H.Kalkan (almanya)
15 aralik 2009


evet arkadaslar bunlar konusulanlarin icinden sectigim benim bildigim nizipce kelimeler
tabi daha devam edecegim bu konuyu arastirmaya
ama benim nizip konusmalarina olan merakim olsada büyüklerim kadar bilemem tabiki...
bu konuyu daha da kapsamli arastirmak icin sizlerden de yardim bekliyorum özellikle tarihi .
yorumlari ise müslüm abiden.:))bekliyorum
belki bir sonuca ulasirsak elimize ne gecebilir bilmiyorum ama kökümüzü daha net ögrenmis oluruz...
galiba biz bünyanlilara atalardan bir geliyoruz....cok yakin akrabayiz diyorum ben

Hakan ilginç bir araştırma olmuş ama kafama takılan senin Kayseri Bünyanda ne işin var, Bünyan şivesini nerden duydun.

abi bünyanli bi arkadasimla konusurken kafama takildi ilk.
sonrada iyiden iyiye bi bakiyim hele ne i$ dedim.bu sonuclar cikti karsima

Hakan sana gerçekten hayranım, bu kadar şeyi bıkmadan usanmadan araştırıyorsun, helal olsun vallaha, Nizip'e geldiğinde sana Sabrı ustadan halka tatlısı ısmarlayacağım:D

ayrica bu yöreye cok yakin bir köyün ismi ise $IHBARAK köyü
arastirdikca cok daha ilginclesiyor
birde kücük bir detay gözüme carpti
bünyanlilarin dilinde barak demek tüylü köpek demek
baraklilar alinmasinda
aklima $u geldi
acaba zamaninda kardesler arasinda aile ici kavga cikinca bunlar baraklarla savasip
düsmanina o asagilayici ismimi verdiler diye düsünüyorum
ya da yanibaslarindaki $ihbarak köyüyle
15 km ilermizdeki birecigin konusmasi bile bzimkine benzemiyorda nicin cok uzaklardaki bi kücük ilcenin konusmalari tipatip ayni nerdeyse

Şimdi barak ve bünyan
iki önemli benzerlikle dikkat çekiyor.
1. İki şehirde Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlıya geçiyor.
2 Eba Müslim tarafından Türkleştiriliyor.

Bu İlk Anadolu Türkleşmesinde
Yani Eba Müslim zamanı önemli bir dönüm noktası.
Gelenlerin tümü 4-5 aşiretten oluşuyor.
Anlaşılan o ki
Aşiretlerden muhakkak bölünerek yerleşmeler olmuş.

Barak kelimesine kafanı fazla takma.
Türkçede bu kelime nünas farklarıyla başka başka anlamlara geliyor.

Yani kelimeler zaman içinde birbirine benzemiş.
Oysa ki köpek anlamına gelen Barak başka
Oymak anlamına gelen Barak ise başka kelimelerdir.

Kar
Kelimesi gibi.
Aslında kar etmek kelimesi ile
Kar yağmak kelimesi ayrı yazılır ayrı okunur.
Ama artık iki kelimede aynı okunuyor aynı yazılıyor.

Gittikçe ilginçleşiyor, yoksa biz aslında Kayserilimiyiz.

TALAS”I DA ALDIK GETİRDİK
Kayseri’nin güzel ilçesi Talas da adını Orta Asya’dan almakta... Bu ismi de almışız getirmişiz Anadolu coğrafyasına...
Talas, Milattan sonra 6. yüzyılda Talas nehri kıyılarına kurulmuş bir Türk şehri idi. 9. yüzyılda İslamiyet’in yayıldığı ve şehrin Karahanlı döneminde önemli bir ticaret merkezi olduğu, sonra Moğol istilasına uğradığı anlaşılıyor. Moğollar, şehre “Mengi” adını vermişler. Bugün Orta Asya’daki Talas şehrinden ciddi hiçbir kalıntı kalmamıştır.
İkinci bir Talas şehri de Kırgızistan’da var. Bugün 22 bin nüfuslu bu şehir Kırgız Sıradağlarında Talas Alatavı denilen Talas Aladağlarının eteklerinde kurulmuş.
Biz de Talas gibi Alatav adını getirmişiz Anadolu’ya. Yahyalı’da Aladağlar var ve bu güzel dağ silsilesinde Türkmenler yaşıyorlar yüzyıllardan beri.
Bizim Talas ilçemize gelince bir zamanlar Kiçiköy adı verilen Küçük Talas ile Uluğ Talas adını alan bir büyük Talas’ın varlığından bahsediyor tarihçiler. Talas’ın özbeöz Türk boylarının adını taşıyan mahalle adları bile mevcut. Mesela: Salur Mahallesi gibi. Salur, bildiğiniz gibi 24 Oğuz boyundan birinin adıdır.
TALAS’TA HOTEN DERESİ VAR
Şimdi dikkat edelim bu isme. Talas’ta Hoten Deresi diye bir mevki adı var. Nereden geliyor bu Hoten ismi dersiniz? Tabii ki, Ata yurdumuzdan. Doğu Türkistan’da Kanlun’dan doğup Hotan vadisini sulayan ve Tarım’a ulaşan Hoten Derya isimli nehrin adıdır bu. Nereden nereye şimdi, değil mi? Evet, ama Türk Tarihi’nde iz sürmek ve yer adlarını da birer ipucu kabul etmek zorundayız.
ARGINCIK
Hatta gelin şu Argıncık ismine bir bakalım. Argıncık, -cık ekini çıkarınca Argın veya Argun şeklindeki bir isimle bizi karşı karşıya bırakıyor. Tarihte bilinen bir Türk topluluğunun adıdır bu. Hoca Ahmet Yesevi de Argun Türklerinden idi. İşin ilginç tarafı Ata yurdumuzda Çu ve Talas şehirlerini içine alan bölgeye Argu deniliyordu. Ayrıca Kazak ve Altay Türklerine ait de birer Argın isimli oymak bulunuyor.
Şimdi Kayseri’de Talas ve Argıncık isimlerinin yan yana bulunması tesadüf mü dersiniz?
ISSIK KÖL VE CIRGALAN
16. yüzyıl kayıtlarında Kayseri’de Malya Nahiyesi’ne (Tomarza) bağlı Isık Köl diye bir mezra adına rastlamaktayız. Isık Köl aslında Kırgızistan’da Kungey ve Terskoy Alatavları arasında bulunan bir gölün adıdır. Bu gölün önemli bir yönü de var. Isık Köl’ün batı kıyısında Göktürk dönemi kurganları bulunuyor: Karoy, Kırçin, Cargelan ve Oybulak. Bu kuganlardan Cargelan adını Kayseri’nin Kocasinan ilçesine bağlı Cırgalan köyünün adında bulmak mümkündür.
İLİSU
Yine 16. yüzyıl kayıtlarında Çukur (Özvatan) ilçesine ve Tomarza’ya bağlı aynı adı taşıyan iki mezra çıkar: İlisu. Yine bu yüzyılda Sarıoğlan, Felahiye ve Çukur yöresinde Türkmen topluluklarından İlisulu diye bir cemaate rastlanır.
Pekii, nedir bu İlisu ismi derseniz, bakın şöyledir: Çinlilerin Yili dedikleri, Sincan bölgesinden doğan ve Tanrı dağlarını geçerek Kazakistan sınırını aşan ve Balkaş gölüne dökülen ırmağın adıdır.
PALAS
Sakaların başkentine Çiğil deniyor. Bundan başka Sakaların Min ve Palaskent adını taşıyan önemli şehirleri var. Bakın şimdi, Kayseri’de de Sarıoğlan ilçesine bağlı Palas isimli bir kasaba mevcut ve Bünyan’da Taçın deresine akan suyun adına da Çiğil deniyor. Buyrun aynı bölgede iki isim daha sizlere.
BÜNYAN’IN SAMAĞAR KÖYÜ
Bünyan’ın Samağar köyü adını Orta Asya’da Hocend-Nemengan yolu üzerindeki Samağır köyünden alıyor. Bir de 13. yüzyılda İlhanlılar adına Anadolu’yu yöneten vali ve aynı zamanda komutan Samağar Noyan var. Prof.Ahmet Temir’e göre Samağar Noyan, İlhanlılar adına Anadolu’yu yöneten Türkistanlı cesur ve adaletli bir Türktür.
Tabii ata yurdumuzdan izleri sürerken Samağar Noyan gibi Emir Zahireddin Mahmud’u da yad etmek gerekir.
KAYSERİ’DE UYGUR MAHALLESİ: TAC-I KIZIL
Kayseri 1243 Kösedağ savaşından sonra yerle bir edilir. Moğollar, Kayseri kalesini düşürdükten sonra şehirde büyük bir katliam yaparlar. Dağlara kaçabilenler kurtulur, kaçamayanlar Meşhed Ovasında cansız yere serilir. Bu vahşetten sonra Kayseri yeniden toparlanmaya çalışırken mantar gibi şehrin etrafında Oğuz boylarının isimleri görülmeye başlar. Kızık, Kınık, Yazır, Kayı, Salur vs.
14. yüzyılda Kayseri’ye yerleşen Uygur Türkleri de vardır. Bunlar şehrin Tac-ı Kızıl Mahallesini kurarlar. Tac-ı Kızıl ismi, 1329-1333 yıllarında İlhanlılar adına Anadolu valiliği yapan Emir Zahireddin Mahmud’un aile ünvanıdır. Emir Zahireddin Mahmud’un babası Esen Kutluğ da birçok devlet hizmetlerinde bulunduktan sonra Kayseri’ye gelmiş ve burada vefat etmişti.
Emir Mahmud, bugün Kayseri’nin Bünyan ilçesinde bulunan ve etrafı kurt başlı süslemelerle bezenmiş Ulu Camii yaptırmıştır. Muhtemeldir ki Bünyan ilçesinde de bir Uygur yerleşimi vardır. Civarda Uygur Camii olarak da bilinen bu camii, Rahmetli İsa Yusuf Alptekin de ziyaret ederek buranın mimari özelliklerini incelemiş ve bu yapının Uygur mimarisi olduğunu belirtmiştir.
“YÜCE TEPELERİN AVŞAR YATAĞI”
17. yüzyılın ünlü ozanlarından Karacaoğlan, Erciyes’i anlattığı şiirinde Erciyes dağında Avşar Türkmenlerinin yaylaladıklarını şöyle anlatıyor:
Ali dağı Erciyes’in eteği
Yiğitler yatağı, sümbül biteği
Yüce tepelerin Avşar yatağı
Burcu burcu kokar gülün Erciyes
BİR TOP ÇİÇEKTİR OL TÜRKİSTAN’DAN
Anlaşılan o ki Ata yurdun izlerini sürmek başlı başına bir tez veya kitap konusudur. Buna dil özelliklerini de katarsanız iş daha da geniş bir hacme ulaşır. Mesela, bizim Bünyan’da kullandığımız bir araya gelmek, toplanmak anlamındaki “konneşmek” fiili, Uygur Türkçesindeki “kengeş” toplanmak, istişare etmek, meclis anlamına gelen kelimeden başka bir şey değildir.
Sözlerimi Bünyanlı Aşık Mustafa’nın bir şiiriyle noktalamak istiyorum. Aşık, sevgilisi bakın nasıl methediyor:
Bir top çiçektir ol Türkistan’dan
Giydiğin basmalar Firengistan’dan
Şeydalar seslenir gülistandan
Ne yaman sevdaların bend etti beni

Kesin olmamakla beraber benim aklıma şu örnek geldi: Tarihçi Murat Bardakçı'dan dinlemiştim, mesela biz Fatih Sultan Mehmed'i çok seviyoruz ama zamanının halk tarafından en sevilmeyen padişahlarından birisiymiş.Çünkü balkanlarda falan iskan politikaları gereği sürekli Anadolu'dan insanları oraya gönderip yerleştiriyormuş.Hatta bu konuda en muzdarip olan Konya,Karaman yöresiymiş.Yavuz'un da hali hazırda bizim buralarda çok kanlar akıttığı rivayetleri göz önüne alınırsa aklıma böyle bir iskan politikasının neticesinde olabilir belki diye geldi.Tabiki sadece tahmin ve kendi öngörüm..

Gadasını aldığım,gözünün yağını yediğim
ellerine sağlık hoş bi çalışma...

Alıntı:

---

busenaz Nickli Üyeden Alıntı

Gadasını aldığım,gözünün yağını yediğim
ellerine sağlık hoş bi çalışma...

---

Nazlı nereden bahsediyorsun kimin gözünün yağını yedin.:D

yemek kültürleride o kadar yakinki
tabii zamanla yasanilan bölgenin iklimine göre yeme kültürü olusmustur
ama yine kücük bir detay
manti ve yuvalama
bir ka$igin icine 40 tane manti sigmiyorsa o manti degildir diyorlar
biz yuvalama konusunda ne diyoruz ? bir kasikta 40 yuvalama yoksa o yuvalama olmamistir
icindeki malzemelerde hemen hemen ayni.
deniz yildizinin öngörüsürü bi görüste ben ekleyeyim
cülüs kelimesi gelen gideni aratir anlaminda kullaniliyor
oysa cülüs demek osmanlida yeni bir padisahin tahta cikisi anlamina geliyor
fatih abi ayrica sana da cok tskler cok aydindlatici bilgiler verdin
simdi kisacasi yani fatih abi biz türkmenistandanmi geliyoruz orta asyadan
orta asya da genis bir cofrafya olduguna göre...bu ayni tip konusmalarimiz $ivemiz bizi ayni a$iretten oldugumuza götürüyor
osman abi sana da tskler ...senden daha kapsamli öngörüler bekliyoruz
tabiki bize aragazi ceken müslüm abiyede tskler
müslüm abi bu yilki motor gezinizi bence bünyana yapin.cok tarihi bir yer ayrica
busenaz ögrenmissin güzel kelimeleri nizipli gibi konusuyorsun.
müslüm abi merak etme busenazin gözünün yagini yidigi biri var bize demiyor yani :))
kemal cengiz bey de bu konuyu okur ve yorumunu yazarsa biseyler cikartabiliriz...

busenaz ögrenmissin güzel kelimeleri nizipli gibi konusuyorsun.
müslüm abi merak etme busenazin gözünün yagini yidigi biri var bize demiyor yani :))
sakallı kardeşim yok vallahi yok gözünün yağını yidiğim biri.ben aslen nevşehirliyim doğma büyüme ankaralıyım.kayseri ve nevşehir yakın iller.ordan bir iki öğrendiğim kelimeler bunlar...

umarim gözünün yagini yidigin biri cikar busenaz:))
ayrica birbirinizin gadasini alir alir oturursunuz:)))
hayirli kismetler dilemekten baska bisey diyemiyorum
bak müslüm abi unutma bu sefer motor gezinizi nevsehirden baslayip kayseri bünyan sivas malatya antep yaparsiniz hem oradaki nizip izlerini arastirip rapor edersin
senin gözlemlerin harika cünkü

ben almıyım sakallı kardeş:)))

hem aglarim hem giderim olmus bu busenaz
hem mesaja tesekkür etmissin hemde almiyim demissin
ne i$ bu :)))
neyse seni süta$a atmak boynumun borcu oldu artik bekle 5 dakkaya ordasin:))
bu konu önemli dagitmayalim
baska bildigin kayseri deyimlerini yazarsan sevinirim
konunun önemi acisindan

gözüyün çapağına kurban olduğum,kele anam bi bak böğrüm ağrıy..bıldır diyrim tökezidiydim ondan mı oldu ne çok ağrıy hele şuram yokmu pek acıy bak hele bi.
derdim neyse bana bi di(söyle)bak dimezsen küserim

Alıntı:

---

busenaz Nickli Üyeden Alıntı

gözüyün çapağına kurban olduğum,kele anam bi bak böğrüm ağrıy..bıldır diyrim tökezidiydim ondan mı oldu ne çok ağrıy hele şuram yokmu pek acıy bak hele bi.
derdim neyse bana bi di(söyle)bak dimezsen küserim

---

sana zahmet oluyor ama o yörenin insani olman dolayisiyla
bildigin beddularida yazarmisin
bögrüm kelimesi ve kele bunlarda yeni cikan kelimeler
bunlarda nizipte kullanilan kelimeler yanii...
ayrica
agriyor=agriy
aciyor _aciy
$ive tipa tip ayni

Alıntı:

---

sakalli0727 Nickli Üyeden Alıntı

umarim gözünün yagini yidigin biri cikar busenaz:))
ayrica birbirinizin gadasini alir alir oturursunuz:)))
hayirli kismetler dilemekten baska bisey diyemiyorum
bak müslüm abi unutma bu sefer motor gezinizi nevsehirden baslayip kayseri bünyan sivas malatya antep yaparsiniz hem oradaki nizip izlerini arastirip rapor edersin
senin gözlemlerin harika cünkü

---

Önümüzdeki sene aynı dediğin güzergahtan motor gezisi düzenledik bile, sana anlatırım.

motor gezinizin günü tarihi belli olursa ban da söyle belki iznim uygun olursa bende katilirim
ama motor sürmeyi pek sizin gibi bilmem belki birinin arkasina oturabilirim ama

her iki çalışma da çok güzel olmuş.
göçer olan orta asya lıların,aynı yerlere yerleşip kalması mümkün değil zaten.
hala göçebe olarak yaşayan türkmen lerin olduğunu da biliyoruz.
bu sebeple farklı kültürlerin kaynaşması ile elde edilen yuvalama ve mantı için hem kayseri lilere hem de antep lilere çok teşekkür ediyorum.:D
olsada yesek:)