Kurbana dair soru ve cevaplari

Aziz Okuyucu!
Kurban Bayramýna kadar olan sürede, köþemizde, kurbanla ilgili sizlerden gelen sorularý cevaplandýrmaya çalýþacaðým, faydalý olmasý dileklerimle, hayýrlý ve bereketli günler diliyorum.
Soru: Kiþinin bulunduðu þehir veya ülke dýþýnda vekâletle kurban kestirmesinin hükmü nedir?
Cevap: Kiþi, kurbanýný bizzat kesebileceði gibi vekâlet yoluyla baþkasýna da kestirebilir. Zira kurban, hac ve zekât gibi mal ile yapýlan bir ibadettir; mal ile yapýlan ibadetlerde ise vekâlet caizdir.
Rasûlullâh (s.a.v)’in, ailesi adýna veya onlara vekâleten kurban kestiðiyle alakalý olarak Aiþe Validemiz þöyle bir rivayet naklederler: “Biz Mina’daydýk ve bize sýðýr eti getirildi. Bu nedir, diye sordum. Allah Rasulü, zevceleri adýna sýðýr kurban etti, dediler.” (Buhari, Edahi, 3)
Hz. Ali’nin (r.a.) þöyle dediði rivayet edilmiþtir: “Resûlullah (s.a.v), develer kesilirken baþýnda durmamý, derilerini ve sýrtlarýndaki çullarýný paylaþtýrmamý emretti ve onlardan herhangi bir þeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladý ve kasap ücretini biz kendimiz veririz, buyurdu.” (Buhari, Hac, 120)
Vekâlet, sözlü veya yazýlý olarak ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletiþim araçlarý vasýtasýyla verilebilir. Vekil tayin edilen kiþi veya kurum aldýðý vekâleti gereði gibi yerine getirmelidir.
Dolayýsýyla kurbanýn yurt içinde ya da yurt dýþýnda kesilmesinde bir sakýnca yoktur. Kurban fiyatlarýnýn kesilen ülkeye göre az veya çok olmasý bu durumu deðiþtirmez. Ancak yaþadýðý yerde muhtaç ve fakirler varsa kiþinin, kurbanýný orada kesip daðýtmasý daha uygun olur. Çünkü kiþinin yaþadýðý yerdeki fakirlerin ve komþularýn onun üzerinde haklarý vardýr.
Zengin bir kimse bir þahsa para verip “bununla kurbanlýk hayvan al ve benim adýma kes.” dese; ancak parayý alan þahýs kurbanlýk almayýp parayý harcasa; parayý veren kiþi de bu durumu kurban kesim günlerinde öðrenirse yeni bir kurbanlýk alýp kesmesi gerekir. Parayý alan kiþi de aldýðý parayý tazmin eder.
Soru: Kredi kartýyla kurban satýn almak caiz midir?
Cevap: Kiþi, keseceði kurbana; satýn almak, bizzat yetiþtirmek, hibe veya miras gibi bir yolla sahip olabilir. Bir kiþi kurbanlýk hayvan dâhil herhangi bir mala; nakit yani peþin ödeyerek, kredi kartýný kullanarak, taksit yaparak veya vadeli satýn alarak da malik olabilir. O hayvan artýk satýn alan kiþinin mülkiyetine girmiþ olur. Buna göre kredi kartý ile satýn alan kiþi de o hayvanýn artýk sahibidir. Öyleyse kurban kesmekle mükellef olan bir Müslüman, kurbanlýk hayvaný nakit olarak alabileceði gibi kredi kartýyla tek çekim veya vadeli olarak da alabilir. Bu baðlamda bedelin kredi kartýyla ödenmesi kurbanýn sýhhatine engel teþkil etmez.
Ancak kredi kartý borcunu, ödeme tarihinde ödemek ve gecikmeden kaynaklanan faizli iþleme düþmemek gerekir. Ayrýca kredi kartýyla vadeli olarak kurban alýrken, vadeyi bankanýn uygulamasý halinde ilave bir ücret ödenirse kesilen kurban geçerli olmakla birlikte, faizli iþlem sebebiyle ayrý bir günah söz konusu olacaðý için bundan sakýnmak gerekir. Kendi imkânlarýyla kurban kesemeyecek olanlarýn böyle yöntemlere baþvurmalarý dinen uygun deðildir. Zira bu sistemle çalýþmak risklidir. Kurban gibi bir ibadeti, faiz ile çalýþan kurumlardan tamamen baðýmsýz olarak halletmek takvaya uygun olandýr. Fakir ise zaten kurban kesmesi gerekmez.
Soru: Kurbanlýk Hayvan Tartý Ýle Alýnabilir mi?
Cevap: Kilo ya da tartý ile kurbanlýk almanýn birkaç çeþidi vardýr. Bazý þekilleri þöyledir:
1. Kurbanlýk olarak alýnacak olan bir hayvan, alým satým esnasýnda kilo fiyatý belirlenmek suretiyle canlý olarak tartýlarak satýn alýnabilir. Alým satým iþi ayný mecliste, icab-kabul þartlarýna uygun olarak tamamen bitmiþ olur. Ýslam’ýn alýþ veriþ þartlarýna en uygun olan alým budur.
2. Kurbanlýk hayvan, kilo birim fiyatý önceden belirlenmek suretiyle canlý olarak, ancak bayram günü tartýlýp, o günkü kilosu üzerinden alýnýp-satýlabiliyor. Kimi âlimlere göre caiz olmayan bu satým veya alým þekli, halkýn örfünde yapýlmaktadýr. Nizaa ve ihtilafa yol açmayacak þekilde et birim fiyatý önceden belli olmak þartýyla caiz görülmüþtür.
3. Toplumda herhangi bir aldatma, kargaþa ve ihtilafa yol açmayacak þekilde yaygýn bir uygulama varsa, kurban edilmek üzere satýn alýnmak istenen hayvanýn karkas halindeki kilo birim fiyatý önceden belirlenmek þartýyla, kesildikten sonra eti tartýlarak parasýnýn ödenmesi yoluyla da satýlabiliyor. Ýmam Ebû Hanife’ye göre bu satýþ iþlemi caiz deðildir. Ancak Ýmameyn’e göre caiz görülmüþtür. Caiz görenlere göre satýþ akdi esnasýnda kilo birim fiyatý belli olan ve kilo miktarý belli olmayan bu satýþtaki belirsizliði gidermek satýcý ve müþterinin elindedir. Bu satýþýn geçerli olmasý için kesimden önce taraflar arasýnda akit tamamlanmalýdýr. Et kilo fiyatý belli olmalýdýr. Kesim sonrasý etin miktarýnda belirsizlik; aldatma ve ihtilafa götürmemelidir. Mesela kurbanýn kelle, paça, sakatat gibi bazý yerlerinin satýcýda kalmasý þart koþulmamalýdýr. Günümüzde bu uygulama da yaygýndýr.
4. Günümüzde yapýlan satým þekillerinden birisi de, marketlerden sabit kiloda kurbanlýk almaktýr ki bu caiz görülmemiþtir. Zira burada belli bir kurbanlýk hayvan deðil, marketten, farklý hayvanlarýn etlerinin karýþtýrýldýðý belli kiloda sadece et satýn alýnmaktadýr.
Soru: Kurban Kesmede Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?
Cevap: Kurbanlýk hayvan, Kurban Bayramýndan evvel hazýr olmalýdýr. Hayvaný belirleyip kurbanlýk olduðuna dair bir iþaret takmak güzeldir. Býçak önceden, hayvanýn göremeyeceði bir yerde keskinlenmelidir. Kurban kesen kiþinin abdestli olmasý þart deðilse de abdestli olmasý faziletlidir. Kesilecek yere götürülürken eziyet edilmemelidir. Hayvan, yüzü kýbleye gelecek þekilde sol tarafýna yatýrýlmalýdýr. Kesecek kiþi, kesme iþinde ehil ve becerikli olmalý ve kesme esnasýnda þu duayý okumalýdýr: “Rabbim, bu sendendir ve yine sanadýr. Namazým, ibadetim, hayatým ve ölümüm hep Âlemlerin Rabbi olan Allah içindir. Onun ortaðý yoktur. Bana böyle emrolundu ve ben Müslümanlarýn ilkiyim.”
Dua ve Tekbirden sonra: “Bismillahi Allah’u Ekber, Allahumme tekebbel mini!” diyerek hayvaný kesmelidir. Usulüne göre bir kesim için, hayvanýn yemek ve nefes borularýyla, iki þahdamarlarýndan en az birisinin kesilmesi gerekir. Hayvanýn caný tamamen çýkýnca baþýný gövdesinden ayýrmalý, soðuyunca da derisini yüzmelidir.
Kesme iþlemi süratli yapýlmalýdýr. Kiþi, kendi kurbanýný kendisi kesmeli, beceremiyorsa, akýl ve temyiz gücüne sahip bir Müslüman’a kestirmelidir. Ehl-i kitaptan olmayan mecûsî, putperest veya ateistin kestiði hayvanýn eti helal deðildir. Hayvan kesilirken vekâlet veren de mümkünse hazýr bulunmalýdýr.
Kurban’ýn ilk günü gündüz vakti öðleden önce kesmek daha faziletlidir. Hayvanlarýn, bir diðerinin kesimini görecek þekilde yan yana bulunmamasýna özen gösterilmelidir. Kurban sahibi kurban etinden yemeli ve baþkalarýna da ikram etmelidir. Vesselam…