Kurbana dair soru ve cevaplari

Aziz Okuyucu!
Kurban Bayramına kadar olan sürede, köşemizde, kurbanla ilgili sizlerden gelen soruları cevaplandırmaya çalışacağım, faydalı olması dileklerimle, hayırlı ve bereketli günler diliyorum.
Soru: Kişinin bulunduğu şehir veya ülke dışında vekâletle kurban kestirmesinin hükmü nedir?
Cevap: Kişi, kurbanını bizzat kesebileceği gibi vekâlet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban, hac ve zekât gibi mal ile yapılan bir ibadettir; mal ile yapılan ibadetlerde ise vekâlet caizdir.
Rasûlullâh (s.a.v)’in, ailesi adına veya onlara vekâleten kurban kestiğiyle alakalı olarak Aişe Validemiz şöyle bir rivayet naklederler: “Biz Mina’daydık ve bize sığır eti getirildi. Bu nedir, diye sordum. Allah Rasulü, zevceleri adına sığır kurban etti, dediler.” (Buhari, Edahi, 3)
Hz. Ali’nin (r.a.) şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Resûlullah (s.a.v), develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve kasap ücretini biz kendimiz veririz, buyurdu.” (Buhari, Hac, 120)
Vekâlet, sözlü veya yazılı olarak ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları vasıtasıyla verilebilir. Vekil tayin edilen kişi veya kurum aldığı vekâleti gereği gibi yerine getirmelidir.
Dolayısıyla kurbanın yurt içinde ya da yurt dışında kesilmesinde bir sakınca yoktur. Kurban fiyatlarının kesilen ülkeye göre az veya çok olması bu durumu değiştirmez. Ancak yaşadığı yerde muhtaç ve fakirler varsa kişinin, kurbanını orada kesip dağıtması daha uygun olur. Çünkü kişinin yaşadığı yerdeki fakirlerin ve komşuların onun üzerinde hakları vardır.
Zengin bir kimse bir şahsa para verip “bununla kurbanlık hayvan al ve benim adıma kes.” dese; ancak parayı alan şahıs kurbanlık almayıp parayı harcasa; parayı veren kişi de bu durumu kurban kesim günlerinde öğrenirse yeni bir kurbanlık alıp kesmesi gerekir. Parayı alan kişi de aldığı parayı tazmin eder.
Soru: Kredi kartıyla kurban satın almak caiz midir?
Cevap: Kişi, keseceği kurbana; satın almak, bizzat yetiştirmek, hibe veya miras gibi bir yolla sahip olabilir. Bir kişi kurbanlık hayvan dâhil herhangi bir mala; nakit yani peşin ödeyerek, kredi kartını kullanarak, taksit yaparak veya vadeli satın alarak da malik olabilir. O hayvan artık satın alan kişinin mülkiyetine girmiş olur. Buna göre kredi kartı ile satın alan kişi de o hayvanın artık sahibidir. Öyleyse kurban kesmekle mükellef olan bir Müslüman, kurbanlık hayvanı nakit olarak alabileceği gibi kredi kartıyla tek çekim veya vadeli olarak da alabilir. Bu bağlamda bedelin kredi kartıyla ödenmesi kurbanın sıhhatine engel teşkil etmez.
Ancak kredi kartı borcunu, ödeme tarihinde ödemek ve gecikmeden kaynaklanan faizli işleme düşmemek gerekir. Ayrıca kredi kartıyla vadeli olarak kurban alırken, vadeyi bankanın uygulaması halinde ilave bir ücret ödenirse kesilen kurban geçerli olmakla birlikte, faizli işlem sebebiyle ayrı bir günah söz konusu olacağı için bundan sakınmak gerekir. Kendi imkânlarıyla kurban kesemeyecek olanların böyle yöntemlere başvurmaları dinen uygun değildir. Zira bu sistemle çalışmak risklidir. Kurban gibi bir ibadeti, faiz ile çalışan kurumlardan tamamen bağımsız olarak halletmek takvaya uygun olandır. Fakir ise zaten kurban kesmesi gerekmez.
Soru: Kurbanlık Hayvan Tartı İle Alınabilir mi?
Cevap: Kilo ya da tartı ile kurbanlık almanın birkaç çeşidi vardır. Bazı şekilleri şöyledir:
1. Kurbanlık olarak alınacak olan bir hayvan, alım satım esnasında kilo fiyatı belirlenmek suretiyle canlı olarak tartılarak satın alınabilir. Alım satım işi aynı mecliste, icab-kabul şartlarına uygun olarak tamamen bitmiş olur. İslam’ın alış veriş şartlarına en uygun olan alım budur.
2. Kurbanlık hayvan, kilo birim fiyatı önceden belirlenmek suretiyle canlı olarak, ancak bayram günü tartılıp, o günkü kilosu üzerinden alınıp-satılabiliyor. Kimi âlimlere göre caiz olmayan bu satım veya alım şekli, halkın örfünde yapılmaktadır. Nizaa ve ihtilafa yol açmayacak şekilde et birim fiyatı önceden belli olmak şartıyla caiz görülmüştür.
3. Toplumda herhangi bir aldatma, kargaşa ve ihtilafa yol açmayacak şekilde yaygın bir uygulama varsa, kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın karkas halindeki kilo birim fiyatı önceden belirlenmek şartıyla, kesildikten sonra eti tartılarak parasının ödenmesi yoluyla da satılabiliyor. İmam Ebû Hanife’ye göre bu satış işlemi caiz değildir. Ancak İmameyn’e göre caiz görülmüştür. Caiz görenlere göre satış akdi esnasında kilo birim fiyatı belli olan ve kilo miktarı belli olmayan bu satıştaki belirsizliği gidermek satıcı ve müşterinin elindedir. Bu satışın geçerli olması için kesimden önce taraflar arasında akit tamamlanmalıdır. Et kilo fiyatı belli olmalıdır. Kesim sonrası etin miktarında belirsizlik; aldatma ve ihtilafa götürmemelidir. Mesela kurbanın kelle, paça, sakatat gibi bazı yerlerinin satıcıda kalması şart koşulmamalıdır. Günümüzde bu uygulama da yaygındır.
4. Günümüzde yapılan satım şekillerinden birisi de, marketlerden sabit kiloda kurbanlık almaktır ki bu caiz görülmemiştir. Zira burada belli bir kurbanlık hayvan değil, marketten, farklı hayvanların etlerinin karıştırıldığı belli kiloda sadece et satın alınmaktadır.
Soru: Kurban Kesmede Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?
Cevap: Kurbanlık hayvan, Kurban Bayramından evvel hazır olmalıdır. Hayvanı belirleyip kurbanlık olduğuna dair bir işaret takmak güzeldir. Bıçak önceden, hayvanın göremeyeceği bir yerde keskinlenmelidir. Kurban kesen kişinin abdestli olması şart değilse de abdestli olması faziletlidir. Kesilecek yere götürülürken eziyet edilmemelidir. Hayvan, yüzü kıbleye gelecek şekilde sol tarafına yatırılmalıdır. Kesecek kişi, kesme işinde ehil ve becerikli olmalı ve kesme esnasında şu duayı okumalıdır: “Rabbim, bu sendendir ve yine sanadır. Namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm hep Âlemlerin Rabbi olan Allah içindir. Onun ortağı yoktur. Bana böyle emrolundu ve ben Müslümanların ilkiyim.”
Dua ve Tekbirden sonra: “Bismillahi Allah’u Ekber, Allahumme tekebbel mini!” diyerek hayvanı kesmelidir. Usulüne göre bir kesim için, hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki şahdamarlarından en az birisinin kesilmesi gerekir. Hayvanın canı tamamen çıkınca başını gövdesinden ayırmalı, soğuyunca da derisini yüzmelidir.
Kesme işlemi süratli yapılmalıdır. Kişi, kendi kurbanını kendisi kesmeli, beceremiyorsa, akıl ve temyiz gücüne sahip bir Müslüman’a kestirmelidir. Ehl-i kitaptan olmayan mecûsî, putperest veya ateistin kestiği hayvanın eti helal değildir. Hayvan kesilirken vekâlet veren de mümkünse hazır bulunmalıdır.
Kurban’ın ilk günü gündüz vakti öğleden önce kesmek daha faziletlidir. Hayvanların, bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulunmamasına özen gösterilmelidir. Kurban sahibi kurban etinden yemeli ve başkalarına da ikram etmelidir. Vesselam…