Afganistan Çözüm Stratejisi ve Türkiye

11 Eylül saldýrýlarýnýn ardýndan ABD ve NATO'nun 2001 yýlýnda baþlattýðý
Afganistan operasyonu 28 Aralýk 2014 tarihinde resmen sona ermiþ
oldu.

Peki 13 yýl süren Amerikan ve koalisyon iþgalinin sona ermesiyle
birlikte Afganistan'da gelinen nokta ne? Malesef manzara iç açýcý deðil.
Afganistan baþta güvenlik olmak üzere eðitim, saðlýk, ulaþým, altyapý, istihdam
ve istikrar konusunda dünyanýn en geri ülkesi konumunda. Hayata dair hiç bir
alanda kurulu en küçük bir sistem yok.

Üstelik, Afganistan Talibaný bugün
yaptýðý açýklamada ABD ve NATO'yu 13 yýl süren savaþta yenilgiye uðrattýklarýný
açýklayarak bir bakýma zafer ilan etti.

Afganistan, diðer adýyla
'Ýmparatorluklar Mezarlýðý' tarih boyunca bir çok yabancý iþgalcinin iþtahýný
kabarttý. Büyük Ýskender'den Ýngiliz Ýmparatorluðu'na, Sovyetler Birliði'nden en
son ABD ve NATO'ya kadar tüm süper güçler Afganistan'da tutunamayarak büyük
hezimetlerle yüzleþmek zorunda kaldýlar. Ýmparatorluklar sadece aðýr yenilgiler
tatmakla kalmadýlar Sovyetler Birliði gibi daðýlmak ve parçalanmak gibi kaderler
de yaþadýlar.

ABD ve NATO'nun Afganistan'dan çekildiklerini açýkladýklarý
günden hemen bir gün sonra Afganistan'dan önemli bir misafiri aðýrladým. Zalmai
Mujadadi Sovyet iþgaliyle birlikte cihad yýllarýnda Ahmed Þah Mesud'un bir
numaralý komutaný olarak Sovyetlere karþý savaþmýþ, iþgal sonrasý mücahid
guruplarýn oluþturduðu hükümette bakan olarak görev yapmýþ, halen Bedahþan
bölgesinin baðýmsýz milletvekili olarak Afganistan Parlamentosu'nda hizmet eden
önemli bir isim.

Zalmai bundan sonraki süreçte Türkiye'nin Afganistan'da
daha fazla rol üstlenmesini, beklediklerini Afganistan halkýnýn Türkiye ve
Türk halkýna olan sevgisinin hiç bir milletle kýyaslanamayacaðýný
söyledi.

Daha þaþýrtýcý bir talep 2 yýl kadar önce Afganistan Talibaný
tarafýndan dile getirilmiþti. Taliban'ýn ileri gelenleri Afganistan'a
Türkiye'deki Ýslam ve demokrasi anlayýþýnýn yerleþmesi için çocuklarýný
Türkiye'de okutmak istiyorlardý. Bu projenin de biran evvel hayata geçirilmesi
taraftarýyým.

Þunu bilmemizde yarar var; Ýslamabad ve Kabil güvende
olmadýkça Ankara asla güvende olmayacaktýr. Kabil ve Ýslamabad Türkiye'nin ve
nüfuz coðrafyamýzýn sýnýr karakollarýdýr.

NATO'nun Afganistan'da
geçtiðimiz pazar misyonunun sona ermesi ile birlikte Afganistan'da yabancý güç
varlýðý sona ermiþ olmayacak. Yaklaþýk 13 bin civarýnda yabancý asker Afganistan
güçlerine eðitim verme misyonuyla Afganistan'da varlýklarýný sürdürecekler.
Ancak Afganistan otorite boþluðu kabul etmeyen bir coðrafya. NATO'nun
çekilmesiyle oluþacak kýsmi boþluðun yeni istismarcý güçler tarafýndan
doldurulmamasý lazým.

2010 yýlýnda "Afganistan Çözüm Raporu" baþlýklý bir
rapor üzerinde çalýþmýþ ve Afganistan'ýn istikrara kavuþmasý için gerekli
adýmlarý belirlemiþtim. Bu raporu Dýþ Ýþleri Bakanlýðýmýzýn Afganistan ile
ilgili düzenlediði bir think tankler toplantýsýnda da sunmuþtum.

Þimdi o
gün sunduðum çözüm stratejini kýsa baþlýklar halinde sýralamak ve sizlerle de
paylaþmak istiyorum.

Öncelikle bir hususun altýný önemle çizmek
gerekiyor. Kabil'in güvenliðini saðlamak istiyor isek Ýslamabad'ýn güvenliðini
de saðlamak zorundayýz. Pakistan'a güvenlik getirmeden Afganistan'a güvenlik
getiremezsiniz. Bunun için her iki ülkenin güvenliðini de birlikte ele almak bir
zorunluluktur.

Afganistan Çözüm Stratejisi:

1- Afganistan ve
Pakistan'daki Taliban örgütleri ile bir müzakere süreci baþlatýlarak silahlarýn
susturulmasý hedeflenmelidir. Türkiye kendi çözüm sürecini Afganistan ve
Pakistan'a modelleyebilir.

2- Afganistan'da en elzem ihtiyaç olan
güvenliði saðlamak adýna Ýslam Ýþbirliði Teþkilatý (ÝÝT) organizasyonunda
oluþturulacak bir Ýslam Barýþ Gücü Afganistan'a konuçlandýrýlmalýdýr.

3-
Ýslam ülkelerinin deneyimli yöneticilerinden oluþan bir "Afganistan Barýþ ve
Kalkýnma Programý" oluþturulmalýdýr. Bu program Afganistan hükümeti ile birlikte
Afganistan'ýn 5-10- ve 20 yýllýk kalkýnma ve istikrar programýný oluþturarak
Afganistan'ýn ekonomik ve siyasi yol haritalarýný belirlemelidir.

4-
Afganistan'da acil olan eðitim, saðlýk ve altyapý ihtiyaçlarýnýn
karþýlanabilmesi ve sistem kurulabilmesi için bir "Afganistan Barýþ ve Kalkýnma
Fonu" oluþturulmalý, Ýslam ülkeleri ve Batý aleminin finansal destek akýþý
saðlanmalýdýr.

5- Afganistan bir program çerçevesinde sivil silahlardan
ve mayýnlardan arýndýrýlmalýdýr.

6- Aþiret, ulema ve kanaat önderleri
çözüm ve istikrar sürecinin bir parçasý haline getirilmelidir.

7- Genel
bir af ilan edilmeli ve bölgede aktif olan tüm örgütlerin üye ve savaþçýlarý
sosyal bir rehabilitasyon programýna tabi tutularak istihdama
yönlendirilmelidir. Bu program bölgede bulunan yabancý savaþçýlarý da kapsayacak
þekilde yürütülmelidir.

8- Türkiye, Pakistan ve Afganistan'ý içine alacak
bir "Ortak Kalkýnma ve Güvenlik Paktý" oluþturmalýdýr.

Cumhurbaþkaný
Erdoðan ve Baþbakan Davutoðlu'nun bir Afganistan ve Pakistan Özel Temsilcisi
atayarak Türkiye'nin bölgedeki nüfuzunu canlý ve dinamik tutmalarý gerekiyor. Bu
ayný zamanda güçlenen ve geniþleyen Türk Dýþ Politikasý'nýn da bir ihtiyacýdýr.