Koyun Koyuna Yatan Arkeolojik Eserler ve Mayýnlar
MAYINLI ALANLARIN ARKEOLOJÝK POTANSÝYELÝ PANELÝ SONUÇ RAPORU
Tarih: 11 Mart 2011
Yer: Karkamýþ Lisesi
Oturum Baþkaný: Prof. Dr. Mustafa GÜNDÜZ - Adýyaman Üniversitesi Rektörü
Yrd. Doç. Dr. Rifat ERGEÇ - Gaziantep Ün. Arkeoloji Bölümü
Arkeolojik Alanlar ve Sýnýr Mayýnlarý
Doç. Dr. Turgut Hacý ZEYREK - Gaziantep Ün. Arkeoloji Bölümü
Geçmiþi ve Geleceði ile Karkamýþ
Doç. Dr. Mehmet ÖNAL - Harran Ün. Arkeoloji Bölümü
Mayýn hattýnda Tel Halaf, Ra's al Ayn, Ceylanpinari ve Nusaybin Antik Kentleri
Hülya KAYAÖZ – Antep Müzesi, Hititolog
Karkamýþ Ören Yerinde Mayýn Temizleme Çalýþmalarý
******************************************************************
Duygu Sucuka
duygu@hotmail.com
Mayýnlý Alanlardaki Tarihi Potansiyel:
Türkiye’nin Sýnýr Mayýnlarý konusu, çok tartýþýlan önemli gündemlerden birisi iken, kýsa bir süre öncesinden beri bu konu sanki halloldu gibi, rafa kalktý. Aslýnda kamuoyu ilgisi rafa kalktý demek lazým. Çünkü mayýn temizleme iþi henüz yapýlmýyor ama Devlet nezdinde bir sonuca ulaþtýrýlmýþ durumda. Bu iþ, Milli Savunma Bakanlýðý’nýn inisiyatifinde, hizmet alma usulüyle yapýlmasý kararýna baðlanmýþ bulunuyor.
Mayýn konusunu ben de epeyce uzun bir zamandýr okuyor, araþtýrýyor, yazýyor, takip ediyorum. Hatta bu konuda iki de panel yaptýk. Birincisi, Ankara’da, “Güneydoðu Sýnýr Mayýnlarý” baþlýðýyla, genel anlamda bir irdeleme idi. Ýkincisi ise, yaklaþýk 3 hafta önce, Gaziantep’in Karkamýþ Ýlçesinde, “Mayýnlý alanlarýn arkeolojik potansiyeli” konulu detay bir çalýþmadýr.
Türkiye-Suriye Sýnýrýnda, mayýnlý alanlardaki tarihi potansiyeli tartýþmaya açmak, bu konuya dikkat çekmek için Karkamýþ’ý seçmemizin nedeni, Karkamýþ’ta mayýn temizliði yapýlmakta olduðu, bu antik kentin arkeolojik kazýsýnýn yakýnda baþlayacaðý söylentileri idi.
“Mayýnýn Altýndaki Tarih” adlý yazýmla (http://www.sanliurfa.com/koseyazisi2910-mayinin-altindaki-tarih.htm) bu konuya deðinmiþ, hatta Kültür ve Turizm Bakanlýðý’na, bilgi edinme kapsamýnda baþvurmuþ, kazý iþinin herhangi bir ülkeye verilip verilmediðini sormuþtum.
Kültür ve Turizm Bakanlýðý, Kültür Varlýklarý ve Müzeler Genel Müdürlüðü’nden aldýðým, 21.02. 2011 tarihli cevabi mektupta aynen þöyle denilmektedir:
[…Karkamýþ Antik Kenti’nde arkeolojik kazý çalýþmalarý gerçekleþtirmek amacýyla, 2008 yýlýnda Ýtalya, Bologna Üniversitesi öðretim üyelerinden Doç. Dr. Nicolo MARCHETTÝ Bakanlýðýmýza baþvurmuþtur.
Söz konusu talep, Bakanlýðýmýzca deðerlendirilerek prensipte uygun görülmüþ olup mayýnlarýn tamamen temizlenmesini müteakiben Karkamýþ Antik Kenti’nde arkeolojik kazý çalýþmalarýna baþlanabilecektir….]
Kazý iþinin yabancý bir ülkeye verilmesine daha önceki yazýmda da sýcak bakmamýþ, bu konuda kendimizi organize etmeliyiz demiþtim. Yine ayný þekilde düþünüyorum. Ýtalya, Japonya bu konuda ileri olabilirler. Bu iþi tamamen onlara vermek yerine bizim öncülüðümüzde yürüterek onlardan destek alabilirdik. Ýtalya bu iþi yaparken Türkiye’de hangi üniversitenin takipçi olacaðý konusu bile sanýrým belli deðil. Þu an için, ‘Karkamýþ’ta mayýn temizliði bitti, Ýtalya tarafýndan yapýlacak olan kazý çalýþmalarý bugünlerde baþlayacaktýr’ beklentisi mevcuttur.
Panelle ilgili notlar:
9 Mart 2011 günü Adýyaman’da su panelini, 10 Mart 2011 günü Urfa’da saðlýk sorunlarý panelini yaptýktan sonra 11 Mart günü Karkamýþ’ta idik. Yaklaþýk 5-6 ay öncesinden beri tasarladýðýmýz, Karkamýþ Kaymakamlýðýyla görüþmeler yaptýðýmýz “Mayýnlý alanlarýn arkeolojik potansiyelini” tartýþmak, kamuoyu ile paylaþmak, Karkamýþ Antik Kenti’nin önemini ve baþlayacak olan kazý çalýþmalarýný gündeme taþýmak amacýyla tasarlamýþtýk bu paneli. Adýyaman, Gaziantep, Harran Üniversiteleri ve Gaziantep Müzesinin destek verdiði; Karkamýþ Kaymakamlýðýnýn ev sahipliði ve öncülüðünde organize ettiðimiz çalýþmaya Gaziantep Üniversitesi’nin ilgili bölüm öðrencileri ve GAP Ýdaresi mensuplarý izleyici olarak katýldýlar. Ayrýca Karkamýþ’taki bazý sivil toplum örgütleri ve kentin ileri gelenleri de bu paneli izleyenler arasýndaydý. Bölgede, birçok arkeolojik çalýþmaya katýlmýþ Gaziantep ve Harran Üniversitesi hocalarý oldukça detay sunumlar yaptýlar.
Þanlýurfa’dan, paneli izleyecek olan GAP Ýdaresi mensuplarýyla birlikte gittik Karkamýþ’a. Yaklaþýk 2 saate yakýn süren yolculuk, bir süre önce açýlmýþ bulunan Gaziantep-Þanlýurfa Otoyolundaki ilk yolculuðumdu. Nizip yakýnlarýnda, Otoyoldan çýkýp Karkamýþ’a doðru yönelince tam bir fýstýk diyarýnýn içinde bulduk kendimizi. Gaziantep’in fýstýk üretim deposuymuþ bu yöre. Ve biraz sonra o küçük yerleþim merkezi Karkamýþ çýktý karþýmýza.
Burada geçireceðimiz zamanýmýz çok kýsýtlýydý. 2 saat sonra baþlayacak olan paneli yapýp tekrar dönecektik. O nedenle hep koþar adým idik.
Panel öncesi Kaymakam Bey eþliðinde gezdiðimiz Antik Kent; aþaðýda süzülüp giden Fýrat Nehri; Fýrat’ýn üzerindeki sýnýr sayýlan tarihi demiryolu köprüsü; karþýmýzdaki sýnýr boylarý ve sýnýrýn ötesindeki, yarýsý bizde kalmýþ yerleþim yerleri; daha da ötedeki Suriye þehirleri. Sanki hepsi birer efsane gibi duruyor karþýmýzda. Ýnsanýn etkilenmemesi, tüylerinin diken diken olmamasý mümkün deðil. Bastýðým þu topraklardan ne medeniyetler gelmiþ geçmiþ diye düþünmemek elde deðil. Mezopotamya iþte burasý; bereketli topraklar, destanlar, medeniyetler fýþkýran, efsane nehirler Fýrat’la Dicle’yi koynunda yatýran Mezopotamya. Dünyanýn gözü hep burada olmuþ, halen de öyle deðil mi?
Sonra da Gümrük kapýsýna uðradýk. Ýki ülke topraklarýný ayýran bir kapý. Tam kapýnýn karþýsýnda Beþar Esad’ýn kapý boyunda, koskocaman dev posteri bizden tarafa, kapýya bakýyor. Bizim de neden onlara bakan bir resmimiz yok diye geçiriyorum içimden. Ve kapýnýn öbür tarafýna geçiyoruz. Orada bekleþen Suriye vatandaþlarýnýn resmini çekiyorum. Resim çektiðimi fark edince poz veriyorlar. Belli ki bu tarafa geçmek için izin bekliyorlar.
Bu panele Halep Üniversitesi’nden de bir öðretim üyesini dâhil etmek istedik, uzun uðraþlar verdik, kendilerine yazdýk, çizdik ama bir netice alamadýk. Benzer bir baþka çalýþmaya Suriye’nin de dâhil olmasýný çok isteriz. Çünkü bu sýnýr boyunca tarihi zenginlik hem bizi hem onlarý ilgilendiriyor. Sýnýr þehirleri bölmüþ, yaþamlarý bölmüþ, yer altý ve yer üstü zenginlikleri bölmüþ, ayný zamanda tarihi de bölmüþ. Bizden taraftaki arkeolojik potansiyel onlardan tarafta devam ediyor.
Bu çalýþmada bize baþýndan sonuna kadar destek veren, ev sahipliði yapan Karkamýþ Kaymakamý Sayýn Ferhat Sinanoðlu’na;
Organizasyonda emeði geçen, ayný zamanda sunum yapan Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öðretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Rifat Ergeç ile sunumlarýyla katýlan Doç. Dr. Turgut Zeyrek ve Harran Üniversitesinden Doç. Dr. Mehmet Önal’a;
Gaziantep Müzesine, Müzede görevli Hititolog Hülya Kayaöz’e;
Oturumu yönetmek için katýlan Adýyaman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Gündüz’e;
Paneli izlemek için katýlan GAP Ýdaresine;
Ayrýca emeði geçen herkese teþekkür ederiz.
