Antik Zeugma'nin Konumu Ve Yerlesimi

Kent ,Antikçag yollarinin Firat üzerindeki önemli geçis noktasi ve ticaret limani olarak yüzyillarca hizmet vermis.Zeugma,bu nedenle hayli zengin olmus.Bunu, günümüze kalan mozaikli ve freskolu villalardan anliyoruz. Zeugma'nin en parlak döneminde nüfusunun yaklasik 80 bin dolaylarinda oldugu tahmin ediliyor.Tabii bu sayi,kenti antik dünyanin en büyük sehirlerinden birisi yapmis.Örnegin Zeugma komsusu sayilan Antakya(Antiokheia) ile Misir'daki Iskenderiye'den daha küçük, Atina ile ayni boyuttaymis. Pompei ve simdi bir dev metropol olan Londra'dan (Londinum) ise birkaç kez daha büyüktü. Iskender'in komutanlarindan ve sonralari Suriye krali olan Seleukos Nikator,yönetim döneminde kentte yogun bir imar faaliyeti gerçeklestirmis.Bu nedenle ,tüm Helenistik çag boyunca "Firat Seleukeia'si"adini tasimis.Bölge ,Roma egemenligine girince durum degismis ve Romalilar kente,"köprü geçiti""geçit yeri " anlamina gelen Zeugma adini koymuslar.Kente önce ,çogunlugu Anadolulu askerlerden olusan ve bu nedenle adina "Iskitya Lejyonu"denilen birlikler yerlestirilmis.(Bu garnizonun daha sonralari Romali bir yapiya bürünüp ,"IV. Lejyon" adiyla Firat kiyilarinin korumasini üstlenmis.) Yollarin kesisme noktasinda bulunmasi,ticaret ve garnizon kenti olmasi,Zeugma'yi sanatçilarin gözünde de çekici kilmis.Emekli olan subaylar bile kente yerlesmeye baslamislar. Güvenli ve zengin birkent olan Zeugma'ya giderek sanatçilar akmaya baslamis..Böylelikle sanatçilar ,kentte ,günümüzde olaylar yaratan mozaikler,freskolar ve heykeller birakmislar.Zeugma,çagimiz yöneticileri tarafindan nedenini bilmedikleri biçimde zengilesirken,kültür ve güzel sanatlarda da gelisimini sürdürmüs.Kentin hemen tam karsi kiyisinda bulunan ve simdi çoktan su altinda kalan Apameia kenti ise ,Helenistik çagdan sonra Zeugma'nin her alandaki rekabetine dayanamayip terk edilmis.Arkeologlarin ,Apameia'nin akibetine ugramamasi için,adeta gözlerini bile kirpmadan kazdiklari Zeugma'yi M.S 2.yüzyilda Apameia'ya baglayan ,agaç kütüklerinden yapilmis sallarin olusturduguahsap bir köprü bulunuyormus.Zeugma'daki villa tipi yerlesimler ,bu köprünün Firat kiyisindan baslayarak,bati yönünde yaklasik 300-350 m. yüksekligindeki Belkis Tepesi'nin üstündeki Akrapolis'in eteklerine kadar ulasmis.Yamaçlarin güney ve bati bölgesi neropol(mezarlik) ,dogu ve kuzeydogu tarafi mahalleler, kuzey kesimi ise yönetsel ve lejyon bölgesiydi.Akropolis'in üzerinde ise ,Zeugma sikkelerinde sikça rastlanan Tykhe(talih ve kader tanriçasi) Tapinagi bulunmaktaydi.Zeugma'nin genel topografik yapisi,tam bir yamaç kenti görünümündeydi.Helenistik dönemde baslayan villa gelenegine göre,yüksek ve manzarali alanlar seçiliyordu.Roma dönemine gelince,yüksek yerlerde oturmak,asillere özgü bir tercih ve ayricalik olarak kabul edilmekteydi.Bu nedenle,kent ve villalari arkasindaki tepelere dogru açilmis taraçalar üzerinde konumlandirilmisti.

Gönderen: admin

Yorumlayan: talha273 tarih 17.11.2004
zeugmadan çikartilan bütün tarihi eserlerin Nizipte serilenmesini diliyorum