Anadoludan toplanan bağışlarla alınan ilk uçaklarla kurulan Türk Hava Kuvvetleri, 97. yaşını kutluyor
Yazdırılabilir Görünüm
Türk Hava Kuvvetlerinin elindeki iki Avro 504K’dan biri ; yakıt yetersizliği nedeniyle mecburi iniş nedeniyle Çine’ye inince ele geçirilen Yunan uçağıdır (Ganimet). Bu uçak Fazıl Bey tarafından yakıt ikmali yapıldıktan sonra Milli Kuvvetler’in bulunduğu Afyon’a uçurulmuştur. İkinci de 1922 Eylül’ünde İzmir’in kurtuluşundan sonra Seydiköy havaalanında uçuşa hazır vaziyette iken ele geçirilmiştir. 1923’e kadar hizmette kalmıştır
Albatros D.Va’lar 1918 yılında D.V’lerle birlikte Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Alman Birlikleri’nde görev yapmak üzere getirilmişlerdi. Savaş sonunda “Paşa Bölükleri” olarak adlandırılan bu birliklerin parklarında depolanan bu uçaklardan ikisi, Türk Hava Kuvvetleri’ne devredilmiştir. Bu uçaklardan asgari bir tanesi 1926 yılına kadar görev yapmıştır.
Bir vatansever olan Erzurumlu iş adamı Nafiz (Kotan) Bey 1920 yılında İtalyanlardan 4 adet FİAT R.2 satın alır ve iki uçak satın alınması için Hükümet’e bağışta bulunur. Nafiz Bey bu uçakların İstanbul üzerinden gizlice Anadolu’ya getirilmesini ister. Uçakların İnebolu üzerinden Eskişehir’e gelmesi planlandığı için Bolu yakınlarında bir hava pisti yapılması gerekmektedir. Bu işle Teğmen Sıtkı (Tanman) ve Makinist Ferit Bey görevlendirilir. Birinci uçak İtalyan pilot tarafından İstanbul’dan hareket ederek İnebolu üzerinden Bolu’ya getirilir. Ancak uçak iniş esnasında arızalanır. İkinci uçak ise kötü hava koşulları nedeniyle 10 gün gecikme ile Bolu’ya gelir. Ancak tecrübe uçuşu esnasında iniş takımları ve pervanesi kırılır. Diğer iki uçak ise gizlice kara yolu ile Polatlı’ya getirilir. İnebolu üzerinden getirilen yedek parçalar ile onarılarak uçar duruma getirilirler ve 1. Tayyare Bölüğü’ne verilirler. Her iki uçak ta Sakarya Meydan Muharebesi’nde görev almış, biri Sakarya Savaşı sırasında 18.8.1921 tarihinde yanarak düşmüş ve mürettebatı şehit olmuş diğeri de İstiklal Savaşı’mızın devamı sırasında kaybedilmişdir
Aviatik B.1 1914 yılında Alman Automobil und Aviatikwerke AG tarafından yapılan ve aynı yıl hizmete giren bir keşif uçağıdır. Bir adet Aviatik B.1 Antalya’daki İtalyan tüccarlardan satın alınmış ve Plt. Vecihi Hürkuş tarafından 7.2.1922’de Akşehir’e getirilmiştir. Bu uçak Türk havacıları tarafından “Karga” olarak adlandırılmıştır.
1923 yılında da İtalya’dan Fiat motorlu 5 adet Aviatik daha satın alınmıştır ancak bu motorlarda sık sık yangın çıkması nedeniyle Mercedes motorlarla değiştirilmiştir. Bu uçaklar 2. Tayyare Bölüğü’ne verilmiş, bilahare okul uçağı olarak kullanılmışlardır. Bunlardan bir tanesinin adı Serçe'dir. 1924’de hizmet dışı kalmışlardır.
Alman yapımı Albatros C-15, Albatros C-12’nin geliştirilmiş bir modelidir. İlk uçuşunu 1917’de yapmış, 1918’de Alman Silahlı Kuvvetleri’nde görev almaya başlamıştır. Türkiye’de 1922 yılında hizmete giren Albatros C-15’in enteresan bir hikayesi vardır. Ankara Hükümeti’nin iki elemanı, Saffet Arıkan ve Nuri Conker Beyler halkın bağışlarıyla savaş uçağı alabilmek için Almanya’ya giderler. Almanya’daki Türkler de önemli miktarda bağışta bulunur. Burada 21 adet kullanılmış Albatros C-15 bulurlar. Ancak bu uçakların düşmanın ve işgal kuvvetlerinin eline geçmemesi için çok uzun ve zor bir yol seçilir
Uçaklar karayoluyla Rusya’ya getirilirler; oradan da deniz yoluyla Samsun’a. 29.07.1922’de Yüzbaşı Sadettin Bey’in komutasında pilot, makinist ve teknisyenden meydana gelen dört kişilik bir grup mümkün olan en çok sayıda uçağı onarıp Ankara’ya getirmek üzere Samsun’a gönderilirler. Ancak hurda halindeki uçaklardan iki faal uçak meydana getirebilirler.Bu uçaklar Batı cephesi komutanlığı emrine verilirler ve Büyük Taarruz’da görev alırlar. Bu iki uçak 1923’e yılında görev dışı kalmıştır.
Büyük Taarruz sonrası çekilen Yunan Kuvvetleri Alsancak Garı’ndaki vagonlar içinde büyük sayıda uçak parçaları ve demonte uçaklar bıraktılar. Bunların içinde Caudron G.3 parçaları da vardı. Bu parçalardan 3 adet Caudron G.3 üretildi(1) ve bu uçaklar İstiklal Savaşı sonrasındaki ilk eğitim uçaklarımız oldu ve başarılı bir şekilde kullanıldı.
Consolidated Aircraft Corp. şirketinin temsilcisi 17 Temmuz 1933 tarihinde Ankara’da bir hava gösterisi düzenlemiştir. Gösteride uçaklar çok beğenilmiş, özellikle hava akrobasisinde kullanılmak ve akrobasi pilotu yetiştirmek üzere 12 adet satın alınmıştır . ABD’de “1930 Fleet” olarak tanınan bu uçaklar Eskişehir’de Hava okulu’nda konuşlandırılmıştır. 1943 yılından itibaren birlikler arası irtibat uçağı olarak kullanılmış, 1945 yılında da görev dışı bırakılmıştır.
Morane Saulnier MS.406C1’ler İngiltere ve Fransa ile imzalanan andlaşma gereği Fransa tarafından verilmesi vaad edilen 40 uçaktır. 30 Uçaklık ilk parti 14.Kasım 1939’da gemi ile İstanbul’a gelmiş ve Yeşilköy’de Fransız teknisyenlerin de yardımıyla monte edilerek görev almak üzere Kütahya’daki 4.Alay’ın 11. Taburu’nun 43. ve 48. Bölükler’ine sevk edilmiştir
